کلر در بتن به منظور حفاظت آرماتور در برابر خوردگی، حداکثر کلرور قابل حمل در آب در بتن سخت شده 28 روزه، ناشی از مواد تشکیل دهنده بتن یعنی آب، سنگدانهها و مواد افزودنی نباید از مقادیر حداکثر مجاز داده شده در جدول 1- تجاوز کند.
نوع قطعه بتنی حداکثر کلرید قابل حل در آب در بتن، درصد نسبت به وزن سیمان بتن پیش تنیده Jun-00 بتن آرمهای که در زمان بهرهبرداری در معرض رطوبت و کلرید قرار گیرد 15/0 بتن آرمهای که در زمان بهرهبرداری در حالت خشک باشد یا از رطوبت محافظت شود 1 سایر سازههای بتن آرمه Mar-00 چ) تامین ضخامت مناسب برای پوشش بتن روی میلگردها از جمله عوامل موثر در تامین پایایی بتن مسلح و جلوگیری از زنگزدگی آرماتور در داخل بتن، تامین ضخامت مناسب برای پوشش بتن روی میلگردها میباشد.
در جدول 1-16 مقادیر حداقل پوشش بتن طبق آییننامه بتن ایران (آبا) ارائه شده است.
شرایط محیطی ذکر شده در این جدول به شرح زیر میباشد: شرایط محیطی ملایم: عوامل شیمیایی مهاجم، رطوبت، یخزدگی و تماس با خاک مهاجم یا غیرمهاجم؛ شرایط محیطی متوسط: قطعه بتنی در معرض رطوبت و گاهی تعرق قرار دارد.
شرایط محیطی شدید: قطعه بتنی در معرض رطوبت و تعرق شدید و یا تر و خشک شدن متناوب یا یخزدگی نه چندان شدید قرار دارد.
شرایط محیطی بسیار شدید: قطعه بتنی در معرض گازها، مایعات، مواد خورنده، رطوبت با یخزدگی شدید قرار میگیرند.
شرایط محیطی فوقالعاده شدید: قطعه بتنی در معرض فرسایش شدید، عبور وسایل نقلیه، آب جاری با Ph حداکثر 5/4 قرار میگیرد.
ناحیه جذر و مدی اسکلهها و رو به محافظت نشده پلها، و قطعات موجود در آبی که اجسام صلبی را با خود جابجا میکند، در این رده قرار میگیرند.
1-13-1 کنترل کیفیت بتن 1-13-1 مقدمه در طراحی سازه های بتن مسلح، ابعاد مقطع بتن و سطح مقطع میلگردها با توجه به مقاومت مشخصه فشاری fc (مقاومت فشاری 28 روزه نمونه استوانهای) انتخاب میشوند.
مقاومت مشخصه fc باید در پای کلیه نقشههای اجرایی درج گردد.
بتن مصالحی است که مقاومت و سایر مشخصات آن به دقت قابل پیشبینی نیست.
به عنوان مثال نمونههای استوانهای تهیه شده از یک مخلوط که برای مقاومت مشخصی، مثلاً 20N/mm2، طراحی شده است، پراکندگی قابل ملاحظهای نشان میدهند.
به همین علت مخلوط بتن باید طوری طراحی شود که مقاومت فشاری متوسطی بیش از مقاومت مشخصه fc نشان دهد.
در ادامه این بحث مقررات و روشهایی که به کمک آنها بتوان در کارگاه تولید بتن با اطمینان قابل قبولی به مقاومت مشخصه قابل قبولی دست یافت، ارائه میشود.
1-13-2 انحراف استاندارد مقاومت فشاری بتن تولید شده در کارگاه، یک کمیت آماری است.
لذا برای ارائه تعاریف دقیق احتیاج به استفاده از مفاهیم آماری است.
هرگاه در یک کارگاه ساخت بتن پروندهای از آزمایشهای متوالی مقاومت (هر آزمایش متوسط دو نمونه استوانهای) برای مصالح و شرایط موردنظر موجود باشد، خطای استاندارد S بر پایه آن نتایج، برای نشان دادن پراکندگی مقاومت بتن، قابل محاسبه میباشد.
(14-1) که در رابطه فوق: S: خطای استاندارد بر حسب نیوتن بر میلیمتر مربع؛ Σ: نشان دهنده عمل جمع برای تمام نتایج آزمایش؛ X: نتیجه آزمایش بر حسب نیوتن بر میلیمتر مربع؛ : متوسط نتایج آزمایش بر حسب نیوتن بر میلیمتر مربع؛ n: تعداد نتایج آزمایش (هر نتیجه متوسط دو نمونه استوانه).
هرچه خطای استاندارد کوچکتر باشد، کیفیت تولید بتن یکنواختتر است.
در مواردی که در کارگاه پرونده آزمایشهای مقاومت بتن موجود باشد، باید انحراف استاندارد نتایج محاسبه شود.
پرونده مذکور باید دارای شرایط زیر باشد: الف) در آن باید مصالح، روش کنترل کیفیت و شرایط مشابه آنچه در اجرای طرح موردنظر است، مشخص شود.
تغییرات در مصالح و نسبتهای اختلاط در پرونده مذکور نباید محدودیتی بیشتر از حدود تعیین شده در طرح موردنظر داشته باشد.
ب) باید شامل نتایج آزمایش حداقل 30 نمونه متوالی یا دو گروه نمونههای متوالی با مجموع حداقل 30 آزمایش باشد.
نمونههای متوالی به نمونههایی اطلاق میگردد که فاصله زمانی هر نمونهبرداری با نمونهبرداری بعد از آن بیشتر از 3 روز نباشد.
ج) در مواردی که در کارگاه پرونده آزمایشهای مقاومت موجود نباشد، ولی نتایج 15 تا 29 آزمایش نمونههای متوالی در دست باشد، میتوان با ضرب کردن انحراف استاندارد این نتایج در ضریب اصلاح مطابق جدول 1-17 انحراف استاندارد تقریبی قابل قبول بدست آورد.
جدول 1-17 ضریب اصلاحی انحراف استاندارد * برای تعداد آزمایشهای بین مقادیر داده شده، از درونیابی خطی استفاده میشود.
1-13-3 مقاومت فشاری متوسط لازم مقاومت فشاری لازمی که به عنوان مبنای تعیین نسبتهای اختلاط بین بکار می رود، باید با توجه به انحراف استاندارد، معادل مقدار بزرگتر از بین دو مقدار بدست آمده از روابط زیر باشد: fcm=fc+1.34 S+1.5 (15-1) fcm=fc+2.33 S-4 (16-1) در مواردی که در کارگاه پرونده آزمایشهای مقاومت برای تعیین انحراف استاندارد موجود نباشد، برای تعیین مقاومت فشاری لازم باید از جدول 1-18 استفاده شود.
جدول 18-1 مقاومت فشاری متوسط لازم در حالی که نتایجی برای تعیین یک انحراف استاندار در دسترس نباشد 1-13-4 نمونهبرداری برای پذیرش بتن پذیرش بتن در کارگاه بر اساس نتایج آزمایش فشاری نمونههای برداشت شده از بتن مصرفی صورت میپذیرد.
دفعات نمونهبرداری از بتن باید به نحو یکنواختی در طول مدت تهیه و مصرف بتن توزیع گردند.
نمونهها باید از محل نهایی مصرف برداشته شوند.
مقصود از هر نمونهبرداری از بتن، تهیه دو نمونه آزمایشی از آن است که آزمایشهای فشاری آنها در سن 25 روزگی یا هر سن مقرر شده دیگری انجام میپذیرد و متوسط مقاومتهای فشاری بدست آمده به عنوان نتیجه نهایی آزمایش منظور میشود.
برای ارزیابی کیفیت بتن قبل از موعد مقرر میتوان یک نمونه آزمایشی دیگر هم به منظور انجام آزمایش مقاومت فشاری تهیه کرد.
در صورتی که حجم هر اختلاط بتن بیشتر از یک مترمکعب باشد، تواتر نمونهبرداری باید به ترتیب زیر باشد: الف) برای دالها و دیوارها، یک نمونهبرداری از هر 10 مترمکعب بتن تا 150 مترمربع سطح.
ب) برای تیرها و کلافها، در صورتی که جدا از قطعات دیگر بتن ریز میشوند، یک نمونهبرداری از هر 100 مترطول.
ج) برای ستونها، یک نمونهبرداری از هر 50 مترطول.
در صورتی که حجم هر اختلاط بتن کمتر از یک مترمکعب باشد، میتوان مقادیر مذکور در فوق را به همان نسبت تقلیل داد.
حداقل یک نمونهبرداری از هر رده بتن در هر روز الزامی است و حداقل 6 نمونهبرداری از کل هر سازه الزامی است.
در صورتی که کل حجم بتن ریخته شده در کارگاه از 30 مترمکعب کمتر باشد، میتوان از نمونهبرداری و آزمایش مقاومت صرفنظر کرد، مشروز بر اینکه به تشخیص دستگاه نظارت دلیلی بر رضایتبخش بودن کیفیت بتن موجود باشد.
1-13-5 ضوابط پذیرش بتن مشخصات بتن در صورتی که منطبق بر رده موردنظر و قابل قبولی تلقی میشود که یکی از شرایط زیر برقرار باشد: الف) در آزمایش فشاری سه نمونه متوالی، مقاومت هیچکدام کمتر از مقاومت مشخصه نباشد: X1,2,3≥fc N/mm2 (17-1) ب) متوسط مقاومتهای نمونهها حداقل 1.5N/mm2 بیشتر از مقاومت مشخصه باشد و کوچکترین مقاومت نمونهها از مقاومت مشخصه منهای 4N/mm2 کمتر نباشد: X3≥fc +1.5 (17-1) Xm≥fc -4 مشخصات بتن در صورتی غیرقابل قبول است که متوسط مقاومتهای نمونهها از مقاومت مشخصه کمتر باشد، یا کوچکترین مقاومت نمونهها از مقاومت مشخصه منهای 4 N/mm2 کمتر باشد.
xmin x3 آزمایشات بتن در جدول 1-19 و 1-20، عناوین و شمارهگذاری مشخصات و آزمایشهای بتن تازه و سخت شده، ساخته شده طبق استانداردهای دفتر تحقیقات (دت) و ASTM ارائه شده است.
جدول 1-19 شماره و عناوین آزمایشهای بتن تازه 1-14 فولادهای مسلح کننده فولادهای مورد استفاده در بتن شامل میلگرد، شبکهها یا توریهای جوش شده و مفتول و کابل میباشد.
1-14-1 میلگرد (آرماتور) در ساخت و ساز معمول، اکثراً برای مسلح کردن بتن، از میلگرد استفاده میشود.
میلگردها در دو نوع ساده (با سطح صاف) و آجدار (با سطح آجدار) تولید میشوند.
به علت چسبندگی بهتر میلگردهای آجدار با بتن، امروزه آییننامههای بتن فقط استفاده از میلگردهای آجدار را مجاز میدانند.
توصیه فوق مخصوصاً در ساختمانسازی در مناطق زلزلهخیر قابل تاکید است.
در شکل 1-16 سطح ظاهری چند نمونه میلگرد آجدار نمایش داده شده است.
میلگردها در قطرهای 32-6 میلیمتر به راحتی در بازار یافت میشوند.
برای قطرهای بزرگتر باید از سفارش مخصوص استفاده کرد.
طول معمول میلگردهای تولیدی 12 متر میباشد.
برای طولهای بزرگتر یا میلگردها را به یکدیگر وصله میکنند و یا در صورت لزوم میلگردهایی با طولهای بزرگتر به طور سفارشی تهیه میگردد.
در جدول 1-21 سطح مقطع و وزن واحد طول میلگرد با قطرهای مختلف آمده است.
در نقشهکشی میلگرد ساده را با و میلگرد آجدار را با Φ یا T نشان میدهند.
شکل 1-16 وضعیت ظاهری میلگردهای آجدار جدول 1-20 شماره و عناوین آزمایشهای بتن سخت شده نوع قطعه بتنیحداکثر کلرید قابل حل در آب در بتن، درصد نسبت به وزن سیمانبتن پیش تنیده06/0بتن آرمهای که در زمان بهرهبرداری در معرض رطوبت و کلرید قرار گیرد15/0بتن آرمهای که در زمان بهرهبرداری در حالت خشک باشد یا از رطوبت محافظت شود1سایر سازههای بتن آرمه3/0 نوع قطعهنوع شرایط محیطینوع شرایط محیطینوع شرایط محیطینوع شرایط محیطینوع شرایط محیطیملایممتوسطشدیدبسیار شدیدفوقالعاده شدیدتیرها و ستونها3545506575دالها، دیوارها و تیرچهها2030355060پوسته و صفحات پلیسهای1525304555 تعداد آزمایشها*ضریب اصلاح برای انحراف استاندارد15 20 25 30 یا بیشتر16/1 08/1 03/1 1 رده بتنمقاومت فشاری متوسط لازم (نیوتن بر میملیمترمربع)C12 و پایینترfcm=fc+6C16fcm=fc+7.5C20fcm=fc+8.5C25fcm=fc+9.5C30, 35fcm=fc+10.5C40 و بالاترfcm=fc