مقدمه: مهمترین هدف در علم دندانپزشکی پیشگیری است.
پیشگیری اساسی ترین روش مبارزه با مشکل بیماری های پریودنتال می باشد و سعی بر این است که با ارائه برنامههای بهداشتی مناسب و ارتقاء آگاهی مردم شیوع بیماری های پریودنتال را به حداقل برسانیم.
جهت برنامه ریزی های صحیح بهداشتی لازم است تا اطلاعاتی جامع و مطابق استانداردهای جهانی در اختیار داشت و با ارزیابی دقیق اطلاعات و راه های عملی مناسب مبتنی بر تحقیق راههایی جهت روش های کنترل بهداشت دهان ارائه نمود.
آموزش مستمر بهداشت دهان و دندان از ایجاد و پیشرفت این بیماری جلوگیری میکند و می تواند آن را کنترل نماید.
در این مورد تحقیقات اپیدمیولوژیکی مهمی انجام شده است.
بیماری های پریودنتال همچنان با صفت شایعترین همراه می باشند و مهمترین علت از دست رفتن دندانهای افراد بالغ به شمار می آیند.
با ارائه برنامه های عملی برای ارتقاء سطح آگاهی مردم سعی بر آن است که بتوان ایجاد این بیماریها را به حداقل رساند.
بیماری های پریودنتال از مهمترین بیماری هایی است که از دیرباز گریبانگیر بشر بوده است و از عوامل از دست دادن دندانها بعداز سنین میانسالی می باشد.
طبق آمارهای گرفته شده بیش از 95% افراد بالای سنین 30 تا 40 سال به نوعی از این بیماری رنج می برند و متاثر گشته اند.
امروزه چنین برآورد می شود که 67 میلیون بزرگسال آمریکا مبتلا به این گونه بیماری می باشند و بیش از 20 میلیون به دلیل ابتلا به این بیماری تمامی داندانهای طبیعی خود را از دست داده اند.
از افراد جوان، 80% از افراد میانسال و 90% اشخاص که بالای 65 سال به این بیماری مبتلا هستند.
اگرچه به صورت تقریب تا سنین 35 سالگی اکثر جراحی های دندانی مربوط به کشیدن دندانهایی است که بر اثر پوسیدگی از بین رفته اند لیکن بعد از آن بیماری لثه اعظم ترین و بیشترین دلیل برای از دست دادن دندانها می باشد.
زیرا این بیماری جزء شایعترین بیماری های عفونی در دنیا می باشد و تقریباً 70-60% ضایعات دندانی در کشور آمریکا بعد از سنین 20 سالگی و در کشورهایی مثل هندوستان از این جد فراتر رفته و به چیزی حدود 80% رسیده است.
درصد بیماری های لثه در کشورمان نیز بالا بوده و چیزی شبیه ارقام فوق می باشد.
در این میان ژنریویت به عنوان شایعترین شکل پریودنتال اهمیت مخصوصی دارد.
از آنجایی که پلاک میکروبی عامل اصلی بیماری پریو است از این شاخص در این تحقیق استفاده شده است.
کاملاً روشن است که پلاک دندانی در بروز پوسیدگی و بیماریهای پریو نقش مهمی دارد.
عامل ایتولوژی این بیماری را می توان به 2 گروه عمومی و موضعی تقسیم کرد.
که از عوامل موضعی موثر در ایجاد ژنژیویت می توان به پلاک میکروبی، جرم دندانی، ماترآلبا اشاره کرد.
که بیش از همه عوامل باکتریال و علی الخصوص پلاک میکروبی (پلاک باکتریال) بوده است.
پلاک میکروبی به عنوان یکی از مهمترین عوامل بروز بیماری پریودنتال اعم از التهاب لثه و سایر حالات پیشرفته پریودنتیت فوق العاده مورد توجه می باشد.
مدارک موجود حاکی از این است که حذف یا کاهش پلاک برای کنترل بیماری های لثه و پوسیدگی دندان ضرورت دارد.
لذا در درمان بیماری های پریودنتال باید به کنترل پلاک میکروبی که اصلی ترین و مهمترین عامل ایجاد کننده بیماری است توجه خاصی مبذول داشت.
بنابراین به جرات می توان گفت که تاکید نهایی در درمان بیماری های پریودنتال و همچنین پیشگیری از بروز آنها بر پایه زدایش و حذف پلاک میکروبی یا تغییر ماهیت آن استوار است.
اکثر بیماری های لثه قابل پیشگیری و قابل اصلاح و کنترل است در حقیقت بیماری لثه بیماری غفلت ورزی و قصور و اهمال و سستی بوده و در اثر مسامحه مراحل اولیه بیماری را ایجاد کرده و در ادامه آن شکل پیشرفته متظاهر و نمایان می گردد.
عدم آگاهی و نبود آموزش بهداشت دهان و غفلت افراد باعث سیر صعودی بیماریهای لثه و دندان گردیده.
پلاک میکروبی همان طوری که گفته شد مهمترین عامل ایتولوژی بیماری ژنژیویت و پریودنیت است.
پلاک میکروبی دارای ماتریکس چسبنده شامل اسیدها، آنزیم ها، prهای بزاقی، سلولهای کنده شده اپی تلیالی و لوکولیت ها است که اضافه شدن میکروب ها به این محیط سبب بیماری زایی و تحریک این مجموعه برای لثه و انساج پریو می گردد.
مطالعات متعددی در ارتباط با پلاک فوق لثه ای و زیر لثه ای در بروز ژنژیویت و این که کنترل کدامیک از آنها در درمان ژنژیویت موثرتر است انجام شده است اما آنچه واضح است این است که برای کنترل ژنژیویت باید با هر 2 نوع پلاک مقابله کرد.
در صورت عدم کنترل پلاک میکروبی عوارضی از قبیل تغییر رنگ طبیعی شفاف دندان، بیماریهای لثه و پریودنتیت و پوسیدگی دندانی و نیز تبدیل شدن پلاک میکروبی به جرم دندان را شاهده خواهیم بود.
امروزه برای کنترل پلاک میکروبی از روش های مکانیکی و شیمیایی استفاده می گردد.
روش های مکانیکی از شایعترین و بهترین روش های مورد استفاده جهت کنترل پلاک میکروبی است و از بین روش های مکانیکی مسواک نمودن جزء شایعترین و مهمترین روش های مورد استفاده می باشد.
از جمله روش های مکانیکی که در کنترل بهداشت دهان و حذف پلاک میکروبی قابل استفاده است به عوامل زیر می توان اشاره کرد.
1- مسواک، مهمترین وسیله برای تمیز کردن دهان است.
البته در صورتی که به طور صحیح بکار برده شود و همچنین شرایط مناسب را داشته باشد.
2- نخ دندان، دو نوع است موم دار و بدون موم.
در حال حاضر نخ دندان بدون موم استفاده بیشتری دارد زیرا گفته می شود که در موقع استفاده از آن رشته های نخ باز شدته و پلاک و دبری ها در آن گیر می کند.
از اینرو فضاهای بین دندانی بهتر تمیز می شوند.
برخی مطالعات حاکی از آن است که تنها 30 درصد بالغین بیش از یکبار در روز مسواک می زنند و حدود 13-7% هر روز از نخ دندان استفاده می کنند.
با توجه به این مهمترین راه مکانیکی در برداشت پلاک میکروبی مسواک است و کنترل بهداشت دهان از طریق مسواک انجام می شود.
برخی بر این عقده اند که افزایش تعداد دفعات مسواک نمودن (حتی بیش از 3 بار در روز) باعث تمیزی بیشتر دهان می گردد.
برطبق تحقیق loe درسال 1971 مسواک نمودن به صورت یک روز در میان توصیه شده است.
Greene نیز معتقد است که تعداد دفعات مسواک زدن در صورتی که یکروز در میان باشد کافی می باشد.
هرچند که برای آموزش بهداشت به بیماران دو مرتبه مسواک نمودن بعد از صرف صبحانه و شام را همراه با استفاده از مواد آشکار کننده پلاک میکروبی توصیه نموده است.
بنا به تحقیقات Schimid و Perry برای حفظ سلامت لثه دوبار مسواک زدن در شبانه روز کافی می باشد.
حتی برخی از محققین تا 4 بار مسواک زدن در روز را لازم می دانند.دسته دوم در کنترل بهداشت دهان و زدودن پلاک باکتریال روش های شیمیایی است.
به دلیل مشکلاتی که استفاده از روش های مکانیکی به همراه دارد و نیز عدم کارایی آن در بعضی شرایط و بعضی افراد… امروزه توجه به روش های شیمیایی و میزان تاثیر و کارایی این روش ها اهمیت و جایگاه ویژه ای پیدا کرده است.
که تحقیقات متعددی در ارزیابی میزان تاثیر و کارایی این داروها بر روی پلاک میکروبی و ژنژیویت انجام شده است که در اکثر این تحقیقات کلرهگزیدین اثر بیشتری بر روی پلاک میکروبی و ژنژیویت در مقایسه با سایر داروهای ذکر شده برداشته است.
کلرهگزیدین یکی از دو داروی مورد تایید انجمن دندانپزشکی امریکا است.
در کنترل شیمیایی پلاک، هدف ممانعت از گسترش و توسعه پلاک، جلوگیری از ایجاد کلنی های اولیه میکروبی و حذف پلاک میکروبی موجود و یا تغییر پلاک پاتوژن به پلاک غیر پاتوژن است.
عادات و طرق زندگی افراد بشر شدیداً به پیشرفت این بیماری ها کمک می کند و در حقیقت هدف از آموزش بهداشت تغییر عادات مفسر یک فرد در جهت تثبیت عادات نیکو است.
جلوگیری از ابتلای به بیماری برای بیماران آسان تر و انجام آن راحت تر و هزینه کمتری در بر می گیرد و درسالهای اخیر مطالعات بسیاری انجام شده و نشان داده شده که پیشگیری از بیماری های لثه و پریودنتیت درصورتی که به طور مداوم و مناسب انجام شود موفقیت آمیز است.
در نتیجه کنترل بهداشت دهان از موارد ضروری است.
از آنجایی که به صورت شایع دیده می شود که افراد روزه دار به هنگام فرا رسیدن ماه مبارک رمضان در ظهر هنگام به تصور این که مسواک زدن روزه را باطل می کند این مرحله از بهداشت دهان را نادیده می گیرند و احتمال این است که سبب افزایش بیشتر پلاک میکروبی گردد هک با توجه به این که اکثریت جمعیت کشور ما را مسلمانان تشکیل می دهند و اکثر افراد بالغ جامعه در ماه مبارک رمضان اقدام به روزه داری می نمایند.
و با توجه به این که با نخوردن غذا و کاهش جریان بزاق و… Self Cleasing بودن دهان و دندانها نسبت به نخوردن مواد غذایی ممکن است پلاک میکروبی افزایش یافته و احتمال بروز التهاب را بیشتر نمایند هرچند هک در بعضی از موارد نیز برخی از انواع مواد غذایی تجمع پلاک میکروبی را تسریع می بخشند.
لذا این سوال مطرح است که آیا مسواک زدن ظهر هنگام می تواند باعث کاهش پلاک میکروبی گردد یا خیر؟
اگر پاسخ به این سوال مثبت باشد و مسواک زدن ظهر هنگام باعث کاهش پلاک میکروبی در افراد مورد مطالعه گردد لذا توصیه انجام این وعده مسواک زدن به بیماران لازم است.
همچنین متخصصین و دست اندرکاران دندانپزشکی وظیفه دارند که همراه با آموزشهای کافی کل جامعه را به شرکت مستمردر برنامه های دندانپزشکی پیشگیری تشویق و ترغیب نمایند.
بدین منظور برنامه های مربوطه بایستی حتی المقدور ساده و کم هزینه باشد.
دلایل انتخاب موضوع: 1- بیماریهای پریودنتال به عنوان شایعترین بیماریها مطرح است.
این بیماری در ایران نیز شایع است.
2- از آنجایی که مشخص و مبرهن است عامل اصلی ایجاد بیماری های پریودنتال پلاک میکروبی است لذا کنترل پلاک میکروبی و یا حتی کاهش و حذف کامل پلاک میکروبی افراد حائز اهمیت بسیار است.
3- طبق رفرنس های مختلف مهمترین راه کنترل پلاک میکروبی راههای مکانیکی و علی الخصوص مسواک زدن است.
در تحقیقات مختلف تعداد دفعات مسواک زدن به صور مختلفی گزارش شده که بعضی ها تعداد دفعات مسواک 1 بار در روز و برخی تا 4 بار در روز توصیه کرده اند.
4- با توجه به این که با تحقیقات موجود عدم مسواک زدن و نخوردن مواد غذایی سبب افزایش تشکیل پلاک میکروبی می شود به علت عدم فعالیت کافی عضلات و حرکات زبان Self Cleasing دندانها نیز کاسته می شود و نیز ترشح بزاق کاهش می یابد که عامل اخیر نیز به تشکیل پلاک میکروبی به میزان بیشتر کمک می کند و ضمناً احتمال افزایش PH بزاق نیز وجود دارد.
ظاهراً به نظر می رسد تمامی عوامل فوق به تشکیل پلاک کمک می کند.
و با توجه به این که در ماه مبارک رمضان افراد روزه دار به تصور باطل شدن روزه از مسواک زدن ظهر هنگام اجتناب می نمایند سوالی که مطرح می شود این است که آیا مسواک ظهر در افراد روزه دار می تواند در کاهش پلاک میکروبی موثر باشد یا خیر؟
پاسخ به این سوال که اخیراً مطرح شد در صورت مثبت بودن شاید بتواند راهنمایی برای نحوه رعایت بهداشت دهان در ماه مبارک رمضان باشد.
که این خود انجام تحقیق را با توجه به اهمیت آن دراولویت قرار می دهد.
5- با توجه به تحقیقات گسترده که در زمینه تعداد دفعات مسواک زدن به عمل آمده است.
اطلاعات و منابع کافی در زمینه طراحی این تحقیق در دسترس است.
عدم وجود مقالات در ارتباط با تاثیر مسواک زدن ظهر هنگام بر میزان پلاک میکروبی ضرورت این تحقیق را مشخص می کند.
7- انجام این تحقیق از نظر تخصص، پرسلنی، مالی، تجهیزاتی و مواد مصرفی کاملاً موجوداست.
و میزان هزینه اجرئی این تحقیق بسیار ناچیز و قابل اغماض است.
8- موضوع تحقیق کاملاً عملی و اجرائی است و اجرای آن در طول ماه مبارک رمضان انجام می گیرد.
که انجام این تحقیق کمک شایانی به افراد روزه دار در کنترل پلاک میکروبی دهان و دندان می کند.
اهداف: هدف کلی: تعیین رابطه مسواک زدن ظهر هنگام با میزان پلاک باکتریال در روزه دارانی هک در سال 82-81 و 83-82 به دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی دانشکده دندانپزشکی مراجعه نموده اند.
اهداف اختصاصی: 1- تعیین افراد که قصد روزه گرفتن در ماه رمضان را داشته و از نظر پریودنشیوم سالم و یا مبتلا به ژنژیویت و پریودنتیت اولیه باشند.
2- تعیین Jinjival Index با توجه به ایندکس Turesky – Gilmove.
3- تعیین Plaqve Index با توجه به ایندکس “Turesky – Gilmore” در روز مبنا یعنی یک هفته قبل از شروع ماه رمضان و بعد از خاتمه 10 روز اول و پس از خاتمه 10 روز دوم.
4- مقایسه متوسط میزان پلاک میکروبی اندازه گیری شده در گروه شاهد و مورد.
5- مقایسه میزان پلاک میکروبی اندازه گیری شده در گروه شاهد و مورد در افراد که مسواک زدن ظهر هنگام آنها همراه با خمیر دندان بوده است در مقایسه با افرادی که بدون خمیر دندان مسواک زدند.
فرضیات: 1- افراد روزه داری که ظهر هنگام مسواک همراه با خمیر دندان می زنند میزان پلاک باکتریال کمتری دارند.
2- افراد روزه داری که ظهر هنگام مسواک بدون خمیر دندان می زنند میزان پلاک باکتریال کمتری دارند.
3- افراد روزه داری که ظهر هنگام مسواک نمی زنند میزان پلاک باکتریال بیشتری دارند.
4- افراد روزه داری که ظهر هنگام مسواک زدن آنها همراه با خمیر دندان است دارای پلاک میکروبی کمتری از افراد روزه داری هستند که مسواک زدن آنها بدون خمیر دندان است.
تعریف عملی واژه ها: 1- گروه مورد آندسته از افراد روزه داری هستند که ظهر هنگام مسواک بدون خمیر دندان و با خمیر دندان می زنند.
2- گروه شاهد آندسته از افراد روزه داری هستند که ظهر هنگام مسواک نمی زنند.
3- از نظر سلامت و بیماری افراد سالم، دارای ژنژیویت و پریودنتیت اولیه بدین صورت تعیین می شوند.
افراد سالم: افرادی که عمق پاکت های آنها کمتر ازmm3 (میلی متر) باشد و ضمناً تحلیل مارجین لثه ای نداشته باشند و فاقد هرگونه خون ریزی در حین پروب کردن باشند.
ژنژیویت: افرادی که تورم لثه حداقل در نواحی قدامی دندانهای فک بالا و پائین داشته باشند که با تغییر رنگ وادم بافتی و از بین رفتن حالت Stippling لثه همراه است.
و در حین پروب کردن حداقل در 10 سایت مختلف دندانها خون ریزی دیده شود.
پریودنتیت اولیه: با عمق پاکت کمتر از mm5 که حداقل در 10 سایت مختلف دندانها در دهان دیده شود.
4- نحوه ارزیابی پلاک میکروبی با توجه به ایندکس Turesky – Gilmore است.
ایندکس پلاک: Turesky – Gilmore – Glickman – Modification of the Quiqlely – Hein (1962) 0= عدم وجود پلاک میکروبی.
1= وجود ذرات پراکنده پلاک میکروبی بر روی طوق دندان.
2= وجود یک لایه پیوسته از پلاک میکروبی بر روی طوق دندان.
3= وجود یک لایه از پلاک میکروبی وسیعتر از یک میلی متر که کمتر از تاج را پوشانده باشد.
4= وجود پلاک میکروبی بر روی اما کمتر از تاج دندان.
5= پوشش پلاک بر روی یا بیش از تاج.
جامعه مورد بررسی و تعداد نمونه ها: جامعه مورد بررسی در این تحقیق شامل 60نفر از افرادی هستند که به طور مستمر به بخش پریوی دانشکده دندانپزشکی شهید بهشتی در سال 1381 و 1382 مراجعه نمودهاند.
و حداقل دارای 20 دندان هستند.
ممکن است که این افراد دارای درجاتی از سلامتی یا بیماری منظور (سالم- ژنژیویت و پریودنتیت اولیه) باشند.
حداقل 20 روز روزه می گیرند و با محدوده سنی 60-18 سال و افرادی که دارای شرایط مداخله گر باشند از این جامعه مورد بررسی ما حذف می شوند.
شرایط مداخله گر عبارتند از: 1- وجود هر نوع بیماری سیستمیک.
2- سابقه استعمال دخانیات.
3- مصرف دارو یا آنتی بیوتیک در یک ماه گذشته.
4- عمل جراحی پریودنتال و جرم گیری در طی 6 ماه گذشته.
5- پرکردگی های دارای زواید اضافی.
پس از توضیحات لازم در مورد روش کار و اخذ رضایت نامه و ثبت مشخصات تحقیق شروع می شود.
روش و نحوه اجرای تحقیق: Experimental Randomized Controlled Cross Over Study.
روش تحقیق به شکل راندوم یا تصادفی است و براساس مشاهده، مصاحبه، و فرم اطلاعاتی است.
در این تحقیق 60 نفر از افرادی که به طور مستمر به بخش پریوی دانشکده دندانپزشکی شهید بهشتی در سال 82-1381 و 83-1382 مراجعه نموده اند را انتخاب می کنیم.
این افراد دارای درجاتی از سلامت و بیماری (منظور سالم- ژنژیویت و پریودنتیت اولیه) هستند.
دارای حداقل 20 دندان می باشند با محدوده سنی 60-18 سال و فاقد فاکتورهای مداخله گر.
و حداقل 20 روز، روزه دارباشند.
پس از حذف فاکتورهای مداخله گر از بین افراد معاینه شده بیماران مورد مطالعه انتخاب و غربال می شوند این کار در 2 مرحله در سال های 81 و 82 انجام می شود.
این افراد به صورت تصادفی یا راندوم یعنی با شیر یا خط یا پرتاب سکه در 2 گروه مورد و شاهد قرار می گیرند.
به طور کلی این تحقیق شامل 2 گروه B,A است.
گروه A شامل 30 نفری هستند هک در سال 82-81 مراجعه نموده اند و مطالعه بر روی آنها انجام شده است.
در ضمن این گروه (A) گروهی هستند که ظهر هنگام عمل مسواک زدن را به همراه خمیر دندان انجام می دهند.
در ضمن خمیر دندان و مسواک این گروه (A) به طور یکنواخت داده می شود.
(خمیر دندان + Cres و مسواک Oral B) گروه B شامل 30 نفری است که در سال 82 مراجعه نموده اند و مطالعه بر روی آنها انجام شده است و این گروه عمل مسواک زدن ظهر هنگام را بدون خمیر دندان انجام میدهند در ضمن مسواک های این گروه نیز یکنواخت داده می شود.
(مسواک Oral B) گروه A خود به 2 زیر گروه A2,A1 تقسیم می شود.
یعنی 30 نفر گروه A به صورت شیر یا خط یا پرتاب سکه به صورت راندوم یا تصادفی در 2 گروه 15 نفری A1: مورد و A2: شاهد قرار می گیرند.
ضمناً این 2 گروه A2,A1 از نظر سن- جنس- میزان پلاک میکروبی براساس شاخص Turesky – Gilmore و از نظر بیماری های پریودنتال، جرم با یکدیگر Match میشوند.
گروه A1 یعنی گروه مورد که ظهر هنگام عمل مسواک زدن همراه با خمیر دندان را انجام می دهند و گروه A2 یعنی گروه شاهد که ظهر هنگام مسواک نمی زنند.
شروع تحقیق یکه هفته قبل از ماه رمضان است که هر 30 نفر گروه A فراخوانده شده و بر اساس ایندکس Turesky – Gilmore میزان پلاک میکروبی آنها اندازه گیری میشود.
و سپس پایش می شوند با شروع ماه مبارک رمضان گروه A1 که گروه مورد است اقدام به زدن مسواک به همراه خمیر دندان در ظهرها می نمایند.
و این کار تا دهم ماه رمضان یعنی 10 روز بعد ادامه می یابد در همین محدوده زمانی گروه A2 که گروه شاهد است ظهرها مسواک نمی زنند.
پس از 10 روز یعنی 10 ماه رمضان تا 15 ماه رمضان هر 2 گروه A2,A1 فراخوانده شده و مرحله دوم اندازه گیری پلاک میکروبی برروی هر 2 گروه A2,A1 انجام می شود.
ضمناً در این 5 روز یعنی 10 تا 15 ماه رمضان از هر 2 گروه خواسته می شود که ظهرها مسواک نزنند.
از روز 15 تا 25 ماه رمضان نیمه دوم تحقیق شروع می شود یعنی جای گروه شاهد و مورد عوض می شود بدین صورت که گروه A1 که قبلاً گروه مورد ما بود در این زمان گروه شاهد می شود و گروه A2 که در نیمه اول گروه شاهد بود در این زمان گروه مورد ما می شود.
و دوباره از گروه A2 که مورد است خواسته می شود تا ظهرها مسواک زدن را انجام دهند البته به همراه خمیر دندان.
و از گروه A1 (شاهد) خواسته می شود که در این محدوده زمانی یعنی 15 تا 25 ماه رمضان عمل مسواک زدن را انجام ندهند.
از روز 25 تا 30 ماه رمضان از هر 2 گروه خواسته می شود که ظهرها مسواک زدن را انجام ندهند در این 5 روز برای سومین بار از هر 2 گروه A2,A1 ایندکس پلاک گرفته میشود.
قابل ذکر است که رعایت بهداشت فردی بدون مداخله در سحر و افطار مطابق عملکرد شخصی افراد است و از آنها خواسته می شود که از سایر عوامل بهداشتی مثل نخ دندان دهانشویه و غیره استفاده نشود.
و اما گروه B این گروه شامل 30 نفری هستند که در سال 82 به دانشکده مراجعه نمودهاند و مطالعه در سال 82 روی این افراد انجام شده است.
این گروه (B) نیز مانند گروه A به 2 زیر گروه B2,B1 تقسیم شده و تمام مراحل فوق در مورد آنها انجام میشود.
با یک تفاوت که گروه B از مسواک بدون خمیر دندان استفاده می کنند و تنها مسواک دراین گروه یکنواخت شده است.
(مسواک Oral B) 1- در نهایت نتایج حاصله از اندازه گیری پلاک میکروبی A2,A1 با هم مقایسه شده است.
2- نتایج حاصله از اندازه گیری پلاک میکروبی در 2 گروه B2,B1 با هم مقایسه میشود.
3- نتایج حاصله از اندازه گیری پلاک میکروبی در 2 گروه B,A نیز با هم مقایسه میشود.
مسائل اخلاقی تحقیق: در این تحقیق کلیه مسائل اخلاقی و انسانی یک طرح پژوهشی مد نظر قرار گرفته و موافقت آگاهانه بیماران جلب گردیده و رضایت نامه از بیماران اخذ گردیده که جزئیات این مسائل در فرم شماره 1 و 3 می باشد.