تحقیق مبلمان شهری در فضای شهری

مقدمه

در میان ساختمانها و بناها ، وسایلی نیاز است تا زندگی شهری را بهبود بخشد . وسایلی که همچون اثاث یک خانه ، امکان زندگی را درفضای میان رنگ وبتی و شیشه فراهم آورد . مبلمان شهری به مجموعه عناصری گفته می شود که در شهر و خیابان و در کل فضای باز نصب شده اند و استفاده عمومی دارند . بنا براین به دلیل ارتباط تک تک شهروندان با مبلمان ، آن ها وظیفه و مسوولیت خطیری در حفظ و نگه داری آن تجهیزات دارند ؛ مانند نرده ها ، میله های راه بند و روشنایی پایه چراغ ، سر پناه ایستگاه اتوبوس ، تابلوهای تبلیغاتی ،سطل زباله ، پت های عابر پیاده ، آبخوری ، پایه پرچم ، ساعت ، پلهای عرضی روی جوی آب و ....

1-  نیمکت

در مجهز سازی فضای های سبز و باز شهری ابتدایی ترین روش برای احساس آرامش و راحتی در پارک ها استفاده از نیمکت است . طرز قرار گرفتن این نیمکتها باید به شکلی باشد که دسترسی به آنها آسان و راحت بوده یعنی در سراسر پارک و به تعداد زیاد موجود باشد . صندلی ها باید در روبروی مناظر زیبا اما در جایی که در مسیر رفت و آمد افراد قرار نگیرند، واقع شود.

نیمکت ها ی مراکز عمومی شهر نیز میتواند برای آسایش و راحتی شهروندان در کنار مراکز ویژه مانند ایستگاه ها ، کیوسکها ، باجه های تلفن ، ظروف زباله و شیرهای آب قرار بگیرند .

مهمترین محل قرار گرفتن نیمکتها در سطح شهر ، مراکزی است که رفت وآمد مردم در آنجا زیاد است . به ویژه مکانهایی که برای استراحت و تفریح مردم است. فضای باز زیبا و مناسب عمومی به شهروندان این مکان را میدهد تا در کنار یکدیگر از طبیعت اطاف لذت ببرند . با داشتن مکان مناسبی برای نشستن احساس رضایت آنها چندین برابر شود . افراد مختلف انواع متفاوتی از نیمکت های پارک یا فضاهای سبز را می پسندند که این سلایق متفاوت چگونگی طراحی نیمکتهای پارک را تعیین میکند و به آن تغییراتی می دهد.

برای نمونه جوانان بیشتر روی بالای نیمکت یعنی تکیه گاه آن می نشینند تا روی خود نیمکت و این مورد باید در طراحی نیمکتهای پارک یا فضاهای باز شهری مورد توجه قرار گیرد . همچنین نیمکتهایی را که به این مراکز اختصاص میدهند ، باید از استحکام بیشتری در ناحیه پایه ها برخوردار باشد . یا به عنوان نمونه برای افراد مسن نیمکتهایی که دارای پشتی یا تکیه گاهاست ، راحتتر از نوع بدون پشت آن است.

در حالی که برای سایر افراد صندلی های بدون پشت به آنها این امکان را میدهد تا در دو طرف نیمکت بنشینند

در پارک یا فضاهای سبز شهری که امکان استفاده اقشار مختلف وجود دارد باید تمام امکانات رفاهی در نظر گرفته شود . صندلی ها و نیمکتها باید به گونه ای برای این مکان ها ساخته شوند که در مورد استفاده بیشتری برای همگان دارند. در همین راستا و برای پیشگیری از تخریب مبلمان عمومی شهر باید به این نکته توجه داشت که تخریب بیشتر شامل چه چیزهایی می شود ، چه زمانی این خرابکاریها شکل میگیرد و توسط چه کسانی ، سپس برنامه های پیشگیری را به کار بست.

2 – ایستگاه های حمل و نقل

در زمینه ایستگاه های اتوبوس نیز ،داشتن یک دستگاه اتوبوس مناسب برای تمام سیستم های حمل ونقل درون شهری امری واجب و ضروری است . اما مناسب بودن این ایستگاهها بسته به نظرات شهروندانی که  از آن استفاده میکنند ،دارد . از دید مدیران شهری که مسئولیت رسیدگی به این اموررابر عهده دارند یک ایستگاه مناسب، ایستگاهی است که به مراقبت و نگهداری کمتری احتیاج دارد. از دید شهروندان یک ایستگاه خوب، دارای محیط دید بالاوامکان سوارشدن راحت به اتوبوس را دارد.هر دوی این نظرات خوب است و بجا است ، زیرا ساختن ایستگاههایی که مورد استفاده کمتری دارند ، تنها هدر دادن سرمایه وایجاد مشکل برای مسئولان است . طراحی وساخت مناسب آنمیتواند مدت زمان انتظار برای اتوبوس را لذت بخش کند .

مکانهای زیادی هستند که به دلیل نداشتن سایه بان ،مکانهای تجاری پر رفت و آمد ، مکانی که آمد و شد افراد یامند در آنجا بیشتر است و مکانهایی که آب وهوا اعتدال مناسبی نداشته باشد ، برای رفاه شهروندان احتیاج به نصب ایستگاههای درون شهری است.

بهترین مکان برای قرا دادن ایستگاههای اتوبوس در نزدیکی مغازه ها و در نزدیکی تقاطع ها استکه در این صورت باید سه متر ازمسیر عبور و مرور عقب تر قرار گیرد تا ایجاد ترافیک و برخورد با افراد پیاده را نکند .

 و چنانچه ایستگاه از تقاطع دور بود، سایه بان ایستگاه باید 2 متر از پیاده رو عقب تر قرار گیرد تا برای ایستادن اتوبوس مشکلی ایجاد نکند .

ایستگاه همچنین باید در مسیر موازی با پیاده رو قرار گیرد تا تداخلی با افرادی که در پیادهرو در حال عبور و مرور هستند ، پیدا نکند .

طرز قرار گرفتن این ایستگاهها باید به شکلی باشد که مردم از باد و باران در فصل زمستان واز تابش اشعه خورشید در فصل تابستان محافظت شوند. هر چند این نکته مهم است که ایستگاه ها بایدبه سمت خیابان باشد تابه افراد امکان آمد و شد راحت تر بدهد.

کیوسک ها یا دیگر مراکز فروش یا دستفروشی باید در سمت پایین این ایستگاه ها واقع شوند.

ایستگاههای طراحی شده باید به  شکلی باشد که گویای نماد شهری که در آن ، این اسیتگاه قرار دارد بوده واز مواردی منحصر همان شهراست ساخته شود .

گاهی ایستگاههای استاندارد از نوع مشخصی از مواد ساخته وطراحی می شوند . به جز موارد عنوان شده ودر طراحی این تجهیزات باید میدان دید ، تسهیلات ، راحتی و دسترسی آسان به اتوبوس را نیز مد نظر داشت. میدان دید مناسب نیز مردم را قادر می سازد تا آمدن اتوبوس را ببینند. ایستگاه هایی که از نظر طراحی ضعیف هستند به سبکی طراحی شده اند که برای دیدن رفت و آمد اتوبوس باید ایستگاه را ترک کرد و به لب پیاده رو آمد.

نوع دیگر طراحی باید به شکلی باشد که سوار شدن اتوبوس برای افراد به راحتی شکل گیرد . این مورد یکی از موارد مهم در طراحی ایستگاههای اتوبوس است. زیرا مردم دوست دارند به راحتی به اتوبوس مورد نظر خود برسند .

ایستگاهها باید دارای مکانی برای نشستن مسافرین باشند تا در مواقع بارانی یا هوای نامساعد احساس راحتی کند.

مردم به اطلاعاتی در مورد زمان ورود و خروج به ایستگاه نیاز دارند. وجود تابلوهای اطلاع رسانی در ایستگاهها برای شهروندان و توریستها بسیار جالب و مفید است .

3 – چراغ روشنایی

به ویژه در بسیاری از مراکزشهری در مراکزی که افراد به میزان امنیت بیشتری نسبت به دیگر مراکز احتیاج دارند ، مانند پارک ها ، مراکز خرید و دیگر مراکز عمومی باید از تعداد بیشتری از چراغ های روشنایی در خیابان و مکان های فوق استفاده شود . طراحی این چراغها در سطح شهر به فن آوری طراحی این نوع چراغها و وسعت خیابان یا مراکزی که این چراغ ها در آن نصب می شود بستگی  دارد .

اگر چه میزاستفاده بیشتراز این تمهیدات در شب شکل می گیرد اما از اهمیت ویژه ای برخوردار است. اهمیت وجود روشنایی در سطح شهر به دلیل افزایش ایمنی در سطح خیابانها به ویزه  در مراکز پر رت وآمد ، راهنمایی جهت ها در سر تقاطع ها ، چهارراهها ، پل ها ، ساختمان ها تشخیص هویت و موقعیت محل است . در بسیاری از شهر ها و کشورها برای جلب بیشتر افراد و برای برگزاری اعیاد و مراسم جشن ، شهر و درختان آن را چراغانی

می کنند که این علاوه بر زیبا سازی شهر به مکانهای عمومی نیز روشنایی بیشتری می بخشد. در ایستگاههایی که چراغهای روشنایی آن روشن است شهروندان برای انتظار کشیدن احساس امنیت و آرامش بیشتری میکنند . در کنار درهای ورودی ساختمانهای مسکونی نیزوجود چراغهای روشنایی اهمیت بسیاری در رفت و آمد افراد دارد. حتی وجود چراغ در هنگام تعطیل بودن مراکز نیز از اهمیت بسزایی برخوردار است.

4 – ظروف زباله

ظروف زباله که در سطح شهرقرار می گیرند به مصارف مختلفی می رسند . سطل های زباله ای که در سطح شهر قرار می گیرند باید قابل دسترسی آسان و به تعداد زیاد بوده و احتیاج به محافظت نداشته باشند.یکی از اشتباهات مهمی که در شهرها اتفاق می افتد این است که سطلهای زباله را در جایی قرار می دهند که بتوان به راحتی آنها را خالی کرد نه این که به راحتی برای شهروندان قابل دسترسی باشد. نتیجه آن خیابان های پر از زباله و سطل های خالی است . زیرا مردم وقت خود را برای یافتن سطل زباله صرف نمی کنند . برای تعیین این که در چه جاهایی باید سطل زباه قرار بگیرند ، مواردی را باید در نظر داشت ، به عنوان نمومه وجود مواردی از مبلمان شهری در خیابان ، نوع و موقعیت طبقات اول مانند ساختمانها        

فروشگاهها و رستوران ها که کمچنین باید نوع و میزان زباله های این مراکز نیز با سطل های گذشته شده متناسب باشد.

بهترین مکان برای گذاشتن سطهای زباله مکان های تجاری و پر رفت و آمد درحاشیه پیاده روها ، در نزدیکی اغذیه فروشی ها و کنار صندلی ها ایستگاههاست . تعداد سطل های زباله که در یک مکان باید قرار داده شود به تعداد افرادی در آن مسیر رفت و آمد دارند و میزان زباله های آن محل بستگی دارد.برخی از موارد را در طراحی سطل های زباله باید در نظر داشت مانند تفاوت در طراحی سطل های زباله با توجه به نوع زباله ، داشتن دریچه برای دور نگاه داشتن از خطر واژگونی و نفوذ حیوانات به آن و در نظر گرفتن اندازه ی سط که بستگی به میدان استفاده و محل قرار گرفتن سطل دارد همچنین سطل باید محکم باشد تا در اثر نشستن برخی افراد روی آنها نشکند.

همچنین موارد دیگری که باید در نظر گرفته شوند مانند موارد ضد حریق ، رنگ ، مقاوم در برابر آلودگی ، لعاب داشتن سطل که شامل رنگی می شود که به راحتی ورقه نشود ، سطل ژر از منفذ آلومینیوم که معمولاً ماده خوبی برای استفاده در این مورد است . پلاستیکهای مقاوم ، ورقه های استیل گالوانیزه است. بیشتر سطل ها را باید بتوان  به راحتی توسط ماموران شهرداری  تخلیه کرد که بیشتر از طرف سر سطل تخلیه می شوند. تخلیه آن دسته از سطل هایی که از طرفین باز می شود کار سختی است . در برخی از مواقع موجب شکستن سلط و درب آن می شود . سطل ها همچنین باید دارای سطحی باشند که از خروج مایعات درون سطل به بیرون جلوگیری کند. که برای رفع این مشکل از کیسه های داخلی پلاستیک درون آن استفاده میکنند. این کیسه از نوع فلزی خود بهتر هستنند. در پارکها در قسمتهایی که مخصوص پخت کباب است از لایه های فلزی استفاده می کنند . اما در سطح شهر از نوع پلاستیک آن استفاده بیشتری می شود.

در نیویورک استانداردهای جدید برای کیسه های زباله وضع شده است که از پارگی و نا مرغوبی کیسه ها کاسته است . این کیسه پلی اتیلنی 30 لیتری  به ضخامت 1.5 میلی لیتر است و قیمت آن تنها 9 سنت است . به هر شکل بر قراری یک برنامه صحیح برای محافظت و بهسازی موارد گفته شده یک ضرورت برای حصول نتیجعه بهتر خواهد بود .

5 – فرسودگی بر قامت مبلمان شهری

اصول به کار رفته در طراحی وسایل بازی در پارکهای کشور همچنان مبتنی بر مکانیزمهای ساده یی است که سلیقههای کودکان امروز را راضی نمی کند. کودکان از سر ناچاری است که وسایل فرسوده در پارکها را تحمل می کنند . آنها نمی دانند مسوولان و برنامه ریزان شهری دیرگاهی است آنها ا از یاد برده اند . زمین های بازی کودکان سالهاست به فضایی بسته ، دلگیر با وسایل فرسوده تبدیل شده است و دراین میان مسوولان به بهانه محدودیت اعتبارات ، در این بخش مهم از حوزه فرهنگ شهر را نادیده می گیرند تا فرسودگی همچنان بر قامت مبلمان شهری این بخش از شهرها چیره شود.  کارشناسان شهری معتقدند ، ساخت وسایل بازی در پارک ها برای کودکان چون دیگر مبلمان شهری موجود در تهران و دیگر شهرها دور از تخصا بوده و تنها به صورت الگو برداری سطحی از نمونه های غربی صورت میگیرد و خلاقیتی به منظور بومی کردن آنها صورت نمی گیرد . از دیگر سوبه اعتقاد روانشناسان کودک ، این وسایل در پرورش خلاقیت کودک نقشی ندارند وپاسخگوی نیازو استعداد کودکان نسل امروز نیستند.

«بهروز توکلی » مدیر پارک سرخه حصار و صاحب نظر در حوزه شهری از افرادی است که چنین اعتقادی دارند . او که طراحی وسایل بازی کودکان در پارکها را دور ازتخصا می داند ، ذر بخشی از سخنان خود میگوید : «به رغم اهمیت این موضوع ، مسوولان در صدد انجام کارهای تخصصی در این بخش نبوده اند .»

چنانچه این کارشناس میگوید ،زمینهای بازی و پارکها باید در محل های مسطح ، محصور و به دور از راههای ارتباطی و ترافیکی باشد تا هم از نظر ایمنی و هو از نظر شرایط محیطی ، مناسب باشند اما نگاهی گذرا به وضعیت پارکهای فعلی تهران نشان دهنده شرایطی مغایر با این اصول است .

از دیدگاه «توکلی » ، اصول بکاررفته در طراحی وسایل بازی در پارکهای کشور همچنان مبتنی بر مکانیزمهای ساده ای است که سلیقه های کودکان امروزرا راضی نمی کند .

اوست که می گوید :«تا کی باید زمین های بازی کودکان را با تاب و سرسره های تاریخ مصرف گذشت پر کرد ؟» وی در مورد رعایت اصول دوانشناسی کودک در طراحی لواز بازی می گوید :«در ایان به دلیل انجام کارهای سلیقه ای بر پایه تجربیات شخصی ، مطابق با معیارهای جهانی کاری انجام نشده و در هیچ کدام از پارکها یا زمینهای بازی شهرها طراحیها

بر پایه اصول روانشناسی کودک و در نظر گرفتن نیازهای سنی آنها نبوده است.» از دیگر سو رعایت نکردن قوانین و مقررات توسعه زمین های بازی توسط بزرگسالان از دلایل کاهش ایمنی در پارکها و استهلاک وسایل بازی محسوب می شوند .