تنها مقوله ای که کلیه اقتصاد دانان جهان یکی مرکانتی لیست ها – کلاسیک ها نئوکلاسیک ها کینزین ها – کلاسیک های جدید و ... د رمورد آن جدال نمی کنند و اتفاق نظر دارند همانا نقش موثر و مثبت تجارت خارجی بر توسعه اقتصادی می باشد. از همین رو کلیه کشورهای جهان اعم از توسعه یافته در حال توسعه یا عقب مانده همواره تلاش داشته ودارند تجارت خارجی خود را افزایش دهند. با افزایش تجارت خارجی سطح اشتغال بالا رفته و موجبات بهبودی وبهتر شدن سطح زندگانی مردم فراهم می شود. با همه اهمیت تجارت خارجی باید اذعان داشت، تجارت خارجی موضوعی پیچیده فنی و تخصصی است زیرا با مسایل حقوقی بانکی - مالی- بیمه- حمل ونقل – بازرسی و .. عجین شده ا ست بانکها شرکتهای حمل و نقل- فورواردرها – شرکت های بیمه گر شرکتهای بازرسی کننده بین المللی در کنار وهمراه صادر کنندگان وواردکنندگان قرار می گیرند تا با ارائه خدمات متوع محیط تجارت جهانی را امن نماید و ریسک آن را برای طرفین ن دادو ستد از بین ببرند وبه سطح صفر تنزل دهند. این موضوع بسیار مهم نیازمند ضوابط ومقررات است . روشن است مقررات وظایف تکالیف- تعهدات مسئولیت ها وریسک هر یک از عاملان فوق الاشعار را تعیین و مشخص نموده است عمده این مقررات توسط اتاق تجارت بین الملل ICC تهیه و منتشر شده است مقررات متحدالشکل اعتبارات اسنادی از جمله مقررات مهمی است که توسط کمیسیون بانکداری اتاق تجارت بین الملل باهمفکری و همکاری کمیته های ملی اتاق تجارت بین الملل تهیه وبروز شده است این مقررات مقررات حاکم بر اعتبار اسنادی می باشد.
اعتبارات اسنادی تکنیک رد وبدل نمودن پول کالاها یا خدمات براساس اسناد توسط بانک ها است وخوشبختانه از چنان تنوع و جامعیتی برخوردار است
که با یادگیری و بکارگیری آن ا مکانات بهره گیری ازمنابع مالی بازار مالی جهان فراهم می شود و ریسک مالی تجارت خارجی را به کمترین میزان میتواند برساند بدون آگاهی وتسلط بر این تکنیک مهم افزایش قابل ملاحظه حجم تجارت خارجی قابل تردید است. باعنایت به نقشی که این تکنیک در افزایش تجارت خارجی دارد ضرورت دارد تااین فن اشاعه داده شود. بدیهی است اموزش و انتشار کتب ، مقالات ونشریات یکی از راههای اصولی آن می باشد .
طرف های درگیر در اعتبار اسنادی
بند 1- ارکان اعتبار اسنادی
مهمترین و اساسی ترین رکن هر اعتباراسنادی، بانک گشاینده اعتبار است در مقابل ذینفع اعتبار متعهد مشروط به پرداخت وجه اعتبار است رکن دوم اعبتار اسنادی همانا ذینفع اعتبار اسنادی است در واقع، درهر اعتبار اسنادی بانک گشاینده و ذینفع اعتبار اسنادی به عنوان ارکان اساسی ایفا نقش می نمایند. به عبارت ساده تر ورساتر برای تحقق اعتبار اسنادی وجود دو طرف یاد شده اجتناب ناپذیر است. ازمتقاضی اعتبار اسنادی و بانک ابلاغ کننده ن میتوان به ترتیب به عنوان رکن سوم و رکن چهارم هر اعتباراسنادی یاد کرد به طور خلاصه درشکل عمومی وکلی هر اعتبار ا سنادی که به تبعیت ازمقررات متحد الشکل اعتبار اسنادی تجدید نظر شده سال 1993 گشایش می شود معمولا علاوه نبر 4 رکن یاد شده بانک پرداخت کننده بانک معامله کننده بانک تایید کننده و بانک پوشش دهنده بسته به مورد مطرح می شوند. بدین ترتیب مطابق مقررات طرف هایی که در اعتبار اسنادی بطور مستقیم درگیر می باشند عبارتنداز:
متقاضی اعتبار، ذینفع اعتبار وبانکهای ذیربط
متقاضی اعتبار ا سنادی
شخصی است که از بانک گشاینده اعتبار اسنادی درخواست می کند تا نسبت به افتتاح اعتبار به نام و به نفع ذینفع اعتبار اقدام و از طرف وی متعهد مشروط به پرداخت وجه اعتبار بشود.
ذینفع اعتبار اسنادی
شخصی است که اعتبار اسنادی به نام و به نفع اوتوسط بانک باز کننده اعتبار باز شده است درصورت رعایت شرایط اعتبار وجه اعتبار را دریافت خواهد نمود.
بانک ابلاغ کننده
بانکی است که از طرف بانک گشاینده اعتبار انتخاب شده تا متن اعتبار نامه اسنادی را به ذینفع اعتبا ر ابلاغ کند بدین ترتیب بانک ابلاغ کننده اعتبار اسنادی صرفا یک واسطه بین بانک گشاینده اعتبار و ذینفع اعتباراسنادی یعنی رکن های 1 و 2 می باشد.
بانک پرداخت کننده
ازبانک پرداخت کننده اعتبار اسنادی که بسته به مورد تحت عنوان بانک معامله کننده اسناد ، بانک تتعیین شده بانک مطالبه کننده نیز یاد می شود بانکی ا ست که از طرف بانک گشاینده اعتبار انتخاب شده و پذیرفته است که چنانچه ذینفع اعتبار ا سنادی با رعایت شرایط اعتبار، اسناد را ارائه دهد با ا خذ از بانک پوشش دهنده اعتبار نسبت به پرداخت وجه اعتبار اقدام کند.
بانک پوشش دهنده
بانکی است که دستور یااجازه پوشش را بر اساس مجوز پوششی که بانک گشاینده اعتبار داده است می دهد.
بانک تایید کننده
بانکی ا ست که بنا به درخواست یا اجازه بانک گشاینده اعتبار د رمقابل ذینفع اعتبار مانند بانک کشاینده اعتبار متعهد مشروط به پرداخت وجه اعتبار به ذینفع می گردد.
بانک انتقال دهنده
در اعتبارات ا سنادی قابل انتقال بانک انتقال دهنده صرفا مطرح میشود وبانکی است که از طرف بانک گشاینده اعتبار مجاز است بنا به درخواست ذینفع اعتبار، کل اعتبار یاجزئی از آن رادر اختیار ذینفع یا ذینفع های ثانوی قرار دهد.
به ترتیبی که ملاحظه می گردد بانک های ابلاغ کننده پرداخت کننده معامله کننده، مطالبه کننده، انتقال دهنده و پوشش دهنده از طرف بانک گشاینده اعتبار انتخاب میشوند ودر صورت موافقت موظف به انجام وظیفه می گردند. این مطلب از آن جهت یادآوری می گردد تا مجددا تایید و تاکید گردد که بانک گشاینده اعتبار رکن اول واساس هر اعتبار ا سنادی گشایش یافته می باشد نکته دیگری که خوانندگان باید بدان توجه داشته باشند این است که در مواردی بانک ابلاغ کننده می تواند بانک تایید کننده ، بانک پرداخت کننده و بانک انتقال دهند هم باشد .
از متقضای بانکها اعتبار –بانکها و ذینفع اعتبار که شرح آن گذشت تحت عنوان طرف های درگیر مستقیم دراعتبار اسنادی می توان یاد نمود و از سایر طرف هامانند شرکتهای بیمه گر شرکتهای بازرسی کننده بین المللی شرکتهای حمل ونقل فورواردرها، اتاق های بازرگانی ، بخش بازرگانی سفارتخانه ها موسسه های حفظ نباتات و غیره که بسته به مورد، اسنادی را صادر و صورت حساب ها ومدارک صادره را تایید و تصدیق می نمایند تحت عنوان طرف هایی که به طور مستقیم در اعتبار ا سنادی درگیر می شوند می توان یادکرد.
بند 2- تعریف ا عتبار اسنادی
طبق ماده 2 مقررات متحد الشکل (USP500) ، اعتبار ا سنادی به معنای هرگونه ترتیباتی است که به هر صورت ذکر و یا اشاره شده است، که به موجب آن یک بانک (بانک گشاینده اعتبار) بنا به تقاضا و بر اساس دستورات یک مشتری متقاضی اعتبار یا از طرف خود موظف می شود تا در مقابل اسناد مقرر شده ، مشروط بر اینکه شرایط اعتبار رعایت شده باشد:
1- پرداختی را به شخص ثالث (ذینفع اعتبار) یا به حواله کرد او انجام دهد، یا بروات صادره توسط ذینفع را قبول و پرداخت کند.
2- به بانک دیگری اجازه دهد که این پرداخت را انجام دهد و یا چنین برواتی ن را قبول و پرداخت کند.
3- به بانک دیگری اجازه معامله دهد
به طور خلاصه اعتبار اسنادی است که از تعهد مشروط بانک گشاینده اعتبار به پرداخت وجه در مقابل ذینفع اعتبار به بیان دیگر اعتبار اسنادی تعهد بانک گشاینده اعتبار به پرداخت یا قبول پرداخت (درآینده) وجه اعتبار در مقابل ذینفع اعتبار است مشروط برا آن که ذینفع اعتبار شرایط ومقررات مندرج دراعتبار اسنادی را رعایت و اسناد مقرر شده را در موعد مقرر ارائه داده باشد. یعنی چنانچه ذینفع اعتبار تا سررسید اعتبار موعد مقرر اسناد را به بانک تعیین شده یا بانک گشاینده اعتبار دهد بانک مذکور متعهد پرداخت وجه اعتبار به وی خواهد بود. از این رو از اعتبار اسنادی تحت عنوان نوعی ضمانت نامه بانیک نیز یاد میشود که درتعریف آن گفته شده است اعتبار اسنادی عبارت از التزام صادر کننده اعتبار، که معمولا یک بانک است و به صورت اعتبار به تقاضای مشتری بانک گشایش می شود و بانک را مکلف می سازد به شرط رعایت شرایط مقرر در اعتبار ا سنادی از جانب ذی نفع، وجه مذکور دراعتبار اسنادی را به ذینفع یا به حواله کرد وی پرداخت کند به اختصار اعتبار اسنادی تعهد مشروط پرداخت بانک گشاینده اعتبار ذی نفع اعتبار اسنادی می باشد. از همین رو از بانک گشاینده اعتبار و ذی نفع اعتبار اسنادی به ترتیب به عنوان رکن اول ودوم هر فقره اعتبار اسنادی یاد گردید.