دانلود تحقیق زورخانه

مقدمه ورزش عرصه فعالیت های الگومند، ساختارهای(هنجارهای) اجتماعی و روابط میان نهادی (Inter Institutional) است.

زورخانه ها در طول تاریخ، مؤثرترین نهادهای اجتماعی و فرهنگ ایرانی بوده اند.

زورخانه در دوران پر فراز و نشیب تاریخ ایران در رهبری نهضت های آزادی خواهی و ترویج فرهنگ، فتوت و جوانمردی نقش مهمی را در تربیت مردم بر عهده داشته است.

نهاد زورخانه با کارکرد اجتماعی خود، نقش با اهمیتی را در حفظ هویت فرهنگی، یکپارچگی و ایجاد مشترکات فرهنگی محله ها و به تبع آن شهرها ایفا کرده است.

در این مقاله سعی شده، به نقش زورخانه در بازشناسی هویت فرهنگی و تعلقات اجتماعی محله (به عنوان پایه و بنیان اجتماع شهروندی) پرداخته شود.

لازم است در طراحی مبانی، الگوها و روش های توسعه محله ای، به زورخانه ها به مثابه چشم انداز توسعه پایدار شهری، توانمند سازی و افزایش ظرفیت ها و ارتقای کیفیت زندگی شهروندی نگاه ویژه ای شود.

ضروری است که مدیریت شهری با عزمی ملی نقش مهم تری را در این زمینه ایفا کند.

این مقاله با توصیف واقعیت های موجود، بر اساس مطالعات اسنادی به بررسی و طرح سوالاتی چون نقش زورخانه ها در بازشناسی هویت فرهنگی و تعلقات اجتماعی، حفظ و احیای مناسبت ها، آیین ها و میراث فرهنگی و باز تولید سرمایه های فرهنگی در محله های شهری می پردازد.

ورزش، واقعیتی اجتماعی پویایی گروهی، نیل به هدف از طریق سازمان (نهاد) های اجتماعی، خرده فرهنگ ها، فرایند رفتاری، پیوستگی اجتماعی، نابرابری ساخت یافته، جامعه پذیری و شبکه های سازمانی از مؤلفه های جامعه شناختی هستند که می توان در محیط های ورزشی به مطالعه آنها پرداخت.

پیش فرض این نگرش این است که ساختار یا اشکال رفتار و تعامل موجود در محیط های ورزشی شبیه رفتار و تعامل موجود در سایر زمینه های اجتماعی هستند.

به عبارت دیگر، ورزش همانند دیگر نهادها، جهان کوچکی از جامعه و محصول یک واقعیت اجتماعی و منحصر به فرد است.

ورزش دارای آن رمز، احساس غم همراه با شادی، فکر کردن به حوادث، تثبیت فرهنگی انگیزه های آرمانی است.

شاید هیچ فعالیت دیگری چنین تناقض آمیز، امری جدی به امری غیر جدی، تفریح و نشاط را با شدت و قوت و امر ایدئولوژیکی را با امر ساختاری ترکیب نمی کند.

در این راستا بازی ها و ورزش های سنتی (Games and Traditional Sports, Play) و بازی های بومی و محلی (Native) از زمان های گذشته، به عنوان وسیله ای در ایجاد انگیزه حرکت، تلاش برای آمادگی جسمانی و لذت بردن از تفریحات، زمینه مناسبی را جهت گسترش سلامتی افراد در گروه های سنی مختلف مردم فراهم کرده است.

انقلاب صنعتی و تغییرات الگوها انقلاب صنعتی علاوه بر تغییرات بسیار در زندگی مردم، موجب افزایش سریع نظام های ارتباطی جدید شد.

در دوران جدید، ایجاد هماهنگی و تلاش برای رسیدن به استانداردهای بین المللی در زمینه های مختلف و ارائه خدمات و مراقبت های سلامتی و ورزشی به عنوان یک نیاز اساسی، ملموس و محسوس می شود.

مجموعه این تغییرات، الگوها و روش های توسعه محله ای، بازی ها و ورزش های سنتی را نیز تحت تأثیر خود قرار داده است.

(1) با ورود ورزش های جدید که عمدتاً مبدأ و منشا آن کشورهای غربی بود، بازی های جدیدی که از پوشش وسیع رسانه ای – به ویژه برنامه بازی های المپیک- برخوردار بودند، ورزش های سنتی را در سایه قرار دادند.

(2) در ایران نیز ساختار سنتی جامعه بر اساس الگوهای غربی از سال 1300 به بعد تغییر یافت و موجب گسستگی سنت پهلوانی شد.

(میراث پهلوانی صفحه 28).

در این راستا ورزش زورخانه ای نیز در دهه های گذشته مورد هجوم ورزش های جدید و بین المللی قرار گرفت.

به ویژه از جهت سخت افزاری دارا بودن محیطی مناسب و جذاب و نرم افزاری، داشتن مقرراتی کارآمد، برنامه ریزی، مدیریت و ساختاری مناسب، اداری و اجرایی را با مشکل رو به رو کرد.

به طوری که ورزش های زورخانه ای در رقابت با ورزش های جدید از توانایی کمتری برخوردار شد؛ در نتیجه بسیاری از زورخانه های قدیمی در معرض زوال قرار گرفتند و برخی از آن ها تغییر کاربری یافتند.

(پژوهش بررسی زورخانه های تهران).

بر اساس این پژوهش – که در سال 1354 انجام شده است- بیشتر زورخانه های عمومی تهران مالکیت استیجاری داشته و به طور کلی بیش از 70 درصد ساختمان زورخانه های تهران، قدیمی و فرسوده بوده و احتیاج به بازسازی اساسی داشته اند.

آمارها نشان می دهند بسیاری از این خانه های فرهنگ و نیرومندی محلات، به جهت عدم حمایت های لازم سخت افزاری و نرم افزاری، موفق به جذب مخاطب نشده اند.

فقدان یک نظام حمایتی و نظارتی و منابع مالی که در اختیار مدیران و مرشدان باشد، امکان برنامه ریزی و اداره کارآمد زورخانه ها را فراهم نکرد و زورخانه ها دچار رکود شده یا در معرض تعطیلی قرار گرفتند.

مختاری در کتاب میراث پهلوانی می نویسد: ((از سال 1324 که کشتی پهلوانی به میدان می رود، گود زورخانه از پهلوان خالی می شود.

زورخانه اصلی ترین پشتیبان و مهم ترین محرک اقتصادی خو یعنی پهلوان و مجموعه مناسبات پیوسته به پهلوان را از دست می دهد.

از این پس زورخانه داران حرفه ای (ورزشکاران گمنام و علاقه مند) و مرشدان هستند که زورخانه داری می کنند.)) ضرورت توجه به طراحی زورخانه ها در ساختار اصلی محله های شهری زورخانه ها به عنوان یکی از کهن ترین باشگاه ها و سازمان های ورزشی جهان مطرح هستند و به گفته "ادوارد براون" شرق شناس معروف انگلیسی، "قدمت زورخانه ها به دوران باستان می رسد." اما متأسفانه این میراث فرهنگی و گوهر ارزشمند فرهنگی و ورزشی فاقد جایگاه واقعی خود در ساختار اصلی طراحی محله های شهری است.

خصلت های جوانمردی یکی از شاخص های جلوه های میراث معنوی فرهنگ پهلوانی ایرانی بوده است که در دوره های مختلف تاریخی به نام های "عیاران"، "فتیان"، "کلوها"، "شاطران"، "کاک " ها و ...

متجلی شده است.

این سنت ها در دوره های مختلف ریشه در فرهنگ اهل حرفه و کار داشته و عمدتاً از جامعه های شهری برخاسته است.

بنای زورخانه ها در گذشته در مجاورت بازارها و مراکز اقتصادی قرار داشت، اما توسعه بی رویه خانه سازی در شهرها، بسیاری از زورخانه ها را نیز در بر گرفت و موجب افول نقش و کارکردهای بهتر این ورزش و چه بسا موجب بروز مزاحمت برای خانه های همسایگان اطراف شد.

پژوهش ها نشان می دهد مجتمع های مسکونی نیز که در طراحی نقشه ها حریم کافی برای واحدهای آپارتمانی منظور نکرده اند, موجب نارضایتی ساکنان آن خواهند شد.

(زایسلو و گریفین، همان منبع) ضرورت طراحی محیطی در فضایی مناسب با کارکردهای محلی می تواند از اولویت های مدیران و برنامه ریزان توسعه پایدار شهری باشد.

رعایت جنبه های زیبایی شناختی در طراحی و پیش بینی حریم های لازم و دسترسی های مناسب برای جذب مخاطبان اصلی، کاملاً ضروری به نظر می رسد.

به گفته لانگ (Lang؛ 1987,1988) عموم معماران توافق دارند که ساختمان ها و دیگر محیط های معماری با ید سه هدف اصلی را تحقق بخشند.

(فرهنگ معماری شماره 17) مناسبت (Commodity) غایت کارکردی طرح ساختمان و اینکه به چه منظوری ساخته می شود.

استحکام (Firmness) به معنی یکپارچگی ساختاری یا دوام آن است.

خوشایندی(Delight) که با مسایل زیبایی شناختی سروکار دارد.

یکی از اهداف اولیه هر طرح ایجاد واکنشی لذت بخش در استفاده کنندگان هر طرح است.

تحقیقات نشان می دهد محیط های جذاب و تزیین شده احساس بهتری را در مردم ایجاد می کنند.

(Maslo& Mints) در تحقیق دیگری که توسط شرود (Sherrod) و همکاران در سال 1978 انجام شده، نتیجه گرفته شده در اثر دلپذیر بودن محیط و روحیه خوبی که ایجاد می شود، میل مردم به یاری یکدیگر افزایش می یابد و مردم در فضاهای دلپذیر به سخن گفتن با یکدیگر بیشتر راغب هستند.

چنین منظوری فقط به عهده معمار نیست؛ بنابراین لازم است معمار با متخصصان و اهل فن همکاری و مشورت داشته باشد.

چنانچه برای شما فرصتی پیش آمده باشد که از زورخانه ها بازدیدی داشته باشید، حتماً مشاهده کرده اید که از این جهت زورخانه ها دارای قابلیت مطلوبی هستند و آداب و رسوم و ساختار این ورزش فرصت های بسیار مناسبی را در جهت تقویت هویت فرهنگی و تعلق اجتماعی در محله های شهری ایجاد می کنند.

سید امیر حسینی (رئیس آکادمی ملی المپیک و پارالمپیک) چهارمین سمپوزیوم و اولین فستیوال ورزش های زورخانه ای 15 نوامبر 2005 (24 آبان 1384) - مشهد- ایران مقدمه ورزش عرصه فعالیت های الگومند، ساختارهای(هنجارهای) اجتماعی و روابط میان نهادی (Inter Institutional) است.

بازشناسی هویت فرهنگی و تعلقات اجتماعی بازشناسی هویت فرهنگی و تعلق اجتماعی در محله های شهری یک ضرورت اجتماعی و فرهنگی است و در جهت پیشبرد اهداف استراتژیک مدیریت شهری نقش بسیار مهمی دارد.

زورخانه ها می توانند از جنبه فرهنگی و اجتماعی, به عنوان میراث فرهنگی ارزشمند نیاکان یکی از عوامل اصلی هویت بخش محله های شهری با ارائه جذابیت های تاریخی، فرهنگی و اجتماعی خود در شناساندن ارزش ها به اهالی محله ها حتی به گردشگران نیز مفید واقع شوند.

اماکن تاریخی و فرهنگی هر جامعه ای نشان دهنده هنجارها و ارزش های جامعه است و به نوعی هویت فرهنگی و اجتماعی جوامع را شکل می دهند.

هویت فرهنگی و اجتماعی (Cultural and Social Identity) در برگیرنده اصل و منشا فرهنگ هرجامعه ای است.

به طوری که کیستی و چیستی هر جامعه ای را به وضوح نشان می دهند.

این هویت از خردترین جزء فرهنگی و اجتماعی شروع می شود و تا مؤثرترین و بزرگترین جنبه فرهنگی و اجتماعی را در بر می گیرد.

میراث فرهنگی در نقش یک عامل هویت ساز بیانگر چیستی و کیستی یک جامعه یا یک شهر و روستاست و چون با زندگی مردم آمیختگی دارد، پس پدیده ای زنده است.

یک اثر تاریخی و فرهنگی می تواند باعث لذت بردن انسان ها از زیبایی و هنر شود.

این نگاهی است که از قدیم وجود داشته است و در زمان فعلی شدت بیشتری گرفته است.

پروفسور "پل جارتیر" متخصص بازی های بومی و سنتی از کشور کانادا، در سومین سمپوزیوم آشنایی با مبانی علمی و فرهنگی زورخانه می گوید: (( نظامات ورزش باستانی نشان دهنده ترکیب کامل حرکات موزون، جوانمردی، زیبایی و نیکی است.

این حرکات، ذهن و روح را همانند جسم با خرد، درستکاری و قدرت هماهنگ پرورش می دهند.

از ورزشکاران خواسته می شود، به عنوان نگاهبان ارزش های اخلاقی، قومی و عارفانه ایرانی عمل کنند.

آنها از قدرتمندان دعوت می کنند تا با تواضع به اجتماع خود خدمت کنند.

این ارزش ها نشان دهنده بالاترین سطح آرمان هایی است که یک انسان می تواند از آنها پیروی کند.

وفاداری، شجاعت و فداکاری، انسانیت، تواضع و دیگر خواهی؛ این ارزش ها باعث جذب من به سوی ورزش باستانی شده است.)) بررسی و مطالعات نشان می دهد که ورزش های زورخانه ای، آثار مثبت ورزشی فراوانی دارند، از جمله: 1- ورزش های زورخانه ای از جنبه های زیبایی شناسی، فرهنگی و هنری برخوردار هستند.

2- در تقویت قدرت، استقامت و هماهنگی عضلات و اسکلت بدن و قلب و عروق مؤثر است.

3- برای سلامتی و آمادگی جسمانی اقشار مختلف مردم مفید و مؤثر است.

4- در دستیابی به کیفیت زندگی بهتر کارایی دارد.

5- ساختار ارزشی و فرهنگی آن –که مبتنی بر فتوّت، جوانمردی، صفا و ادب و هنر است- می تواند به عنوان یک ورزش و ابزار تربیتی جزیی کلیدی از زندگی اجتماعی باشد و از طریق یک مسیر مفّرح و مشارکتی مردم را به هم نزدیک کند.

6- ورزش های زورخانه ای می توانند با مراسم های متنوعی چون "گلریزان"ها و مراسم تجلیل از بزرگان و پیشکسوتان و مفاخر، در خلق روابط اجتماعی و بنا نهادن ارتباطات و ارتقای رابطه انسانی بین افراد و گروه های محلی کمک کنند و اقدامات خیرخواهانه داوطلبان را تقویت کنند و به ساختن سرمایه های اجتماعی و تقویت ساختار جامعه یاری برسانند.

7- ریتم ضرب و زنگ مرشد، در اجرای ورزش های زورخانه ای بسیاری از مفاهیم اساسی در تعلیم و تربیت را مانند لذت بردن از تلاش و فعالیت های بدنی (Joy in Effort) و عالی بودن یا عالی شدن شخص (Excellent oneself)، بازی های جوانمردانه یا منصفانه (Fair Play) ، دوست داشتن میهن (Love of the Country) ، احترام به دیگران (Respect for Others) , همچنین اهمیت تربیت متعادل جسم و روح (Balance between body and mind) را که از مفاهیم ارزشی مکتب تربیتی المپیک است, به شکل مناسبی در رفتار ارائه و نهادینه می کند.

8- این ارزش های موجود در فرهنگ خودی ضمن آنکه مورد استقبال فطرت های پاک انسانی است و مورد اقبال مردم واقع می شود, می توانند در تقویت هویت فرهنگی و تعلق اجتماعی در محله های شهری مانند گذشته مؤثر واقع شوند.

9- این ارزش ها می توانند به عنوان عنصری مهم در روزآمدسازی نقش و کارکرد عناصر و فضاهای فرهنگی و اجتماعی محله های شهری نقش مهمی ایفا کنند.

10- احیای زورخانه ها طلب ایام به عنوان یک ضرورت عامل مؤثری در توسعه پایدار انسانی است و به زندگی با استانداردهای شایسته و قادر شدن به مشارکت در زندگی اجتماعی و قابلیت های مورد نیاز کمک می کند.

نتیجه گیری شناخت و توجه به نقش زورخانه ها، در مبانی، الگوها و روش های توسعه محله ای به مثابه چشم انداز توسعه پایدار شهری است.

این توجه و شناخت می تواند در توانمندسازی و افزایش ظرفیت ها و ارتقای کیفیت زندگی مؤثر واقع شود.

نقش مدیریتی شهری در احیاء، حفظ و توسعه این میراث فرهنگی در شیوه های حفظ و بازسازی مناسبت ها، آیین ها و میراث فرهنگی محله ای و باز تولید سرمایه های فرهنگی و پهلوانی دارای کمال اهمیت است.

توصیه می شود در طراحی محیط زورخانه های جدید با استفاده از نظر معماران و طراحان شهری، متخصصان و صاحبنظران ورزشی, احداث زورخانه ها در مجاورت بوستان های شهری، مراکز فرهنگی، تفریحی و تاریخی با امکان دسترسی های بهتر و پرهیز از مزاحمت های صوتی احتمالی و تردد مناسب تر مراجعان پیش بینی و طراحی شوند.

یادداشت 1- آلن گاتمن (Allen Guttmann), در کتاب تأثیرگذار خود با عنوان "بازی ها و امپراتورها" (Games and Empires) می گوید: "بازی های المپیک جدید, به عنوان یک فرضیه اروپایی آغاز شد و همواره برای غیر غربیان شرکت در این بازی ها با عنوان غربی ضروری بوده است." (p.120,1994,Guttmann) وی می افزاید که: "مهم ترین پیامد کنترل اروپایی و آمریکایی بر جنبش المپیک این است که تمام رشته ها ی ورزشی که در برنامه بازی های المپیک منظور شده اند، ریشه در غرب داشته باشند و یا در فرم های جدید و مشخصی به عنوان بخشی از فرهنگ غربی نشان داده شوند." (p.137,1994,Guttmann) 2- مارتن فن بوتن بورگ (Maarten van Bottenburg)، در کتاب "بازی های جهانی" ( Global Games) اظهارات جالبی در مورد سیستم معاصر ورزش های جهانی دارد.

وی می گوید: "سیستم ورزش های جهانی در حال تغییرات سریعی است، گسترش فرهنگ ورزشی میان ملل، تنوع گرایی در ورزش جهان، ورزش و رسانه های جهانی امکان چند فرهنگی شدن ورزش جهان را به دنبال دارد." برخی از منابع: 1- منشور المپیک, از انتشارات کمیته بین المللی المپیک 2- ورزش وسیله ای در جهت تربیت، توسعه و صلح سال 1383 از انتشارات کمیته ملی المپیک جمهوری اسلامی ایران 3- تاریخ و فرهنگ زورخانه و گروه های اجتماعی زورخانه رو، غلامرضا انصافپور، 1353، مرکز مردم شناسی ایران 4- بررسی و مطالعه زورخانه های تهران، مرکز مردم شناسی ایران، 1354 5- آداب و رسوم ساختار ورزش های زورخانه ای، چاپ اول,1383،انتشارات سبزخامه 6- فرهنگ و معماری 17 آموزش معماران مقاله "تاریخ و شیوه های طراحی", نوشته پ.ا.بل، ترجمه مهرداد بیک، از انتشارات دفتر پژوهش های فرهنگی، 1379 7- میراث پهلوانی، ابراهیم مختاری- هدی صابر، معاونت پژوهشی پژوهشکده مردم شناسی – سازمان میراث فرهنگی، 1383 8- میراث فرهنگی، هویت و جهانی شدن، "محمد کارکنان" (دکترای جامعه شناسی)، خبرگزاری میراث فرهنگی، آبان 1383 9- احیای زورخانه ها طلب ایام، پروفسور دکتر عبدالرحمان رییس، دانشگاه تربیت جسمانی دانشگاه تاجیکستان، اولین سمپوزیوم علمی آشنایی با مبانی علمی و فرهنگی ورزش های زورخانه ای، فروردین 1383، شهر دوشنبه تاجیکستان 10- آیین فتوت و جوانمردی در ورزش های زورخانه ای، دکتر فربان واسع، تاجیکستان، سومین سمپوزیوم علمی آشنایی با مبانی علمی و فرهنگی ورزش های زورخانه ای، تهران، مهرماه 1383 11- رساله جهت اخذ دکترای مدیریت ورزش (Ph.D)، سید امیر حسینی، موضوع: فراملی کردن ورزش های باستانی از بازی های محلی تا ورزش های جدید، بررسی نگرش مدیران ارشد و کارشناسان ورزش و امور فرهنگی نسبت به تأثیر ورزش باستانی (زورخانه ای) در ساختار اجتماعی- فرهنگی جامعه، 1384 12- Games and Empires.

Allen Guttmann (1996) published by Columbia University Press.

13- Maarten Van Bottenburg.

Global Games 14- Diopter-Janssens & Van Bottenburg B.V.

Social Sciences Research Company in the Netherlands