چکیده چنانچه ذرات در یک نمونه دارای جرم های متفاوتی باشند، می توان براساس اختلاف جرم و تأثیر نیروی ثقل آنها را از یکدیگر جدا نمود.
برای تسریع این عمل از روشی بنام سانتریفیوژ یا میان گریزش استفاده می‌شود.
مبنای اصلی سانتریفیوژ، اصل گریز از مرکز است که یکی از اصول فیزیک دوران محسوب می‌شود.
درحقیقت سانتریفیوژ توسط نیروی گریز از مرکز، ذرات سوسپانسیون را از مایع جدا می‌کند.
همچنین می‌تواند باعث تفکیک دو مایع با تراکم متفاوت گردد.
این مایعات می توانند مایعات بدن باشند (مانند خون، سرم و ادرار).
سانتریفیوژ با ایجاد نیرویی چندین برابر نیروی جاذبه، باعث افزایش سرعت طبیعی جدایی ذرات با تراکم متفاوت میگردد.
در شکل ساده، سانتریفیوژ یک چرخنده فلزی است با حفره هایی که در آن نمونه های موردنظر قرار داده می‌شود و دارای موتوری استکه با سرعت انتخاب شده میچرخد.
سانتریفیوژها به طرق مختلف تقسیم بندی میشوند: تقسیم بندی برحسب سرعت چرخش شامل موارد زیر می‌باشد: [1]سانتریفیوژهای با دور بالا سانتریفیوژهای با دور پایین[2] سانتریفیوژهای اولترا[3] در گروه اول، دور دوران بین rpm 6000-2000 (دور در دقیقه = rpm) و حداکثر rpm8000 می باشد.
در گروه دوم، دور دوران بین rpm 24000-21000 با حداکثر rpm 30000 و در اولترا rpm 100000-75000 با حداکثر rpm120000 می‌باشد.
سانتریفیوژهای دور پایین که در هر دو فرم یخچال دار و بدون یخچال موجود می باشند، بیشتر جهت سانتریفیوژ کردن سلولهای خونی یا ذرات حجیم استفاده شده و برای جداسازی ذرات ریز سرعت آن کافی نمی‌باشد.
سانتریفیوژهای دور بالا برای بیشتر فرآورده ها استفاده می‌شود و همگی یخچالدار می‌باشند.
دو نوع سانتریفیوژ با دور بالا وجود دارد: کم ظرفیت و پرظرفیت.
سانتریفیوژ کم ظرفیت مدل Discrete-Sampling می‌تواند میکروارگانیزمها، سلول ها، دبریهای سلولی، ویروسها و ارگانهای سلولی را جدا نماید.
سانتریفیوژ پرظرفیت مدل ContinuousFlow برای بدست آورد مخمرباکتری از محیط کشت، پروتئین از نمونه ها و ویروس و باکتریوفاژ از نمونه های رقیق شده کاربرد دارد.
اولتراها، برای تفکیک مواد تشکیل‌دهنده سلولی کاربرد دارند و همگی دارای یخچال می‌باشند.
زیرا در دورهای بالا اصطکاک هوا باعث گرم شدن دستگاه و درنتجیه تخریب پروتئین ها می شود.
اولتراها بطور تیپیک در مراکز تحقیقاتی استفاده میشوند.
در تقسیم بندی دیگر، سانتریفیوژها به انواع شناور، زاویه ثابت و محوری تقسیم می گردند.
سانتریفیوژ های شناور به نام های ذیل نیز خوانده می شوند، Swing out - Swing bucket/ Horizoatalhead در این نوع سانتریفیوژها (سانتریفیوژهای شناور)، جایگاه قرار گرفتن نمونه ها طبق نیروی ثقل، عمود بر زمین می باشد.
اما با شروع حرکت سانتریفیوژ، جایگاه نمونه ابتدا از حالت عمودی زاویه پیدا کرده و سپس کاملاً شناور شده و طبق نیروی گریز از مرکز به سمت خارج و به حالت افقی با سطح زمین در می آید، لذا به آن نوع شناور یا Swing گفته می‌شود.
بطور خلاصه در این نوع سانتریفیوژ، در حالت توقف وضعیت عمودی و در حالت دوران نمونه ها وضعیت افقی با سطح زمین دارند.
در این نوع سانتریفیوژ، ذرات معلق بر اثر نیروی گریز از مرکز به بخش خارجی، یعنی انتهای لوله ها رانده میشوند و رسوب به صورت یک لایه تقریباً یکنواخت در ته لوله تشکیل می گردد.
در پایان عمل، لوله های حاوی نمونه مجدداً به حالت عمودی درآمده، رسوب در ته لوله و محلول شفاف در بالای آن قرار می گیرد.
می توان با پیپت پاستور یا سمپلر، مایع فوقانی را از رسوب جدا کرد.
درصورتیکه دور سانتریفیوژ بالا باشد و یا زمان دوران افزایش داده شود می توان حتی با دکانته کردن، رسوب را از محلول فوقانی جدا کرد.
در سانتریفیوژهای زاویه ثابت که با نام های Fixed angle / angle headخوانده می شوند، لوله حاوی نمونه نسبت به محور دوران یک زاویه ثابت دارد.
این زاویه از 25 تا 45 درجه می‌تواند متغیر باشد.
در این نوع سانتریفیوژ نیز ذرات معلق براثر نیروی گریز از مرکز به سمت خارج محور دوران رانده میشوند اما برخلاف سانتریفیوژهای شناور رسوب در جدال و بخشی از کف لوله که در قسمت خارجی محور دوران قرار دارد، رانده می‌شود.
البته هر قدر این زاویه نسبت به محور دوران کمتر باشد، رسوب بیشتر در جداره تشکیل می گردد و اگر زاویه بیشتر باشد، رسوب بیشتر در کف تشکیل میگردد.
شکل آئرودینامیک روتور، اجازه دوران در دور بالاتر و رسوب ذرات ریزتر را می‌دهد.
لذا میزان رسوب دهی این نوع سانتریفیوژ از نوع شناور بالاتر است.
اگر در نوع شناور بخواهیم مانند زاویه ثابت، از دور بالاتر استفاده کنیم در اثر اصطکاک بیشتر با هوا،درجه حرارت افزایش خواهد یافت.
در سانتریفیوژهای محوری (Axial)، در اصل لوله حاوی نمونه در طول محور عمودی خود دوران می کند (برخلاف سانتریفیوژهای معمولی که در طول محور افقی دوران می کنند).
این دستگاهها بطور تجاری برای مقاصد بالینی در دسترس می باشند.
معمولاً در تیوب های سپتوم دار وکیوم شده، خون فرد نمونه گیری می‌شود و سپس در جایگاه مخصوص خود به نام Axial separation module، بطور خودکار در حول محور عمودی خود شروع به دوران می کند.
یک سوزن از طریق درب لاستیکی یا همان سپتوم می‌تواند داخل لوله شده و از قسمت مرکزی، نمونه شفاف را برداشت کند.
در این روش ذرات معلق که می‌تواند سلولهای خونی باشند، به قسمت محیطی لوله ها رانده میشوند.
در این دستگاههای تجاری برای آزمایشگاههای بالینی، کل فرآیند جداسازی در طی 70 ثانیه کامل میگردد که زمان مناسبی می‌باشد.
اساس روش 3 اساس سانتریفیوژ، حرکت دورانی حول یک محور ثابت است و افزایش قدرت نیروی سانتریفیوژ بستگی به شعاع دوران و سرعت دوران دارد.
این نیرو نیروی سانتریفیوژ نسبی (Relative centrifugal force) یا RCF نامیده می‌شود که براساس ضریبی از g بیان می‌شود.
RCF = 2 r/g = سرعت زاویه ای (رادیان در ثانیه) r = شعاع سانتریفیوژی (سانتی متر) تعداد دور در دقیقه با rpm = /30 rpm رابطه نیروی سانتریفیوژی ودور در دقیقه عبارت خواهد بود از: مقایسه سانتریفیوژها می تواند براساسRCF باشد، زیرا RCF است که توانایی تفکیک یک سانتریفیوژ را به خوبی مشخص می‌کند.
اعمال RCF برای یک نمونه، به فاصله ثابت نمونه با مرکز چرخش بستگی دارد.
بعلت اینکه فاصله عمقی نمونه با قسمت سطحی آن از مرکز متفاوت است، اعمال RCF نیز متفاوت خواهد بود.
سانتریفیوژ به سه طریقه اصلی اجرا می شود: رسوب دهی تمایزی (Differential pelleting) سرعت منطقه ای (Rate - Zonal) ایزوپیکریک (Isopycric) در روش رسوب دهی تمایزی، ابتدا ذرات تقریباً بطور یکنواخت در محلول معلق هستند.
با شروع سانتریفیوژ، ذرات با سرعتهای متفاوت به سمت انتهای لوله یا در جهت نیروی سانتریفیوژ حرکت می‌کنند.
روش رسوب دهی تمایزی، در اصل جدسازی در محیط یکنواخت می‌باشد.
می توان عمل جدسازی سانتریفیوژی را در محیط گرادیان نیز انجام داد.
همانطور که اشاره شد سانتریفیوژ را به دو روش سرعت منطقه ای و ایزوپیکریک اجرا می کنند.
در روش اول، جداسازی به سرعت نسبی مناطق مختلف بستگی دارد.
اما روش دوم، به دانسیته ذرات شناور در محیط وابسته است.
در روش های فوق، ذرات مختلف به صورت نوارهایی در طول گرادیان محیط دراثر سانتریفیوژ جدا میشوند.
بهرحال سانتریفیوژ، دستگاهی است که برای جداسازی ذرات از محلول برحسب اندازه، شکل، دانسیته و ویسکوزیته محیط مورد استفاده قرار می گیرد.
در بیولوژی، این ذرات معمولاً محلول ها، ارگانل های سلولی ویروس ها، مولکولهای درشت مانند پروتئین ها و اسیدهای نوکلئیک می‌باشند.
اجزاءدستگاه قسمتهای اصلی تشکیل دهنده یک سانتریفیوژ، موتور الکتریکی، شافت و سرروتور است.
روتور که لوله های حاوی نمونه را نگهداری می‌کند با سرعت تنظیم شده توسط موتور، میچرخد.
روتور، برای جلوگیری از خطرات احتمالی ناشی از شکسته شدن یا موارد مشابه در یک محفظه قرار گرفته است.
با توجه به حساسیت روتور درع ملکرد سانتریفیوژ این بخش همواره با کامپیوتر طراحی می‌شود، چرا که کوچکترین عدم تعادل مانع از رسیدن به دور موردنظر می‌شود.
ازلحاظ جنس، روتورهای سانتریفهای معمولی از سیف گسترده ای از مواد ساخته میشوند (استیل، برنز یا حتی پلاستیک).
هرچند امروزه سعی بر این است که از آلومینیوم یا آلیاژهای بهتر استفاده شود.
روتورهای سرعت بالا، از آلیاژ آلومینیوم و تیتانیوم ساخته میشوند.
در مورد اولتراسانتریفیوژ نیز همینگونه می‌باشد.
هنگام کار کردن با روتورهای آلومینیومی همواره باید مراقب آلودگی و خوردگی این روتورها بود.
آلیاژهای آلومینیوم و تیتانیوم، از استحکام کافی و حداقل وزن برخوردار می‌باشند.
قیمت روتورهای تیتانیوم گرانتر است ولی در عوض از تفاوت بیشتری در برابر خوردگی برخوردارند.
جدول 2 : روتور مناسب برای انواع سانتیفیوژ بعلت چرخش سریع برای انتقال الکتریسیته، برس هایی به بدنه روتور وصل شدهاند که این برس ها نسبت به سایر قطعات باید سریعتر تعویض شوند.
در برخی از سانتریفیوژها، بجای برس از روش Frequency - Controlled Induction استفاده می‌شود.
نمونه هایی که باید سانتریفیوژ شوند در لوله ها، CVP، شیشه ها و اسلایدهای میکروسکوپی، فلاسک ها، میکروپلیت ها قرار گرفته و سپس در قسمت روتور سانتریفیوژ قرار می‌گیرند.
جدول 3 : مقایسه از عملکرد جنس های مختلف حاوی نمونه لز دیگر قطعات اساسی یک سانتریفیوژ می‌توان به موارد زیر اشاره نمود، کلید خاموش - روشن کردن دستگاه، ترمز،کنترل کننده سرعت (Potentiomenter) و زمان سنج (Techometer).
بعضی از دستگاهها دارای کلیدی هستند که می‌توان توسط آنها سانتریفیوژ را بطور مداوم روشن کرد یا از زمان سنج استفاده کرد.
برخی دارای کلیدهای آنی بوده که امکان سانتریفیوژ سریع، بلافاصله بعد از فشار دادن دکمه را بوجود می آورند.
غالباً امکان چرخش روتور در جهت خلاف حرکت، برای نگهداشتن سریع آن توسط ترمزهای الکتریکی وجود دارد.
کنترل کننده سرعت، با کم و زیاد کردن ولتاژ تغذیه کننده، سرعت سانتریفیوژ را تغییر می‌دهد.
برخی از مدلها مجهز به یک (Light emitting diode) LED و صفحه کلید بوده که امکان برنامه ریزی سرعت را به استفاده کننده می‌دهد.
Tachometer مشخص کننده سرعت در واحد rpm (دور در دقیقه) می‌باشد.برخی از دستگاهها، دارای تاکومتری می باشند که توسط کاپل با شافت و محوز متصل شده و تعداد دورها را نشان می‌دهند.
برخی از دستگاهها ن یز دارای تاکومترهای الکتریکی هستند که به واسطه یکMagnet موجب می شود که روتور حول یک مرکز چرخیده و تولید یک جریان قابل اندازه‌گیری را نماید.
جریان موردنظر تبدیل به rpm می شود که روی صفحه نمایشگر قابل خواندن است.
انواع سانتریفیوژ سیتولوژیکال سانتریفیوژ از سیتولوژیکال سانتریفیوژ، برای قرار دادن سلولهای موجود در یکمایع روی اسلاید میکرسکوپ استفاده می‌شود.
در موقع استفاده، کاربر ظرف مخصوص نمونه (قابل استفاده مجدد)، صفحه فیلتر (یکبار مصرف) و یک اسلاید را کنار هم قرار داده سپس همگی را در داخل روتور می‌گذارد.
سپس مایع موردنظر را در ظرف مخصوص نمونه قرار داده ودستگاه را روشن می‌کند.
بعد از فعال شدن دستگاه مایع با فشار در تماس با کمپلکس صفحه فیلتر/ اسلاید قرار می‌گیرد.
با استفاده از این سیستم، سلولها بصورت تغلیظ شده و در یک لایه (Monolayer) روی سطح اسلاید (در دو قسمت در تماس با دایره های موجود در روی فیلتر) قرار گرفته و مایع اطراف جذب صفحه فیلتری می شود.
سپس اسلاید از دستگاه خارج می شود.
بیشتر آزمایشگاههای میکروبیولوژی، ایمونولوژی - هماتولوژی، انکولوژی و ویرولوژی قبل از رنگ آمیزی اسلایدها آنها را در هوا خشک می کنند.
ولی در آزمایشگاههای ستولوژی اسلایدهای حاوی نمونه را در اتانل 95% ثابت می کنند.
معمولاً این سانتریفیوژها با دور rpm 4000-200 کار کرده و زمان سانتریفیوژ 99-1 دقیقه متغیر است.
بیشتر پروسه ها بین 10-5 دقیقه نیاز به سانتریفیوژ دارند.
کاربر می‌تواند دور روتور را در کم یا زیاد تنظیم کند.
معمولاً دورهای پایین برای نمونه های حاوی سلولهای شکننده استفاده می شود.
بیشتر سانتریفیوژها دارای ضمائمی بوده که می توانند به شافت اصلی وصل شده و تبدیل به سیتولوژیکال سانتریفیوژ شوند.
سانتریفیوژ هماتوکریت سانتریفیوژ هماتوکریت، با استفاده از نیروی سانتریفیوژی، هماتوکریت خون (نسبت حجم سلولهای قرمز به حجم کلی) را مشخص می کند.
این آزمایش مهم خون، در تشخیص کاهش خون ودیگر موقعیتها مانند پلی سیتمی (افزایش بیش از حد گویچه های قرمز خون) و آنمی (کم شدن هموگلوبین زیر سطح نرمال) به کار می رود.
در موارد پلی سیتمی، هماتوکریت افزایش پیدا می کند.در تشخیص آنمی، اندازه‌گیری هماتوکریت تنها می‌تواند یک شاخص ظرفیت حمل اکسیژن بوده و به تنهایی مشخص کننده آنمی نمی باشد.
روشهای دستی و ماشینی متعددی برای اندازه‌گیری هماتوکریت خون وجود دارد.
روش دستی میکروهماتوکریت و ماکروهماتوکریت موجود که در هر دو از سانتریفیوژ استفاده می شود.
در روش خودکار توسط سانتریفیوژ، شمارنده ذرات الکترونیکی و تجهیزات لیزری، حجم سلولها را اندازه‌گیری می کنند.
روشهای خودکار در غالب دستگاههای آنالایزر و هماتولوژی وجود دارد.
روش میکروهماتوکریت بعلت احتیاج کمتر به حجم نمونه، بیشتر مورد استفاده قرار می گیرد ودر آن از سانتریفیوژهای دور بالا استفاده می شود.
با توجه به استانداردNCCLS- سازمان استانداردهای آزمایشگاه - برای سانتریفیوژ میکروهماتوکریت RCF حداقل g 000/10 به مدت 5-3 دقیقه لازم است.
سرعتهای پایین در روش ماکروهماتوکریت استفاده می شود و در آن g RCF 3000-2000 و زمان 45-30 دقیقه مورد نیاز است.
بعلت احتیاج به حجم نمونه کمتر و RCF بالا در روش میکروهماتوکریت، احتمال احتباس پلاسما کاهش یافته و حداکثر Packing سلولهای قرمز اتفاق می افتد.
درنتیجه صحت روش، بالا می رود.
(مقادیر متوسط میکروهماتوکریت 2-1% کمتر از ماکروهماتوکریت است).
سانتریفیوژ میکروهماتوکریت دارای روتوری است که لوله های موئین حاوی نمونه بصورت افقی روی آن قرار می گیرند.
سپس بعد از انجام سانتریفیوژ با مقایسه با Scale موجود، مقدار هماتوکریت بدست می آید.
میکروسانتریفیوژها میکروسانتریفیوژها، دستگاههایی هستند که برای نمونه های با حجم کم (غالباً کمتر از ml 5/1) همانند نمونه های گرفته شده از اطفال، ساخته شدهاند.
میکروسانتریفیوژها در مدل های دور پایین و دور بالا موجود هستند.
در دور پایین حداکثر سرعت rpm 13000 بوده که برای خون و سایر محصولات خونی کاربرد دارد.
در مدل های دور بالا، حداکثر سرعت rpm 28000 نیز رسیده و برای جمع آوری سلولها و میکروارگانیزمها و بررسی ارگانل های سلولی کاربرد دارد.
غالباً لوله هایی که در میکروسانتریفیوژها استفاده می شوند از پلاستیک یکبار مصرف ساخته شده و دارای یک سطح مقطع مخروطی، یک CUPواجد سرپوش می باشند.
سانتریفیوژهای شستشودهنده سلول سانتریفیوژ شستشودهنده سلول برای شستشو، دکانته کردن، مخلوط کردن و شستشوی مجدد گویچه های قرمز خون قبل از آزمایش Antiglobulin، استفاده میشوند.
بعلت مراحل متعدد موجود در این روش انجام دستی آن باعث اتلاف وقت می‌شود.
آزمایش Antiglubolin بطور شایع در سازمانهای انتقال خون، جهت شناخت Abها و جلوگیری از مشکلات تزریق خون انجام می‌شود.
(این آزمایش در محیط invivo (آزمایش Antiglubolin مستقیم) یا invitro (آزمایش Antiglubolin غیرمستقیم) انجام می‌شود آزمایش Antiglubolin مستقیم به پزشکان کمک می‌کند که بیماریهای همولیتیک نوزادان، آنمی همولینیک اتوایمیون، حساس شدن RBCها توسط دارو و واکنش های تزریق خون را شناسایی کنند.
آزمایش Antiglubolin غیرمستقیم، Abهای غیرقابل انتظار را تشخیص داده و Abهای شناخته شده را در سرم بیمار اندازه‌گیری می کند.
این اندازه‌گیری بطور شایع، در هنگام تزریق آمپول روگام به زنان Rh منفی که به آنتی ژن Rhحساس شدهاند استفاده می‌شود.
استفاده ازسانتریفیوژ سانتریفیوژها دارای یک سرپوش می باشند که غالباً جهت ایجاد امنیت، در هنگام استفاده بطور خودکار قفل می شوند یا دارای یک قطع کننده جریان می باشند که هنگامی که سرپوش باز است دستگاه روشن نمی شود.
کنترل کننده های دستگاه، خارج از محفظه بوده و یا روی یک Control Panel قرار گرفته‌اند.
معمولاً‌یک نمایشگر، پارامترهای کلیدی دستگاه مانند سرعت برحسب rpm، دما و زمان را پایش می‌کند.
کاربر، نمونه ها را در محلهای موجود در روتور قرار داده و سرپوش را می بندد.
سپس rpm مناسب، دما (اگر دمای خنک مورد نیاز است) و زمان موردنظر را انتخاب کرده ودستگاه را روشن می‌کند.
برخی از دستگاهها، سرعت ایستایی را نیز تنظیم می‌کنند.
برخی از دستگاهها، دارای ریزپردازنده هایی هستند که با وارد کردن یک کد تمامی پارامترهای مورد نیاز براساس آن کد، بطور اتوماتیک تنظم میشوند.
وقتی که کاربر با مواد خطرناک سروکار داشته باشد، رعایت اقدامات ایمنی ضروری است.
علاوه بر این بغیر از سرپوش خارجی، سرپوش ایمنی داخلی نیز وجود دارد.
در عین حال اهرمهای مخصوص برای قرار دادن نمونه ها موجود می باشند.
برخی از مدل ها دارای Bowl Drainer بوده که براحتی و بطور موثر، ذرات نمونه و سایر دبریها را بر می دارد.
سایر وسایل حفاظت کننده مانند محافظ صورت و عینک، محافظ چشم نیز از دیگر وسایلی هستند که احتمال خطر در مقابل پاتوژنهای موجود در فرآورده های خونی و یا سایر موارد را کاهش می‌دهند.
قسمتهایی از سانتریفیوژ که در تماس با مواد خطرناک بیولوژیکی بوده‌اند باید ضدعفونی گردند (معمولاً با هیپوکلریت 10%).
مشکلات گزارش شده در هر سانتریفیوژ، کالیبره کردن سرعت و پایش زمان سانتریفیوژ مهم است.
ترمز خودکار باید چک شود که بتواند در زمان تعیین شده باعث ایستادن روتور شده تا مراحل شستشو و اضافه کردن معرف ها بدون اشکال انجام گیرد.
برای کالیبره کردن سرعت می توان از تاکومترهای نوری استفاده کرد.
بعلت استفاده مداوم از سانتریفیوژ و خطرات احتمالی موجود، باید بطور مرتب مواردی ازقبیل نشت جریان، مقاومت زمینه، برسها، مواد لوبریکانث، سیستم ایمنی، قفل داخل سرپوش چک شوند.
برای کاربری مطمئن و عمر طولانی، برسها باید قبل از تحلیل رفتن کامل عوض شوند و کربن رسوب کرده باید مرتب تمیز شود.
سانتریفیوژها، جریان برق زیادی را مصرف می کنند.
بنابراین در خط برق وصل شده، باعث Electrical noise می شوند.
در چنین حالتی دستگاههای آنالایزر مانند اسپکتروفتومترها، آنالایزرهای شیئی یا هماتولوژی تحت تاثیر قرار می‌گیرند.
بنابراین سانتریفیوژ باید به منبعی وصل شود که برای دستگاههای آنالایزری در نظر گرفته نشده است.
هیچوقت هیچوقت نباید دستگاه سانتریفیوژ را با درب باز استفاده کرد.
مورد شکسته شدن لوله آزمایش و پخش شیشه و مواد خونی آن، به روی سر و سینه کاربر گزارش شده است.
شکسته شدن لوله می‌تواند بعلت عدم تقارن محور مرکزی روتور، استفاده نادرست یا نقص در لوله باشد.
هر کاربر باید به لرزش و تکان بیش از حد، که غالباً لرزش بحرانی نامیده می شود و برای هر دستگاه در سرعت خاصی اختصاصی است آگاه باشد.
این موقعیت دینامیکی که رزونانس نامیده می شود، از ترکیب ارتعاشات مکانیکی برای ذرات درحال حرکت بوجود می آید.
سانتریفیوژها باید با سرعتی کمتر یا بیشتر از این سرعت رزنانس استفاده شوند.
روتورهای سانتریفیوژ، مرتب باید تمیز شوند و بطور دوره ای تعویض گردند.
روتور باید کاملاً مناسب و اندازه باشد و نبایست مدل آن تعویض گردد، مگر اینکه مدلی کاملاً‌برای همان سانتریفیوژ طراحی شده باشد.
مواد شیمیایی موجود در تمیزکننده ها ممکن است باعث سوراخ شدن یا خراشیدگی سطح چرخنده شود.
بنابراین باید از مواد تمیزکننده مخصوص،برای تمیز نگهداشتن دستگاه استفاده کرد.
ملاحظات خرید خریدار باید سانتریفیوژی مناسب با نیازهای آزمایشگاهی خود خریداری کند.
برای مثال در آزمایشگاههایی که نمونه ها زیاد می باشند، خرید یک سانتریفیوژ قابل برنامه ریزی ضروری است ولی در آزمایشگاههای کوچک با تعداد کم نمونه، ضرورتی ندارد.
رعایت ملاحظات ایمنی، از نکات ضروری در خرید یک سانتریفیوژ است.
سانتریفیوژ باید دارای سرپوش ایمنی قفل شونده با سیستم قطع دستگاه، در هنگام باز شدن سرپوش باشد.
از دیگر موارد ایمنی موجود، پوشش محافظ داخلی و صفحه نمایشگر هشداردهنده است.
یک سانتریفیوژ باید تمیز بوده، صفحه نمایشگر براحتی قابل خواندن باشد، به زنگهای هشداردهنده مجهز باشد که در هنگام بد کار کردن، عدم بالانس روتور یا باز بودن سرپوش بصدا درآیند.
در موارد خرید دستگاه سانتریفیوژ، فاکتورهای ذیل از نکات مهم و قابل بررسی است: ابعاد هئدسه: ابعاد سه بعدی دستگاه، نمایانگر حجم و جایگیری آن می باشد.
وزن (Weight): وزن دستگاه از فاکتورهای مهم هنگام خرید و نصب می باشد.
نمایشگر (Display): دیجیتال یا آنولوگ بودن نمایشگر دستگاه می‌تواند از جنبه فنی و دقت مورد بحث باشد.
حداکثر سرعت (Max speed): این فاکتور معمولاً در دستگاههای سانتریفیوژ در حالتی که Head و Bucket از نوع استاندارد روی آنها نصب شدهاند، نشان دهنده حداکثر سرعت گردش روتور سانتریفیوژ است.
(Relative Centrifugal Force) RCF: بعنوان شتاب استاندارد جاذبه می باشد.
حداکثر ظرفیت (Max Capacity): برای یک دستگاه سانتریفیوژ، این مطلب که حداکثر چقدر بار را می‌تواند بدون افت فاحش دو موتور تحمل نماید، مهم بوده و از لحاظ فنی موردنظر می باشد.
در ضمن این فاکتور می‌تواند نمایانگر بیشترین ظرفیت قرارگیری Headو Bucket از انواع آنها باشد.
ترمز (Break): در اغلب دستگاههای سانتریفیوژ آزمایشگاهی، مکانیسم ترمز الکتریکی پیش بینی نشده است.
این امر با معکوس شدن جریان گذرنده از روتور میسر می شود.
سردکننده (Cooling): وجود سردکننده در این نوع دستگاهها، محیط سرد مناسب برای عمل سانتریفیوژ کردن، در کاربردهای خاص را مهیا می سازد و از طرفی در دستگاههای با دور بالا از گرم شدن محفظه داخلی سیستم جلوگیری می نماید.
منبع تغذیه (Power Supply): مانند سایر سیستم ها از برق شهر با فرکانس مربوطه استفاده می گردد.
مراحل تکامل سانتریفیوژ یک تکنولوژی برتر است.
به مدت چندین دهه است که در تحقیقات و آزمایشات بالینی و درمانی بکار می رود.
بسیاری از دستگاههای سانتریفیوژ بدون اتصالات می باشند.
برخی از آنها سیمهای اتصال با عمر طولانی دارند و برخی نیز دارای کلاهک روتور قابل تعویض می باشند.
امروزه سیستم های دارای نرم افزاری کامپیوتری برای بررسی و تجزیه و تحلیل نمونه ها، از برنامه ریزی بسیار پیچیده تری برخوردار می باشند.
اعمال مربوط به نحوه کار خوب سانتریفیوژهای مقدماتی (تدارکی) برای جلوگیری از حرکت و جابجایی دستگاه سانتریفیوژ، آن را باید دقیقاً بصورت افقی قرار داد.
اگر سانتریفیوژ درحالت تعادل نباشد،د ر عملکرد آن اشکال و اختلال بوجود می آید.
این نکته بسیار حائز اهمیت است که در تمامی اوقات بار و وزن سانتریفیوژ در حالت تعادل باشد.
بنابراین لوله ها را باید با بالشتک های لاستیکی تنظیم کرد.
لوله ای که دارای حجم معین و مناسبی از آب است را باید به هنگامی که تعدادی از نمونه ها را سانتریفیوژ می کنید، به آن اضافه نمائید.
ایجاد تعادل نهایی را باید بواسطه قرار دادن بارهای جفت روی دو صفحه حساس با تعادل معقول و مناسب انجام داد و بواسطه افزودن آب از یک بطری یا پیپت آن را دارای تعادل نمود.
درصورت امکان به نمونه سبک تر آب اضافه کنید تا آن مقدار آب باعث تعادل بار سنگین تر شود.
برای نمونه های بیولوژیکی باید در طی سانتریفیوژ از درپوش استفاده کرد.
اگر در طی سانتریفیوژ صدای غیرمعمولی از آن شنیده می شود.
باید آن را فوراً متوقف کرد چرا که این صدای غیرنرمال مبین این است که تعادل آن به درتسی ایجاد نشده است.
پس از استفاده، سطل ها را باید وارونه کرد تا آب آنها خارج شده و خشک شوند.
پس از هرگونه ریخت و پاش و بهم ریختگی نمونه، همواره سطل ها را کاملاً تمیز کنید و آن را بهمراه سانتریفیوژ فوراً با الکل 70 درصد (700 میلی لیتر / لیتر) پاک و ضدعفونی نمائید.
اغلب اوقات سانتریفیوژ را تمیز و ضدعفونی کنید چرا که آن یکی از وسایلی است که خیلی زیاد مورد استفاده قرار می گیرد.
درصورت ضرورت و نیاز، لوازم و متعلقات آن را عوض کنید.
در صورت لزوم، برس های برقی آن را تعویض نمائید.
چک کنید که قطعات فرسوده و زنگ زده نباشد و درصورت نیاز قطعات فرسوده را عوض کنید.
هیچ گاه دستگاه سانتریفیوژ را با وجود باز بودن درپوش آن به کار نیندازید.
از سانتریفیوژ در سرعت های بالاتر از آنچه که لازم است، استفاده نکنید.
خطرات / ایمنی از آنجایی که دستگاههای سانتریفیوژ همواره جهت آماده کردن و تهیه نمونه های خون و ادرار مورد استفاده قرار می گیرد، لذا توصیه می شود که ظرف گردنده در سانتریفیوژ، سطل ها و حلقه های سر محور را پیش از اینکه هرگونه سرویس دهی انجام گیرد و از آنها استفاده شود، تمیز و ضدعفونی نمائید.
ابزارها یک جعبه ابزار معمول و عمومی مناسب و راضی کننده است.
لوازم اضافی و یدک خازن مسدودکننده (صافی تداخل و پارازیت) جاروبک و جمع کننده زغالی پایه های لاستیکی (با مدل های رومیزی) بالشتک های لاستیکی (برای سانتریفیوژهای مقدماتی و تدارکی) واشر مسدودکننده (برای سانتریفیوژهای هماتوکریت) حفظ و نگهداری قفل درپوش را چک کنید.
حلقه های سر محور و سطل ها را جهت سالم بودن فلزشان مورد بررسی قرار دهید.
لولاها، دگمه های تنظیم، پایه های لاستیکی را چک کنید.
وزن سطل ها را چک کرده و آنها را در نگهدارنده هایشان عوض کنید.
بالشتک های لاستیکی موجود در سطل ها ممکن است کم شوند یا برای تمیز کردن و جابجایی بیرون آورده شوند که در این صورت بارهای غیریکسان بوجود می آید.
حتی تفاوت های کم در وزن نیز می‌تواند سبب فرسایش سریع و پوسیدگی یاتاقان های موتور شود.
سرویس به وارسی ترمزها جهت عملکرد مناسب دستگاه بپردازید.
قفل درپوش را تنظیم و وارسی کنید تا مطمئن شوید که عملکرد مناسب مسدودکنندگی الکتریکی برقرار است.
چک کنید که اتصالات ضعیف و غیرمحکم نباشد.
جاروبک ها و جمع کننده های ذغالی را جهت پوسیدگی یا نبود کشش فنر چک و وارسی کنید.
زمان سنج (تایمر) را چک کنید (تا تنظیم باشد).
به یاتاقان های موتور دستگاه،گریس بزنید.
تنظیم این کار عموماً برای سانتریفیوژهای مقدماتی و تدارکی لازم نیست.
اما اگر سانتریفیوژ هماتوکریتی موجود باشد، آن را با یک سرعت سنج (Techometer) باید چک و تنظیم کرد.
ایندکس : اجزاءدستگاه A, 8 اساس روش B, 6 انواع سانتریفیوژ V, 11 سانتریفیوژ C, 3 سانتریفیوژ هماتوکریت H, 12 میکروسانتریفیوژها M, 13 منبع : خواصاولتراسانتریفیوژهادور بالاسرعت معمولیسرعت (103 × rpm) یخچال سیستم خلاء شتاب دهند120-35 همگی همگی اغلب30-18 همگی برخی مدلها اغلب6-2 برخی مدلها خیر برخی ایزوپیکریکمنطقه ایرسوب دهی تمایزینوع روتورخوب خوب کافی کافیضعیف خوب خوب عالیعالی ضعیف ناکارآمد ضعیفزاویه ثابت عمودی شناور ناحیه ای جنسمقاومت در برابر حلالهامقاومت در برابر اسید و بازدور ماکزیمم 103 ×دمای ماکزیمم Cظاهرشیشه پلی بیکربنات پلی سولفون پلی آلومر پلی پروپیلن استرسلولز+++ + + ++ ++ +++ + - ++ ++ ++ - -10 500 400 600 600 400350 120 120 80 120 60شفاف شفاف شفاف نیمه شفاب نیمه شفاف شفاف