مقاله اختلالات فیزیکی که می توانند باعث ناباروری شوند

. بیماری های آلت تناسلی و غلاف آن:

1- فیموز Phimosis :

تنگی منفذ آلت تناسلی، مانع از بیرون آمدن آلت تناسلی از آن می گردد. این عارضه به ندرت ممکن است مادرزادی باشد؛ ولی به احتمال بیشتر از پیامدهای جراحات وارده است که منجر به تشکیل بافت اسکار می شود. تومورهایی مانند ملانوما آلت تناسلی را در برگیرد. این ناتوانی در بیرون آوردن آلت تناسلی که منجر به چسبندگی ها و جلوگیری از عملکرد طبیعی غلاف آلت تناسلی می شود، ایجاد می گردد.

جراحات متداول غلاف آلت تناسلی عبارتند از: کوفتگی، ساییدگی، پارگی و سرمازدگی. خیز و التهاب از جمع شدن ( retraction ) غلاف جلوگیری به عمل می آورند. هنگامی که غلاف قابل جمع شدن باشد، جراحات ممکن است واضح نباشد. مگر این که ترشح خونی از غلاف آلت تناسلی مورد توجه قرار گیرد و یا گاو نر در تلاش برای جفتگیری دچار مشکل برای بیرون آوردن آلت تناسلی باشد.

درمان: جراحات جفیف ممکن است خود بخود بهبود یابند، ولی جراحات وسیع تر نیاز به درمان دارد. محوطه غلاف آلت تناسلی باید هر روز تمیز شود و درون آن آب اکسیژنه تزریق شود تا هنگامی که دیگر کفی مشاهده نشود. ترکیبات آنتی بیوتیک روغنی باید به این محوطه تزریق شود. آنتی بیوتیک های وسیع الطیف باید بطور عمومی برای کاهش امکان تشکیل آبسه تزریق گردد. اگر غشای غلاف آلت تناسلی بیرون زده باشد، باید آن را توسط پماد مرطوب کننده و نوار پیچی تا هنگام بازگشت به وضعیت طبیعی حفظ کرد و سپس با ذخیره سرکیسه ای یا نوار پیچی در محل خود نگاه داشت.

ممکن است بعد از کامل شدن التیام برداشت بافت اسکار توسط جراحی ضروری باشد. پیشگویی از نظر آینده تولید مثلی متغیر و وابسته به شدت جراحات می باشد.

2- پارافیموز Paraphimosis :

پارافیموز، ناتوانی در پس کشیدن آلت تناسلی به داخل غلاف آن است. پارافیموز ممکن است به طور ثانویه به دنبال ضربه، ضعف و ناتوانی یا فلج آلت تناسلی به دنبال استفاده از آرامبخش ها ممکن است در ارتباط با افزایش غلظت آندروژن باشد و در گاوهای نری که به تازگی اخته شده اند، متداول تر است. داروهای مشتق از فنوتیازین از رسیدن پیامهای سمپاتیک به عضلات صاف نعوظی ( Creetile ) در جسم غاری آلت تناسلی جلوگیری می کنند. این مسئله باعث می شود عضلات صاف شل شده، فضاهای غاری با خون، پر شوند و در نتیجه نعوظ آلت تناسلی رخ دهد. در غیاب آندروژن ها، سلولهای عضلات صاف بافت نعوظی آنروضی می شوند که منجر به کاهش اندازه فضاهای غاری می گردد.

زهکشی وریدی و لنفاوی در اثر تورم و وضعیت پاندوسی آلت تناسلی دچار اختلال می‌گردد. اگر این عارضه برطرف نگردد، مایعات تجمع حاصل کرده و التهاب اولسراتیو و مزمن آلت تناسلی و غلاف آن ( Chronic ulcerative balanoposthitis ) ایجاد می شود. سطوح اپیتمیال سر آلت تناسلی ( glans ) و قسمت آزاد آلت تناسلی خشک، ضخیم و فاقد خاصیت ارتجاعی است. نعوظ کامل در هنگام فلجی آلت تناسلی ایجاد نشده، ولی این عارضه شبیه به پری آپیسم ( priapism ) است، زیرا آلت تناسلی بطور ناقص با خون پر می شود. اگر پارافیموز به مدت طولانی باقی بماند، خون ممکن است در فضاهای غاری لخته شود.

انتهای دیستال آلت تناسلی در ملامسه سرد است و لخته سفتی ممکن است در اثر سازمان یافتن فیبرین در جسم غاری آلت تناسلی لمس شود. پُر شدن عروق انجام نمی گیرد و گاو نر نمی‌تواند به نعوظ کامل دست پیدا کند.

درمان: درمان فوری برای کاهش تورم و بازگرداندن آلت تناسلی به وضعیت طبیعی خود در غلاف آلت تناسلی باید صورت گیرد. اگر آلت تناسلی قابل برگشت به داخل غلاف آلت تناسلی بود، باید آن را با بخیه سرکیسه ای توسط نخ نایلون ضخیم تثبیت کرد. از نوار پیچی های دور شکل که آلت تناسلی را نیز در بر می گیرد یا روشهای مکانیکی برای حمایت آلت تناسلی جهت کاهش خیز می توان استفاده نمود. درمان با آب سرد دو بار روز برای 30 دقیقه تا یک ساعت می‌تواند در کاهش تورم طی مراحل اولیه مفید باشد.

ساییدگی، خراشها و پارگی ها را باید روزی دو بار توسط پمادهای آنتی بیوتیک دار نرم کننده پوشاند. داروهای ضد آماس و مدّر می توانند رفع خیز را سرعت ببخشند. در صورت وجود خیز التهابی، کورنیکو استروئیدها مفید است. از آنتی بیوتیک های عمومی می توان برای کنترل عفونت باکتریایی استفاده نمود.

در موارد مزمن، درمان مشابه مواد پارافیموز ضربه ای است. بیرون زدگی مزمن و مقاوم نسبت به آلت تناسلی منجر به التهاب شدید آلت تناسلی و غلاف آن می شود که ممکن است نیاز به قطع آلت تناسلی داشته باشد.

در صورتی که تورم و خیز به سرعت رفع شوند و آلت تناسلی در ظرف چند روز قابل برگرداندن به داخل غلاف آن باشد، پیشگویی خوب است. در صورتی که عارضه مزمن شود، پیشگویی محتاطانه تا خطرناک است. پر کردن غلاف آلت تناسلی با وازلین از تشکیل چسبندگی ها جلوگیری می کند. صدمه به اعصاب حسی آلت تناسلی ممکن است باعث اختلال در جفتگیری موفقیت آمیز شود.

3- جراحات و التهاب مجرای خروجی ادرار:

صدمه به آلت تناسلی ممکن است منجر به جراحات مجرای ادرار مانند ساییدگی ها، پارگی‌ها و خونریزی شود. سنگ های مجرای ادرار ( urolithiasis ) در گاوهای نر اخته متداول‌تر است ولی ممکن است در عملکرد طبیعی تولید مثل اختلال ایجاد کند. کوفتگی های آلت تناسلی همراه با خونریزی و تورم می تواند باعث انسداد مجرای ادرار، احتباس و پارگی مثانه شود. التهاب باکتریایی مجرای ادرار ممکن است همراه با حضور خون در منی باشد. التهاب و پارگی های مجرای ادرار ممکن است منجر به تنگی های فیبروزی شود. تنگی ها اغلب دردناک بوده و ممکن است طی ادرار کردن یا انزال جدا شده و خونریزی کنند. کشت باکتریایی مجرای ادرار، ادرار و منی در رسیدن به تشخیص مفید می باشد. تنگی های بخش انتهایی مجرای ادرار را می توان با رادیوگرافی کنتراست از قسمت مقسع شده مجرای ادرار در آلت تناسلی مشخص نمود.

درمان جراحات مجرای ادرار در ابتدا شامل از بین بردن عوامل محرکه مانند حلقه سفت و آلت تناسلی است. ( tight Stallion ring ) استراحت جنسی توصیه می شود. باز بودن مجرای ادرار و توانایی برای خارج ساختن ادرار باید برقرار شود. در مواردی که عفونت ثانویه باکتریایی ایجاد شده باشد، درمان عمومی با آنتی بیوتیک هایی که از راه ادرار دفع می شوند، می تواند مفید باشد.

موارد شدیدتر التهاب مجرای ادرار را می توان با تزریق موضعی ترکیبات آنتی بیوتیک روغنی از طریق کاتتر لاستیکی استریل که از تکمه منوی ( Colliculas Seminalis ) قسمت آلت تناسلی مجرای ادرار عبور داده می شود یا با کاشتن ( implanting ) شیاف های قابل حل از طریق اور تروستومی میاندوراهی ( Perineal urethrostomy ) که بعد از بهبود التهاب مجرای ادرار در اثر بافت جوانه ای التیام می یابد، درمان کرد. التهاب زاییده مجرای ادرار ممکن است به پمادهای آنتی بیوتیکی موضعی پاسخ دهد. گرانولمهای انگلی با حشره کش‌ها یا آیورمکتین درمان می پذیرند. گرانولمهای بزرگتر هماره با معدنی شدن را باید توسط نیترات نقره با ملایمت کوتر کرد. تنگی های مجرای ادرار، عروق بیرون زده تحت اپیتیمیایی یا زخم‌ها را باید توسط جراحی برداشت.

4- التهاب آلت تناسلی و غلاف آن:

التهاب آلت تناسلی ( balanitis ) و غلاف آن ( Posthitis ) اغلب با یکدیگر ( balano posthitis ) رخ می دهند. این ضایعه می تواند در اثر ضربه و هرپس ویروس I گاوی ایجاد شود.

التهاب آلت تناسلی و غلاف آن به راحتی با مشاهده زخم‌ها یا کرورت بر روی مخاظ و منفذ غلاف تشخیص داده می شود. در موارد کمتر متداولی ضایعات ممکن است به داخل غلاف آلت تناسلی و مخاظ آلت تناسلی کشیده شود. زهکشی غلاف آلت تناسلی در اثر تورم و وجود کروت تجمع در منفذ آن دچار اختلال شده و ادرار و آلسودا ممکن است در محوطه غلاف آلت تناسلی تجمع یابد. ممکن است بین محوطه غلاف آلت تناسلی و سطح بدن فیستولی ایجاد شود. التهاب آلت تناسلی و غلاف آن باید از درماتوز اولسراتیو تفریق گردد.

اپیدمیولوژی: جرم در اثر انتقال مستقیم و غیر مستقیم منتشر می شود.

درمان و پیشگیری بیماری شامل کاهش پروتئین جیره و درمان علامتی غلاف آلت تناسلی. مو و کروت های سست را باید از ناحیه مبتلا جدا کرد و پماد آنتی باکتریال حاوی پنی سیلین، باسیتراسین یا سولفات مس 5% در محل ابتلا مصرف نمود.

جدا کردن کروت ها معمولاً همراه با خونریزی نمی باشند. دامهای مبتلا را باید در صورت امکان از دامهای سالم جدا کرد. ضایعات غلاف آلت تناسلی ممکن است با تشکیل بافت اسکار بهبود یافته و باعث تنگی منفذ غلاف آلت تناسلی و ناباروری گردد. بنابراین معاینه قبل از جفت گیری توصیه می شود. اتساع منفذ غلاف توسط جراحی در دامهای با ارزش ممکن است ضروری باشد. پیشگویی در موارد خفیف که فقط منفذ غلاف آلت تناسلی را در بر می گیرد، خوب است. پیشگویی در مواردی که جراحات شدید مخاط غلاف آلت تناسلی را درگیر می سازد، محتاطانه است.