مقاله معاینه عمومی

یک معاینه عمومی کوتاه مدت اما کامل می تواند میزان آسیب وارد به سلامتی بیمار را مشخص کند. این معاینه همراه با تاریخچه بیماری، کاملاً موضع بیماری را آشکار می سازد. معاینه عمومی همواره باید انجام شود، حتی در بیماری هایی مانند انگش کو به راحتی قابل تشخیص باشند، زیرا که این معاینه اولاً می تواند اطلاعاتی را در مورد شدت بیماری اولیه فراهم آورده، ثانیاً عوارض یا اختلالات ثانویه‌ای را مشخص سازد که باید در تشخیص، پیش بینی و درمان بیماری مورد توجه قرار بگیرد. مواردی که در یک معاینه عمومی باید در نظر گرفته شود، شامل وضعیت ظاهری بدن، رفتار، نوع تغذیه، شرایط فیزیکی، تعداد تنفس، تعداد ضربان قلب و درجه حرارت بدن می باشد.

وضعیت ظاهری بدن ( Posture ):

مفهوم وضعیت، ظاهر عمومی بیمار از نقطه نظر آناتومیکی می باشد که با معاینه تمام قسمت‌های بدن ارزیابی می گردد. مثلاً ضایعات مادرزادی یا آلستبالی نخاع سبب خمیدگی ستون مهره‌ها به پشت (کانیوزیس)، شکم (یوردوزیس) یا طرفین اسکولیوزیس می شود. یا بالا نگه داشتن دم توسط خود دام یا دور نگه داشتن آن از بدن علامت وجود ضایعه دردناک در رکتوم، آنوس یا سیستم ادراری - تناسلی باشد.

رفتار:

به معنای ظاهر عمومی بسیار از نقطه نظر حسی و حرکتی است که با تغییرات فیزیولوژیک یا پاتولوژیک در رابطه با شرایط مختلف زندگی دام مشخص می گردد. در صورت نیاز می توان رفتار دام بیمار را با گاوهای سالم در همان گله مقایسه نمود. برخی از گاوها به طور طبیعی سرزنده‌تر، بی قرارتر، متهاجم تر، عصبی تر، سرسخت تر و کم تحمل تر از دیگران هستند که این صفات غریزی یا اکتسابی هستند و نباید با تغییرات رفتاری ناشی از بیماری اشتباه گرفته شود. مواردی از اختلالات ویژه رفتاری در گاو به قرار زیر است:

افزایش تحریک حسی حرکتی (تحریک پذیری): بیقراری، شاخ زدن، پرتاب کاه به وسیله شاخ‌ها به اطراف، فشردن پوزه روی اشیاء و…

کاهش تحریک حسی - حرکتی که شامل افسردگی، بی حالی، خواب آلودگی، اغماء، پارالزی و پارزی است.

سایر رفتارهای پاتولوژیکی هم عبارتند از: سرفه های متناوب، خرناس کشیدن، تنفس صدادار، بار کردن تهیگاه ها، ادای نشخوار در آوردن و سایر حرکات جوشی غیر طبیعی، استفراغ یا باز گرداندن غدا، خشک راه رفتن یا بدون تعادل، ناله های مختصر گاه و بیگاه، دندان قروچه، لرزشهای عضلانی، عدم تمایل به حرکت.

البته این یادآوری این نکته ضروری است که تغییر در رفتار که در طی معاینه عمومی مشخص می گردد، نیاز به معاینه کامل تر اندامهای مبتلا بدن و سیستم عصبی مرکزی را نشان می‌دهد.

وضعیت تغذیه:

وضعیت تغذیه با مشاهده و ملامسه بیمار مورد قضاوت قرار می گیرد و ترجیحاً در مقایسه با دامهای سالم از همان گروه سنی صورت می گیرد. در این رابطه باید به غبغب، تیغه شانه، زوائد شوکی مهره های سینه و قاعده دم توجهی خاص مبذول شود. انواعی از وضعیت های تغذیه ای به قرار زیر است:

عالی (چاق): تمام زوایای بدن گرد شده است و لایه های چربی در قسمتهای برجسته بدن وجود دارد. این حالت در گاو گوشتی خوب است، ولی می تواند با کاهش مقاومت در مقابل بیماری ها همراه باشد.

خوب: بعضی از نواحی بدن نمایان می گردد. اما هنوز لایه چربی وجود ندارد.

متوسط: سطح بدن صاف و دسته ای از عضلات قابل دیدن می باشد، لایه های چربی وجود ندارد اما زوایای استخوانی نیز برجسته نیستند، پوست را می توان به آسانی بلند کرد.

لاغر: استخوانها به علت تحلیل رفتن عضلات بیرون زده اند، پوست محکم به بافت‌های زیرین چسبیده است (دهیدراتاسیون).

بسیار لاغر Cachetic : آتروفی شدید عضلانی، چشم‌ها گود رفته اند، ظاهراً از دام جز پوست و استخوان، چیزی باقی نمانده.

هنگامی که یک بیمار دچار فقر تغذیه ای باشد، لازم است اولیه یا ثانویه بودن سوء تغذیه مورد بررسی قرار گیرد.

وضعیت فیزیکی:

ظاهر عمومی بیمار را از نظر بالینی، وضعیت فیزیکی می گوید. و منظور از آن وضعیت عمومی بدن در هر لحظه از زمان است که متأثر از شکل عمومی بدن، تغذیه، مدیریت و مراقبت به علاوه سلامت و بیماری می باشد. ماهیت و وسعت تغییرات قابل مشاهده خارجی که در مقایسه با دامهای سالم از همان گله بدست می آید، اطلاعاتی را در زمینه میزان و شدت بیماری برای فرد معاینه کننده فراهم می آورد. با توجه به اختلالاتی که در شکل ظاهری بدن، رفتار و وضعیت جسمانی دام ایجاد می شود، می توان دام را به عنوان خفیف، متوسط یا شدید طبقه بندی کرد. همچنین با در نظر گرفتن اختلافات بین پوشش خارجی و وضعیت تغذیه ای گاو سالم و بیمار می‌توان حاد یا مزمن بودن بیماری را تشخیص داد.

وضعیت بدنی دامی که دارای بیماری شدید مزمنی باشد، با لاغری شدید، سختی در حرکت و ظاهر بیحال مشخص می شود. در حالیکه حیوان مبتلا به بیماری شدید حاد با توجه به وضعیت تغذیه ای خوب اما پشت خمیده، شکم کشیده و پوشش خارج شفاف و صاف ایستاده با سر رو به پائین و ناله کنان مشخص می شود.

تعداد تنفس:

حرکات تنفسی دام بیمار را باید با فاصله ای از وی، بدون اینکه حیوان ناراحت شود، بوسیله مشاهده حرکات قوس دنده ای و تهیگاه و شمارش آنها در یک دقیقه مورد بررسی قرار می گیرد. بدین منظور بهتر است که در پشت و متمایل به یک طرف دام ایستاد. تعداد تنفس طبیعی گاو بالغ بین 15-35 و گوساله 20-50 بار در دقیقه است. تعداد تنفس تابع تغییرات فردی و تغییرات محیطی است.

در تابستان یا در یک محوطه سربسته و در دامهای جوان یا آبستن سنگین، تعداد تنفس ممکن است به میزان قابل توجهی بیشتر از زمستان یا محوطه بازو گاوهای پیرتر، نر یا ماده غیر آبستن باشد. در هنگام غذا خوردن، نشخوار و تقلا مشاهده حرکات تنفسی مشکل است. در چنین مواردی می توان از گوشی استفاده نمود.

ضربان نبض:

ضربان نبض را می توان با ملامسه یک شریان جداری مناسب تعیین کرد. مانند:

شریان خارجی فک پایین، مستقیماً بعد از عبور آن به دور فک بالایی، در کنار لبه قدامی عجله جوشی (Masseter).

شریان میانی، در قسمت داخلی اندام حرکتی قدامی، دقیقاً پایین و جلوتر از مفصل آرنج

شریان سافن: در قسمت میانی ناحیه درشت نئی، در قسمت داخلی یا زیر تاندن رکبی

شریان دمی: در زیر دم، به اندازه یک یا دو کف دست دورتر از قاعده دم

محل دو شاخه شدن آئورت در زیر مهره کمری، از طریق معاینه Rectal قابل جستجو است.