دانلود تحقیق زورخانه

مقدمه

ورزش عرصه فعالیت های الگومند، ساختارهای(هنجارهای) اجتماعی و روابط میان نهادی       (Inter Institutional) است. زورخانه ها در طول تاریخ، مؤثرترین نهادهای اجتماعی و فرهنگ ایرانی بوده اند. زورخانه در دوران پر فراز و نشیب تاریخ ایران در رهبری نهضت های آزادی خواهی و ترویج فرهنگ، فتوت و جوانمردی نقش مهمی را در تربیت مردم بر عهده داشته است. نهاد زورخانه با کارکرد اجتماعی خود، نقش با اهمیتی را در حفظ هویت فرهنگی، یکپارچگی و ایجاد مشترکات فرهنگی محله ها و به تبع آن شهرها ایفا کرده است.

در این مقاله سعی شده، به نقش زورخانه در بازشناسی هویت فرهنگی و تعلقات اجتماعی محله (به عنوان پایه و بنیان اجتماع شهروندی) پرداخته شود. لازم است در طراحی مبانی، الگوها و روش های توسعه محله ای، به زورخانه ها به مثابه چشم انداز توسعه پایدار شهری، توانمند سازی و افزایش ظرفیت ها و ارتقای کیفیت زندگی شهروندی نگاه ویژه ای شود. ضروری است که مدیریت شهری با عزمی ملی نقش مهم تری را در این زمینه ایفا کند. این مقاله با توصیف واقعیت های موجود، بر اساس مطالعات اسنادی به بررسی و طرح سوالاتی چون نقش زورخانه ها در بازشناسی هویت فرهنگی و تعلقات اجتماعی، حفظ و احیای مناسبت ها، آیین ها و میراث فرهنگی و باز تولید   سرمایه های فرهنگی در محله های شهری می پردازد.

ورزش، واقعیتی اجتماعی

پویایی گروهی، نیل به هدف از طریق سازمان (نهاد) های اجتماعی، خرده فرهنگ ها، فرایند رفتاری، پیوستگی اجتماعی، نابرابری ساخت یافته، جامعه پذیری و شبکه های سازمانی از مؤلفه های جامعه شناختی هستند که می توان در محیط های ورزشی به مطالعه آنها پرداخت. پیش فرض این نگرش این است که ساختار یا اشکال رفتار و تعامل موجود در محیط های ورزشی شبیه رفتار و تعامل موجود در سایر زمینه های اجتماعی هستند. به عبارت دیگر، ورزش همانند دیگر نهادها، جهان کوچکی از جامعه و محصول یک واقعیت اجتماعی و منحصر به فرد است. ورزش دارای آن رمز، احساس غم همراه با شادی، فکر کردن به حوادث، تثبیت فرهنگی انگیزه های آرمانی است. شاید هیچ فعالیت دیگری چنین تناقض آمیز، امری جدی به امری غیر جدی، تفریح و نشاط را با شدت و قوت و امر ایدئولوژیکی را با امر ساختاری ترکیب نمی کند. در این راستا بازی ها و ورزش های سنتی

(Games and Traditional Sports, Play) و بازی های بومی و محلی (Native) از زمان های گذشته، به عنوان وسیله ای در ایجاد انگیزه حرکت، تلاش برای آمادگی جسمانی و لذت بردن از تفریحات، زمینه مناسبی را جهت گسترش سلامتی افراد در گروه های سنی مختلف مردم فراهم کرده است.

انقلاب صنعتی و تغییرات الگوها

انقلاب صنعتی علاوه بر تغییرات بسیار در زندگی مردم، موجب افزایش سریع نظام های ارتباطی جدید شد. در دوران جدید، ایجاد هماهنگی و تلاش برای رسیدن به استانداردهای بین المللی در زمینه های مختلف و ارائه خدمات و مراقبت های سلامتی و ورزشی به عنوان یک نیاز اساسی، ملموس و محسوس می شود. مجموعه این تغییرات، الگوها و روش های توسعه محله ای، بازی ها و       ورزش های سنتی را نیز تحت تأثیر خود قرار داده است. (1)

با ورود ورزش های جدید که عمدتاً مبدأ و منشا آن کشورهای غربی بود، بازی های جدیدی که از پوشش وسیع رسانه ای – به ویژه برنامه بازی های المپیک- برخوردار بودند، ورزش های سنتی را در سایه قرار دادند. (2)

در ایران نیز ساختار سنتی جامعه بر اساس الگوهای غربی از سال 1300 به بعد تغییر یافت و موجب گسستگی سنت پهلوانی شد. (میراث پهلوانی صفحه 28). در این راستا ورزش زورخانه ای نیز در  دهه های گذشته مورد هجوم ورزش های جدید و بین المللی قرار گرفت. به ویژه از جهت سخت افزاری دارا بودن محیطی مناسب و جذاب و نرم افزاری، داشتن مقرراتی کارآمد، برنامه ریزی، مدیریت و ساختاری مناسب، اداری و اجرایی را با مشکل رو به رو کرد. به طوری که ورزش های زورخانه ای در رقابت با ورزش های جدید از توانایی کمتری برخوردار شد؛ در نتیجه بسیاری از زورخانه های قدیمی در معرض زوال قرار گرفتند و برخی از آن ها تغییر کاربری یافتند. (پژوهش بررسی زورخانه های تهران).

بر اساس این پژوهش – که در سال 1354 انجام شده است- بیشتر زورخانه های عمومی تهران مالکیت استیجاری داشته و به طور کلی بیش از 70 درصد ساختمان زورخانه های تهران، قدیمی و فرسوده بوده و احتیاج به بازسازی اساسی داشته اند. آمارها نشان می دهند بسیاری از این خانه های فرهنگ و نیرومندی محلات، به جهت عدم حمایت های لازم سخت افزاری و نرم افزاری، موفق به جذب مخاطب نشده اند. فقدان یک نظام حمایتی و نظارتی و منابع مالی که در اختیار مدیران و مرشدان باشد، امکان برنامه ریزی و اداره کارآمد زورخانه ها را فراهم نکرد و زورخانه ها دچار رکود شده یا در معرض تعطیلی قرار گرفتند. مختاری در کتاب میراث پهلوانی می نویسد: ((از سال 1324 که کشتی پهلوانی به میدان می رود، گود زورخانه از پهلوان خالی می شود. زورخانه اصلی ترین پشتیبان و مهم ترین محرک اقتصادی خو یعنی پهلوان و مجموعه مناسبات پیوسته به پهلوان را از دست می دهد. از این پس زورخانه داران حرفه ای (ورزشکاران گمنام و علاقه مند) و مرشدان هستند که زورخانه داری می کنند.))

ضرورت توجه به طراحی زورخانه ها در ساختار اصلی محله های شهری

زورخانه ها  به عنوان یکی از کهن ترین باشگاه ها و سازمان های ورزشی جهان مطرح هستند و به گفته "ادوارد براون" شرق شناس معروف انگلیسی، "قدمت زورخانه ها به دوران باستان می رسد." اما متأسفانه این میراث فرهنگی و گوهر ارزشمند فرهنگی و ورزشی فاقد جایگاه واقعی خود در ساختار اصلی طراحی محله های شهری است. خصلت های جوانمردی یکی از شاخص های جلوه های میراث معنوی فرهنگ پهلوانی ایرانی بوده است که در دوره های مختلف تاریخی به نام های "عیاران"، "فتیان"، "کلوها"، "شاطران"، "کاک " ها و ... متجلی شده است. این سنت ها در دوره های مختلف ریشه در فرهنگ اهل حرفه و کار داشته و عمدتاً از جامعه های شهری برخاسته است.

بنای زورخانه ها در گذشته در مجاورت بازارها و مراکز اقتصادی قرار داشت، اما توسعه بی رویه    خانه سازی در شهرها، بسیاری از زورخانه ها را نیز در بر گرفت و موجب افول نقش و کارکردهای بهتر این ورزش و چه بسا موجب بروز مزاحمت برای خانه های همسایگان اطراف شد. پژوهش ها نشان می دهد مجتمع های مسکونی نیز که در طراحی نقشه ها حریم کافی برای واحدهای آپارتمانی منظور نکرده اند, موجب نارضایتی ساکنان آن خواهند شد. (زایسلو و گریفین، همان منبع)

ضرورت طراحی محیطی در فضایی مناسب با کارکردهای محلی می تواند از اولویت های مدیران و برنامه ریزان توسعه پایدار شهری باشد. رعایت جنبه های زیبایی شناختی در طراحی و پیش بینی حریم های لازم و دسترسی های مناسب برای جذب مخاطبان اصلی، کاملاً ضروری به نظر می رسد.

به گفته لانگ (Lang؛ 1987,1988) عموم معماران توافق دارند که ساختمان ها و دیگر محیط های معماری با ید سه هدف اصلی را تحقق بخشند. (فرهنگ معماری شماره 17)

مناسبت (Commodity) غایت کارکردی طرح ساختمان و اینکه به چه منظوری ساخته می شود.

استحکام (Firmness) به معنی یکپارچگی ساختاری یا دوام آن است.

خوشایندی(Delight) که با مسایل زیبایی شناختی سروکار دارد.

یکی از اهداف اولیه هر طرح ایجاد واکنشی لذت بخش در استفاده کنندگان هر طرح است. تحقیقات نشان می دهد محیط های جذاب و تزیین شده احساس بهتری را در مردم ایجاد می کنند.    (Maslo& Mints)

در تحقیق دیگری که توسط شرود (Sherrod) و همکاران در سال 1978 انجام شده، نتیجه گرفته شده در اثر دلپذیر بودن محیط و روحیه خوبی که ایجاد می شود، میل مردم به یاری یکدیگر افزایش می یابد و مردم در فضاهای دلپذیر به سخن گفتن با یکدیگر بیشتر راغب هستند. چنین منظوری فقط به عهده معمار نیست؛ بنابراین لازم است معمار با متخصصان و اهل فن همکاری و مشورت داشته باشد.

چنانچه برای شما فرصتی پیش آمده باشد که از زورخانه ها بازدیدی داشته باشید، حتماً مشاهده کرده اید که از این جهت زورخانه ها دارای قابلیت مطلوبی هستند و آداب و رسوم و ساختار این ورزش فرصت های بسیار مناسبی را در جهت تقویت هویت فرهنگی و تعلق اجتماعی در محله های شهری ایجاد می کنند.