تحقیق روش مورد کاوی و کاربرد های آن در علوم انسانی

چکیده

استفاده از موردکاوی؛ به عنوان یکی ازاستراتژی تحقیق در مطالعات علوم اجتماعی، به ویژه در تحقیقات با مقیاس کوچک، به سرعت در حال اشاعه یافتن است.

هدف مورد کاوی برقراری پل ارتباطی بین مطالعات کتابخانه ای از یک سو، و اطلاعات زندگی واقعی از سوی دیگر می باشد، تا اصول و نظریه های علمی در پشت دیوارهای دانشگاه باقی نمانند.

مورد یا قضیه، روایت مکتوبی از پژوهشی است که قبلاً وجود داشته و موقعیتی نیست که به صورت تصنعی ایجاد شده باشد. علاوه بر آن، مشابهتی نیز با تحقیق تجربی ندارد که متغیرها دستکاری می شوند تا تأثیر یک عنصر خاص را اندازه گیری کنند. مطالعه موردی یک بررسی عمیق و چند وجهی است که با استفاده از روش های تحقیق کیفی بر روی یک پدیده اجتماعی، صورت می گیرد.

هدف مورد کاوی برقراری پل ارتباطی بر روی شکاف بین اصول و مبانی نظری کتابخانه ای از یک سو، و اطلاعات زندگی واقعی از سوی دیگر می باشد، تا اصول و نظریه های علمی در پشت دیوارهای دانشگاه باقی نمانند

تاریخچه مورد کاوی

در دهه 1880 میلادی کریستوفر لانگدل سرپرست دانشکده حقوق دانشگاه ها روارد، روش مرود کاوی که قبلاً توسط فلاسفه چینی مورد استفاده قرار گرفته بود را مجدداً احیا کرد؛ به گونه ای که در دانشکده های بازرگانی، حقوق و پزشکی به کار گرفته شد.

لانگدل احساس کرد که دانشجویان زمانی که آرای واقعی قضات را مورد مطالعه قرار می دهند، در مقایسه با زمانی که فقط از متون حقوقی استفاده می کنند، مطالب بیش تری را می آموزند.

مورد کاوی در دانشکده حقوق دانشگاه هاروارد، به عنوان روش آموزشی غیر مستقیم، به دانشجویان کمک می کرد تا تفکر و اندیشیدن به طور مستقل را بیاموزند و آنها را با دانش حقوق، کارآفرینی و غیره بیش تر آشنا می ساخت. از آن زمان به بعد بود که برنامه های وسیعی برای استفاده از مورد پژوهی در سراسر جهان به مرحله اجرا درآمد.

500 سال قبل از میلاد، لائوتسه فیلسوف چینی نوشته است: «اگر شما به من چیزی بگویید، من گوش خواهم کرد؛ اگر شما چیزی به من نشان بدهید، من اجازه دهید که چیزی را تجربه کنم، من یاد خواهم گرفت».

تعریف موردکاوی:

مورد کاوی عبارت است از یک موقعیت واقعی که به صورت تفصیلی و با دقت کافی با تحقیق دانش پژوه تهیه گردیده و در برگیرنده حقایق پیرامونی یک موقعیت واقعی است که افراد واقعی و رویدادهای واقعی را شامل می شود که در یک سازمان واقعی رخ داده است.

ویژگی های مورد کاوی

مطالعه عمیق

به جای

مطالعه گسترده

تمرکز بر موضوعی خاص

به جای

تمرکز بر موضوعی کلی

تأکید بر روابط و فرآیندها

به جای

تأکید بر نتایج و محصولات خروجی

نگرش کل گرا و سیستمی

به جای

نگرش انفکاکی و دیدن اجزاء به صورت مجزا از هم

مجموعه ای طبیعی

به جای

موقعیت تصنعی

منابع متعدد (بهره گیری از روش های مختلف گردآوری داده ها)

به جای

استفاده از یک روش گردآوری داده ها

انواع مورد کاوی ها

1-مورد کاوی مفهومی: این نوع قضایا یا طیف متعددی از افراد و حوزه های وسعی از موضوع را مورد توجه قرار می دهند. این نوع قضایا اغلب به وسیله نویسندگان متخصص تدوین می گردند، جنبه توضیحی داشته و شامل اطلاعات زیاد و همچنین مشکلات چند گانه هستند.

2-مورد کاوی تحلیلی:

قضایای تحلیلی که برای طیف محدود و خاصی از افراد و موضوعات مورد توجه قرار می گیرند. این نوع قضایا اغلب به وسیله نویسندگان تازه کار و نویسندگانی که به حل یک مشکل محدود تمایل دارند، به رشته تحریر در می آیند.

3-مورد کاوی سنتی: این نوع قضایا عریض و طویل بوده و اغلب شامل سه تا پنج مشکل هستند که باید حل شوند آنها شامل مشکلات از حوزیه های مختلفی همچون استراتژیکی، مالی، منابع انسانی، مدیریت و بازاریابی در یک سازمان می باشند.

ین نیز در سال 1993 میلادی انواع مختلف مطالعات موردی را در قالب سه نوع مورد بررسی قرار داده است که عبارتند از: مورد کاوی اکتشافی، مورد کاوی تبیینی یا تفسیری، مورد کاوی تشریحی یا توضیحی.

مورد کاوی اکتشافی برخی اوقات تحت عنوان طلیعه و سرآغاز تحقیق اجتماعی مورد ملاحظه قرار می گیرند مورد کاوی تبیینی، برای انجام پژوهیش های علی مورد استفاده قرار می گیرند و قضایای تشریحی نیازمند یک تئوری توصیفی هستند که قبل از شروع پروژه ایجاده شده است. (تلیس، 1997، ص 1)

استیک نیز در سال 1995 میلادی مطالعات موردی را به سه دسته تقسیم می کند.

1-مطلاعه موردی درون خیر: وقتی پژوهشگر نفعی در قضیه دارد.

2-مطالعه موردی ابزاری: وقتی قضیه برای درک بیش تر از چیزی که برای مشاهده گر آشکار است، به کار می رود.

3-مطالعه موردی جمعی: وقتی گروهی از قضایا مورد مطالعه قرار می گیرند (تلیس، تلیس، 1997، ص 1)

مزایای رویکرد مورد کاوی

1-مزیت اصلی رویکرد مورد کاوی این است که بر روی یک یا تعداد کمی از نمونه ها متمرکز می شود که این امر پژوهشگر را قادر می سازد تا با ظرافت ها و ریزه کاری های پیچیده موقعیت های اجتماعی سروکار داشته باشد.

2-در بررسی یک مساله، برای تحلیل گر مشکل است که خودش را از متن یک موقعیت کاری مساله ساز حذف کند. در مطالعه موردی برای تحلیل گر این احساس که در متن قضیه باشد، آسان تر است.

3-مورد پژوهی فرصت لازم را برای تصمیم گیری عملی و حل مساله، قبل از آنکه همان استراتژی ها در محیط کاری واقعی به کار برده شود، فراهم می سازد.

4-مطالعات موردی نقطه عطفی برای کار گروهی است، مخصوصا گروهی که افراد آن دارای زمینه های مطالعاتی مختلف و مرتبط به هم هستند که این اشخاص با موقعیت های متفاوت و تجربیات متنوع باعث غنای مباحث می شوند.

5-رویکرد مورد کاوی استفاده از روش های مختلف تحقیق را امکان پذیر می سازد و حتی فراتر از آن ، مورد کاو را ترغیب می کند تا از روش های متعدد به منظور یافتن ژرفای واقعیت های پیچیده استفاده نماید.

- به موازات استفاده از رو شهای چند گانه، رویکرد مورد کاوی، استفاده از منابع اطلاعاتی متعدد را ترویج می نمایند که این به نوبه خود اعتبار بخشی داده ها را تسهیل می کند.

7-رویکرد مورد کاوی می تواند با نیازها و الزامات پژوهش در مقیاس کوچک از طریق تمرکز تلاش ها بر روی یک یا تعداد کمی از اماکن یا وحد های سازمانی، تناسب خوبی داشته باشد.

8- یکی از نقاط قوت مطالعات موردی این است که به پژوهشگر امکان استفاده از منابع متنوع، تنوعی از داده ها و روش های تحقیق را به عنوان بخشی از فرآیند پژوهش می دهد. این رویکرد نه تنها مجوز این اقدامات را صادر می کند، بلکه حتی مورد کاو را ترغیب می کند تا از این منابع متنوع استفاده نماید.