‫پروژه روستا استون اباد

          روند بی رویه شهر نشینی در سال های اخیر و مشکلات فراوانی که این روند ایجاد نموده ، برنامه ریزان را بر آن داشته تا در جهت کنترل بنیادی این پدیده و رفع مشکلات آن به صورت ریشه ای تدبیر نمایند ، بی شک یکی از اساسی ترین و اصلی ترین عوامل رشد مهاجرت از روستا به شهر می باشد . روند افزایش مهاجرت از روستا به شهر و گرایش به شهر نشینی دلایل عدیده ای داشته که مهمترین آنها سطح زندگی در شهر و روستا است . تفوت و اختلاف در فضای زیستی ، خدماتی ، اقتصادی و ... موجود بین نقاط شهری روستایی به حدی است که جهت مهاجرت را از روستا به شهر سوق می دهد. این پدیده مشکلاتی را به همراه خواهد داشت که از اهم آن می توان به بزرگ شدن بی رویه شهر ها ، حاشیه نشینی ، بیکاری ، افزایش جرایم ، ایجاد شغل های کاذب و غیر اخلاقی در شهر ها و فقدان نیروی کار ، افت سطح تولید ، کاهش جمعیت روستاها در مناطق روستایی اشاره نمود .

          یکی از اساسی ترین راه های جلوگیری از مهاجرت بی رویه روستاییان به شهر ها کم کردن فاصله و تفاوت بین سطح زندگی در شهر ها و روستا هاست و از عمده ترین طرق نیل به این هدف انجام اقدامات عمرانی از جمله راهم سازی زیر ساخت های تولیدی ، خدماتی و زیست محیطی است . یکی از زمینه های اجرایی مناسب جهت سامان دهی زیستی نقاط روستایی طرح های هادی روستایی و ثمره نهایی آنبهسازی کالبدی فیزیکی ( اجرای طرح هادی ) محیط روستا می باشد .

روستا

          در مورد روستا و ده تعریف متعدد و زیادی گفته شده ، ده یا روستا که در کتابهای نشر قدیم به صورت دیه هم دیده می شود ، در زمان پهلوی ، ده (deh) در پارسی باستان (eahya)به معنی سرزمین و در اوستا به شکل دخیو (daxya) آمده است .

          در ایران ، ده از قدیمی ترین زمان یک واحد اجتماعی و تشکیلاتی وجایی بوده است که در آن گروه هایی از مردم روستایی یرای همکاری در زمینه های اقتصادی ، اجتماعی ، فرهنگی و سیاسی گرد هم تجمع یا فتند . ده اساس زندگی اجتماعی ایران را تشکیل می دهد و اهمیت آن به اعتبار اینکه یک واحد تشکیلاتی در زندگی روستایی است ، در سراسر قرون وسطی و از آن پس تا به امروز بر قرار بوده است .

        تعریف دیگر :

          در عرف ده عبارت از محدوده ای از فضای جغرافیایی است که واحد اجتماعی کوچکی مرکب از نعدادی خانواده که نسبت به هم دارای نوعی احساس دلبستگی ، عواطف و علایق مشترک هستند ، در آن تجمع می یابند و بیشتر فعالیت هایی که برای تامین نیازمندی های خود انجام می دهند ، از طریق استفاده و بهره گیری از زمین و در درون محیط مسکونی شان صورت می گیرد ، این واحد اجتماعی که اکثریت افراد آن به کار کشاورزی اشتغال دارند در عرف محل ده نامیده می شود .

پلاسید رامبد (placide ramboud) جامعه شناس فرانسوی می گوید : ده واحد اجتماعی ویژه ای است که با یک فضا در ارتباط متقابل است و این فضا به عنوان یک عنصر ضروری در نظام اجتماعی ده نقش دارد و به این ترتیب ده دارای بعد اجتماعی است که می تواند یکی از عوامل اساسی تشکیل دهنده آن به شمار رود . ده محصول کنش های متقابل گروه های انسانی و فضا است ، میان اعضای ده رابطه ای محلی وجود دارد که نتیجه کنش های متقبل تاریخی است و موجب پیدا شدن حافظه جمعی و محلی است و در نتیجه نوعی وجدان یا شعور جمعی به وجود می آورد .

تعریف ده در قانون

          در قانون اصلاحات ارضی در ایران ده چنین تعریف می شده است . ده یا روستا عبارت از یک مرکز جمعیت و محل سکونت و کار تعدادی خانواده که در اراضی آن ده به کار کشاورزی اشتغال دارند و درآمد اکثریت آنان از طرق کشاورزی حاصل می شود .

          رامبد می گوید : روستا برایندی از عناصر طبیعی و عناصر ساخته شده است که به گونه ای زمینه ی سازگاری فرد را با جامعه فراهم می آورد و موجب جامعه پذیری می شود . در ده بین گروه و فضای جغرافیایی محدود و بسته و ثابت نوعی روابط اقتصادی – اجتماعی –  فرهنگی وجود دارد و این روابز موجب پیدایش وحدت و یکپارچگی گروه می شود و آن را از گروه دیگر متمایز می سازد . اجتماع ده دارای نیروی معنوی مسلط بر اعضایش است که بر رفتار افراد نظارت عالیه شدید دارد و آن ها را به پیروی از هنجارهای اجتماعی وادار می کند و این نیروی معنوی همان سنت های روستایی و قوانین ثابتی است که بر جامعه ده حاکم است .

          تونیس (tonnies) می گوید : جامعه روستایی به عنوان یک جامعه آرمانی که سرشار از تقدس ، هماهنگی و صلح و صفا است .

          روث گلاس (ruth glass) می نویسد برای ما صفت روستایی دارای مفهوم مطبوع و مطمئنی است . زیبایی ، سادگی ، راحتی ، فراقت ، منظره های دلگشا ، آزادی ، صلح و صفا و آرامش است .

تاریخچه روستا نشینی

          به اعتقاد رالف لینتون (Ralph linton) مولف کتاب معروف شیر تمدن در عصر نوسنگی یا حدود 5 هزار سال پیش از میلاد در بسیاری از سرزمین ها از جمله منطقه آسیای جنوب غربی زندگی ده نشینی برقرار بوده و عموم قبایل مختلف با یک نوع الگوی کلی و متشابه به زندگی خود ادامه می دادند. بنابر پژوهش باستان شناسان قدیمی ترین دهکده های جهن که تا کنون به وسیله حفاران پیدا شده ، در خاورمیانه واقع است . دو روستا در جارمو (jarmo) و تپه سربین (sarabin) واقع در ایران و عراق امروزی نشان می دهد که یکجانشینی با تشکیل اجتماعات روستایی دست کم در ده هزار سال پیش آغاز شده است .

          آخرین تحقیقات باستان شناسان همچنین نشان میدهد که بسیاری از مراکز اجتماعات انسانی از ده هزار تا 3500 سال قدمت دارد . مثلا گنج تپه در انتهای شرقی دشت کرمانشاه هشت هزار سال قبل از میلاد تپه گوران لرستان هفت هزار قبل از میلاد ، گوی تپه نزدیک ارومیه 4000  سال قبل از میلاد ، تپه حصار دامغان 4000  سال قبل از میلاد ، تپه حسن لو و عقرب تپه 2000 سال قبل از میلاد ، چراغعلی تپه 1100سال قبلا از میلاد ، املش گیلان 1500سال قبل از میلاد و همچنین شوش ، تپه گیان نهاوند ، تپه جمشیدی ( در شمال شرقی الشتر ) تل بگوم تخت جمشید و کلاردشت هر یک از 1000 تا  3000 سال قبل از میلاد قدمت دارند .

گونه های روستا

          ساندرسن (goordon chaide) جامعه دهگانی را از لحاظ ثبات و تحرک به سه نوع تقسیم می کند دهکده های نا پایدار دهکده هایی هستند که هرچند در آن مختصری کشاورزی می شود ، لیکن ساکنان آن زود به زود تغییر مکان می دهند . نمونه این دهکده ها در ناحیه آمازون و نیز نزد بومیان مالایا وجود داشته است .

          دهکده های نیمه پایدار در این نوع دهکده ها انسان ها در محلی سکونت می گزینند و تا چندن سال آذوقه خود را از زمین های حاصلخیز اطراف به دست می آورند و سپس به علت کاهش بازدهی زمین و بی مایه شدن خاک ، آن منطقه را ترک می کنند و در سرزمین دیگری ساکن می شودند . این امر در گذشته به ویژه در نواحی کوهستانی جنوب شرقی آسیا وجود داشت .

دهکده های پایدار از زمانیکه فنون و ابزار کشاورزی پیشرفت کرد و به ویژه در منطقه آسیای جنوب شرقی که زراعت برنج معمول گردید و گاو میش اهلی و خیش اختراع شد و رواج یافت ، دهکده های پایدار پدید آمد ، کشت برنج آبی با استفاده از گاومیش زمینه را برای استقرار جمعیت های انبوه فراهم کرد . همچنین در آسیای جنوب غربی ترکیب غله و گاومیش نیز سبب روی کار آمدن جمعیت های بزرگ شد .

بررسی ویژگی های اقتصادی :

          در سال 1387 از 48601 نفر جمعیت این شهرستان تعداد 17849 نفر شاغل در بخش های مختلف اقتصادی بوده اند که 73/36 در صد جمعیت را شامل می شود . از کل تعداد شاغلین این شهرستان 15127 نفر مرد و 2722 نفر هم زن بوده اند . بیشتر جمعیت روستایی این شهرستان به فعالیت های مختلف کشاورزی از جمله زراعت ، باغداری ، دامداری ، دامپروری ، پرورش طیور ، پرورش زنبور عسل و ماهی مشغول بوده اند .

راه های ارتباطی :

          راه های ارتباطی بندر گز را می توان به دو دسته تقسیم کرد :

الف) راه های اصلی                      ب) راه های فرعی

          شهرستان بندر گز به علت جلگه ای و هموار بوده قسمت اعظم وسعت آن ، عبور و مرور در تمام نقاط آن ممکن و میسر می باشد و تنها عاملی که در واقع می تواند مانع فعالیت های ارتباطی در سطح این شهرستان گردد ، همان وجود رودخانه ها می باشد که بایستی از نقاط معین و گذر های مشخص عبور کرد . همچنین در مواقع بارندگی نیز به علت نرم بودن و خاکی بودن برخی از جاده ها در بعضی از روستا ها که منجر به گل شدن آن می شود . عبور و مرور با وسایل نقلیه موتوری تقریبا غیر ممکن بوده و در نتیجه کار حمل و نقل تا حدی مختل می گردد . راه های شوسه اصلی بندرگز از طرف غرب به شهرستان بهشهر و از شرق به کردکوی و گرگان و از شمال شرقی به بندر ترکمن متصل می گردد . ضمنا راه آهن سراسری نیز از بندرگز عبور کرده و به گرگان منتهی می شود .

شناسایی منطقه (حوزه نفوذ) :

          تعیین حوزه نفوذ با توجه به موقعیت جغرافیایی ، راه های ارتباطی و نحوه استفاده از خدمات امروزه یکی از مهم ترین عوامل به شمار می رود . حوزه نفوذ در ابعاد متعددی مانند حوزه جغرافیایی ، اداری ، سیاسی ، فرهنگی و نظایر آن به کار گرفته شده است . در تعیین حوزه نفوذ می توان گفت هر چه روستا بزرگ تر باشد ابفا گر نقش های متعددی خواهد بود . با این توضیح می توان حوزه نفوذ را چنین تعریف کرد : منطقه یا ناحیه ای که برای رفع مایحتاج عمومی و کسب خدمات مختلف به یک مرکز مراجعه می نمایند . روستای استون آباد در دهستان بنفشه تپه از توابع بخش نو کنده شهرستان بندرگز واقع شده است . بر اساس بررسی به عمل آمده روستای مورد مطالعه خدمات و امکانات خود را از شهرستان بندر گز دریافت می کند در نتیجه روستای فوق به دلیل کمبود امکانات فاقد حوزه نفوذ می باشد .