فصل اول : شناخت وارزیابی وضع موجود معرفی اجمالی شهرستان موقعیت جغرافیایی شهرستان شهرستان رشتخوار از جمله شهرستانهای خراسان مرکزی است که درجنوب شهرستان تربت حیدریه واقع شده است .درجنوب شرقی شهرستان رشتخوار ، شهرستان خواف و درجنوب غربی آن شهرستان گناباد قراردارد .
شهرستان تربت حیدریه از شمال شرقی ، و شمال غربی با این شهرستان جدید همسایه می باشد .
مرکز این شهرستان شهر رشتخوار است که درفاصله 165 کیلومتری جنوب مشهد و در ، 590 دقیقه تا ،590 طول شرقی و در 340 تا ، 350 عرض شمالی قراردارد .
ارتفاع شهرستان رشتخوار از سطح دریا 1300متر می باشد.
این شهرستان با وسعت 6/1359 کیلومتر مربع 5/1 درصد از وسعت استان خراسان را تشکیل می دهد .
شهرستان رشتخوار براساس آخرین تقسیمات کشوری درسال 82 دارای دوبخش مرکزی ، جنگل و 4 دهستان شعبه ، جنگل ، رشتخوار ، آستانه می باشد.
شهرستان رشتخوار طبق تقسیمات کشوری آبان ماه 1383 ازشهرستان تربت حیدریه جدا گردیده است .[1] بخش ها و مرکز بخش ، دهستانها و شهرهای شهرستان رشتخوار نام بخش مرکز بخش نام دهستان مرکز دهستان شهر جنگل جنگل شعبه جنگل شعبه جنگل رشتخوار مرکزی رشتخوار رشتخوارآستانه حسین آباد باسفر - 2-1 ویژگیهای طبیعی : الف ) توپوگرافی شهرستان رشتخوار از دوبخش کوهستانی و دشت تشکیل شده است .
ارتفاعات : این شهرستان از شمال به ارتفاعات کوه دوشاخ و کوه تربت ، از شرق به کوه کاوش ، دشت خواف و دشت زوزن از جنوب به کالشور و از غرب به کوه کوچه ، کال تجرود و تپه ماهورهای حد فاصل بین دشت جنگل و دشت فیض آباد محدود است .
بیش از نیمی از سطح شهرستان را ارتفاعات وتپه ماهورها تشکیل می دهند .
این ارتفاعات شامل کوه کوهیک ، شکسته گل نی ، وشکسته حاجی میر می باشد.
بلندترین قلل دراین ارتفاعات شامل قله بزما با ارتفاع 2005 متر و پائین ترین نقطه درمحل خروجی دشت جنگل 830 متر از سطح دریا می باشد.
دشت ها : دشت رشتخوار درمسیر جاده تربت به خواف و درطول جغرافیایی 590 و 590 و عرض جغرافیایی 340 تا 350 واقع شده است .
این دشت از شمال به ارتفاعات کوه دوشاخ و کوه تربت از شرق کوه کاوش و دشت خوان ، از جنوب به کوه کوهیک و شکسته گل نی واز غرب به کال تجرود و کوه کوچه محدود است .
مساحت این دشت 101000 هکتار برآورد شده است .[2] درجنوب دشت رشتخوار نیز دشت جنگل واقع شده است .
این دشت درطول جغرافیایی 340 تا 350 قرار دارد .
این دشت ازشمال به کوه شکسته گل نی ، شکسته حاجی میر و لاخ کوهیک ، از شرق به کال جنگلک و دشت زوزن ، از جنوب به کالشور و از غرب به تپه ماهورهای حدفاصل بین دشت جنگل و دشت فیض آباد محدود است .
مساحت این دشت 162700 هکتار می باشد.
ب ) زمین شناسی قدیمی ترین سازنده های منطقه درمحل دشت رشتخوار مربوط است به پرکامبرین که از سنگهای دگرگونی تشکیل شده و دردامنه جنوبی کوه بزما رخنمون دارد .سازندهای دوران دوم زمین شناسی از شیست ، شیل و ماسه سنگ ( ژوراسیک ) تشکیل شده که درارتفاعات کوه بزما یافت می شود .
از سازندهای دوران اول و دوم زمین شناسی دردشت جنگل اثری دیده نمی شود .
دوران سوم زمین شناسی از سنگهای آذرین ورسوبی مانند توف اندزیت اگلومرا و ماسه سنگ درست شده و درارتفاعات شمالی دشت رشتخوار دیده می شود .
این رسوبات اثر نامطلوب برکیفیت آب زیرزمینی دارند .
درمنطقه دشت جنگل نهشته های دوزان سوم گسترش زیادی دارند و شامل مارن و کنگلومرا و ماسه سنگ است .
سنگ کف دشت جنگل از این رسوبات درست شده و چون جنس آنها تبخیری است اثرنامطلوب برکیفیت آب زیرزمینی دارند.
مخروطه افکنه ها ، رسوبات آبرفتی دردشت در مسیر رودخانه های کال سالار ، شصت دره ، لس و رسوبات کویری متعلق به دوران چهارم زمین شناسی هستند .[3] دشت جنگل قسمتی از فرورفتگی حدفاصل بین توده لوت درجنوب و ایران مرکزی درشمال می باشد.
درارتفاعات شمالی دشت چندگسل بزرگ به موازات گسل کویری کشیده می شوند این گسلها درایجاد و تحولات زمین شناسی و وضعیت هیدرولوژی منطقه نقش موثر دارند .
همچنین درمورد زلزله خیزی این ناحیه می توان گفت : منطقه خراسان به همراه بندرعباس و کرمان و بلوچستان بیشترین تعداد زمین لرزه های بزرگ را به خود اختصاص داده اند .
از مهمترین هسته های فعال زلزله خیز نزدیک به تربت حیدریه ، میتوان به کاخک گناباد و قائنات اشاره نمود .[4] ج ) اقلیم منطقه آب و هوای منطقه از نوع خشک تانیمه خشک می باشد.
اقلیم دراین شهرستان که به لحاظ موقعیت جغرافیایی درشمال شرق ایران واقع گردیده درمقیاس سینوپتیکی تحت تاثیر توده های عمده هوایی به شرح زیر قرار میگیرد .
الف : توده های پرفشار سیبریایی ( با منشا ناحیه سیبری ) ب: توده های هوای مدیترانه ای ( با منشا اقیانوس اطلس و عبور از دریای مدیترانه ) ج : توده های هوای شمالی و غربی ( با منشا اقیانوس اطلس و عبور از خشکی ) د : جریان های روی اقیانوس هند به عراتی مانسون هند ( با منشا اقیانوس هند ) ه : جریانهای هوای صحرایی ( با منشا صحرای عربستان ) میزان بارندگی درمناطق مرتفع و غرب حوضه ازشرق آن بیشتر است .
متوسط بارندگی درایستگاه هواشناسی تربت حیدریه ( غرب منطقه ) 267 میلی متر و درایستگاه ملک آباد 194 میلی متر گزارش شده است .
درجنوب شهرستان که آب و هوای منطقه با اقلیم خشک و کویری نزدیک می شود ، حداکثر و حداقل مطلق درجه حرارت هوا ( درایستگاه مهنه ) به ترتیب 46 و 12- درجه سانتی گراد گزارش شده است .
میزان بارندگی دراین بخش از شهرستان 177 میلی متر می باشد .
این شهرستان درکل درمنطقه ای با بارشهای سالیانه از تیپ زمستانی یعنی تابستانهای خشک و بدون باران ودوره یخبندان طولانی قرار دارد.
میزان تبخثیر درمنطقه به علت بالابودن درجه حرارت هوا زیاد است و متوسط آن دراین منطقه ، 1405 میلی متر گزارش شده است .
طول دوره یخبندان طولانی است و ممکن است تا 5 ماه نیز به طول بینجامد .
رطوبت نسبی منطقه پائین است و حداکثر از 40 درصد تجاوز نمی کند .
به علت شرایط خصوصیات اقلیمی به ویژه رودخانه هایی که از ارتفاعات شمالی شهرستان سرچشمه می گیرند درنواحی بالا دارای آب دائمی بوده و تادشتهای پائین به رودخانه های فصلی تبدیل می گردند .
از مهمترین جریانات منطقه ، رودخانه های ششطراز ، شصت دره ، کال سالار ، ازغند ، قلعه جوق و کال شور می باشد .[5] د) منابع آب - منابع آب سطحی : رودخانه های کال سالار وکال شصت دره که ازجمله رودهای باجریان دائمی آب می باشند .
پس از مشروب ساختن قسمت های مختلف دشت زاوه به دشت رشتخوار وارد می شوند.
کال سالار که پس از دریافت جریان کال هبی وارد دشت می شود درنهایت به کال شور می پیوندند.
این رود بزرگترین رودخانه ناحیه مورد بررسی است که طول جریان اصلی آن به حدود 140 کیلومتر می رسد .
ازرودخانه های مهم دشت رشتخوار که رژیم آبدهی دائم دارند ، میتوان از کال شاه بینه ، کال کاهیجه و کال بند بیشه نام برد.
مازاد آب این رودخانه ها پس از مصرف به طرف دشت جنگل امتداد می یابد.
دشت جنگل دارای آب ورودی از دشت رشتخوار است که مقدار آن قابل برآورد نیست ( از رودکال سالار ) جدول شماره (2) توان بالقوه ومنابع آب سطحی دشتها را ارائه میدهد .
- منابع آب سطحی : رودخانه های کال سالار وکال شصت دره که ازجمله رودهای باجریان دائمی آب می باشند .
جدول شماره (2) توان بالقوه منابع آب سطحی دشتها وسعت اراضی آرایش و باغات درجدول منظور نشده است .
جهت توسعه بهره برداری از منابع آب سطحی رودخانه ها ومسیلها ، تعدادی پروژه های احداث سدهای کوتاه درنظر گرفته شده است .
درتعدادی از آبراهه ها و رودخانه های دشت رشتخوار بندها ومخازن کوچک تامین آب احداث گردیده است که اغلب به منظور تغذیه سفره های آب زیرزمینی ساخته شده است .
3-1 ویژگیهای انسانی : شهرستان رشتخوار زمانی بخشی از شهرستان تربت حیدریه به شمار می رفت .
این منطقه درشمار مناطق محدودی از استان خراسان است که مورد هجوم و مهاجرت افاغنه قرارنگرفته و به همین جهت برخلاف سایر مناطق استان که به علت جذب مهاجرین افغانی دارای روندهای افزایشی جمعیت بوده اند و این شهرستان از این شرایط مستثنی بوده است.
رشتخوار درسال 1370 تبدیل به شهر شده است رشد جمعیت شهر رشتخوار طی دهه های 1375-1365 معادل 4/3 درصد گزارش شده است .
باتوجه به کوچکی اندازه جمعیت ، حجم مهاجرپذیری آن ارقام محدودی را نشان میدهد .
باتوجه به طرح توسعه وعمران ( جامع ) ناحیه ( شهرستان تربت حیدریه ) برای روند تحولات آینده منطقه چنین برنامه ریزی شده است که شهرهایی کوچک مانند رشتخوار قادرگردند بخشی از فشار مهاجر پذیری به شهر تربت حیدریه را کاهش دهند و تعدادی از مهاجرین روستایی این شهرستان را پذیرا باشند .
درفاصله سالهای 1375-1365 بیشترین رشد جمعیت روستایی شهرستان تربت حیدریه دربخش رشتخوار ( شهرستان رشتخوار کنونی ) با 4/1 درصد اتفاق افتاده است .
این شهرستان درسال 1375دارای 159 آبادی بوده است که از این تعداد 54 پارچه آبادی مسکونی بوده و 105 پارچه آبادی خالی از سکنه بوده است .
تعداد جمعیت : درآبانماه سال 1375 ، جمعیت شهرستان رشتخوار 52975 نفر اعلام شده است .
ازاین تعداد 26413 نفر مردم (9/49 درصد ) و 26562 نفر زن (1/50 درصد ) بوده اند .
نسبت جنسی درسال 1375 براساس آمار فوق 99 نفر محاسبه شده است .
توزیع جمعیت براساس آمار سال 1375 ، 21195 نفر ( 9/39 درصد ) از جمعیت این شهرستان درنقاط شهری زندگی می کرده اند .
از این تعداد 10445 نفر مرد ( 3/49 درصد ) و 10750 نفر ( 7/50 درصد ) زن بوده اند .
همچنین تعداد جمعیت ساکن درنقاط روستایی 31960 (1/60 درصد ) گزارش شده است .
باتوجه به مساحت این شهرستان 4/4294 کیلومتر مربع ، تراکم جمعیت معادل 3/12 نفر درکیلومتر مربع محاسبه شده است .
نیروی انسانی درسال 1375 ، تعداد جمعیت فعال دراین شهرستان 13895 نفر اعلام شده است .
از این تعداد 12114 نفر ( 2/87 درصد ) شاغل و 1781 نفر ( 8/12 درصد ) بیکار می باشند .
تعداد شاغلین دراین شهرستان 12114 نفر ، 8/0 درصد کل شاغلین استان (1524713 نفر ) می باشد.
تعداد جمعیت 10 ساله و بیشتر این شهرستان 36913 نفر برآورد گردیده است .
بنابراین تعداد جمعیت غیرفعال 21881 نفر اعلام شده است .
تعداد 1137 نفر نیز موارد نامعلوم گزارش شده است .
ازاین تعداد جمعیت غیرفعال اقتصادی ، تعداد 7627 نفر محصل (9/34 درصد ) 11006 نفر خا نه دار (2/50 درصد ) ، 1210 نفر بدون کار (5/15 درصد ) و 2038 نفر ( 4/9 درصد ) دارای درآمد و بدون کار می باشند .
تحولات جمعیت ( روستایی ) درسال 1355 این شهرستان به عنوان یکی از بخشهای شهرستان تربت حیدریه درتقسیمات سیاسی کشور معرفی گردیده است .
دراین سال این بخش د ارای 27726 نفر جمعیت بوده است .
درسال 1365 این میزان به 41033 نفر افزایش یافته است .
میزان رشد سالیانه جمعیت دراین فاصله زمانی 9/3 درصد محاسبه شده است .
درسال 1375 این شهرستان دارای 52975 نفر جمعیت بوده است .
نرخ رشد دهه 1375-1365 شهرستان رشتخوار 6/2 درصد محاسبه شده است .
جدول شماره (3) تعداد جمعیت نرخ رشد شهرستان را دردهه های متفاوت ارائه می دهد.
جدول شماره (3) تعداد جمعیت ونرخ رشد جمعیت روستایی شهرستات رشتخوار درسالهای مختلف سرشماری 4-1 ویژگیهای اقتصادی نتایج و تحلیل ساختار اقتصادی شهرستان رشتخوار براساس آمار سال 1375 نشان میدهد که سهم شاغلین شهرستان دربخش صنعت 5/12 درصد ، دربخش کشاورزی ، 3/50 درصد و بخش خدمات 2/37 درصد می باشد.
بخشهای مختلف فعالیت اقتصادی به شرح زیر مورد بررسی قرار می گیرد .
کشاورزی از کل شاغلین شهرستان رشتخوار (12114 نفر ) سهم این بخش 3/50 درصد است .
وجود شرایط مناسب طبیعی از جمله نوع اقلیم و منابع آب و خاک به همراه نیروی انسانی لازم موجب شاخص بودن بخش کشاورزی دراین شهرستان می باشد.
شهرستان رشتخوار از نظر تولید محصولات استراتژیک مانند گندم ، چغندرقند ، پنبه ، زعفـران ، انار و بادام سهم قابل توجهی را از کل تولیدات استان به خود اختصاص می دهد .
1/2 درصد از سطح زیر کشت دراستان خراسان ، 6/2 درصد سطح زیرکشت گندم و جو ، 7/0 درصد سطح زیر کشت چغندرقند و 1/9 درصد زیرکشت پنبه ، از لحاظ منابع آبی این شهرستان دارای استعداد قابل توجهی می باشد.
جدول شماره (4) سطح زیرکشت محصولات فوق را درمقایسه با استان ارائه می دهد .
جدول شماره (4) سطح زیرکشت محصولات استراتژیک درشهرستان رشتخوار درمقایسه بااستان درمجموع سطح زیرکشت محصولات سالانه و دائمی اعم از آبی و دیم دراین شهرستان درسال (81-1380 ) 10596 هکتار می ب اشد .
همچنین سطح زیرکشت باغات مستمر دراین شهرستان 5291 هکتار می باشد.
جمعیت دامی شهرستان رشتخوار 337710 واحد دامی معادل 2/5 از کل واحد دامی استان می باشد .
ترکیب و بافت دامی شهرستان شامل 330000 راس گوسفند و بز و 7710 راس گاو و گوساله می باشد.
تولیدات عمده دامی شهرستان به شرح زیر می باشد.
تولید گوشت قرمز 3100 تن درسال ، تولید گوشت مرغ 117 تن ، تولید شیر 11 هزار و پانصد تن و تولید عسل 10 تن در سال .
ب – صنعت : آمار و اطلاعات شهرستان رشتخوار درغالب شهرستان تربت حیدریه درسالنامه آماری سال 1382 گزارش شده است .
تنها آمار قابل دسترس از سازمان جهاد کشاورزی شهرستان دریافت گردیده است .
شهرستان رشتخوار درپایان سال 1382 دارای 1149 واحد صنعتی فعال بود که پروانه بهره برداری صنعتی یا مجوز اداره کل صنایع را از سازمان جهاد کشاورزی استان اخذ کرده اند .
ج – خدمات و بازرگانی : سومین بخش فعالیت های اقتصادی شهرستان رشتخوار ، بخش خدمات می باشد که براساس آمار سال 1382 ، تعداد جمعیت 10 سا له و بیشتر دراین شهرستان 36913 نفربرآورد شده است .
ازاین تعداد جمعیت ، 13895 نفر جمعیت فعال از نظر اقتصادی محسوب می شده اند .
جمعیت فعال اقتصادی شامل جمعیت شاغل باتعداد 12114 نفر ( 2/87 درصد ) و بیکار با تعداد 1781 نفر ( 8/12درصد می شود ).
توزیع فعالیت های خدماتی درشهرستان رشتخوار بیانگر آن است که شاغلان بخش خدمات 8/29 درصد از کل شاغلان شهرستان را تشکیل می داده اند .
از مجموع شاغلان بخش خدمات 6/32 درصد درگروه عمده فروشی و خرده فروشی ، 8/0 درصد درگروه هتل و رستوران ، 2/14 درصد درگروه حمل و نقل و انبارداری و ارتباطات ، 7/1 درصد درگروه واسطه گریهای مالی ، 3/1 درصد درگروه مستغلات واجاره و کار و کسب ، 3/22 درصد درگروه امور عمرانی و دفاع ، 19 درصد درگروه آموزشی ، 5/3 درصد درگروه بهداشت درمددکاریهای اجتماعی ، 4/3 درصد در گروه خدمات عمده ، 2/1 درصد درگروه دفاتر مرکزی و مستخدمان بوده اند .
شناسایی حوزه نفوذ - تعیین حوزه نفوذ روستا : بررسی و شناخت حوزه نفوذ یکی از مسائلی است که نقش تعیین کننده و بسیار مهمی درموفقیت طرحهای هادی دارد .
جمعیتی که برای دریافت خدمات و یا انجام برخی از امور روزانه به مرکزی خاص مراجعه نموده و مجدداً به روستای محل زندگی خود بر می گرد ند و درطول روز نیازهای خدماتی خود را از شهر یا روستا مقصد تامین نموده و سرریز جمعیتی آن روستا تلقی شده نیاز به برنامه ریزی دقیقی برای اینگونه مراجعات می باشد تاعلاوه برتامین نیازهای این گروه ، خللی درخدمات رسانی به ساکنین محل وارد نشود .
ازطرف دیگر تقسیمات سیاسی و ضوابط اداری حاکم بدین گونه است که جمعیت شهرستان برای دریافت خدمات اداری و انتظامی خود احیاناً به مرکز شهرستان مراجعه نموده و این مطلب با الگوی جاده های ارتباطی که عمدتاً به مراکز شهرستان منتهی می شوند .
همچنین سرویسهای عمومی رفت و آمد و سایل نقلیه تشدید می شود .
بنابراین چندعامل درتعیین حوزه نفوذ یک مرکز نقش اساسی ایفا می کند که بعضی از این عوامل برای مراجعه کنندگان اجباری و بعضی انتخابی است .
از موارد اجباری برای دریافت خدمات که حق انتخاب را از مراجعه کنندگان تا حدودی سلب می نماید تقسیمات سیاسی شهرستان و حوزه بندی خدمات اداری است که سازمان و یا اداره مستقر در هرمحلی پاسخگویی حوزه تعیین شده خود می باشد .
به عنوان مثال : سلسله مراتب تقسیمات سیاسی ، حوزه بندی پاسگاه های انتظامی ، حوزه بندی مراکز خدمات کشاورزی و ...
از این قبیل می باشد .
خدماتی از قبیل مراکز تجاری ، خدمات پزشکی و آموزشی از مواردی هستند که استفاده کنندگان برای دریافت خدمات برتر ، مسافت بیشتری را طی نمی نماید .
روستاهایی که وابستگی درجه یک با مرکز دارند و هرروز برای دریافت خدمات به آنها مراجعه می نمایند به عنوان حوزه نفوذ مستقیم انتخاب می شوند .
اولین مرحله درتعیین حوزه نفوذ روستا، تعیین روستاهایی است که با مراجعه مستقیم به روستا از امکانات آن بهره می برند .
مشاهده نشان می دهد که با افزایش اندازه جمعیت یک مرکز جمعیتی و اندازه جمعیت آستانه ای که ازاین مرکز سرویس می گیرد .
درجه آن درسیستم مراتب افزایش می یابد .
به عبارت دیگر تعداد سرویسهای هرمرکز بادرجه اهمیت آن درسیستم سلسله مراتبی متناسب بوده و با هم بالا می روند .
جهت تعیین حوزه نفوذ و شناسایی مراکز برتر درروستاها ، به طرحهای بالا دست که توسط سازمان مسکن و شهرسازی و یاسازمان مدیریت و برنامه ریزی تهیه شده اند مراجعه شده است .
باتوجه به طرح جامع شهرستان تربت حیدریه روستای روح آباد به عنوان یک روستای اقماری تحت نفوذ مرکز حوزه رشتخوار که به عنوان مرکز مجموعه و مرکز منظومه نیز عملکرد دارد قرارگرفته است .
این منظومه تحت نفوذ مرکز ناحیه تربت حیدریه می باشد.
روستای روح آباد برای دریافت خدمات بهداشتی – آموزشی به تربت حیدریه مراجعه می کند .
وضعیت موجود روستای روح آباد : روستای روح آباد درمسیر راه بین شهری رشتخوار ، تربت حیدریه قراردارد .
که خدمات آموزشی ، تجاری ، اداری و بهداشتی را به دلیل نزدیکی به رشتخوار از این شهرستان دریافت می نماید و روستای روح آباد اقماری رشتخوار می باشد.
روستای روح آباد درزمینه خدمات آموزشی دارای یک مدرسه ابتدایی و راهنمایی می باشد.
دانش آموزان برای برخورداری از سطوح بالاتر آموزشی یعنی دبیرستان به رشتخوار مراجعه می کنند .
فاصله روستای روح آباد تارشتخوار 10 کیلومتر می باشد.
مردم روستا جهت تهیه خواروبار و سایر مایحتاج خود به این شهر مراجعه می کنند .
درحال حاضر روستا دارای نانوایی ، مخابرات ، خانه بهداشت ، حمام و واحدهای تجاری خرده فروشی می باشد.
2 واحد مسجد نیز درروستا فعال است .
جدول شماره (5) خدمات موجود درروستای علاقه را ارئه میدهد .
جدول شماره (5) خدمات موجود درروستای روح آباد + دارای خدمات - فاقد خدمات نقشه های شماره 4 و 5 ، نظام سطح بندی و توزیع خدمات موجود و پیشنهادی را درمنطقه مورد مطالعه ارائه می دهد .
نمودار شماره (1) تصویر سلسله مراتبی روستای روح آباد را درطرح فرادست شناسایی روستا - شناسایی روستا موقعیت جغرافیایی روستای روح آباد درفاصله 10 کیلومتری شمال غربی شهر رشتخوار واقع شده است .
این روستا ازطریق مسر جاده آسفالته ای که از تربت حیدریه به رشتخوار می رسد از سمت راست آن از جاده اصلی جداشده و ازطریق یک مسیر فرعی کوتاه 2 کیلومتری به روستای روح آباد می رسد جاده منتهی به روستا نیز بین روستایی می باشد.
این روستا درارتفاع 594 متری از سطح دریا و درطول جغرافیایی 40 و 59 وعرض جغرافیایی 38 و 0 35 واقع شده است .
روستای روح آباد دردهستان رشتخوار از توابع بخش مرکزی قراردارد و مردم این روستا شیعه مذهب و فارسی زبان هستند و روستا درمنطقه ای دشتی می باشد.
نقشه شماره 5 وضع موجود روستا را نشان میدهد .
2-3 تعیین محدوده اراضی کشاورزی و منابع طبیعی تعیین محدوده اراضی کشاورزی مهمترین بخش اقتصادی وتامین کننده درآمد و ارزش افزوده برای هرروستایی می باشد.
اخیراً این بخش کشاورزی توانسته است نقش پراهمیتی را درتامین درآمد و تولید ناخالصی های داخلی داشته باشد.
به این ترتیب وسعت روستاها وتعیین محدوده عرضی اراضی کشاورزی تاحد زیادی بیانگر ویژگیهای محیط طبیعی و شر ایط اجتماعی و اقتصادی روستاها می باشد.
دراین خصوص مهمترین مشکلاتی که اراضی کشاورزی با آن مواجه می باشند عبارتند از : مسئله مالکیت اراضی کشاورزی کوچکی قطعات وفواصل بین آنها ناهمواری اراضی کشاورزی ایران حفاظت خاک و آبخیزداری روستای روح آباد درمنطقه ای دشتی واقع شده است که وسعت ارا ضی کشاورزی آن یکپارچه و وسیع می باشد آب موردنیاز منطقه کفاف اراضی کشاورزی را نیز د اده و با مشکل کم آبی و کمی خاک حاصلخیز مواجه نمی باشد.
روستای روح آباد دراراضی دشتی پدید آمده است که 57 درصد مردم روستا به زراعت و 37 درصد به دامداری مشغول هستند و نقش مهمی رادرحیات اقتصادی روستا ایفا می کند .
درکل روستا 2 حلقه چاه موتور نیمه عمیق وجود دارد که ار اضی زراعی را آبیاری می کنند که هرچاه موتور 2 تا 4 اینچ درساعت آبدهی دارد و منبع آب شرب اهالی از چاه موتوری دراسلام آباد که بالا روستا مشترک است تهیه می گردد.
سطح اراضی کشاورزی روستا 170 هکتار است و درروستا 4 ما شین شخصی و 2 تراکتور و 3 کمباین به صورت اجاره ای برای بهره برداری از زمین های کشاورزش وجود دارد.
محدوده عرفی روستا از شمال به اراضی زراعی جعفرآباد وجاده اصلی ، از جنوب سرآسیاب ، ازشرق و غرب نیز به اراضی کشاورزی خود روستا منتهی می گردد.
3-3 بررسی منابع تامین آب آشامیدنی آبرسانی به مناطق روستایی کشور از جمله خدمات زیربنائی است که نقش مهمی را درحیات جوامع روستایی و تثبیت جمعیت آنها ایفا می نماید .
مطابق تعاریف بهداشت جهانی هرروستایی که پس از یک ربع ساعت پیاده روی بتواند به آب موردنیاز خود دسترسی یابد از نعمت آب آشامیدنی برخوردار است .
آب تامین کننده شرب روستا و اراضی کشاورزی ازدوطریق منابع آب سطحی و منابع آب زیرزمینی تشکیل می شود .
منابع آب سطحی ، ازطریق بارش نزولات جوی درشش حوزه آبریز داخلی کشور تامین می گردد و منابع آب زیرزمینی کشور به صور مختلف درلایه ها و سفره های زیرزمینی جمع شده و ازطریق چاه های عمیق و نیمه عمیق و یا قنات به سطح زمین آورده می شود که این منبع درمناطق خشک و نیمه خشک مهمترین عامل تولید دربخش کشاورزی است و از روش اقتصادی اراضی کشاورزی وابسته به مقدار آبی است که به اراضی تعلق دارد .
گاهی موارد به هنگام خرید و فروش اراضی بحث عمده بر روی مقدار آب است درحالی که مقدار زمین چندان مطرح نیست .
درروستای روح آباد 2 حلقه چاه نیمه عمیق وجود دارد که 100 هکتار را مشروب می نمایند و هرچاه 2 تا 4 اینچ درساعت آبدهی دارند .
منبع آب شرب اهالی روستا از چاه موتوری دراسلام آباد تامین می شود که میان 11 روستا مشترک است و ازطریق یک منبع آب هوایی به منازل روستائیان لوله کشی شده است و لوله های آن 6 یا 8 اینچ قطر د ارند .
دبی این چاهها 5 لیتر درثانیه گزارش شده است .
وضعیت سیلاب و اثرات احتمالی درروستا : درروستای روح آباد درزمینه سیلاب و خطرات احتمالی آن گفته شده است که تاکنون درروستای موردنظر سیلابی دیده نشده است و دراین مورد روستائیان درامان هستند .
4-3 بررسی وضعیت اقلیم : جهت مطالعه وضعیت اقلیمی این شهرستان از یک دوره آماری 25 ساله (84-1959) که دوره شاخص درنظر گرفته شده استفاده شده است .
وضعیت متوسط درجه حرارت درایستگاه تربت حیدریه درجدول (3) نشان داده شده است که براساس آن دمای سالانه تربت حیدریه 5/14 درجه سانتی گراد شده است .
براساس همین آمار دمای سردترین ماه ژانویه ( دی )7/1 و دمای متوسط گرمترین ماه ژوئیه ( تیر ) 7/26 درجه سانتی گراد می باشد که تفاوت دمای متوسط سالانه درایستگاه تربت حیدریه برابر 25 درجه سانتی گراد می باشد.
جدول ذیل میانگین دمای سالانه درجه حرارت ایستگاه تربت حیدریه را نشان می دهد .
جدول شماره (6) میانگین دمای سالانه درجه حرارت ایستگاه تربت حیدریه روزهای یخبندان تعدادروزهای یخبندان شهرستان تربت حیدریه درجدول شماره (4) آمده است .
براساس این جدول درشهرستان تربت حیدریه و بخشهای اطراف آن برطول 7 ماه از سال یخبندان مشاهده می شود که از ماه اکتبر ( مهر ) شروع می شود و تاپایان ماه آوریل ( فروردین ) ادامه می یابد.
طی 3 ماه آذر ( دسامبر ) ، دی ( ژانویه ) ، بهمن ( فوریه ) یخبندان درسطح شهرستان تربت حیدریه شدت می یابد و درماه ژانویه ( دی ) به حداکثر مقدار خود یعنی 26 روز درماه می رسد.
بارندگی الف ) پراکندگی و میزان بارندگی : متوسط بارندگی سالیانه و ماهیانه ایستگاه تربت حیدریه درجدول شماره (5) آمده است .
براساس این جدول میزان بارندگی دراین شهرستان معادل 5/261 میلی متر می باشد.
وجود ارتفاعات و پوشش گیاهی درچگونگی وضعیت ریزشهای جوی موثر است که این امر درمورد شهرستان تربت حیدریه به خوبی روشن است .
ارتفاعات چهل تن درقسمت شمال و شمال شرق این شهرستان مقدمات ریزشهای بیشتر را فراهم می آورد که این وضعیت درنقشه خطوط هم باران استان به وضوح مشاهده می گردد علاوه بر قسمت های شمال و شمال شرق درقسمت جنوب شرق ایستگاه اسدآباد با 251 میلی متر ، باران بیشتری به خود تربت حیدریه را نشان می دهد .
نمودار شماره (2) درصد بارندگی جدول شماره 7 متوسط سالانه و ماهانه بارندگی درایستگاه تربت حیدریه ( میلی متر ) ازنظر میزان ودرصد توزیع بارندگی میتوان اظهار داشت که فصل زمستان با 4/149 میلی متر باران 44/55% و تابستان با 7/0 میلی متر 25/0% از کل بارندگی سالانه ، به ترتیب حداکثر و حداقل میزان بارندگی سالانه را داشته اند .
این میزان برای فصل بهار و پائیز به ترتیب 4/72 میلی متر (8/26% ) و 1/47 میلی متر (5/17% ) گزارش شده است .
بیشترین میزان بارندگی این ایستگاه درچهار ماه دی ( ژانویه ) ، بهمن ( فوریه ) ، اسفند ( مارس ) و فروردین ( آوریل ) اتفاق افتاده که معادل 200 میلی متر یعنی 2/74% از کل بارندگی سالانه می باشد.
براساس این آمار متوسط تبخیر سالانه 6/2577 میلی متر گزارش شده است .
این مقدار درمقایسه با میزان تبخیر ایستگاه نیشابور بیشتر است و این تقریباً به عنوان یک اصل کلی پذیرفته شده است که تبخیر به طبع از درجه حرارت از شمال به جنوب افزایش پیدا می کند .
5-3 – بررسی ویژگیهای جمعیتی روستا بررسی های جمعیتی ، آغازین بنیادی از مطالعات را تشکیل می دهد دراین مورد ، بررسی های جغرافیایی جمعیت از اهمیت ویژه برخوردار است .
دلیل آن شیوه پردازش جمعیت با دید جغرافیایی می باشد.
جمعیتی که درکالبد فضایی و فعالیت های خود مورد بررسی قرارگرفته است و شیوه نگارش ویژه ای را به وجود می آورد که درجغرافیای جمعیت مطرح است .
درجغرافیای جمعیت ، مسئله مهم پخش و پراکندگی جمعیت دربستر جغرافیایی ایراان است که حالت یکنواخت و همسانی ندارد .
بخشی از نواحی جغرافیایی این سرزمین ، از پراکندگی شدید جمعیت برخوردار است درحالیکه بخش دیگر آن به شدت خالی از جمعیت می باشد .
جمعیت و خانوار روستای روح آباد درسالهای مختلف سرشماری دارای تعداد جمعیت و تحولات خاص خود بوده است عوامل زیادی دراین تحولات دخیل می باشند.
درطول دهه 55-45 با افزایش جمعیت از 270 به 307 نفر مواجه هستیم که بعد خانوار نیز به همان نسبت افزایش داشته است .
درسال 1365 ، جمعیت افزایش زیادی داشته است و از 307 نفر در سال 1355 به 426 نفر درسال 1365 می رسد که این اتفاق درکل کشور پدید آمده است و ما با افزایش جمعیت درپی سیاست های کشور روبرو بوده ایم .
دردهه 1375 ، جمعیت با توجه به سال 1365 افزایش داشته است و به 483 نفر رسیده است .
درسال 1384 جمعیت روستا به مرز448 نفر مرد و زن می رسد که کاهش داشته است .
بعد خانوار نیز به همان نسبت به 104 نفر تقلیل می یابد .
جدول شماره (8) تحولات جمعیتی روستای روح آباد درسالهای مختلف را نشان میدهد .
جدول شماره (8) تحولات جمعیتی روستای روح آباد درسالهای مختلف نمودار شماره (3) جمعیت خانوار و بعد خانوار روستا ساخت جمعیت : با آگاهی از ترکیب سنی و جنسی یک جمعیت می توان به آینده نگری درمورد آن جمعیت مبادرت ورزید ، ترکیب سنی و جنسی جمعیت به ما می نمایاند که تحول و تغییرات جمعیت درآینده چگونه بوده و چه موقعی را برای سرزمین به وجود خواهد آورد .
الف ) ترکیب سنی : دربرنامه ریزیهای اقتصادی و اجتماعی و آموزش – بهداشتی : آگاهی از ویژگیهای طبقات سنی جمعیت الزامی است این آگاهیها سبب می گردد تا برنامه ریزان درآینده نیاز به تعداد مشاغل را مشخص نموده و از قبل به ایجاد مشاغل موردنیاز برای جوانانی که وارد بازار کار می شوند مبادرت ورزند .
همچنین ترکیب سنی جمعیت نشان دهنده روند تکوین جمعیت درآینده است .
لذا ازطریق آن می توان به موقعیت رشد و افزایش جمعیت پی می برد .
براساس اطلاعات خانه بهداشت روستای روح آباد 14 درصد افراد درگروه سنی 14-0 ساله و 77 درصد درگروه سنی 64-15 ساله و 9 درصد درگروه سنی 65+ سال قراردارند .
جدول شما ره (9 ) ترکیب سنی جمعیت روستای روح آباد درسال 1384 نمودار شمار (4) جمعیت روستا جهت مقایسه ارقام ترکیب سنی درسال 1375 نیز ارائه می گردد.
جدول شماره (10)ترکیب سنی جمعیت روستای روح آباد درسال 1375 مطابق آمارخانه بهداشت درسال 1384 ، 14 درصد جمعیت درگروه سنی زیر 14 سال قراردارند .
آمار بیانگر تعداد متناسب جمعیت جوان درروستا می باشد درگروه سنی 64-15 سال .
77 درصد جمعیت قراردارند که تفاوت چندانی با درصد جمعیت جوان روستادارد.
درگروه سنی بالای 65 سال 9 درصد جمعیت قراردارند که نشان میدهد جمعیت کمی از افراد روستا مسن می باشند .
با توجه به جداول می بینیم که درسال 1384 : درگروه سنی 14-0 سال .
درصد نسبت به کل جمعیت بسیار پائین است و درحد درصد جمعیت کشورهای پیشرفته اقتصادی است ( براساس تست و رتمهایم کشورهایی که بیش از 40 ردصد جمعیت آنها زیر 15 سال داشته باشند .
جزء کشورهای توسعه نیافته اقتصادی محسوب می شوند ).
دوماً درصد گروه سنی 65+ سال نسبت به کل جمعیت کم است و روستا دارای جمعیتی جوان است ( براساس تست و رتمها درکشورهای توسعه یافته یا درحال توسعه حداکثر 5 درصد است ).
درسال 1375 براساس آمارخانه بهداشت روستا : به نسبت جمعیت زیر 14 سال 41 درصد است که این رقم نسبت به سال 1384 مقدار زیادی را نشان میدهد .
نسبت جنسی بین 64-15 سال تفاوت زیادی با سال 1384 نشان نمی دهد ولی میزان آن کمتر است .