‫پروژه مطالعات مقدماتی مجتمع آموزشی فرهنگی شرکت نفت سرخس - آسایش محیطی و آکوستیک

1- تأثیر صدا بر انسان

حدود تراز صدایی که برای انسان در حین فعالیت های مختلف روزمره مطلوب و قابل قبول می باشد، «گستره بهینه» نامیده می شود. نوفه، پارازیت یا سر و صدا اصوات نامطلوبی هستند که جهت انجام فعالیتها نباید تعداد آن از حد مشخصی تجاوز نماید.

باید دقت نمود که:

کاهش تراز صدا با دور شدن از منبع در فضای باز به میزان تقریبی dB 6 به ازای هر دو برابر شدن شدت صوت منبع، افزایش تراز صدا به میزان dB 3 خواهد بود. چنانچه تراز بوفه در یک محیط dBA65 باشد صدا در فاصله یک متری قابل شنیدن است اما مکالمه با صدای بلند در فاصله 3 متری مفهوم نخواهد بود. لیکن در صورتی که تراز صدای نوفه به میزان dBA70 برسد در فاصله بیش از نیم متر امکان درک مطلب کم می شود.

در فضای کلاس تراز صدای آموزگار معمولاً dBA75 و در فاصله 7 متری او dBA68 است و در چنین وضعیتی تراز صداهای نامطلوبی که در کلاس شنیده می شوند باید به نحوی کنترل شود که هیچ گاه از میزان dBA63 تجاوز ننماید.

2-1- اصوات نامطلوب و مزاحم

اصوات نامطلوب در فضای آموزشی سه دسته اند:

الف) سر و صدا ناشی از ترافیک هوایی( فرودگاه ها و خطوط هوائی) و ترافیک زمینی (قطار و اتومبیل و…)

ب) سر و صدای ناشی از کارگاه های صنعتی– مراکز تجاری.

ج) سر و صدای بازی بچه ها در فضای باز و سایر کلاسها.

چنانچه اندازه گیری این ترافیکها مقدور نباشد، میزان تقریبی dBA89 برای نوفه ناشی از ترافیک سنگین شهری( بیش از 7500 وسیله نقلیه در ساعت) در فاصله 3 متری، نوفه ناشی از کارگاه صنعتی dBA105 و نوفه بازی بچه ها در فضای باز و سر و صدای ناشی از تکرار و با هم خواندن دانش آموزان در کلاس حدود dBA85 در نظر گرفته می شود.

تحقیقات نشان داده است که سر و صدای زیاد سبب کاهش تمرکز کودکان می شود. بطور کلی کودکان دو احساس متفاوت نسبت به صداها دارند؛ بعضی صداها کودکان را می ترساند( مانند موارد بالا) و برخی دیگر برایشان لذتبخش است.

3-1- روش های کنترل نوفه

1-3-1- افزایش فاصله بین فضای آموزشی و منبع نوفه

2-3-1- انتخاب جهت ساختمان به سوی مکانهای آرامتر

در شکل زیر تأثیر جهت فضاها در فاصله بین آنها را نشان می دهد. باید توجه کرد جهت گیری بنا به سمت خیابانهای فرعی حدود 10 تا 15 دسی بل افت صوتی را در بر خواهد داشت.

فواصل مناسب از جهت افت صوتی، مطلوب برای فضای آموزشی

تأثیر جهت گیری بناها در میزان فاصله مطلوب از نظر صوتی

3- 3-1- ایجاد موانع صوتی

ند روش ایجاد موانع صوتی مابین فضای آموزشی و محل تولید سر و صدا

4-3-1- استفاده از جداره های مناسب

یکی از روشهای مناسب برای فراهم ساختن شرایط صوتی مطلوب در فضاهای داخلی استفاده از جداره هایی است که دارای افت صوتی مناسب هستند. در این رابطه هر چه چگالی سطحی جداره ای بیشتر باشد دارای قابلیت جذب صوتی بیشتری بوده و افت صوتی زیادتری خواهد داشت.( با دو برابر شدن چگالی سطحی یک جداره افت صوتی آن از نظر تئوری dB6 و در عمل به میزان dB5 افزایش می یابد.)

- رابطه تقریبی میانگین افت صوتی جداره های یکپارچه با چگالی سطحی آن

قابل توجه است که وجود درز در جداره ها که اکثراً ناشی از ضعف در اجراست شدت افت صوتی جداره را کاهش می دهد. استفاده از جداکننده های دوجداره جهت افزایش افت صوتی مفید است. میزان افت صوتی علاوه بر سازنده به ضخامت لایه هوای بین دو جداره بستگی دارد.

- میزان تقریبی افت صوتی حاصل از لایه هوا در جداکننده های صوتی

همانطور که می دانیم در جداره های مختلف یک بنا عموماً ترکیبی از عناصر ساختمانی مانند دیوار، پنجره، در و یا ترکیب مصالح مختلف بکار برده شده است. در چنین جداره هایی بدست آوردن افت صوتی میانگین جدار مستلزم محاسباتی است (مراجعه شود به نشریه 65 دیماه و آگاهی نامه دانش ساختمان اسفند53).

- توجه به شرایط آکوستیکی

در وضعیت آخرین ردیف، دانش آموز قادر به شنیدن صدای معلم خود نمی باشد زیرا در این حالت شدت صداهای دو معلم هر دو افت dB7 دارد و قابل تشخیص نیست. در این حالت با قرار دادن یک المان کاهش دهنده بر سر راه صدای مزاحم شرایط مطلوب آکوستیکی برقرار 

5- آکوستیک در تالار کنسرت

برخلاف تالار کنفرانس که آکوستیک آن باوضوح قابل توجیه میباشد درمورد آکوستیک درتالار کنسرت هیچگونه کمیت مشخصی دردست نمی باشد که بتواند دراین مورد نیز راهنمای طراح تالار باشد زیرا دراینجافقط احساس نظرات شنوندگان که خود ممکن است ازطبقات وملیت های مختلفی باشند مبدأ مقایسه است واین خودآنقدر متفاوت ومتغیر است که بسهولت نمیتوان آنرا تحت نظام وقواعد فیزیکی وریاضی درآورد- اگر به نظرات عده خاصی (مثلاً موزیکدانها وموزیک شناسها) اکتفا گردد وبخصوص عقاید آنان را درمورد تالارهای معروف جهان جمع آوری نمائیم میتوان با توجه به نظراتی که از بدو ساختمان آن بالارها تاکنون ابزار گردیده نتایجی برای طرح تالارهای جدید بدست آورد. بطور کلی تالارهای معروف جهان بدودسته تقسیم می گردند. آنان که بسبب آکوستیک خوب شناخته شده اند وآنان که بعلل تاریخی معروفیت دارند .

عده ای ازآهنگسازان قدیمی عادت داشته اند که قطعات ساخته خود را درتالار خاصی اجرا نمایند (مانند یوهان سباستیان باخ وکلیسای توماس درلایپزیک آلمان) واین خود بطورنامحسوس درکارهای این افراد مؤثر بوده ومیبایستی مشخصات آکوستیکی این تالارها را نیز برای بدست آوردن ضابطه ای مورد توجه قرارداد- باروشهای نوین اندازه گیریهای آکوستیکی که بعداً شرح داده خواهد شد میتوان پس آوار وسایر مشخصات آکوستیکی این تالارها را اندازه گیری نمود وبرای طرح تالارهای جدید مورد استفاده قرار داد- بخصوص تعیین مشخصات آکوستیکی این تالارها درحالتی که مملو از تماشاچی میباشند بایستی مورد نظر قرارگیرند زیرا اختلاف آکوستیک این نوع تالارهای قدیمی درحالت پریا خالی کاملاً متفاوت می باشند .

طنین متناسب T برای تالارهای مختلف برای فرکانس1000 هرتس

A- گفتار-B موزیک- C1 : مقدار متناسب برای موزیک کلاسیک ومدرن

1-1-5- تالار کنسرت

درمورد مشخصات آکوستیکی تالارهای کنسرت چنانچه قبلاً نیزذکر گردیده است عقاید دانشمندان واهل فن یکسان نیست واختلاف نسبتاً زیادی نیز بایکدیگر دارند- باوجود این آنچه که مورد قبول عامه است پس آوای نسبتاً بزرگ برای اینگونه تالارها است که نتیجه عملی آن بزرگ انتخاب کردن ابعادتالار است که حداقل حجم مخصوص آن بین 7تا10 مترمکعب فضابرای هرنفر باشد- بدین معنی که اگر حجم مخصوص راازاین کمتر انتخاب نمایند تأثیر تماشاگران درآکوستیک تالار آنچنان میگردد که برای کنسرت دیگر متناسب نخواهد بود- درحالیکه اگر پس آوا با حضور تماشاچیان بزرگتر از حد مجاز هم باشد کم کردن آن اشکال چندانی ندارد .

تالارهائی که درقرن نوزدهم بنا گردیده اندعموماً دارای فرم مستطیلی با دیوارهای متوازی می باشند وسقف آنها مسطح وافقی بنا گردیده است ودارای بالکن جانبی باریک نیز می باشند. بالکن عقب این تالارها بزرگ می باشد وتقریباً درامتداد تالار اصلی قرارگرفته است – از جمله این تالارها سن آندریوزهال، که بزرگترین تالار کنسرت است وسمفونی هال بستن ، که دارای گالری های بزرگی نیز میباشد، ذکر می گردد  .