‫پروژه طراحی مجتمع تجاری( در مقیاس ناحیه شهری )

بیان ضرورت مطالعه و طراحی:

 ضرورت کمی:

اهمیت تاریخی و مذهبی شهرمشهد ، جاذبه زیارتی وتوریستی آن ، این توانمندی را ایجاد کرده است که نقش مهمی در مبادلات پولی ، کالایی و خدماتی شهد ایفا می کند و بر شکل گیری کالبدی شهرنیز اثرات تعیین کننده دارد. آمار زاُّیرین مشهد در سال 90 حدود 14 میلیون نفر پیش بینی شده است. در کل ، درآمد شهر از محل مخارج زایرین ، بیش از 60 میلیارد ریال خواهد بود که این مبلغ باعث ایجاد ارزش افزوده قابل توجهی در بخش خدمات شهر مشهد خواهد شد. همچنین زیارتی بودن شهر مشهد عمدتا بر روی نوع و ترکیب اشتغال اثر گذاشته است. مقایسه ترکیب اشتغال در شهر مشهد با دیگر شهرهای بزرگ کشور مانند : تهران،تبریز،اصفهان،تفاوت های معناداری دا آشکار می کند. نسبت اشتغال در گدوه عمده فروشی و رستوران در شهر مشهد 39 درصد بیشتر از اصفهان، 13 درصد بیشتر از تبریز و حتی 5 درصد بیشتر از تهران بوده است و شاغلین در خرده فروشی ( فعالیتی که نیاز به تخصص و سرمایه زیادی ندارد) در شهر مشهد 36 درصد بیش از اصفهان، 6 درصد بیش از تبریز و 7 درصد بیش از تهران بوده است. و در مورد خدمات اجتماعی نسبت اشتغال در مشهد و حومه 45درصد بیش از تهران، 52درصد بیش از تبریز و 21درصد بیش از اصفهان بوده است.

مقایسه ارقام مربوط به اشتغال در شهر مشهد و تفاوتهای آن با شهرهای بزرگ کشور ، به خوبی روشن می سازد که فعالیتهای خدماتی ، نقش مهمی در شکل گیری توان اقتصادی و توسعه کالبدی شهر مشهد داشته است. بنابراین در برنامه کاربری زمین در شهر مشهد با افزایش سهم سرانه خدمات می توان به ارتقای اقتصادی شهر کمک کرد.

بر اساس آمارگیری ها به ازای هر یک خانواده 5/5 متر مربع واحد صنفی لازم است.

ضرورت کیفی:

اندیشه ایجاد یک مرکز تجاری بزرگ و گسترده در یک مجموعه شهری در حقیقت بازتابی از رشد فیزیکی و اجتماعی آن می باشد. با توجه به افزایش چشمگیر جمعیت مشهد در دهه اخیر و به دنبال آن رشد شتابان و بی رویه شهر در همین سالها نسبت به گذشته ، همچنین رشد فرهنگی و اجتماعی خاص مانند بالا رفتن سطح زندگی و توقع ساکنان موجب عدم توانایی مراکز تجاری محله و حتی منطقه در پاسخگویی به نیاز مردم گردیده است به طوری که شهروندان به ویژه ساکنان بافت های شهری جدید جهت تهیه مایحتاج و اجناس مورد نیاز خود ناگزیرند به مراکز تجاری سطح شهر که عمدتا در بخش های مرکزی شهر شکل گرفته اند مراجعه نمایند،که این خود مستلزم صرف وقت ، انرژی و هزینه بسیار است. همچنین از سوی دیگر عدم توجه کافی طراحان به شرایط و مقتضیات جامعه شهری مشهد در طراحی فضاها ،منجر به عدم اجرا و یا اجرای ناقص و نا مناسب پروژه های عمرانی شهر گردیده است و بدین ترتیب طراحی بازارها و مراکز تجاری در شهر نمود چندانی نداشته است و دارای کارایی در نظر گرفته شده نبوده است.

در این سالها توسعه شتابان شهر مشهد ، طراحی شهری بازار ها را به مفهوم ارتقای کیفیت محیط شهری ، در حد ایجاد مغازه های متعدد در بدنه های شهری تنزل داده و باعث ایجاد سیمای شهری ناهماهنگ و نامطلوبی گردیده ، به طوری که این مفهوم در محیط شهری روندی کند و خود به خودی پیدا کرده است. چنانکه در بسیاری از بافت های جدید و مناطق در حال توسعه شهر مانند قاسم آباد ، وکیل آباد و … شاهد این قضیه هستیم . در این دوره پروژه های طراحی بازار های شهری یا اجرا نشده و یا آنچنان تحت تأثیر  بازارها تبدیل به مغازه گشته و به سطح خیابان ها کشیده شده اند.

ارتقای کیفی محیط شهرها و فضاهای شهری مانند بازارها ، مقوله ای فرهنگی و وابسته به سلایق مردم مسئولان است ،از طرفی شرایط اقتصادی نیز به شدت در آن مؤثر می باشد . با نیم نگاهی به این جریان درمی یابیم که امروزه بازارها و مراکز خرید نمی توانند از فراگیری چندین مغازه (تک واحد تجاری ) در کنار هم و صرف ایجاد یک رابطه اقتصادی با مخاطبان شکل گرفته و هویت حقیقی پیدا کنند .

در دنیای امروز حضور در یازارها ، فروشگاههای زنجیره ای ، تماشای ویترین ها و سپس خرید از عمده تفریحات شهرنشینی است . بنابراین وجه دیگر بازار مکانی برای حضور مردم و تعاملات اجتماعی  و گذراندن اوقات فراغت و تفریح است که باعث تبدیل بازارها به فضایی (مکانی) ماندگار و خاطره انگیز شده است . چنانکه بازارهای سنتی ایران نیز کارکردهای  متعدد و متنوعی ، علاوه بر کارکرد اقتصادی- تجاری داشته اند(و مراکز فعالیت های مختلف اجتماعی بوده اند) و بازارهای نوین کنونی در کشورهای پیشرفته صنعتی نیز این چنین هستند.

این موارد در واقع نشانی از یک راه حل سنتی و خود به خودی مردم در ایجاد فضاهایی برای تحقق زندگی و پایداری ارتباطات اجتماعی است .

لذا طراحی و ایجاد یک مرکز تجاری بزرگ در مقیاس ناحیه شهری در جهت پاسخگویی به نیازهای مردم به ویژه شهروندان ساکن در محدوده های توسعه جدید شهر (در جهت ارتقای کیفیت محیط شهری) که در حقیقت نمودی از رشد فیزیکی و اجتماعی آن شهر می باشد به عنوان موضوع پروژه مورد مطالعه و بررسی مد نظر است .

بیان اهداف ( ارا ئه تصویر کلی از محصول نهایی ) :

زندگی ماشینی امروز ما نیاز به مراکز و مجتمع های خاصی دارد که در زمان کوتاه بتوان کلیه کالاهای مورد نیاز خود را خریداری کرد . همچنین نیاز به فضای شهری مناسب در کنار این مجموعه تجاری لازم به نظر می رسد .

یک مجموعه تجاری در پیوند مناسب با فضای مقابلش بایستی مکانی برای لذت و خاطره آفرینی ایجاد نماید و نیز نوع خدمات دهی آن ارتباط مستقیمی با رفاه مراجعین و مخاطبین داشته باشد . با توجه به این که میادین و فضاهای شهری ما بیشتر برای اتومبیل ها در نظر گرفته شده و مراکز تجاری برای پیاده ، باید برای همجواری مناسب آنها تدابیری اندیشید ، که در این مسیر اهداف کلی زیر دنبال می شود :

1) تلاش در جهت بازآفرینی فضا های خاص و روحیات اجتماعی آنها با الهام از ساختاراجتماعی و روحیات فضایی حاکم در گذشته                                                                                            2) فراهم کردن و تدارک شرایطی که رونق بازار را در جهت عرضه محیطی برای برخوردهای اجتماعی و فرهنگی در کنار فعالیت های اقتصادی- تجاری سامان دهد و فرصت هایی را برای توقف، استراحت ،تفریح ، بحث و گفتگوی آنان (تعاملات اجتماعی مخاطبان ) فراهم آورد .                          3) وسعت بخشیدن به فعالیت های تفریحی – فرهنگی و تعاملات اجتماعی و ایجاد یک مکان تفریحی در کنار خرید                                                                                                                      4) طراحی یک مجتمع چند عملکردی با رویکرد تجاری در قالب یک فضای تعریف شده ، فعال و پویا که بتواند نیازهای مراجعین به آن را به نحو مطلوبی برآورده سازد.

  حوزه های خدماتی و فعالیت های عمده در پروژه عبارتند از :

فضای سبز ، فروشگاه های خرد و کلان، بازار روز، دفاتر خدماتی و مهندسی و حقوقی، رستوران، کافی شاپ، فضاهای کارگاهی- آموزشی ، فضاهای نمایشگاهی ، فضای بازی کودکان ، فضای نگهداری کودکان ، سالن های بازی و تفریحی و...