چکیده:
پورنوگرافی یا هرزه نگاری یکی از مصادیق جرایم رایانه ای است که در مفهوم عام به معنای محتویاتی است که عمدتاً به قصد تحریک جنسی ارائه می شود. تولید ، انتشار ، توزیع و معامله محتویات مستهجن یا مبتذل، آشکارترین مصداق های پورنوگرافی اند.
با توجه به شیوع رفتارهای پیش گفته در فضای مجازی و لزوم صیانت اجتماع در برابر این گونه ناهنجاری ها، قانون جرایم رایانه ای پس از سا لها بحث و بررسی در سال 1388 و در 56 ماده به تصویب رسید که ماده 14 آن به موضوع پورنوگرافی اختصاص دارد . با توجه به اهمیت این موضوع، نوشته حاضر به بررسی فقهی وحقوقی این جرم می پردازد.
واژگان کلیدی: هرزه نگاری، پورنوگرافی رایانه ای، جرم رایانه ای، محتویات مستهجن و مبتذل
مقدمه
هرزه‌نگاری های اینترنتی به عنوان یک معضل مهم و مسأله بحث برانگیز مطرح است. متفکران و متخصصان علوم رفتاری با تحقیقات گسترده در این زمینه، به دنبال تأثیرات روحی - روانی و اجتماعی این پدیده هستند و خواستار وضع محدودیت‌های قانونی بیشتر در ارائه مطالب مستهجن می‌باشند. هرزه‌نگاری عامل ایجاد بیماری‌های جنسی و روانی زیادی همچون آزار کودکان و تجاوزات به عنف است. علاوه بر این که اعتیاد به هرزه‌نگاری، موجب اختلال در روابط صحیح و صمیمی خانوادگی و زندگی زناشویی نیز می باشد.
این که هرزه‌نگاری (پرونوگرافی) تأثیرات بسیار مضری بر مصرف‌کنندگان دارد، به یک مسأله بحث برانگیز - نه تنها برای مردم عادی بلکه حتی برای دانشمندان علوم رفتاری - تبدیل شده است. دو کمیسیون ملی - گزارش اکثریت کمیسیون ریاست جمهوری (آمریکا) درباره هرزه‌نگاری و اعمال مستهجن، و اصلاحیه اول قانون اساسی - اعلام کردند که یک قاضی یا هیأت داوری به نمایندگی از جامعه، باید مواردی از هرزه‌نگاری را تعیین کنند که: به طور کلی، خواهان یک علاقه شدید (وقیح، هولناک، بی‌شرمانه یا شهوانی) جنسی هستند. ارتباط جنسی را به شیوه‌ای آشکار و آزاردهنده توصیف می‌کنند (به عبارت دیگر، از معیارهای جامعه کنونی فراتر می‌روند و توصیفاتی از ارضا یا فعالیت جنسی را بیان می‌کنند). به طور کلی فاقد ارزش ادبی، هنری، سیاسی و علمی هستند. در عرف عام، هرزه‌نگاری معمولاً به معنای مطالبی است که از لحاظ جنسی آشکار هستند و عمدتاً به قصد تحریک جنسی ارائه می‌شوند. کمیسیون هرزه‌نگاری دادستان کل کاملاً با هرزه‌نگاری مخالفت کرده است؛ اما برخی مفسران اجتماعی ادعا کرده‌اند که هرزه‌نگاری عمدتاً یک نوع سرگرمی است که می‌تواند آموزشی و یا برخی اوقات، از لحاظ جنسی تحریک‌کننده باشد، اما ذاتاً بی‌ضرر است. آن ها همچنین ادعا می‌کنند که حداقل هیچ دلیل صحیح علمی برای ضرر آن وجود ندارد. در مقابل، دیگر مفسران اجتماعی به پیامدهای شدیدتری اعتقاد دارند و موارد اخیر را که توسط رسانه‌ها افشا شدند، مثال می‌زنند؛ مثل قاتلان جنسی که ادعا کرده‌اند؛ هرزه‌نگاری آنها را به این کار واداشته است. [1]
فصل اول: کلیات
تعریف هرزه‌نگاری و مطالب مستهجن
اما کلمه «مطالب مستهجن» یا obscenity یِک اصطلاح حقوقی است که توسط حکم دادگاه عالی ایالات متحده در میلر کالیفرنیا در سال ۱۹۷۳ تعریف شده است. هر مطلبی که دارای سه خصیصه (که در ابتدا بدان‌ها اشاره شد) باشد، مستهجن تلقی می‌شود و اشاعه آن ممنوع است. بنابراین ممکن است چیزی پورنوگرافیک باشد، اما هنوز مستهجن شناخته نشده است، مثل یک فیلم آشکار جنسی که برای آموزش تمایلات جنسی انسان به دانشجویان پزشکی به کار می‌رود، یا فیلم یا کتابی که دارای ارزش والای ادبیاتی و هنری است، اما دارای برخی محتواهای آشکار جنسی هم هست. بنابراین، دادگاه عالی ایالات متحده، گونه‌های وسیعی از موارد جنسی در فیلم‌ها، کتاب‌ها و مجلات و دیگر اشکال را برای ارائه به بزرگسالان، مجاز اعلام کرده است.
انتشار مطالب مستهجن چه در سطح فدرال و چه در سطح ایالت‌ها، در ۴۰ ایالت آمریکا ممنوع است. در حالی که اجرای قوانین مربوط به مطالب مستهجن در سال‌های اخیر خصوصاً در سطح فدرال افزایش یافته است، اما اجرای این قوانین، هنوز هم در بخش‌های مختلف آمریکا متفاوت و پراکنده است. این کمبود اجرای قوانین، خصوصاً در سطح ایالتی و محلی، شاید ناشی از دیدگاه بسیاری از مردم و به ویژه برخی مقامات باشد که معتقدند، هرزه‌نگاری ذاتاً بی‌ضرر است و یا حداقل دلایل کمی درباره ضرر آن وجود دارد یا اصلاً دلیلی برای مضرات آن وجود ندارد.
تأثیرات بر بزرگسالان
اطلاعات موردی پزشکی
در بررسی مطالب مربوط به تأثیرات هرزه‌نگاری، با گونه‌های وسیعی از مستنداتی برخورد می‌کنیم که حاکی از ریسک و احتمال آسیب ناشی از فرو رفتن در انبوه مطالب هرزه‌نگاری هستند. این اطلاعات، اکثراً از سه منبع به دست می آیند:
اطلاعات تاریخی موارد کلینیکی؛
مطالعات رشته ای؛
مطالعات آزمایشگاهی و تجربی؛
اطلاعات تاریخی موردهای کلینیکی، از دفاتر درمانگاه‌ها درباره افراد دارای کارکردهای نامناسب جنسی و همچنین از روحانیون و وکلایی که خدمات مشاوره‌ای به افرادی که دارای مشکلات جنسی هستند ارائه می‌دهند، جمع آوری شده است. همچنین از مستندات ارائه شده توسط معتادان جنسی که از مراکزی مثل «درمان‌رفتاری دره طلایی» در مینه‌سوتا جمع‌آوری شده، استفاده شده است. به عنوان یک روان‌شناس بالینی، من طی سال‌های مدیدی، تقریباً ۳۰۰ معتاد جنسی، خلافکار جنسی (آزاردهنده جنسی) و دیگر افرادی را که (۹۶ درصد آنها مردان هستند) دارای بیماری‌های جنسی بوده‌اند، درمان کرده‌ام. این بیماری‌ها شامل فعالیت‌های جنسی ناخواسته، آزار کودکان، عورت‌نمایی، نظربازی، آزارخواهی، بت‌پرستی (فیشیتیسم) و تجاوز به عنف می‌شده‌اند. به جز چند استثنا، هرزه‌نگاری یکی از عوامل مهم یا حداقل تأثیرگذار در ایجاد انحرافات یا اعتیاد جنسی آنها بود.[2]
بدون توجه به این که هرزه‌نگاری عامل ایجاد یا تسهیل‌کننده این بیماری‌ها بوده و بدون توجه به ماهیت انحرافات و اعتیادهای جنسی بیماران، من یک مجموعه عوامل ۴ فاکتوره در همه آنها بدون استثنا یافتم که خصوصاً در آن‌هایی که تازه با هرزه‌نگاری آشنا شده بودند، صدق می‌کرد
بررسی جایگاه ابتذال و هرزه نگاری در فضای مجازی
بسیاری از سایتهای مختصر به سکس،به صورت رایگان، تصاویری جهت وسوسه کردن ارائه می‌دهند تا شخص اغفال شده،جهت مشاهده مطالب مفصل‌تر،مجبور به استفاده از کارت اعتباری خود شود.چنین وسوسه‌انگیزی‌های رایگانی،زمینه‌ساز اعتیاد یکی از مراجعین من به سکس اینترنتی شده است تا جایی که وی در ماه فوریه، 000/85 دلار در این زمینه هزینه کرده بود.
تازه‌ترین مطالعه در این زمینه حاکی از آن است که هر هفته ۲۵ میلیون نفرآمریکایی به سایتهای اینترنتی مختص سکس متصل می‌شوند و نیز این که،اصولاً۶۰ درصد از بازدیدکنندگان هرگونه سایت اینترنتی،به دنبال مطالب مربوط به سکس هستند.
مارک لاسر یکی از رهایی یافتگان ازچنگال اعتیاد به سکس و نیز مؤسس و مدیراجرایی اتحادیه مسیحی بازپروری معتادان به سکس می‌باشد.لاسر معتقد است که درحال حاضر،اینترنت به واسطه داشتن سه ویژگی،مهم‌ترین منبع اشاعه هرزه‌نگاری است.
این سه مشخصه عبارتند از:
1-قابلیت دسترسی آسان کاربران به آن
2- استطاعت داشتن همگان در پرداخت بهای آن
3- ناشناس ماندن مصرف‌کنندگان آن
وی در ادامه می‌گوید،این امکان وجود دارد که کودکان به واسطه دیدن مطالب و تصاویر مستهجن،رفتار سکسی منحط ازخود بروز دهند و یا اینکه توسط مفسدان اینترنتی مورد اغفال واقع شوند.
وی معتقد است که در مورد بزرگسالان نیز هرزه‌نگاری اینترنتی می‌تواند منجر به بروز رفتارهای جنسی نامعقول و یا گاهی اعتیاد جنسی شود. [3]
مطالعات متعدد صورت گرفته،حاکی از استفاده روزافزون ازسایت‌های اینترنتی مختص به سکس می‌باشد.در سال ۱۹۹۸، دکتر کوپر از طریق معالجه صدها کاربر متصل به طور همزمان،پی برد که ۱۵درصد از آنان به یکی از پنج سایت اینترنتی برتر در زمینه سکس متصل بودند.مطالعه‌ای که به دنبال آن در سال۱۹۹۹صورت پذیرفت، نشان داد که۳۱ درصد از کاربران متصل در یک زمان،به سایتهایی اتصال داشتند که مختص به سکس بوده است.
تازه‌ترین مطالعه در این زمینه که زیرنظر مؤسسه بازپروری معتادان به سکس لوس‌آنجلس صورت گرفته است،حاکی از آن است که هر هفته ۲۵ میلیون نفرآمریکایی به سایتهای اینترنتی مختص سکس متصل می‌شوند و نیز این که،اصولاً۶۰ درصد از بازدیدکنندگان هرگونه سایت اینترنتی،به دنبال مطالب مربوط به سکس هستند.
شیوع استفاده از هرزه‌نگاری اینترنتی
در سال ۲۰۰۰،مجله (بی‌ارادگی و اعتیاد جنسی) در یکی ازنسخه‌های خود،به نقل از نویسندگان متعددی اظهار داشت که اتصال به سایتهای اینترنتی مختص به سکس،محدود به کاربران خانگی نشده،بلکه یکی ازمعضلات جدی در محیط‌های کاری،به شمار می‌رود.
طی تحقیقات صورت گرفته در مورد ۵۰۰ شرکت پیشرو و موفق،روشن شد که کارمندان مرد، ۶۲ درصد از زمان کاری خود در پشت کامپیوتر را به استفاده از سایتهای مختص به سکس اختصاص می دهند.دامنه استفاده از چنین شبکه هایی در مراکز کاری بدان حد است که اخیراً سهم عمده ای از بالاترین رده‌های اجرایی و مدیران ادارات به دلیل استفاده افسار گسیخته از سایتهای اینترنتی مختص به سکس،هنگام کار با کامپیوترهای این شرکت،اخراج می گردند.عموماً تمامی پژوهشگران بر این عقیده‌اند که سایتهای اینترنتی مختص به سکس،صنعتی است که به سرعت در سراسرجهان درحال گسترش است.هر هفته،صدها نفر به استفاده‌کنندگان از این گونه سایتهای اینترنتی افزوده می‌شوند.
در مورد تمامی موتورهای جست‌و جو،شما می‌توانید با وارد نمودن کلماتی که ارتباط صرفاً اندکی با مبحث سکس دارد، به هزاران سایت اینترنتی مختص به سکس دست یابید.[4]
اگرچه تاحدودی سایتهای مختص به سکس در کودکان محدود گردیده و دسترسی به آنها تحت کنترل درآمده است،لیکن اغلب این نوع هرزه‌نگاری‌ها،در حال حاضر از طریق بولتن‌های خبری و یا گروه‌های خبری اینترنتی در قالب «فایل‌های صوتی» قاچاق می‌شود که کاربران به طرق مختلف می توانند آن را مخفی نگه دارند.
این گروه‌های خبری،شامل گروه‌هایی از کاربران است که دو به دو به هم متصل شده و از تصاویری بهره می‌گیرند که در قالب یک رقم،به طرق مختلف قابل انتقال به هریک از طرفین است.شاید چندان نیاز به ذکرنباشد که تصاویری نیز ازطریق پست‌های الکترونیک مبادله می‌شود.
اینچنین تصاویری اکثراً عبارتند از:
• تصویرکودکان عریان
• تصویرحالات جنسی کودکان
• تصویر رفتار جنسی کودکان
• تصاویر باورنکردنی در مورد تجاوز جنسی به کودکان