به طور کلی می توان گفت امروزه جهت تعیین وتشخیص قطعی نوع وعوامل بیماریها انجام آزمایشات مختلف امری لازم واجتناب ناپذیراست.
ضرورت این مقوله به میزانی است که وجود آن در تمامی مکان های بهداشتی درمانی محسوس و حایز اهمیت میباشد.
شناخت وبرخورد با این فضا وچگونگی قرارگیری عناصر سازنده آن وارتباط آنها با یکدیگر در یک مکان بهداشتی درمانی موضوعی است که به آن خواهیم پرداخت.
مطالعات فیزیکی و شناخت فضاهای مورد استفاده درطراحی کلینیک تخصصی
آشنایی با عملکرد آزمایشگاه در کلینیک
خط مشی ها :
1- انجام آزمایش های روتین و تخصصی
2- ارائه خدمات آزمایشگاهی به بیماران اورژانس ،سر پائی و بستری
3- ارئه گزارش نتایج آزمایشگاهی به پزشکان به صورت اورژانس یا به صورت معمول
4- ارائه خدمات آموزشی به انترن ها ، رزیدنت های پاتولوژی و دانشجویان رشته علوم آزمایشگاهی
5- ارائه خدمات پژوهشی به منظور پیشرفت و توسعه علوم پزشکی
6- انتخاب افراد حائز شرایط جهت اهدای خون
7- وجود حفاظت و ایمنی شغلی
روش ها :
1- روش تهیه محلول های استاندارد .
2- آماده سازی بیماران قبل از نمونه برداری
قوانین و مقررات :
1- کارکنان آزمایشگاه مجوز نمونه گیری را دارا باشند .
2- ظروف حاوی نمونه ها به درستی علامتگذاری و بر چسب نویسی شود .
3- نسخه دوم گزارش نتایج کلیه آزمایش ها در آزمایشگاه ضبط ونگهداری شود .
4- کنترل و تنظیم وسایل و تجهیزات آزمایشگاهی به درستی انجام شود .
شرایط محیطی :
1- وجود هوای تازه و کافی ، خارج کردن گازها ، بخارات سمی و زیان آور برای حفظ سلامتی کارکنان ضرورت دارد
2- نور و روشنایی باید به اندازه کافی برای تشخیص رنگ ها از یکدیگر و خواندن صحیح اعداد
و درجه بندی ها وجود داشته باشد
وسایل و تجهیزات
1- وسایل شیشه ای در آزمایشگاه
2- وسایل و تجهیزات الکترونیکی و اتوماتیکی
3- دوش آب سرد جهت مقابله با آتش سوزی و آسیبهای ناشی از اسیدها و بازها
4- سایر لوازم مسولیت سازمانی ، تعداد مشاغل مورد نیاز و شرایط احراز آنها
مسولیت سازمانی ، تعداد مشاغل مورد نیاز و شرایط احراز آنها
1- پاتولوژیست به عنوان رهبر و اداره کننده آزمایشگاه با مدرک تخصصی پاتولوژی و دارا بودن
پروانه اشتغال به کار و عضویت در انجمن های علمی و تخصصی
2- متخصصان رشته های مختلف آزمایشگاه جهت احراز مسئولیت هر یک از بخش ها با داشتن
مدارک دکترا در رشته مربوطه
3- تکنولوژیست آزمایشگاه جهت انجام آزمایش های تخصصی ، آزمایش های مربوط به بانک خون و حتی مدیریت اجرایی آزمایشگاه به عنوان ناظر فنی یا سوپروایزر به شرط داشتن حداقل مدرک کارشناسی علوم آزمایشگاهی و عضویت در انجمن های علمی و تخصصی
و معرف های ازمایشگاهی 4- تکنسین آزمایشگاه برای انجام آزمایش های روتین ، نمونه برداری از بیماران ، تهیه محلول ها به شرط داشتن حداقل مدرک کاردانی علوم آزمایشگاهی و عضویت در انجمن های علمی و تخصصی
5- منشی بخش به شرط داشتن حداقل دیپلم دبیرستان و آشنا بودن با ماشین نویسی ، رایانه و اصطلاحات پزشکی
فضای فیزیکی
1- دفتر کار پاتولوژیست در مدخل در ورودی بخش
2- اتاق انتظار بیماران در مجاورت ناحیه پزیرش
3- ناحیه پذیرش در مجاورت اتاق انتظار بیماران
4- فضای اصلی با بخش های مختلف آزمایشگاه مثل خون شناسی ، میکروب شناسی ، بیوشیمی ، سرم شناسی ، بانک خون و آسیب شناسی ،
5- بانک خون و اتاق ذخیره سازی خون برای نگهداری از فراورده های خون و انجام آزمایشهای بانک خون
6- اتاق نمونه گیری و توزیع نمونه ها برای بیماران سر پایی
7- اتاق نمونه گیری از اهداء کنندگان خون
8- اتاق ریکاوری جهت اهداء کنندگان خون
9- اتاق استقرار متخصصان و مسئولین بخش های مختلف آزمایشگاه
10- انبار مخصوص نگهداری مواد ، معرف ها ، وسایل و تجهیزات آزمایشگاهی
11- رختکن به صورت جداگانه برای کارکنان زن و مرد
12- توالت و دستشویی بصورت جداگانه برای کارکنان و بیماران
نیازهای فیزیکی و روحی و روانی کارکنان
1- هماهنگی چشم ها با دست ها ، هماهنگی انگشتان با یکدیگر ، قدرت بینایی و قدرت تشخیص و
تمییز دادن رنگ ها
2- دقت و درستی در انجام کار
3- داشتن خونسردی و اعتماد به نفس و روابط عمومی خوب با بیماران و همکاران
کمیته خون :
موظف به باز نگری و ارزشیابی درخواست تهیه فراورده های خون و ارائه توصیه ها و پیشنهادات به پزشکان برای استفاده مطلوب از خون کامل و فراورده های خون است
نظارت یا کنترل
کنترل کمیت :
1- تعیین تعداد و نوع آزمایش های انجام شده در دورهای معین
2- مقدار مواد مصرفی در بخش های مختلف آزمایشگاه
3- محاسبه هزینه کلی انجام آزمایش ها
کنترل کیفیت :
1- رنگ ها و معرف های بیوشیمیایی باید از استاندارد های شناخته شده ای برخوردار باشند
2- انجام آزمایش ها در چهار چوب زمان استاندارد به منظور جلوگیری از ایجاد خطا و به هدر رفتن زمان و سایر منابع
3- تکنسین ها و تکنولوژیست ها اجازه تفسیر نتایج آزمایش ها را برای بیماران ندارند
4- علل افزایش یا کاهش تعداد آزمایش های انجام شده به دلایل مختلف مثل افزایش یا کاهش تعداد بیماران
سوابق و مدارک :
1- برگه درخواست آزمایش با مشخصات استاندارد
2- برگه گزارش نتایج آزمایش ها با مشخصات استاندارد
3- دفتر های ثبت اطلاعات مربوط به بخش ها و قسمت های مختلف آزمایشگاه (دفتر بخش )
4- دفتر ثبت اسامی اهدا کنندگان خون
5- دفتر کل جهت ثبت نام بیماران با روش دستی ویا با استفاده از رایانه
6- دفتر ثبت تعداد واحدهای خون کراسمچ شده و تزریق شده
7- شناسنامه مربوط به هر یک از دستگاه ها
8- سوابق و مدارک مربوط به کنترل کیفیت و تضمین کیفیت
معمولا در آزمایشگاههای طبی آزمایشات متعددی امر تشخیص را یاری می دهند که عبارتند از:
آزمایشات بیوشیمی
آزمایشات باکتری شناسی(باکتریولوژی)
آزمایشات خون شناسی (هماتولوژی)
آزمایشات انگل شناسی (پاراسیتولوژی)
آزمایشات بافت شناسی(هیستولوژی)
آزمایشات آسیب شناسی(پاتولوژی)
آزمایشات ویروس شناسی(ویرولوژی)
آزمایشات سرم شناسی خون(سرلوژی)
آزمایشات هورمون شناسی
آزمایشات بیوشیمی:
آزمایشات روتین قند وچربی و...که تجزیه وتحلیل شمیایی از نمونه های خون ادرارومدفوع وسایر عناصر بدنی به عمل می آید.این آزمایشات نیاز به یک آزمایشگاه شیمی آلی با مقادیر قابل ملاحظه ای تجهیزات دارد .
اجزای مورد استفاده در اتاق
دستگاه نگهداری خون بن ماری ( حمام آب گرم ) برای تحلیل. باید نور کافی داشته باشد .
سانتری فیوژ میکرودور تا 5000 دور در دقیقه
جداسازی کپسول در سرم ( با ته نشین شدن ) در سانتری فیوژ
که سدیم , پتاسیم و لیتیم خون را می گیرد. FlawePhoto Meter
Pipettor برای اندازه سختی نمونه ها
دستگاه SpectroPhotoer به منظور رنگ سنجی ( شدت رنگ خون ) به کار می رود.
RA 1000 دستگاه تمام اتوماتیک بمنظور انجام تحلیل داده ها و انجام آزمایش های قند , اوره , تری گلسیرین , کراتین , کلسترول , اوریک اسید , فسفر , آلکالاین
دستگاه آب مقطر گیری از آب شهری به روش Dionizer
نکته مهم ارتفاع پیشخوانها ومیزهای کارکه در این قسمت است باید 90سانتیمتر(36اینچ)باشد.
آزمایشات باکتری شناسی:
آزمایشات باکتریولوژی تقریبا همگی با میکروسکوپ بوده ومی توان آنرا در حال نشسته پشت پیشخوان به ارتفاع 75 سانتیمتر (30اینچ)انجام داد.
این مکان معمولا با آزمایشگاه انگل شناسی ادغام میگردد.
برای انجام این اعمال فضا جهت آماده نمودن محیط کشت ضروری خواهد بود.(محیط کشت میتواند به صورت فضایی تفکیک شده باشد که میزان آن 8متر مربع می باشد.)
آزمایشات خون شناسی:
آزمایشات هماتولوژی در رابطه با شمارش گلوبولهای سفید وقرمز وشیمی خون می باشد.بیشتر کار با میکروسکوپ بوده و می توان در حال نشسته پشت پیشخوان به ارتفاع 75 سانتیمتر انجام داد .
* اجزای مورد استفاده در اتاق
- یخچال °4-°8 برای نگهداری نمونه خون
- دستگاه استریل و بخار آب (Auto clav(
)- دستگاه مخلوط کن Mixer Hemato Logi(
* دراین قسمت 13 نوع آزمایش خون انجام می شود که عبارتند از
- قطره ضد انعقاد : برای حرکت دادن و دوران و جلوگیری از انعقاد خون
-مشخص کردن شماره گلبول سفید WBC) , گلبول قرمز (RBC, نوع سرباز خون , پلاکتها ,( شناسایی , غلظت خون )
- آزمایش CBC
- آزمایش ESR
- آزمایش قند و چربی , اوره , کراتیتی , اسید اوریک , کلسترول , تری گلیسرین , کلسیم , فسفر , سدیم , پتاسیم , CPK, CDH
- آزمایش PT , PPT برای کسانی که سکته قلبی می کنند.
آزمایشات انگل شناسی :
آزمایشات پاراسیتولوژی که معمولا با بررسی مدفوع انجام می شود وبه طور عمده از شیمی ومیکروسکوپ استفاده میشود وهمانگونه که در قسمت آزمایشگاه باکتری شناسی ذکر گردید می توان این دو فضا را با یکدیگر ادغام نمود.
آزمایشات بافت شناسی:
آزمایشات هیستولوژی الگوی سلولی نمونه های بیمار شده می باشد که معمولا با مالیدن روی شیشه یا با مقاطع بسیار نازک از نمونه های یخ زده انجام می پذیرد.این فضا با قسمت فرمالین و آسیب شناسی میتواند ادغام شود.
آزمایشات آسیب شناسی:
آزمایشات پا تولوژی عبارت است از بررسی های ضروری در مورد کل نمونهای که از عنصر بیمار به دست آمده که معمولا این قسمت نیز با آزمایشگاه بافت شناسی ادغام میگردد.
اجزای مورد استفاده در اتاق
- هود , سینک , روشویی , کامپیوتر و قفسه نگهداری نمونه های عمل شده
- دستگاه میکروتن ( برش نهایی ) برای برش قالب ها به اندازهای مختلف
- دستگاه بن ماری که نمونه را روی لام گذاشته و برای متخصص به منظور آزمایش فرستاده می شود.
- یخچال برای نگهداشتن نمونه های برش خورده