تحقیق بنا های اسلامی

شیوه خراسانی: شیوه خراسانی در دوره نخست هجری پدید آمد و تا سده 4 ادامه یافت. دگرگونی های فرهنگی بیشتر در خراسان رخ می داد.

گروهی از معماران آن را ادامه شیوه پارتی می دانند. تأثیر مفاهیم اسلام بر خصوصیات این شیوه

سادگی تا حد امکان

استفاده از مصالح بوم آورد

پرهیز از بیهودگی

مردم وارگی

استفاده از قوس های بیضی و تخم مرغی شکل.

مثال در مورد مردم واری و پرهیز از بیهودگی: انسان در کنار ساختمان آتشکده فیروز آباد احساس کودکی می کند. یا به طور مثال در ایران مدائن (کاخ ؟؟) غارسازی ساختمان بگونه ای انجام شده که بنظر 3 اشکوب (3 طبقه) می آید ولی ساختمان یک اسکوب بیشتر نداشته و نسبت این خا خالی است. پس از شیوه خراسانی در شیوه های رازی و آذری دوباره ساختمان ها را شکوهمند می ساختند و از مردم ؟؟؟ دور شدند. غرفه آن سر در مسجد جامع یزد است. در زمان ساسانیان چون به ساختمان های بیشتری نیاز داشتند ساختمان را به سنگ توشه می ساختند بدهی است که گونه کیفیت ساختمان سازی نسبت به دوره اشکانیان و شیوه پارقی افت کرد . از دیدگاه نیارش معماری شیوه خراسان با شیوه خراسانی با شیوه پارتی تفاوتی نکرد. ساختمایه ای که در شیوه خراسانی بکار رفته ؟؟؟ آورد است.

به طور کلی بناهای دوره اسلامی را می توان به 2 گروه عمومی تقسیم کرد:

بنا های مذهبی متامل مسجد- آرامگاه مدارس ؟؟ تکایا- مصلی ها

بناهای خیر مذهبی متامل پل ها- کاخ ها – کاروانسراها – حمام ها – بازارها- قلعه ها- آب انبار ها .

تا قبل از آن در زمان حکومت هخامنشی- اشکانی- ساسانی- احداث مجموعه های معماری بوده مثل بناهای فیروز آباد نیشابور- سروستان فارس- تخت سلیمان آذربایجان که در دروه اسلامی پیدایش اینگونه مجموعه ها با ایجاد یک آرامگاه ساده یا یک مکان مذهبی یا سیاسی شروع می شد و در طول زمان با اضافه کردن بناهای دیگر مثل مسجد- کتابخانه- آب انبار به یک مجموعه تبدیل می شد مثل حرم امام رضا- مجموعه شیخ ؟؟ در اردبیل، اینگونه مجموعه ها عمدتا دریافت اصلی و مراکز ؟؟ بصورت ؟؟ به وجود می آید مانند مرقد حضرت معصومه در قم.

7- بارزترین معماری این دوران معماری مساجد است. در صدر اسلام مساجد علاوه بر اینکه انجام فوامین و اقامه نماز بود نهادهای سیاسی- اجتماعی – اداری به شمار می رفت . مسجد تالار اجتماعات مسلمین- خانه ؟؟ اقامت گاه مسافران- مکانی برای درس و اعلام جنگ و بسیج و اخذ مالیات بود. مسجاد اولیه بناهایی بسیار ساده بودند. در محوطه ای مربع و یا مستطیل شکل و رو به قبله، با دیوارهای خشتی ساخته می شدند مانند مساجد مدینه – کوفه- بصره با مسدود کردن 3 طرف آتشکده و چهار طاقیها و ایجاد و قبله گاه از آنها برای برگزاری آیین های مذهبی استفاده می کردند. طبق تمدن تاریخی در 2 قرن اولیه اسلام سنت و شیوه معماری و نوع مصالح دوره ساسانی و بلع داشته باست. مسجد شوش و ؟؟ از قدیمی ترین نمونه های مساجد در دوره اسلامی است.

مساجد اولیه بناهایی بسیار ساده بودند در محوطه ای مربع یا مستطیل شکل و روبه قبله با دیواره های خشتی ساخته می شدند (مانند مساجد مدینه، کفوه و بصره) با مسدود کردن سه طرف آتشکده ها و چهار طاقیها و ایجاد قبله گاه از آنها برای برگزاری آیینهای مذهبی استفاده می کردند. گر چه در ایران از مساجد و بناهای اولیه اسلام نمونه های زیادی به جا نمانده ولی طبق متون تاریخی در دو قرن اولیه ی اسلام سنت و شیوه ی معماری و نوع مصالح دوره ی ساسانی رواج داشته است. تحقیقات باستان شناسی و تاریخی نشان داده که مساجدی مانند مسجد شوش و فهرج از قدیمترین نمونه های مساحد در ایران دوره ی اسلامی است. ضمن کاوشهای هیات باستان شناسی فرانسوی در محوطه باستانی شوش، بقایای مسجدی کشف شد که طرحی بسیار ساده داشت و شبستانی ستوندار در یک طرف آن ساخته شده بود این مسجد از شخت بنا شده و فاقد تزیینات بوده است. در سالهای اخیر در فهرج یزد مسجدی شناسایی شد که به اعتقاد معماران و محققان متعلق به صدر اسلام است. شیوه ی بنا و ویژگیهای این مسجد به معماری بناهای ساسانی شباهت دارد.

قرن دوم هجری با تحولات سیاسی در جهان اسلام همراه بود. خراسان در شرق ایران در این تحولات نقش اساسی داشت و از این خطه ایرانیانی بر خاستند که با شیوه ی حکومتی عباسیان مخالف بودند و به حفظ برخی از رسوم ملی ایران علاقه داشتند. این مخالفت به تدریج گسترش یافت و منجر به تشکیل سلسله های مستقلی گردید که رفته رفته نفوذ خود را از شرق به دیگر نقاط گسترش دادند. در نقاط مختلف ایران مانند سیستان ، فارس ، طبرستان و اصفهان سلسله هایی مانند صفاریان، طاهریان ، سامانیان، علویان و بالاخره زیاریان و آل بویه تشکیل گردید.

در قرن چهارم هجری حکومت غزنویان با مرکزیت غزنه به وجود آمد و منطقه ی وسیعی از طبرستان ، گرگان، خوارزم، سیستان و خراسان تا گجرات هندوستان در حوزه ی اقتدار این سلسله قرار گرفت . بعد از محمود غزنوی حکومت آنان روبه ضعف نهاد و دیری نگذشت که بیشتر قلمرو حکومتی آنان به دست سلسله ی دیگری به نام سلجوقیان افتاد.

آثار معماری قابل توجهی از دوره ی غزنویان به جا نمانده است ولی از نظر گسترش ادبیات، این عصر از دوره های مهم تاریخ ایران به شمار می آید.

 روستای فهرج

روستای فهرج در دوازه کیلومتری شرق جاده یزد کرمان واقع شده است. در این روستا کهنترین مسجد ایران، که قدمت آن به قرن اول هرجی می رسد، ساخته شده است. جغرافی نویسانی مانند استخری، ابن حوقل، یاقوت و ابوافداء از فهرج و مسجد آن یاده کرده اند.

این مسجد به شکل ساده و تقریبا با شیوه رایج معماری در قرون اولیه هجری مانند تاریخانه دامغان، نیریز و نایین بنا گردیده و شامل حیاط، شبستان، راهرو و مناره است.

میانسرای مسجد از جنوب به سه دهانه شبستان، از شرق و غرب هر یک به دهانه ایوان و از سمت شمال به چهار صفه محدود می شود. پوشش صفه ها ساده و به شکل نیم گنبد است. از دیگر زیباییهای مسجد نقوش گچبری شده روی دیوار شرقی است. مصالح ساختمانی مسجد از خشت با ابعاد 5*32*32 میلیمتر است. این خشتها با خشت های به کار رفته در معماری عصر ساسانی مشابه است.