تحقیق معرفی اجمالی شهرستان میبد

1 بررسی موقعیت شهرستان در استان

شهرستان میبد با وسعت 1271 کیلومتر مربع با مختصات 32 درجه و 6 دقیقه  تا 32 درجه و 19 دقیقه عرض شمالی و 53 درجه و 36 دقیقه تا 54 درجه و 2 دقیقه طول شرقی  در 50 کیلومتری شمال غرب مرکز استان و در کنار جاده ی مواصلاتی بین المللی تهران بندرعباس (جاده سنتو) قرار دارد و راه آ‌هن تهران جنوب شرق نیز از آ‌ن می گذرد.

شهرستان میبد در محدوده ی فلات مرکزی ایران در پهنه وسیع استان یزد از طرف شمال و شمال شرق به شهرستان اردکان ، از جنوب و جنوب غرب به شهرستان صدوق ، از شرق به دشت پایکوهی دم هفت و از سمت غرب به کوههای میل گازر و اشنیز محدود می گردد. ارتفاع متوسط میبد از سطح دریا 1234 متر است . بر اساس تقسیمات کشوری سال 1377 این شهرستان شامل بخش مرکزی ، شهر میبد و دو دهستان به نام های بفروئیه و شهداء با 132 آ‌بادی (45 آبادی دارای سکنه) است که 6 آبادی آن(بفروئیه ، حسن آباد ،شهرک افغانی ها،‌ مزرعه بیده ، رکن آباد و مهرآباد ) دارای جمعیتی بیش از 100 خانوار می باشد. دهستان بفروئیه با وسعت 717 کیلومتر مربع به مرکزیت روستای بفروئیه دارای 70 آبادی (26 آبادی دارای سکنه )‌ بوده که 4 روستای آن جمعیتی بیش از 100 خانوار دارند . دهستان شهداء با وسعت 554 کیلومتر مربع به مرکزیت روستای رکن آباد دارای 62 آبادی (19 آبادی دارای سکنه ) بوده که 2 آبادی آن جمعیتی بیش از 100 خانوار دارند .

جمعیت شهرستان میبد در سر شماری سال1375 ،59700 نفر بوده است که از این تعداد 38061 نفر در شهرمیبد و21639 نفر در روستا ها زندگی می کنند بدین ترتیب نسبت شهر نشینی 64 در صد است .

تراکم نسبی جمعیت در شهرستان میبد 47  نفر و در شهر میبد 2057 نفردر کیلومتر مربع است شهرستان میبد  از نظر تراکم جمعیت دومین شهرستان استان پس از یزد محسوب می گردد.

دهستان ها و آبادی های واقع در این شهرستان بر خلاف بیشتر شهرستان های استان نسبتاً پر جمعیت است و از 45 آبادی مسکونی شهرستان آبادی 4 (9 درصد) دارای 250 خانوار و بیشتر بوده و 31 آبادی (69 درصد) کمتر از 20 خانوار جمعیت دارند با اینحال 74 درصد از کل جمعیت روستایی این شهرستان در آبادی های بیش از 250 خانوار زندگی می کنند و دو آبادی پر جمعیت بفروئیه و شهیدیه[2] در حاشیه شهر میبد قرارگرفته اند .

بُعد یا متوسط تعداد افراد درخانوارهای شهرستان میبد67/4  نفر بوده است. این نسبت در شهر میبد 45/4  و در مناطق روستائی آن 79/4  نفر است . ضریب تکفل یا نسبت جمعیت در شهرستان میبد 16/4  نفر است که این ضریب در شهر32/4 میبد  و در مناطق روستایی آن 89/3  نفر بوده است .

از تعداد52840  نفر افراد6 ساله و بیشتر شهرستان ، تعداد 44717  نفر(85 درصد) با سوادند.

نرخ فعالیت یا میزان علاقه مندی افراد به شرکت در فعالیت های اقتصادی در سطح  شهرستان 37  درصد است و از46 هزار جمعیت 10 ساله و بیشتر  شهرستان 17000 نفر خواهان کار و فعالیت  بوده اند .

شاغلان  شهرستان میبد در سال 1375 ،تعداد 14351 نفر و بیکاران جویای کار2572  نفر بوده اند که بدین ترتیب نرخ بیکاری 15 درصد محاسبه می شود . بالاترین نرخ بیکاری در بین  شهرستان های استان به این  شهرستان تعلق دارد.[3]

2 بررسی جغرافیا و منابع طبیعی محدوده شهرستان شامل جمعیت ، ناهمواریها ، پوشش گیاهی ، مراتع ، راه ها ی ارتباطی و….

12 )جمعیت

بر اساس سر شماری عمومی نفوس و مسکن سال1375  ،جمعیت شهرستان میبد بالغ بر59700  نفربوده است . از کل جمعیت شهرستان تعداد 31396  نفر مرد (5/52درصد) و 28304 نفر زن بوده اند که نسبت جنسی معادل111 بوده است .

112 )توزیع و پراکندگی جمعیت

به لحاظ اینکه عوامل طبیعی و محیطی نقش بسزایی در توزیع ،پراکندگی و استقرارجمعیت دارند،درشهرستان میبد ، این عوامل سبب تفاوت قابل توجهی در توزیع و پراکندگی جمعیت در محدوده مناطق شهری و روستایی شده است . این تمایز است حتی در محدوده فضائی نواحی مختلف نیز به وضوح قابل درک است . بدین ترتیب مساعدت ها و مسائل زیستی در گستره فضائی شهرستان ، سبب نا متعادل بودن پراکندگی و سهم جمعیت در نقاط روستائی و شهری شده است . در یک بررسی اجمالی به این نتیجه خواهیم رسید که محلات بخش مرکزی شهر شامل فیروزآباد ،‌ مهرجرد و شهیدیه از تراکم نسبتاً بالائی بهره مند بوده و در نقطه مقابل ، محلات حاشیه ای نظیر بیده ، خانقاه و امیرآباد در مقایسه با سایر محلات شهری ،از تراکم کمتری بهره مند می باشند .شایان ذکر است در دو دهه اخیر به دلیل توسعه ساخت و ساز ها به ویژه شهرک های جدیدالتاسیس حاشیه ای همچون شهرک شهداء،شهرک فجر بیده ،شهرک بهمن آباد ،شهرک امام جعفر صادق و شهرک امام بفروئیه ، از تراکم جمعیت بخش مرکزی شهر کاسته و به تمرکز جمعیت در شهرک های حاشیه ای افزوده گردیده است یعنی شهر میبد توسعه از بیرون داشته است . از عمده ترین دلایل این امر می توان به قیمت بالای زمین در مرکز شهر، پاسخ به سرریز جمعیتی نقاط پر تراکم شهر ، برنامه یزی های نادرست سازمان ها و ادارات ذیربط ، ارزان بودن قیمت زمین در حاشیه شهر ، سهل الوصول بودن امکان ساخت و ساز در این نواحی و فعالیت شرکت ها و بنگاه های ساختمانی در این زمینه بوده است .

212 ) بررسی بعد خانوار

نظر به اینکه عوامل متعددی در تعداد و نوع خانوار تاثیر گذار می باشند، بعد خانوار نیز در دوره های مختلف زمانی و تحت تاثیر ویژگی های اجنماعی و اقتصادی دچار تغییر و تحولاتی می گردد . بر اساس سرشماری عمومی نفوس و مسکن سال 1375 جمعیت شهری میبد 38061 نفر در قالب 8548 خانوار بوده که بعد خانوار معادل 45/4 است . در همین سال تعداد 21639 نفر در نقاط روستائی در قالب 4520 خانوار سکونت داشته اند که بعد خانوار معادل 79/4 است بنابراین متوسط بعد خانوار شهرستان میبد با احتساب جمعیت 59700 نفر معادل 6/4 نفر است .مشخصات جمعیتی شهرستان میبد به تفکیک نقاط شهری و روستائی به اساس آمار سرشماری عمومی نفوس و مسکن سال 1375 در جدول شماره (2) انعکاس یافته است .

مشخصات جمعیتی شهرستان میبد به تفکیک نقاط شهری و روستایی بر اساس آمار سرشماری عمومی نفوس و مسکن سال 1375 در جدول شماره 2 انعکاس یافته است.

مأخذ: آمار نامه استان یزد سال 1379

312 ) بررسی تراکم جمعیت

شهرستان میبد با وسعت 1271 کیلومتر مربع (7/1 درصد مساحت استان ) جمعیت 59700 نفر ، دارای تراکم نسبی حدود 47 نفر در کیلومتر مربع است که بعد از شهرستان یزد پر تراکم ترین شهرستان استان محسوب می شود. به دلیل حاکمیت شرایط نامساعد اقلیمی بر پهنه ی شهرستان میبد، تفرق و پراکندگی روستاها (به ویژه روستاهای کوه پایه های غربی )، فاصله زیاد روستاها از یکدیگر و دلایلی نظیر اینها، تراکم جمعیت نقاط روستایی منطقه بسیارکمتر از نقاط شهری می باشد به طوریکه تراکم نسبی شهر میبد معادل 2057 نفر در کیلومتر مربع و تراکم نسبی روستایی معادل 17 نفر در کیلو متر مربع می باشد . تراکم نسبی دهستان بفروئیه 95/12 نفر در کیلومتر مربع و دهستان  شهیدیه(1) 30/22 نفر در کیلو متر مربع است .

تراکم زیستی (بیولوژیکی )شهرستان مبید معادل 42/20 نفر در کیلو متر مربع تراکم زیستی شهری معادل 79/11 نفر در کیلو متر مربع و تراکم زیستی روستائی معادل 63/8 نفر در کیلو متر مربع است .(2)

412 ) نرخ رشد جمعیت

طی سه دهه گذشته متوسط رشد جمعیت در این شهرستان معادل 8/2 بوده است این نرخ در دهه 5545 معادل 8/1 ، دهه 6555 معادل 4/4 و در دهه ی 7565 معادل 2/1 می باشد.با توجه به رشد جمعیت ½ درصد دهه ی 7565 پیش بینی می شود جمعیت شهرستان میبد از 59700 نفر در سال 1375 به 73490 نفر در سال 1385  برسد .

22 ) ناهمواری ها

ناهمواری ها ی شهرستان میبد بخشی از ارتفاعات پراکنده ایران محسوب می گردد که در امتداد شمال غربی جنوب شرقی  د رمحدوده ی استان یزد به چشم می گردد استان یزد به چشم می خورد . این ارتفاعات تمامی بخش های غربی منطقه را در بر می گیرد. در نقطه مقابل ، در بخش شرقی شهرستان میبد،  اراضی کم ارتفاع مشاهده می شود که به طور متوسط 1000 تا 1200 متر از سطح دریا ارتفاع دارند . مرتفع ترین نقاط ارتفاعی در این محدوده مربوط به کوه دمبارت با ارتفاعی بیش از 2700 متر از  سطح دریا در شمال غربی منطقه و کوه لای زهستی با ارتفاع حدود 2680 متر در جنوب شهرستان است. به استناد نقشه های توپوگرافی و مطالعات میدانی ،شهرستان میبد به طور عمده در محدوده ارتفاعی بین 1300 تا 1800 متر قرار دارد (‌ پائین ترین نقطه ارتفاعی در محدوده شهری معادل 1050 متر در حوالی فلکه وحدت و بالاترین آن معادل 1110 متر در حوالی فلکه شهرداری است )

بنابراین جهت شیب عمومی از جهت جنوب به شمال است و اگر فاصله این امتداد را حدود 5 کیلومتر در نظر بگیریم شیبی حدود 1 درصد دارا می باشد که از این خصیصه  می توان به سهولت در امر روانابهای سطحی استفاده نمود . شایان ذکر است قدما نیز از این موهبت طبیعی در امر انتقال طبیعی آب بصورت قنات و کاریز استفاده می برده اند .

به طور کلی ناهمواری های منطقه از غرب به شرق و از بالاترین ارتفاع به سمت نقاط پست شامل عوارض زیر می شود :

یال های کوهستانی ،تپه ماهور ،مخروط افکنه ،‌دشت سر(دشت سر سخت ،دشت سرپانداژ، دشت سر پوشیده )، دشت ریگی ،دشت رسی ، سبخا (شوره زار ) وپلایا.

32 )پوشش گیاهی

تنوع پوشش گیاهی تحت تاثیر فاکتورهای مهمی همچون شرایط اقلیمی ، توپوگرافی ،‌خاک ،‌فعالیتهای انسانی و غیره شکل می گیرد . شرایط طبیعی منطقه حاکی از آن است که حیات گیاهان اصولاً تحت شرایط دشواری تحقق می پذیرد زیرا قلت ریزش ها و نزولات جوی (متوسط نرمال حدود 55 میلیمتر )، شدت تبخیر(حدود 3500 میلیمتر )،‌ تابش شدید خورشید (          )،‌وزش بادهای نسبتا شدید، کمبود رطوبت نسبی و خشکی بیش از حد هوا وبه طبع آن هجوم طوفان های ماسه ای و حتی در بعضی موارد تراکم املاح در سطح زمین و افزایش شوری اراضی بویژه در نقاط کم ارتفاع شرق منطقه و غیره ، رشد و رویش گونه های مختلف گیاهی را محدود و بسیار مشکل می نماید . علاوه بر این ،‌فعالیت های انسانی از جمله بهره برداری بیش از حد از مراتع ،‌گسترده شدن محدوده های جمعیتی و صنعتی ،‌بوته کنی و چرای بی رویه دام و احداث ساختمان در اراضی اطراف روستاها و هر گونه فعالیت دیگری که به نوعی تعادل اکولوژیکی منطقه را به هم می زند ، سبب شده اند که به تدریج  پوشش گیاهی منطقه از بین رفته می شود ، به گونه ای که در حال حاضر محدود گیاهانی که طاقت پذیرش و تحمل شرایط سخت فوق الذکر را دارند بصورت پراکنده در اراضی کم وسعتی در منطقه یافت می شود و اراضی مناطق مرتفع و کوهپایه ای غرب منطقه که از شرایط اقلیمی مساعدتری برخوردارند، به شرط وجود خاک و عدم وجود سنگلاخ ها ، پوشش گیاهی متراکم تری دارا خواهند بود.

با توجه به شرایط جغرافیایی نایکنواخت منطقه ، به ندرت می توان محدوده ی گسترده ای را یافت که دارای یک تیپ گیاهی مشخص باشد . پوشش گیاهی منطقه در حال حاضر عمدتا شامل گیاهانی نظیر تاغ ،قیچ ، اشنان،  مورت، اسکمبیل ، درمنه ، چوبک ،‌جغجغه ،‌گز ،هندوانه ابوجهل، انجیر کوهی، بنه کوهی و غیره می باشد .

لازم به ذکر است که درطی دو دهه اخیر فعالیّت های متنوعی در زمینه کاشت گیاهان توسط ادارات و مشارکت مردمی (خصوصا دانش آموزان ) انجام گرفته است به گونه ای که محدوده های گسترده ای از نواحی شهیدیه ، بوستانهای اطراف جاده سنتو ،‌ جنوب و شرق دانشگاه آزاد اسلامی ،‌بوستان های روستاهای کوهستانی و غیره ،‌درختکاری گردیده است . عمده ترین گیاهان دست کاشت منطقه عبارتند از : آتریپلکس ، مَرغ، ا‏ُکالیپتوس ،گز ،‌تاغ، سبد ،کاج و سرو ،‌توت ،‌نظایر آنها .