شرح بیماری
ایدز عبارت است از بوجود آمدن ضعف عمده در دستگاه ایمنی بدن (نقص ایمنی). این امر باعث کاهش توانایی بدن در مقابله با عفونتها و توانایی سرکوب سلولهای غیرطبیعی مثل سلولهای سرطانی می‌شود. ویروس ایدز سلولهای ایمنی موجود در خون (لنفوسیت‌ها) و سلولهای ایمنی موجود در بافت‌ها مانند مغز استخوان، طحال، کبد و گره‌های لنفاوی) را درگیر می‌سازد. این سلول‌ها در تولید پادتن برای مقابله با بیماریها و سرطانها نقش دارند. در مجموع باید گفت که ایدز یک نوع نقص ایمنی ثانویه است که در سیر عفونت با ویروس ایدز ایجاد می‌شود.
علت بیماری
عامل بیماری ایدز یک نوع ویروس از گروه رترو ویروسها است که باعث کاهش توانایی سیستم ایمنی بدن میزبان می‌شود. علایمی که ما در بیماری ایدز می‌شناسیم مربوط به بیماریهایی است که در اثر نقص دستگاه ایمنی بدن تولید می‌شوند. در اکثر بیماریهای ویروسی وضع به این منوال است که سلولهای مملو از ویروس ویروسها را آزاد کرده و این ویروسها خود را با پادتنهای آماده مواجه می‌بینند. در چنین وضعی بیماری شخص برطرف می‌شود. اما در مورد ویروس ایدز وضع به گونه‌ای دیگر است.
در اینجا اولین ویروسی که وارد اولین سلول میزبان می‌شوند از حمله پادتنها در امان می‌مانند. ویروسهای جدیدی که از سلول خارج می‌شوند بعضا توسط پادتنها خنثی می‌شوند اما ژنهای اولیه در درون سلول میزبان به تولید ویروس ادامه می‌دهند. ممکن است که ویروس در بدو ورود به سلول میزبان به صورت غیر فعال درآید و بعد از گذشت چندین سال به مساعد شدن اوضاع فعالیت بیماریزایی خود را آغاز کند. این ویروس دستگاه ایمنی بدن را تضعیف می‌کند و در این یک سرماخوردگی ساده هم می‌تواند برای شخص مشکل ساز باشد.
سیر بیماری و علایم آن
ابتلا به بیماری ایدز در اغلب موارد با عوارض ساده‌ای مانند اسهال ، خارش پوست و افزایش خفیف حرارت بدن شروع می‌شود. این عوارض پس از چند هفته خودبخود برطرف می‌شود و شخص خیال می‌کند که به سرماخوردگی دچار بوده است. از آنجا که ساخته شدن پادتنهای موثر حدود 14 روز طول می‌کشد دراین زمان جدال بین ویروسها و پادتنها در جریان است. پس از سپری شدن این مرحله دورانی فرا می‌رسد که حال شخص بیمار خوب می‌شود اما در خون او پادتن ضد ایدز را می‌توان تشخیص داد و از خون وی ویروس ایدز را بدست آورد.
لنفوسیت T4 که مبتلا شده است شروع به تقسیم می‌کند همین امر باعث تورم غدد لنفاوی می‌شود. تورم غدد لنفاوی گاه ماهها یا سالها بعد از ابتلای اولیه پدیدار می‌شود و می‌تواند مدتها به همان حال باقی بماند. در بسیاری از موارد هم ناراحتیهای جدی دیگری به آن اضافه می‌شود. بیماران اکثرا به شدت لاغر می‌شوند چون دیواره روده آنها مواد غذایی را بطور کامل جذب نمی‌کند. در اروپا که تغذیه مردم رضایت بخش است کم شدن وزن چندان مخاطره آمیز نیست. اما در بعضی کشورهای جهان سوم که مردم با سوء تغذیه دست به گریبانند کاهش وزن فرد را نحیف می‌کند.
عرق کردن در شب و احساس خستگی ، التهاب بیضه‌ها از سایر علایم این بیماری است. مرحله بعدی که در آن تصویر نهایی بیماری ایدز به نمایش گذاشته می‌شود حاصل از درهم شکسته شدن کامل سیستم دفاعی بدن است. تعداد سلولهای لنفوسیت T4 به شدت کاهش یافته است و در این حالت انواع بیماریهای باکتریایی ، ویروسی و انگلی قادر هستند که فرد مبتلا را از پای بیاندازند.
عوامل تشدید کننده بیماری
تماس جنسی با افراد آلوده. همجنس‌بازها در معرض بیشترین خطر هستند.
بی‌بند و باری جنسی
استفاده از سرنگهای آلوده برای تزریق مواد مخدر
تزریق خون یا فرآورده‌های خونی آلوده
مواجهه کارکنان بیمارستانها و تکنسینهای آزمایشگاهی با خون ، مدفوع ، یا ادرار افراد آلوده به ویروس ایدز.
پیشگیری
از تماس جنسی با افراد آلوده یا افرادی که مواد مخدر تزریقی مصرف می‌کنند خودداری شود.
از کاندوم استفاده شود.
از بی‌بندوباری جنسی خودداری شود.
خون یا فرآورده‌های خونی باید از لحاظ آلودگی بررسی شده باشد.
تشخیص بیماری
تشخیص این بیماری از طریق آزمایش خون امکان‌پذیر است. خوشبختانه در کشور ما این آزمایش به صورت رایگان انجام می‌شود تا افراد مختلف از سلامتی خود اطمینان حاصل کنند.
درمان
در حال حاضر داروها در معالجه عفونت ایدز مؤثر نیستند. برای مقابله با عفونتها یا پیشگیری از آنها ممکن است آنتی‌بیوتیک تجویز شود. داروهای ضد ویروسی مانند دیدانوزین ، استاوودین ، زالسی تابین ، زیدوودین و نیز داروهای مهارکننده پروتئاز در درمان عفونت با ویروس ایدز مورد استفاده قرار می‌گیرند و ممکن است پیشرفت بیماری را به تأخیر اندازند. تجویز آنها باید توسط پزشکان با تجربه انجام پذیرد. با این داروها (مثل زیدووین) می‌توان انتقال عفونت به نوزادان مادران حامله را کاهش داد. تحقیقات زیادی در رابطه با داروهای جدیدتر و واکسن آن از طریق مهندسی ژنتیک در دست انجام هستند.
درچه شرایطی باید به پزشک مراجعه نمود؟
اگر شما یا یکی از اعضای خانواده‌تان علایم عفونت ایدز را دارید.
اگر پس از تشخیص، علایم یک عفونت دیگر ظاهر شوند (تب، سرفه، یا اسهال).
اگر دچار علایم جدید و غیر قابل توجیه شده‌اید. داروهای مورد استفاده در درمان، عوارض جانبی بسیاری دارند.
معرفی
اچ آی وی ویروسی است که به بیماری مرگبار ایدز منجر می شود. این ویروس با حملات بی امان خود سیستم دفاعی بدن را چنان تضعیف می کند که حتی کوچکترین عفونت ها جان بیمار را به خطر می اندازند.
تاکنون دست کم 28 میلیون نفر در سراسر جهان در اثر ابتلا به ایدز در گذشته اند.
در حالی که 20 سالی است از شناسایی اچ آی وی می گذرد، هنوز هیچ واکسنی برای اچ آی وی و معالجه ای برای ایدز کشف نشده است. با این حال نسل تازه داروها، طول عمر افراد آلوده به اچ آی وی را به طور چشمگیری افزایش می دهد.
برای آگاهی از چگونگی حمله ویروس اچ آی وی و نحوه مبارزه داروها با آن راهنمای سمت راست را کلیلک کنید.
ویروس اچ آی وی
اچ آی وی (Human Immunodeficiency Virus) به سیستم دفاعی، یعنی دقیقا همان سیستمی که معمولا در مقابل عفونت ها از بدن دفاع می کند، هجوم می برد.
این ویروس به یک نوع خاص از گلبولهای سفید خون به نام "سی دی 4 +" حمله می کند. اچ آی وی این سلول را ربوده، ژن های خود را وارد دی ان ای آن می کند، و از آن برای تولید ذرات ویروسی بیشتری استفاده می کند. این ذرات سپس سایر سلول های سالم سی دی 4 + را آلوده می کنند.
آن دسته از سلول های سی دی 4 + که میزبان ویروس اچ آی وی هستند در نهایت از بین می روند. نحوه نابودی این سلول ها هنوز برای دانشمندان مجهول است.
با کاهش شمار سلول های سی دی 4 + توانایی بدن برای مبارزه با بیماری ها افت می کند و به تدریج به سطحی خطرناک می رسد. از این مرحله به بعد بیمار به ایدز (Acquired Immune Deficiency Syndrome) مبتلا شده است.
اچ آی وی نوع خاصی از ویروسی به نام "رتروویروس" (retrovirus) است. هرچند این رتروویرسها نسبت به ویروس های معمولی ارگانیسم ساده تری دارند، اما از میان بردن آنها دشوارتر است.
ژن های رتروویروسها در داخل دی ان ای سلول ها لانه می کنند. به این ترتیب هر سلول جدیدی که از سلول میزبان تکثیر شود حاوی ژن های این ویروس خواهد بود.
رتروویروس ها همچنین ژن های خود را با ضریب خطای بالا در سلول میزبان کپی می کنند. توام شدن این خصیصه با سرعت بالای تکثیر اچ آی وی ، باعث می شود این ویروس با همان سرعتی که منتشر می شود، تعییر شکل نیز بدهد.
علاوه بر این، "پوششی" که ذرات ویروس اچ آی وی در آن محفوظ است، جنسی مشابه سلول های بدن دارد که باعث می شود سیستم دفاعی بدن نتواند ذرات ویروس را از سلول های سالم به راحتی تشخیص دهد.
شرح تصویر
اچ آی وی چگونه تکثیر می شود:
1- ویروس خود را می چسباند: خوشه های پروتئینی در سطح بیرونی ذرات ویروس، به دریافت کننده های پروتئینی "سی دی 4 +" سلول مقصد "ملحق" می شوند.
2- ژن ها کپی می شوند: ویروس اچ آی وی نمونه ای از اطلاعات ژنتیکی خود را کپی می کند.
3- تکثیر: ویروس این کپی از ژن ها را وارد دی ان ای سلول میزبان می کند. وقتی سلول میزبان شروع به تکثیر می کند، بخشهای تشکیل دهنده ویروس اچ آی وی را هم تکثیر می کند.
4- ویروس جدید آزاد می شود: بخشهای تشکیل دهنده ویروس اچ آی وی در نزدیکی جداره سلول جاسازی می شوند. آنها یک "جوانه" را تشکیل می دهند که از سلول جدا می شود و به یک ذره جدید اچ آی وی تبدیل می شود.
آلودگی
ویروس اچ آی وی در خون، مایعات تناسلی افراد و همینطور شیر مادر آلوده یافت می شود.
این ویروس همراه با این مایعات وارد بدن دیگران می شود.
راه های سرایت اچ آی وی:
- آمیزش جنسی با فرد آلوده بدون رعایت اقدامات پیشگیرانه
- استفاده اشتراکی از سرنگ آلوده یا ابزاری که برای سوراخ کردن اعضای بدن استفاده می شود و آلوده هستند
- از طریق خون آلوده
- در معرض تماس قرار دادن زخم یا بریدگی در بدن با مایعات آلوده به اچ آی وی
- نوزادان مادران آلوده ممکن است در دوران جنینی، هنگام تولد یا از طریق تغذیه از شیر مادرآلوده شوند
ویروس اچ آی وی در بزاق دهان شخص آلوده وجود دارد، اما میزان آن کم تر از حدی است که بتواند بیماری را منتقل کند.
زمانی که مایعات حامل ویروس خشک شده باشد، خطر انتقال ویروس نزدیک به صفر خواهد بود.
برای پیشگیری از انتقال اچ آی وی، بهترین راه خودداری از برقراری رابطه جنسی با فرد آلوده به ایدز و استفاده از کاندوم های جنس "لاتکس" (نوعی پلاستیک) است.
ذرات با ابعاد اچ آی وی نمی توانند از کاندوم لاتکس عبور کنند و اگر به درستی و به طور منظم استفاده شوند شیوه کاملا موثری در کاهش خطر انتقال بیماری محسوب می شوند.
هرچند تنها شیوه صد در صد موثر خودداری کامل از آمیزش جنسی است.
معتادان تزریقی می توانند با خودداری از مصرف سرنگ های مشترک خطر آلودگی به اچ آی وی را کاهش دهند
توهمات پیرامون اچ آی وی
آی وی به طرق زیر غیر قابل سرایت است
- از طریق هوا، سرفه و عطسه
- از طریق بوسیدن، تماس پوستی یا دست دادن