مقاله سنگ های ادراری

چکیده:

فصل اول

دستگاه ادراری شامل کلیه ها، حالب ها، مثانه، و پیشابراه است. کلیه ها در خارج از حفره صفاقی در طرفین ستون مهره ها از مهره دوازدهم سینه ای تا مهره سوم کمری قرار گرفته اند.

کلیه دارای 2 ناحیه قشر خارجی (کورتکس) و مدولای داخلی است. واحد عملکردی آن نفرون است. نفرون حاوی یک گلومرول واجد سرخرگ آوران و وابران ، کپسول برمن، توبول گزیمال، قوس هنله، توبول دیستال ومجاری جمع کننده است.

این مجاری به کالیس ها و به لگنچه و در امتداد لگنچه حالب قرار دارد.

حالب لوله ای عضلانی است و به مثانه ختم می شود. مثانه عضوی توخالی و به عنوان مخزن ادرار است و اتساع بیش از حد آن موجب بر آمدگی در پایین بدن می شود. لگنچه در کلیه ها و در حالب ها و در مثانه به علل خاصی می تواند سنگ تشکیل شود(سنگ کلیه و سنگ مثانه).

فصل دوم:

انواع سنگ ها به دو دسته سنگ های کلسیمی و غیر کلسیمی تقسیم می شوند. سنگ های کلسیمی در مردان شایعتر بوده و علت اصلی تشکیل انواع سنگ های کلسیمی شامل هیپرکلسیوری علت تشکیل آن ارثی، هیپر یوریکوزوری علت تشکیل آن رژیم غذایی، هیپرپاراتیروئیدیسم علت تشکیل آن نئ.پلازی، هیپراگزالوری در نوع روده ای آن به علت جراحی روده ای و در نوع ارثی آن به علت ارثی و هیپوسیتراتوری می تواند علت تشکیل آن رژیم غذایی و یا ارثی باشد.سنگ های غیر کلسیمی شامل: سنگ های اسید اوریکی علت تشکیل این سنگ ها ارثی بوده و در مردان شایعتر است ورنگ این بلور ها در ادرار نارنجی  مایل به قرمز می باشد. نیمی از افراد مبتلا به این سنگ ها نقرس دارند. سنگ های استرووایت علت تشکیل آن عفونت ادراری ناشی از باکتری های مولداوره آز (پروتئوس) می باشد. این سنگ ها در زنان شایعتر است.

و نمای شاخ گوزنی دارند. و تشکیل بلور آنها در ادرار شبیه در تابوت است سنگ های سیستینی علت تشکیل این سنگ ها ارثی یا نئوپلازی بوده و به رنگ زرد و لیمویی و زیاد شایع نیستند

بلور های آن در ادرار صفحات  شش ضلعی صاف می باشند.

سنگ های گزانتینی در اثر کمبود مادر زادی گزاننتین اکسید از ایجاد شده و رنگ این سنگ ها زرد خرمایی  استو شفاف هستند و سنگ های ایند ینادیر در اثر مصرف ایندینادیر در مبتلایان به ایدز دیده می شود و این سنگ ها رنگ زرد قرمز دارند.

فصل سوم:

درمان سنگ های موجود در کلیه یا مجاری ادراری نیازمند ترکیبی از اقدامات طبی (مصرف دارو) و جراحی است. درمان بیماران با سنگ های کلسیمی استفاده از دارو های مدر تیازیدی است.  سنگ سازی (نفرولیتیازیس)هیپرکلسیوریک باز جذبی درمان فقط با برداشتن جراحی آدنوم مهاجم پاراتیروئید می باشد. سنگ سازی هیپر کلسیوریک کلیوی به طور موثر با هیدروکلرو تیازید ها درمان می شود. سنگ سازی کلسیمی هیپراوریکوزوری درمان با رژیم غذایی کم پورین، آلوپورینول و پتاسیم سیترات است و درمان سنگ سازی کلسیمی هیپر اگزالوری با کلسیترامین و لاکتات کلسیمی است و درمان هیپو سیتراتوری با نمک های پتاسیم از جمله سیترات پتاسیم موفقیت آمیز است. درمان سنگ های (غیر کلسیمی)

1 – استرووایت، درمان آن خارج کردن کامل سنگ با جراحی است(نفرولیتوتومی پروکوتا نئوس)

2 – درمان سنگ های اسید اوریکی با کاهش رژیم غذایی پورین دار و تجویز آلو پو ر ینول می باشد.

3 – درمان سنگ های سیستینی با مصرف فراوان مایعات و رژیم کم سدیم و پنی سیلامین است.

4 – درمان سنگ های گزانتینی با مصرف فراوان مایعات و مصرف دارویی آلوپورینول و رژیم غذایی محدود از نظر پورین است. درمان سنگ های ایند ینادیر با قطع مصرف دارویی ایندینادیر(داروی مبتلایان به ایدز)و درمان سنگ های سیلیکاتی و تریامترین به ترتیب درمان جراحی و درمان با قطع مصرف دارویتریامترنی می باشد.

در این قسمت به عنوان چکیده این پایان نامه مطالعه جدول 2-1 توصیه می شود. درمان جراحی سنگ ها نیز وجود دارد. شکستن از طریق خارج بدنی ، شکستن از طریق لیتوترپسی ماوراءصوتی از طریق پوست و به وسیله لیزر، 3 روش جدید است که جایگزین روش های قدیمی هستند.

تاریخچه :

Marshall L.Stoller,MD,& Damien M.Bolton ,MD

Emil  A. Tanagho, MD

سنگ های ادراری سومین بیماری شایع دستگاه ادراری هستند و تنها عفونت های ادراری و اختلالات پا تو لو زیک پروستات از آنها شایع تر هستند و سنگ های ادراری هم در حیوانات هم در انسانها شایع هستند .سیستم های مختلف نام گذاری برای سنگ های ادراری از رشته های مختلف منشا گرفته اند .

به عنوان مثال ینگ های استرووایت [1] که متشکل از منیزیم آمو نیوم  فسفات هگزاهیدرات هستند .به یاد طبیعت شناس رومی H.C.Gvonstrure (1772-1857) به این نام معروف شده اند. قبل از دوره این دانشمندان به این سنگ ها گوانیت گفته می شد.

زیرا منیزیوم فسفات در ترشحات خفاش به وفور وجود دارد، معمولا"به سنگ های متشکل از کلسیم آنزالات و هیدرات، سنگ های Weddellite گفته می شود ،زیرا این ماده در نمونه های خاک جمع آوری شده از دریای Weddell در Antarctica   به وفور یافت می شود .سابقه نامگذاری سنگ های ادراری به همان اندازه سابقه پیدایش روش های مداخله برای درمان آنها، جالب است. از زمان اولین نوشته های مربوط به مدنیت سنگ های ادراری باعث گرفتاری انسان ها بوده اند. ایتو لوزی این سنگ ها هنوز به طور قطعی مشخص نشده است. اگر مواد تشکیل دهنده ادرار در هر دو کلیه مشابه هستند و نیز در صورتی که شواهد انسداد وجود نداشته باشد، پس چرا اکثر سنگ ها به صورت یک طرفه رخ می دهند ؟ چرا سنگ های کوچک در اوایل روند پیدایش خود بدون حادثه از حالب عبور نمی کنند ؟ چرا برخی از افراد تنها یک سنگ بزرگ می سازند و در مورد دیگر سنگ های کوچک متعدد ساخته می شوند ؟ شواهد مقدماتی اخیر بر ارتباط احتمالی Nanobacteria با سنگ های ادراری دلات دارند پیشرفت های حاصل در زمینه درمان جراحی سنگ های ادراری، بر دانش ما از ایتولوژی این سنگ ها پیشی گرفته است. می توان به بررسی متابولیک کامل برای جهت دادن به درمان طبی مناسب وتغییرات شیوه زندگی برای کمک به کاهش شیوه سنگ های ادراری راجعه اشاره کرد.بدون پی گیری ومداخله طبی میزان دور سنگ در عرض پنج سال ممکن است.بالغ برپنجاه درصد باشد. احتمال دور سنگ های اسیدادریکی نیز ازاین حد بیشتر است.در نیمکره غربی هسته اصلی بیشتر سنگ های کلیه را نمک های کلسیم و اسید ادریک،  سیستین [2] استرووایت تشکیل می دهد.

آنزالات کلسیم 75 تا 85 درصد کل سنگ ها را شامل می شود. وممکن است در یک سنگ به صورت مخلوط وجود داشته باشند فسفات کلسیم در سنگ ها معمولا" به شکل هیدرو کسی آپاتیت[3] یا با شیوع کمتر به شکل برونشیت [4]می باشد .

درایالات متحده سنگ های ادراری علت 328000 مورد بستری هستند شایعترین سن بروز آنها دهه های سوم تا پنجم زندگی است و مردان بیش از زنان مبتلا می شوند. درد ناشی از سنگ های کلیوی دومین درد پس از درد زایمان است.

مقدمه

اورولوژی علمی است که در مورد بیماریها و اختلا لات سیستم ادراری –تنا لسی مردانه وسیستم اداری زنانه بحث می کند. بیماری های غده ی فوق کلیوی در حوضه جراحی نیز مربوط به این رشته هستند. دستگاه ادراری شامل کلیه ها، حالب ها، مثانه وپیشابراه است. درک کامل فیزیولوژی کلیوی ودستگاه ادراری برای ارزیابی، طراحی واجرای مناسب مراقبت های پرستاری در افراد مبتلا اختلا لات کلیوی وادراری ضروری است. در پیگیری هر بیمار، شرح حال حایز بیشترین اهمیت است و این موضوع به خصوص در اورولو ژی صدق می کند. نه تنها اطلاع از حاد یا فرض بودن بیماری بلکه اطلاع از راجعه بودن آن نیز مهم است، زیرا ممکن است علایم راجعه، نشان دهنده تشدید حاد علایم بیماری فرد باشند.  سنگ ها هنگامی در دستگاه ادراری تشکیل می شوند که غلظت ادراری موادی مانند اگزالات کلسیم، فسفات کلسیم و اسید اوریک افزایش یابد .

سنگ ها به دو دسته ی سنگ های کلسیمی شامل :

1: نفرولیتیاز هیپرکلسیوریک جذبی .

2: نفرو لیتیاز هیپر کلسیو ریک باز جذبی .

3: نفرولیتیاز هیپر کلسیوریک ناشی از اختلالات کلیوی .

4: نفرولیتاز کلسیمی هیپراوریکوزوریک .

5: نفرو لیتاز کلسیمی هیپر اگزالو ریک .

6: نفرو لیتاز کلسیمی هیپو سیتراتوریک است .

و سنگ های کلسیمی در حدود75-80   درصد از تمامی سنگ های کلیوی را تشکیل می دهند .

سنگ های غیر کلسیمی شامل :

1: سنگ های استروویت ( 15 درصد  از تمامی سنگ های ادراری ) در ادرار قلیایی غنی از آمونیاک به رابطه وجود باکتری های تجزیه کننده ی اوره ساخته می شوند .

2: سنگ های اسید ادریکی ( 5-10 درصد ) تمامی سنگ ها ) ممکن است در بیماران مبتلا به نقرس دیده شوند .

3: سنگ های سیستینی ( 1-2 درصد تمامی سنگ ها ) منحصرا"در بیماران مبتلا به یک نقص ارثی نادر در جذب کلیوی سیستین ( یک اسید آمینه ) تشکیل می شوند .

4: سنگ های گزانیتنی ناشی از کمبود مادر زادی گزانیتن  اکسید است .

5: سنگ های ایند ینادیر در 6 درصد از مصرف کننده گان ایندینا دیر در مبتلایان به ایدز دیده می شود

6: سنگ های نادر : سنگ سیلیکاتی و سنگ های رادیو لوسنت تریا مترنی می باشد .

سنگ کلیه به زبان ساده :در واقع رسوب مواد دفع شده از کلیه هاست که کریستال می دهند اگر مقداری از این مواد به هم بچسبند و تشکیل توده سفتی بدهند سنگ کلیه تشکیل می شود اگر کوچکتر از یک سانتی متر باشند شن کلیه کفته می شوند.شن کلیه معمولا" قابل دفع است. هنگامی که این سنگریزه از حالب عبور کرد و وارد مثانه شد به آن سنگ مثانه گویند. دلایل علمی قطعی برای پیدایش سنگ کلیه وجود ندارد اما عوامل اختلالات متابولیسمی، مواد معدنی، کالبدی به عنوان عوامل مهم و همچنین وراثت ونوع تغذیه( افراد منطقه فیجی که از خوراک های بی طعم و شیرین استفاده می کنند، بیماری سنگ کلیه به ندرت در آن ها دیده می شود. اما اغلب افراد هندوستانی که معمولا" از غذاهای تند و کاری دار استفاده می کنند از بیماری سنگ کلیه رنج می برند) و شرایط آب و هوا ( گرم ومرطوب ) در آن موثر شناخته شده اند سنگ کلیه یکی از درد ناکترین 

بیماری هاست و درد آن را با درد زایمان مقایسه می کنند! نمونه های سنگ کلیه حتی در مومیایی های مصر باستان نیز یافت می شود تقریبا" حدود 80% از سنگ های کلیه از طریق ادرار دفع می شوند به جز مواردی که سنگ بیش از اندازه بزرگ باشد از اعمال جراحی مانند لیزر  ، eswl tul   سیستوسکوپی، نفرولیتوتمی ،کمولیز و غیر جراحی و بدون بریدگی مانند: امواج اکستراکورپوریل.به گزارش سرویس علمی پژوهشی ایسکانیوز، تحقیقات جدید نشان می دهند که برای جلوگیری از برگشت سنگ کلیه محدودیت در مصرف پروتئین های حیوانی و نمک در رژیم غذایی موثر تر از کاهش مصرف کلسیم است در تابستان خطر افزایش سنگ کلیه بیشتر وجود دارد چراکه گرمای هوا و کم نوشیدن آب و عرق کردن وجود دارد برای پیشگیری از این مشکل کافی است که قبل از غذا به اندازه کافی آب بنوشید، سعی کنید نیم ساعت آب فراوان بنوشید و تا یک ساعت بعد از خوردن غذا هم آب نخورید به تدریج بدن شما به این وضعیت خو گرفته و ضمن آنکه معده شما ناراحت نمی شود می توانید به فراوانی آب نوشیده و کلیه های خود را در امان نگه دارید.

از کجا بفهمیم که آب فراوان می نوشیم یا نه؟

در واقع تنها معیار دقیق برای اینکه بدانید آب کافی می نوشید یا نه رنگ پیشاب (ادرار )است اگر رنگ پیشاب تیره است نتیجه می گیریم که بدن به میزان بیشتری به مایعات نیاز دارد و اگر رنگ پیشاب زرد روشن و یا شفاف است نشان دهنده این است که شما مایعات کافی می نوشید همه مایعات از جمله آب، شربت، آب معدنی، عرقیات، آب جو، شراب، ماالشعیر و آبمیوه را می توان نوشید مگر آنکه پزشک نوشیدن برخی از آن ها را با توجه به سنگ کلیه و شرایط بدنی ممنوع کرده باشد در بنا به دلایل نامشخص در 30سال گذشته تعداد افراد مبتلا به سنگ کلیه در امریکا افزایش یافته است در کشور ما ایران نیز گرچه طبق معمول آمار دقیقی وجود ندارد اما به نظر می رسد که وضع مشابهی وجود دارد کارشناسان اثبات کرده اند که می توان ار طریق مصرف خوراکی اکسید منیزیم به همراه ویتامین B6  پیشگیری کرد و مصرف این داروها  و نیز  مصرف فسفات  و آنتی بیوتیک  برای درمان تحت نظر پزشک معالج باشد هدف فوری درمان درد و هدف طولانی جلوگیری از تخریب نفرون است پیشرفت های پزشکی تا حد بسیار زیادی استرس مداوای سنگ کلیه را کاهش داده است اگر چه بهتر است سعی کنیم تا جایی که ممکن است از ابتلا به این بیماری پیشگیری کنیم  همچنین سعی کنید تا میزان کافی آب بنوشید آیا درمانی از این ساده تر وجود دارد ؟

فصل اول

آناتومی سیستم ادراری

کلیه ها

نمای ظاهری

الف) آناتومی: کلیه ها در خلف صفاق، روی دیواره ی خلفی شکم از مهره دوازدهم سینه ای تا مهره سوم کمری ودر امتداد حاشیه عضلات پسوانی وبه شکل مایل قرار دارند وزن کلیه افراد بالغ 120-170 گرم و ابعاد آن  12 سانتیمترطول و6 سانتیمتر عرض و5/2 سانتیمتر ضخامت است. به علت موقعیت کبد کلیه راست پایینتر قرار دارد.

کلیه ها به وسیاه دنده ها، عضلات، فاسیا، چربی دور کلیوی به خوبی محافظت می شوند وکپسول کلیوی هر کلیه را دربر می گیرد. به هنگام دم ویا در وضعیت ایستاده،به طورمتوسط کلیه ها 4-5 سانتیمتر نزول می کند . فقدان تحرک کلیه نشانه جاگیری غیر طبیعی آن دارد ودرحالی که تحرک بیش از حد لزوما" پاتولوژیک محسوب نمی شود.