تحقیق بررسی خسارت پیش بینی شده در عقد (شرط جزائی، وجه التزام، اربون)

فهرست:

چکیده. 1

فصل اول

کلیات

مقدمه.. 3

تعریف خسارت توافقی: 4

راههای جبران ضرر ناشی از تخلف قراردادی.. 4

ویژگیهای شرط خسارت توافقی.. 4

قسمت دوم. 5

بخش اول - آزادی قراردادها 6

۲-عوامل محدودکننده آزادی قراردادها 7

۳- آثار آزادی قراردادها 9

بخش دوم - مبانی حقوقی پذیرش اصل توافق بر خسارت... 10

۱-قانون (ماده ۲۳۰ قانون مدنی) 10

۲-اصل تسلیط.... 11

۳- لزوم وفای به عهد.. 11

۴-لزوم جبران خسارت متضرر بی تقصیر. 12

۵- اصل صحت... 12

بخش سوم ویژگیها و عملکرد شرط خسارت توافقی.. 13

۱- تعریف خسارت توافقی.. 13

۲-ماهیت شرط خسارت توافقی.. 13

۳- ویژگیهای شرط خسارت توافقی.. 15

۴-شرایط اعتبار و استحقاق خسارت توافقی.. 16

الف. عدم انجام تعهد.. 16

ب. تاخیر در اجرا 18

۵- تمایل دادگاهها به مداخله.. 19

الف. استناد به قاعده عدل و انصاف... 20

ب. استناد به قوانین و مقررات... 21

بخش چهارم. انواع توافق بر خسارت... 23

۱-وثیقه و بیعانه.. 23

۲-هزینه (حق) عدول.. 24

۳-خسارت از خسارت... 24

۴-وجه التزام. 25

۱-۴-وجه التزام در معاملاتی که موضوع تعهد در آنها پرداخت وجه نقد نیست... 25

۲-۴-خسارت توافقی در معاملاتی که موضوع تعهد در آنها پرداخت وجه نقد است (خسارت تاخیر تادیه وجه نقد) 25

فصل دوم

بررسی خسارت پیش بینی شده در عقد

(شرط جزایی، وجه التزام، عربون)

مقدمه: 30

ضمانت اجرایی وجه التزام. 30

وجه التزام چیست؟. 31

معنای لغوی وجه التزام. 31

معنای اصطلاحی وجه التزام. 31

مباحثی پیرامون وجه التزام. 33

الف) چگونگی وفاء به شرط در قانون. 33

ب) شرط خیار فسخ در نکاح.. 33

ج)تعدیل وجه التزام. 34

د) آراء صادره از شعب دیوان عالی کشور در خصوص موضوع. 35

شرط جزائی.. 36

شرط جزایی و احکام آن. 36

مثال‌ها و نمونه‌های شرط جزایی به انواع مختلف آن. 37

تاریخچه فقهی شرط جزایی و منشأ شکل‌گیری آن. 39

حکم فقهی شرط جزایی.. 39

حکم فقهی و شبهات وارد بر شرط جزایی.. 39

خسارت تأخیر. 40

خسارت تأخیر از منظر فتاوا 40

شرط خسارت تأخیر. 51

قاعده شروط... 52

روایات فریقین.. 53

شرط جریمه تأخیر. 53

شبهات فقهی وارد بر شرط جریمه دیرکرد. 54

شبهه ربای قرضی.. 54

شبهه ربای جاهلی(ربای نسیه) 55

شبهه حیله ربا 57

پاسخ شبهه.. 57

خسارت از خسارت یا ربح مرکب... 59

حکم فقهی خسارت از خسارت... 59

عربون (اربون) 61

مشروعیت قولنامه.. 63

نقد دلایل منع قولنامه.. 66

نیاز مردم به قولنامه.. 66

احکام قولنامه.. 67

نتیجه‌گیری.. 71

منابع  73

منبع:

باطنی، سید محمد(1377)، بررسی فقهی و حقوقی تأثیر تورم در باز پرداخت دیون(تورم و خسارت تأخیر تأدیه)، تهران: انتشارات ساجد، چاپ سوره.

رشتی، میرزا حبیب(بی‌تا)، کتاب‌ غصب، بی‌جا، چاپ‌ سنگی.

مکارم الشیرازی، ناصر(1411)، القواعد الفقهیه ، قم: مدرسه ‌الامام‌أمیرالمؤمنین(ع).

قرآن کریم، مترجم الهی قمشه ای، تهران، انتشارات باقر العلوم، چاپ نهم، 1386 ه.ش.

 جعفری لنگرودی، محمد جعفر، دایره المعارف عمومی حقوقی، 1388 ه.ش.

 جمال، مصطفی، مصادر و احکام الالتزام، بیروت، منشورات الحلبی الحقوقیه، 2008 م.

 سعادت مصطفوی، سید مصطفی، ضمانت اجرای تخلف از شرط ترک فعل حقوقی،، فصلنامه پژوهشی دانشگاه امام صادق، تهران،1383 ه.ش، صفحه 171 تا 200.

 سیاح، احمد، ترجمه المنجد، مترجم حسن زاده آملی، دو مجلد، تهران، انتشارات اسلام، چاپ ششم، 1387 ه.ش.

. عاملی، زین الدین بن علی بن احمد (شهید ثانی)، روضه البهیه (شرح اللمعه)، جلد 3، قم، انتشارات داوری، چاپ اول، 1410 ه.ق.

 محقق داماد، سید مصطفی، قواعد فقه بخش مدنی، ج2، سمت، 1387 ه.ش.

 نجفی، محمد حسن، جواهر الکلام، المکتبه الاسلامیه، چاپ ششم، 1404 ه.ق.

کاتوزیان، حقوق مدنی: قواعد عمومی قراردادها، جلد ۳، چاپ دوم، شرکت انتشار، ۱۳۷۶، تهران.

قانون مدنی ایران

 منابع عربی

ابن حنبل، احمد(1313)، المسند، القاهره : داراحیاء التراث العربی.

ابن ماجه ، محمدبن یزیدالقزوینی(1352)، السنن، تحقیق: محمد فؤاد عبدالباقی، القاهره : داراحیاء التراث العربی.

الانصاری، مرتضی(1370)، المکاسب، قم: مؤسسه مطبوعات دینی غدیر.

البجنوردی، السید محمد حسن(1419)، القواعد الفقهیه ، محمد حسین الدرایتی، مهدی المهریزی، قم: نشر الهادی.

البخاری، محمدبن‌اسماعیل‌بن‌ابراهیم(1421)، الصحیح، بیروت: دار الفکر للطباعه و النشر و التوزیع.

التسخیری، محمدعلی، «حکم الشرط الجزائی المالی فی البنوک اللاربویه »، مجله فقه اهل البیت(عربی)، شماره 33.

تسخیری، محمدعلی، «شرط کیفری مالی در بانک‌داری بدون ربا»، فصلنامه تخصصی فقه اهل بیت، شماره 35.

الجبعی العاملی، الشهید زین الدین(1372)، الروضه البهیه فی شرح اللمعه الدمشقیه، قم: انتشارات مکتب الاعلام الاسلامی.

الجلف، احمد(1996)، المنهج المحاسبی لعملیات المرابحه (سلسله دراسات فی‌الاقتصاد الاسلامی)، بیروت: المعهد العالمی للفکر الاسلامی.

10.حائری، سیدکاظم، «بررسی‌ فقهی‌ اوراق‌ نقدی»، فقه‌ اهل‌بیت(ع)، سال‌ پنجم، شماره‌ 19 و 20.

11.الحر العاملی، محمد بن الحسن(1403)، وسائل الشیعه الی تحصیل مسائل الشریعه، تحقیق: عبدالرحیم ربانی شیرازی، تهران: انتشارات مکتبه الاسلامیه ، چاپخانه اسلامیه.

سراج محمد احمد(بی‌تا)، نظریه العقد فی‌الفقه الاسلامی، القاهره : سعد سمک للنسخ.

13.السنهوری عبدالرزاق(بی‌تا)، الوسیط فی شرح القانون المدنی، بیروت: داراحیاء التراث العربی.

14.الطباطبائی، السید علی(1404)، ریاض المسائل فی بیان الاحکام بالدلائل، قم: مؤسسه آل البیت(ع) ج2، رحلی، مطبعه الشهید.

15.الطوسی محمد بن الحسن(1365)، تهذیب الاحکام فی شرح المقنعه للشیخ المفید، تحقیق و تعلیق: السید حسن الموسوی الخرسان، تهران: دار الکتب الاسلامیه ، چاپخانه خورشید.

16.العلامه الحلی، جمال الدین حسن بن یوسف(بی‌تا)، تذکره الفقهاء، تهران: مکتبه المرتضویه ،

17.الکاظمی، محمد جواد، مسالک الأفهام الی آیات الاحکام، تهران: انتشارات مرتضوی، چاپ دوم1367ش، ج3، چاپخانه حیدری.

18.الکرکی علی بن الحسین(1410)، جامع المقاصد فی شرح القواعد، تحقیق و نشر مؤسسه آل البیت لاحیاءالتراث، قم: مطبعه مهر.

19.اللجنه الدائمه للبحوث العلمیه و الافتاء، «الشرط الجزائی»، مجله البحوث الاسلامیه ، شماره 2، پایگاه لواء الشریعه ، بخش مقالات(2009).

20.الماجد، سلیمان بن عبدالله، پایگاه رسمی شیخ سلیمان بن عبدالله الماجد- بخش فتاوا- فتاوای بیوع- عنوان فتوا: الشرط الجزائی فی بیع الاقساط 5/12/1429ق.