چکیده: شهرستان بندر لنگه یکی از شهرستان های استان هرمزگان است.
مرکز این استان شهرستان بندر لنگه است که یکی از بنای مهم جنوب ایران است.
فاصله ی بندر لنگه تا شهرداری 280 کیلومتر و تا بندرعباس 192 کیلومتری و تا بوشهر 420 کیلومتر است.
گمان می رود بندر «گوگونا» همان بندر احرمزی باشد.
بندر لنگه دارای طول جغرافیایی 5440 و عرض جغرافیایی 2635 وارتفاع 2/14 متر می باشد.
بندر لنگه در قدیم نامهای مختلفی از جمله گوگونا و بندر مروارید و کنجه داشته است.
بندر لنگه در استان هرمزگان از شمال به شهرستان بستک و استان فارس و از شرق به بندر عباس و مرکز استان و از غرب به پارسیان و استان بوشهر ختم می شود کار عمده ی مردم شهر بندر لنگه ماهیگیری است و تعداد کمی هم به کشاورزی مشغول می باشند.
این مردم تا قبل از احداث موج شکن و اسکله جدید از داشتن تأسیسات بندری محروم بودند و فقط از اسکله صدمه دیده ای که حدود 20 سال قبل شناخته شده بود استفاده می نمودند.
بندر لنگه به عنوان شهرک ملی در قسمت های شمالی خلیج فارس واقع است و موقع بندر گاهی دارد.
نزدیک ترین ارتفاعات موجود این شهر کوههای برزغان و لاورجاجی به ارتفاع 105 و 270 متر است که در فاصله ی 8 و 10 کیلومتری شمال شرقی این شهر قرار دارد.
بندر لنگه بندر لنگه، مرکز یکی از شهرستان های وسیع و مهم هرمزگان است که بیشتر شهرها و روستاهای آباد و پرجمعیت آن در ساحل خلیج فارس قرار دارد.
مانند بندر حمیران، بندر معلم، بندر لنگ، بندر لنگه، بندر شناس، بندر بستانه، بندر دیوان، بندر مغویه، بندر حسینهه بندر چارک، بندر چیر ومقام و...........
بندر لنگه در گذشته یکی از معتبرترین و آبادترین بنادر ایران و از مراکز مهم اقتصاد خاورمیانه به شمار می رفت.
بندر لنگه در آن زمان چنان زیبا، آباد و پر تحرک بود که به خرید و فروش مروارید در آن به در بندر، بندر مروارید و بالاخره « عروس خلیج فارس» شهرت یافته بود.
برخی از کشورهای جهان برای خرید و فروش مروارید در این بندر نمایندگی تأسیس کرده بودند و کشتی های زیادی در آب های بندر لنگه، به صید و معامله مروارید مشغول بودند.
بندر لنگه دارای یک اسکله 230 متری است این بندر در نزدیک ترین فاصله با کشور امارات متحده ی عربی قرار دارد و با شناورهای معمولی و حتی کندرو می توان در حدود هفت ساعت از آنجا به دبی رسید.
بندر لنگه در 250 کیلومتری جنوب شرقی بندر عباس قرار گرفته است.
در گذشته اهالی بندر لنگه برای رفتن به بندر عباس حدود نه تا ده ساعت صرف می کردند و اکنون با احداث جاده ی آسفالته این راه را بین دو تا نیم ساعت طی می کنند.
در سال های اخیر با بر قراری سرویس های دریایی، مسافران بسیاری از بندر لنگه عازم جزیره ی کیش می شوند و یا از آن جا احیاتستی که خریداری کرده اند با کشتی های مسافربری باز می کردند این رفت و آمدها تا حدودی سبب رونق دوباره ی بندر لنگه شده است.
« این بندر که از دیر باز یکی از بنادر سنتی کشوری در تجارت منطقه ای به حساب می آمد، درسال های اخیر فعال تر شده و اخیراً انجام عملیات تراتریتی کالا را آغاز کرده است.
نخستین معموله تراتریتی طی مراسمی با حضور وزیر راه ترابری از این بندر با یکصد دستگاه کامیون در آذر ماه سال 1374 به سوی کشورهای آسیای میانه راه اندازی شد و شامل شش هزار تن آرد و برنج بود، به این ترتیب بندر لنگه به جمع دیگر بنای تزاتریتی کشور پیوست».
( پیام دریا، 1375، ص 15).
اهالی این بندر اکنون با کسب و کار، تولیدات کارگاههای کوچک، صید انواع ماهی، دریا نوردی، داد و ستد و معاملات بازرگانی، رفت و آمد بین لنگه و شیخ نشین ها و استفاده از مزایای مرز نشینی، زندگی می کنند.
ماهی غذای اصل مردم لنگه است و بخش عمده ی ماهی صید شده است به مصرف غذای روزانه ساحل نشینان و مردم شهرها وروستاهای مختلف این منطقه می رسد.
از بنادر معروف شهرستان لنگه در غرب این بندر، می توان به بندرهای شناس، ملو، پستانه، دیوان، مغویه و در شرق لنگه، بندر کنگ ها بندر معلم، حمیران، برکه سفلین و سایه خوش اشاره کرد.
بندر شناس بندر شناس در نه کیلومتری غرب بندر لنگه و در سه راه آسفالته لنگه به بوشهر قرار دارد و از توابع شهرستان لنگه است.
در آمدهای این بندر کوچک از ماهیگیری، خرما، کشت انواع صیفی وسبزی، به ویژه پیاز سفید و بی بو تامین می شود.( زاهدانی، 45:1378) اهالی بر این اعتقاد اند که شناس در ابتدا « خوش ناس» و به معنی « دارای مردم خوب» بوده و بعدها تبدیل به شناس شده است.
هم چنین در کتاب های تاریخی آمده است که شناس یکی از سرداران ایرانی درباره خلافت در عصر معصم عباسی بوده است.
از نقاط دیدنی بندر شناس، مقبره شیخ راشد مدنی، نخلستان های زیبا، درختان لوریا، انجیر پرتغالی ها و گورستان قدیمی آن است در قبرستان شناس مانند بعضی از روستاهای بندر لنگه وجزیره ی قشم، گیاهی به نام صبر کاشته می شود.
که در بیشتر اوقات سال گلی دارد و از دو رنگ سرخ آتشین گل ها منظره ی دل انگیزی به گورستان می دهد.
انجم روز می نویسد: « شناس از بنادر قدیمی و کهن این خطه است که اثر و آثار عهد گذشته، حکایت از کهن بودن و تاریخی بودن آن می کند، مردم شناس پیرو ومذهب شافعی هستند.
از آثار قدیمی و گذشته ی آن آرامگاه شیخ راشد مدنی از تبار مشایخ وعلمای مدنی مهاجر است که در عهد خواند مشاهیان به خط لارستان مهاجرت کرده اند و زیارتگاه وی مورد استقبال تسنن و تبیثیع است» (1375، ص 100) آب آشامیدنی اهالی بنرد شناس از برکه ها ( آب باران) تأمین می شود.
در شهرستان لنگه، نزدیک ترین بندر به جزیره ی کیش، بندر چارک است) به همین دلیل کسانی که می خواهند به جزیره ی کیش بروند، برای رسیدن به جزیره از نقاط دور و نزدیک به لنگه به چارک می روند و از این بندر با قایق و لنج خود را به کیش می رسانند.
در بندر چارک برخی از اهالی به کار حمل و نقل بار و مسافربری به سواحل و بنای مشغول اند و همواره تعداد زیادی قایق موتوری و لنج در ساحل آماده ی حمل بار و مسافر است.
خصوصیات جمعیتی: در سر شماری سال 1378 بندر لنگه دارای 4001 خانوار با 21073 نفر جمعیت شامل 11048 نفر مرد و 10025 نفر زن بوده است و تراکم مبنی در این شهرها 5/71 نفر در هر هکتار بوده است.
در آبان سال 1378 از 17490 نفر جمعیت 6 ساله و بیشتر این شهر، 88/83% درصد با سواد بوده اند.
این نسبت بدین مردان 32/88 و بدین زنان 38/79 درصد بوده است.
جمعیت این شهر در سال 1382 برابر با 24372 نفر بر آورده می شود.
از 14989 نفر جمعیت 10 ساله و بیشتر این شهر 32/32 درصد شاغل، 69% درصد بیکار « جویای کار»، 63/30 درصد محصل، 46/26 درصد خانه دار، 87% درصد دارای درآمد بدون کار بوده اند و بقیه از نظر وضع فعالیت با هیچ یک از طبقات فوق مطابقت نداشته و یا وضع فعالیت خود را ذکر نکرده اند.) گروههای عمده فعالیت از 4681 نفر شاغلان 10 ساله و بیشتر این شهر 76/4 درصد بخش کشاورزی، 92/17 درصد در بخش صنعت، 84/75 درصد در بخش خدمات و بقیه در سایر گروههای عمده فعالیت به کار اشتغال داشته اند.
خصوصیات فرهنگی و اجتماعی زبان و گویش مردم بنرد لنگه به زبان فارسی تکلم می کنند ولی بعلت مهاجر پذیر بودن این شهر لغاتی از زبانها و لهجه های غربی و بلوچی، لاری نیز کم و بیش رواج دارد.
دین ومذهب مردم بندر لنگه پیرو دین اسلام هستند و حدود نیمی از اهالی شیعه مذهب وبابقی اهل سنت هستند.
امکانات و تاسیسات زیر بنایی: آب لوله کشی بندر لنگه از طریق 6 حلقه چاه معمولی واقع در دشت گریز و 35 کیلومتری شمال بندر لنگه تامین می گردد آب این چاهها شور بوده و غیر قابل آشامیدن می باشد.
به همین دلیل یک دستگاه آب شیرین کن، روزانه 2400 متر مکعب آب دریا را پس از تصفیه در شبکه مصرف قرار می گیرد.
توزیع آب آشامیدنی شهر بندر لنگه، بندر لنگ، 6 روستای حاشیه ای شهر لنگه از شبکه آب بندر لنگه تأمین می شود.
آب شیرین تولیدی، هر هفته یک روز در شبکه ی لوله کشی جریان می یابد که توسط اهالی ذخیره سازی می گردد.
مخازن ذخیره آب شهر شامل 2 مخزن زمینی بتونی به گنجایش بیش از 20 هزار متر مکعب مختص شور و غیر قابل آشامیدن و یک مخزن 5 هزار متر مکعبی آب شیرین است.( بختیاری، 1384) راههای حمل و نقل: مشخصات محورهای ارتباطی بندر لنگه عبارت اند از: الف) محور ارتباطی بندر لنگه، بندر خمیر: این جاده آسفالته از نوع آسفالت سرد و 106 کیلومتر مربع طول دارد.
ب) محور ارتباطی بندر لنگه- گاوبندی: این جاده به طول 225 کیلومتر مربع از نوع فرعی درجه یک وبا آسفالت سرد به محدوده استیقال بوشهر متصل می گردد.
ج) محور ارتباطی بندر لنگه- بستک: این جاده فرعی با طول 165 کیلومتر مربع از نوع آسفالت است.
د) محور ارتباطی بندر لنگه- بندر عباس: طول این جاده 249 کیلومتر مربع از نوع آسفالت سرد درجه یک و از شهر بندر خمیر یتر عبور می نماید.( بختیاری، 14:1384) د) محور ارتباطی بندر لنگه- بندر عباس: طول این جاده 249 کیلومتر مربع از نوع آسفالت سرد درجه یک و از شهر بندر خمیر یتر عبور می نماید.( بختیاری، 14:1384) علل رواج بازرگانی خارجی: موقع بندری مناسب: بندر لنگه برخلاف بندر عباس و بوشهر وحتی بنادر آن طرف خلیج فارس مانند: دبی، بحرین، قطر، دریای عمیقی دارد ودر نتیجه در آن روزها کشتی های بزرگ می توانند تا نزدیکی ساحل بیایند و لنگر بیندازند و این موضوع در آن زمان که در هیچ یک از بنادر ایران و کشورهای مجاور اسکله و بار انداز وجود نداشت، فوق العاده حائز اهمیت بود.
کشتی های بزرگ اقیانوس پیما با برنامه های منظم به طور مرتب برای حمل ونقل کالا و مسافریست به بندر لنگه آمد ورفت داشتند به طوری که گاهی هفت کشتی بزرگ در بندر لنگه، لنگر انداخته وبه تخلیه وبارگیری مشغول بودند.
در آن روزها، آمد و رفت کشتی های بزرگ به بنادر در آن طرف خلیج فارس مانند: دبی، قطر، ابوظنی، وغیره معمول نبوده و مردم نواحی جنوبی دریای پارس مایحتاج نشان را از لنگه تامین می کرد وبا کشتی های بارهای کالاها را به عمل اقامت خود می بردند.
کشتی های متعدد باری نیز برای حمل کالا از راه دریا به بنادر دور و نزدیک، در بندر لنگه پهلو می گرفتند وبازای خرید و فروش اجناس، همیشه گرم و پر رونق بوده ( کرامتی، 6:1370) نزدیکی به بنای خلیج فارس: یکی دیگر از موارد امتیاز بندر لنگه نزدیکی این بندر به بنا سواحل امارات مصالح آن یا امارات متحده ی عربی امروز، از قبیل دبی، مشارقه، ابوظنی و رأس الخمه و غیره بود.
وبندر عباس مرکز استان هرمزگان و از انبار معروف و بزرگ ایران است.
این بندر در برابر تنگه هرمز و جزایر پنج گانه هرمز، لارک، قشم، هنگام و اندر بی قرار گرفته است.
بندر عباس در زمان شاه عباس صفوی تأسیس شد و از همان زمان از بنادر مهم خلیج فارس محسوب می شود.در میان بنادر کشورمان در خلیج فارس، بنادر خرمشهر، آبادان و امام در خوزستان وبنادر بوشهر و خارک دراستان بوشهر وبنادر لنگه، کنگ، عباس، قشم و چارک در استان هرمزگان وبنادر چابهار و کنارک در استان سیستان و بلوچستان اهمیت ویژه ای دارند وهر کدام به نسبت اهمیت وقدرت ومیزان تخلیه و بارگیری و محل جغرافیایی، دارای تأسیسات بندری واسکله و موج شکن می باشند.
بنادر دیگر نیز به لحاظ نقاط آباد سواحل شمالی خلج فارس و محل های استقرار قایق ها و لنج های باری وماهیگیری وصید آب زیان و تجمع جمعیت وبه ویژه از جمعیت وجود ارتباط دایم بین این بنادر و دریا از یک طرف وروستا ها وشهرهای اطراف از سوی دیگر، دارای اهمیت و ارزش بسیار هستند.
(اسدالهی 90:1384) نزدیکی به بندر چارک: بندر چارک، مرکز بخش شبیکوه از توابع شهرستان لنگه، در 84 کیلومتری غرب بندر لنگه واقع شده است.
بندر چارک در کنار خلیج فارس قرار گرفته و فاقد تأسیسات بندری مجهز است.
بنابه نوشته انجم روز: « وجه سمیه این بندر « چاه رقیه» بوده، رقیه نام زن حیزی است که آن چاه را حفر کرده است.، من این نظریه را رد می کنم ووجه تسمیه آن را چهار دگ می دانم، یک نظر سطحی و زود گذر به جهات سه گانه ی چارک وقتی از جهات شرقی وغربی به سوی مرکز شهر وجه تسمیه آن را روشن می کند.» ( همان، ص 94) به عقیده اهالی، چارک مخفف چهار یک یا یک چهارم ویا یک قسمت از چهار قسمت ویک خصه از چهار حصه می باشد، به دلیل این که در گذشته در محدوده بخش بیشکوه چهار دهستان وجود داشته و دهستان چارک، یک قسمت از آن چهار قسمت بوده است و این محل به چهار یک و کم کم تبدیل به چارک شده است.
در شهرستان لنگه، نزدیک ترین بندر به جزیره کیش بندر چارک است، به همین دلیل کسانی که می خواهند به جزیره ی کیش بروند، برای رسیدن به جزیره، از نقاط دور ونزدیک به لنگه وپس به چارک می روند و از این بندر با قایق و لنج خود را به کیش می رسانند.
در بندر چارک برخی زا اهالی به کار حمل ونقل بار ومسافر به سواحل وبنادر مشغول اند و همواره تعداد زیادی قایق موتوری و لنج در ساحل آماده ی حمل بار و مسافر است.( اسد الهی 4:1384) کالاهای صادراتی بندر لنگه: کالاهای صادراتی آن روز بندر لنگه نیز در خور توجه بود، مقدار زیادی از کالاهای داخلی از قبیل فرش، خشکبار، گل سرخ خشک شده، تسفرمحلی، شاخه چوبی، بادبان، از این بندر صادر می شده قسمتی از این کالا ها را بازرگانان ایرانی مستقیماً به بنادر هندوستان وعدن ولمن وبنادر آفریقای شرقی محمل کردند وقسمتی را هم صاحبان کشتی های بادی بزرگ هندی و لمنی و آفریقایی خریداری وصادر می کردند.
علاوه بر کالای فوق مقدار زیادی مصرف را در بندر لنگه کشتی های اقیانوس پیما، مستقیماً به بنادر اروپا می بردند.( زاهدانی، 2:1381) فراوانی ارز خارجی: بندر لنگه در آن روزگار مرکز عمده ی صید و خرید و فروش مروارید بود و همین رونق معاملات مروارید، سبب شده بود که ارز بی شماری در دسترس مردم لنگه قرار گیرد.
با وجود ارز فراوان، بازرگانان لنگه ای می توانستند هر متد بر جنس خارجی که می خواستند، خریداری و وارد کشور کنند وبرای پرداخت قیمت کالاهای مورد نیاز خود به هیچ وجه در مضیقه نبودند.( زاهدانی 25: 1381) وجود بازرگانان بزرگ: انجام دادن معاملات بزرگ وفراوان در لنگه و نیز تمرکز پول وسرمایه در این شهر هجوم خریداران فراوان مروارید وسایر کالاهای ایرانی به بندر لنگه وخلاصه رونق وضع اقتصادی: سبب استقرار و پیدایش تعداد قابل توجهی از بازرگانان و سرمایه داران بزرگ در بندر لنگه شده بود.
( تساینی، 26:1378) آزادی و ورود کالاهای خارجی: آزادی کامل و ورود کالاهای خارجی وفقدان هر گونه تشریفات ومقررات گمرکی و نبودن هیچ گونه محدودیت، ممنوئیت برای ورود کالا وعدم دریافت عوارض، سبب توسعه بازرگانی بندر لنگه شده بود.
بازرگانان هر مقدار کالا که احتیاج داشتند بی مانع ویا پرداخت حقوق گمرکی، به ارزان ترین قیمت وارد می کردند و در مقابل حق العمل مناسبی، کالاها را به داخل کشور در خلج فارس باشد وانواع واقسام کالاها را از همه نقاط جهان وارد بندر لنگه کنند و علاوه بر مصرف داخلی، مقدار قابل توجهی هم به بنادر خلیج فارس وشیخ نشین ها صادر شود.( رستیانی، 27:1378) ضرنیت اسکله: ضرفیت اسکله ی این بندر را ابتدا دوازده هزار تن در روز و 3/4 میلیون تن در سال وبعدها روزانه 15 هزار تن وسالانه 4/5 میلیون تن کالا اعلام داشتند.
در سال های اخیر این بندر به دلیل توجهی که به آن شده از بندرهای مهم ایران ودارای اهمیت خاصی نیز می باشد.( تبییانی ، 28:1378) تأسیسات بندری: تأسیسات بندر تازه با هزینه ای بالغ بر 7/1 میلیارد ریال، به گونه ای طراحی شده است که بتوان از آن علاوه بر صیادی، برای حمل و نقل دریایی کالا ومسافر نیز استفاده کرد.
اسکله این بندر که جانشین اسکله قدیمی شده است، از نوع سپر فولادی به طول 130 متر و آنجور 5/5 متر است وبرای آسان تر کردن پهلو گیری کشتی ها، یک موج شکن پانصد متری، از آن محافظات می کند.
همچنین انبار سر پوشیده ای به وسعت 2700 متر مربع، یک پایانه ی مسافر بری به مساحت 1800 متر مربع و امکانات اداری و شپیابی در طرح، پیش بینی شده است.
با توجه به اینکه این بندر تنها 80 مایل دریایی با بندر فجیره در ساحل جنوبی دریای عمان، فاصله دارد، کارشناسان متعقد هستند که این بندر در صورتی که کمبودهای آن بر طرف شود از نظر حمل ونقل دریایی یکی از بنادر مهم مقتلقه خواهد شد.( سیانی، 3-29:1378) تجارت در بندر لنگه: بندر لنگه به دلیل موقع جغرافیایی آن درکناره خلیج فارس و داشتن بندر گاه خوب و عمق و نزدیک بودن به بنادر آن طرف خلیج فارس، در حدود یک قرن یا بیشتر، از راه بازرگانی خارجی و فعالیت های حمل ونقل دریایی رونق واعتباری بی مانند بدست آورده بود وروز به روز بر عمران و آبادانی آن افزوده می شد وبه جرأت می توان گفت در هر دو سوی خلیج فارس رقیب و مانندی نداشت و مردمانی صرفه و ممکن در آن زندگی می کردند.
عملیات اجرای این بندر در سال 1354 ش شروع شده اما پس از پیروزی انقلاب اسلامی ایران، مدتی متوقف گردید تا آن که در سال 1360 ش اجرای طرح از سر گرفته شد و نخستین کشتی اقیانوس پیما در همین سال در کرانه های آن پهلو گرفت، اما تخلیه وبارگیری کشتی ها با تکمیل تأسیسات بندری تا شهریور 1363 به طور انجامید.
یک سال بعد یعنی در تیر ماه 1364، ترمینال کانتینری بندر و در سال 1365 ش ساختمان ترمینال ها و محوطه ی آن پایان گرفت.
( مشیری 127:1380) جغرافیایی اقتصادی در بنرد لنگه: کشاورزی: به علت کمبود آب در این شهرستان و توابع آن کشاورزی پرداختی وجود ندارد کمبود آب یک ماده ی میانی کشاورزی بندر لنگه را به رکود کشانده است و حال آن که در این بندر در گذشته صادر کننده ی محصولات زرائی بوده ولی امروزه خود مصرف کننده شده است.
عواملی که باعث این رکود شده است عبارت اند از:کمبود شدید آب، عدم رسیدگی و توجه کافی به وضعیت کشاورزی منطقه با احداث چاه و حفره چاه و احداث سد بتونی می توان زمین ها را بر زیر کشت برد و با احیای دوباره ی کشاورزی بندر لنگه رونق داد.
سطح زیر کشت محصولات عمده ی سالانه بنرد لنگه در سال زرائی 72-1368 حدود 069/2 هکتار بود که حدود 442 هکتار گندم ( آبی و دیم) وحدود 337 هکتار جو( آبی و دیم) بوده و بقیه سطح شامل مرکبات و خرما است ومیزان تولید آن در سال فوق بالغ بر 480/6 تن محصول بوده که از این مقدار حدود 100/6 تن خرما بدست می آمده است.
از لحاظ پوشش گیاهی این شهرستان دارای انواع رستیمانی از نوع گرمسیری می باشد که در بخشهای مرتفع می رویند که مهمترین آن ها عبارت اند از « مسدر، گز، نخل، کمر، آویشن، بادام وحشی، گون، انجیر.( کرامتی، 6:1370) صنایع: صنایع نفتی در اطراف جزیره ی لاوان با ضرفیتی بالغ بر 000/132/6 شبکه در سال 1364 از جمله صنایع دیگر این منقطه می باشد.
صنعت گران واستادکاران این شهرستان به خصوص بندر کنگ و صنعت قایق و لنج سازی فعالیت دارند و کارخانه های آرد، یخ سازی، شیلات پر شهر بندر لنگه فعالیت دارند.
گسترش صنایع دستی در جزیره ی کیش، با توجه به فراوانی مواد اولیه: چون صدف، استخوان ماهی، لاک پشت دریایی، مرجان، ستاره ی دریایها، و دیگر پوسته های نرم تنان دریایی، از جمله کارهایی هستند که می توان در آینده به هنرهای دستی جزیره ی کیش رونق داد.
از سال 1366 هـ..ش کارگاه هها و کارخانه های کنسرو ماهی، پودر ماهی، سردخانه ها ، کارگاههای تولید قایق های قابیر و کلاس، کارخانه ی کشتی سازی، ................درجزیره ایجاد وراه اندازه شده است.( افشار، 157:1378) معادن: از مهمترین معادن این شهرستان که به صورت پراکنده در مناطق ستبک، تدرویه ماپل غار و..........وجود دارد می توان سنگ گچ، سنگ لاشه، شن و ماسه را نام برد ومعادنی که در سال 1365 مورد بهره برداری قرار گرفته و استخراج سالانه آن بالغ بر حدود 000/73 تن بوده است.
متعلق به معادن سنگ گچ در این شهرستان می باشد.
صنایع نفت حوزه جزیره لاوان به نامهای رسالت، دشادت، وسلمان از دیگر منابع معدنی این شهرستان به شمار می رود.( بختیاری، 132:1370) جغرافیایی سیاسی: در خردادماه 1359 شهرستان کیش در استان هرمزگان منحل و تبدیل به یک بخش به نام کیش وتابع شهرستان بندر لنگه گردید.
شهرستان بندر لنگه ومنابع آن اعبارت اند از: 5 بخش و پانزده دهستان و 313 روستا، جزایر هند، دبی وشتور تابع این شهرستان هستند.
بافت شهری و اطلاعات توریسی لنگه: چهره ی واقعی شهر بندر لنگه از یک سوی به دیوارهای بلند و کوچه های تنگ وسایه گیر ختم می گردد و از سوی دیگر دارای فضاهای باز ومیدان های متعددی است که بافت مرکزی شهر را شکل می دهد.
سبک معماری در این شهر که تشکیل یافته از بادگیرها و سایر مشخصات معماری، گرمسیری،چهره ی حقیقی شهر را می سازد.
مرکز شهر بندر لنگه که کنار آبهای خلیج فارس واقع شده، تشکیل یافته از قسمت های اداری ومرکز اجتماعی، فرهنگی شهر که شبکه ارتباطی شهر را در بر گرفته است.
این شبکه متشکل از چندین بلوار، خیابان، میدان که اکثراً به اسکله ی بندر لنگه صنعتی می گردد.( گنجی،3/2/ 16:79 ) گردشگاهها: در شهر بندر لنگه و حومه آن مناطقی وجود دارد که مسافران تازه وارد را به سوی خود جلب می کند دریا، طبیعت گرمسیری، نیلوفرهای اسوان وحشی، بازار ماهی، آب انبارهای پوشیده شده ی کتبندی شکل، بادگیرهای بلند، ................جملگی از ویژگیهای دیدنی به شمار می روند.
ساحل مروارید یا ساحل صدف که بیشتر ارقات مردم برای تفریح به این ساحل می روند در 9 کیلومتری شهر بندر لنگه قرار دارد.
اسکله بندر لنگه یکی دیگر از تفرحگاههای مردم به خصوص برای تازه واردها می باشد که در امتداد بلوار امام ضمنی قرار دارد و در اینجا لنج ها وقایق ها همیشه آماده مسافربری وبارگیری هستند.
ماهی یکی از غذاهای روزمره مردم لنگه است که در بازارهای ماهی لنگه به خصوص در محله سماچی که از مناطق دیدنی و پرتراکم است انجام می گیرد.(اسنثار ستیانی ، 1380 ص 130) توانایی اقتصادی: کشاورزی بندر لنگه به دلیل نبودن آب شیرین بیشتر به گونه ی دیم است که آن هم سبب بارندگی اندک، فراورده های خوبی به دست نمی آورد.
گندم، جو، کره بار، لیمو، نارنگی، فراورده های کشاورزی آن است.
ماهی که صید آن در این بندر رواج دارد یکی از کالاهای صادارتی است.
برخی از کالاهای صادراتی است برخی از کالاهای صادراتی سایر شهرستان کشور از این بندر به شیخ نشین های حوزه ی خلیج فارس صادر می شود وبندر لنگه دارای اسکله و موج شکن است.
( افشار ستیانی هیرمند، 57:1378) در روی زمین جزیره ی کیش، پوسته خارک زارعی وجود دارد.
که برای کشت مناسب بوده واز نگاه حاصلخیزی، بهترین جزیره های خلیج فارس است.از کل زمین های کشاورزی کیش، حدود 150 هکتار، دارای توانایی کشت و آباد کردن است ولی تامین آب این زمین ها مشکل است، از این رو تنها می توان بعضی از اراضی را با ایجاد کشت وتمرکز و هماهنگ با بازار مصرف رهگذران مانند: مسیخی، سبزی، و یا درختان میوه آباد کرده صید مروارید نیز از کارهای مهم مردم جزیره ی کیش بوده که از این راه در آمد زیادی بدست می آورند.و مروارید کیش از چهار گونه ی، یگه، لگو، بدله، نامم تشکیل می شود.
بحران معاملات مروارید بندر لنگه تا قبل از شروع جنگ جهانی اول در اوج عمران و آبادانی به سر می بردند و پس از خاتمه ی جنگ از آن جا که کشورهای اروپایی بر اثر خسارات ناشی از جنگ با بحران شدیدی مواجه شدند وبی کاری و فقر کشورهای جنگ زده را فراگرفتن، به تدریج مردم این کشورها رغبتی به خرید اجناس لوکس، جواهرات و به ویژه مراورید ایران و بندر رضا مه ( بحرین) وارد آمد و قیمت مروارید در تمام بنادر وجزایر که به صید مراورید اشتغال داشتند، به شدت سقوط کرد.
در نتیجه صید مروارید که هزینه ی زیادی در بر داشت به یک باره از میان رفت و بازرگانان مروارید یکی پس از دیگری ور شکست شدند وبه دنبال آن کارو کاسبی طبقات دیگر مردم لنگه هم از رونق افتاد.
(سیانی امیر صد 58:1378) این دسته مروارید را ماروچی دریا، از نحواصان و ناظرها می خریدند وبعد در لنگه و هندوستان و کشورهای اروپایی می فروختند.
تجار وارد کننده کالا که از هندوستان و اروپا بودند و کالاهای وارداتی آنها عبارت بودند از قند ، شکر، برنج و غیره...............
تجار صادر کننده که گاهی وارده کننده هم می شوند.
این بازرگانان صدف و محار مروارید و پوست، کاسه پشت و آبعوزه را به آسمان می فرستادند.
فرش را به عمان می بردند و از مقابل از کلکته چای وارد می کردند.( نور بخش، 65:1377) کمپانی خارجی درلنگه: در حدود 80 سال پیش اولین شرکت خارجی متعلق به انگلیسی ها به نام گرپال کمپانی در لنگه تأسیس شد و کشتی های متعددی بنا به حواله ی شرکت مذکور از اروپا، امریکا، به لنگه می آورند.
سالی دوبار از آمریکا هر با صد هزار صندوق وهر صندوق دو قوطی به لنگه نفت وارد می شد و هر ماه کشتی 50 هزار صندوق نفت برای دبی شارقه، عمان،راس المغیر محمل می شده بعدها نام شرکت عرپال کمپانی، تبدیل به شرکت گری ملکتری گردید.
قبل از جنگ جهانی، یک شرکت آلمانی به نام روبرت ونگهوس کمپانی، در بنادر خلیج فارس ،بوشهر، خرمشهر، بندرعباس تأسیس شده بود.
کار شغل محل پارچه از اروپا به سواحل شمالی و خلیج فارس بود.
مقدار قابل توسعی از پارچه ها ار به عربستان، دبی، راس المغیر، ام القوین، دو دیگر شیخ نشین ها حمل می کردند.(خزائی، 55:1383) مهاجرت بازرگانان: سال های 1310 تا 1340 ش برای تجارت بندر لنگه سال های بحرانی بود که در این سال ها تجارت خارجی لنگه تقریباً از بین رفت وبسیاری از بازرگانان هم با از دست دادن سرمایه هایشان یا از معامله و تجارت دست کشیدند ویا برای امرار معاش به بندر وبا سیر و در آخر جزیره ی قشم، نقل مکان کردند و همین طور برخی به جزایر کیش و هنگام وسرانجام به دبی رفتند.
به قول محمد علی جناب: « با مهاجرت به سزایی که ( بازرگانان) در فنون تجارت داشتند در مدت کوتاهی برای دوبی رونق و سعادت به وجود آوردنده شیخ دوبی مقدم مهاجران ایرانی را گرامی داشت و آنان را از هر حیث یاری نمود.
بازرگانان مهاجر که دیدند در این جا برخلاف آن سوی خلیج ( فارس) که عادیات گمرکات دریتول واجاره ای فرما دگر پایان و نامباشرین آنها بوده عزیز نشان می دارند دیگران را نیز تشویق به مهاجرت کردند.»( کرامتی، 58:1370) برخی از بازرگانان لنگه ای نیز به معاملات بسیار محدود اجناس داخلی قناعت کردند و در لنگه مانند برخی به لار، بندر عباس وسایر نقاط رفتند و در آنجا رجل اقامت افکندند.
بحران تجارت بندر لنگه در سال های 1310 تا سال 1340 ش سبب شد که وضع شهر روز به روز بدتر شود و جمعیت لنگه کاهش یا به این وضع نه فقط در بندر لنگه بلکه در سراسر ساحل جنوبی ایران حکم فرما بود و تا آن موقع دولت توجه زیادی به سواحل جنوبی کشور نداشت وبا پیش رفت های محدودی که سرامور کشور حاصل شده بود نمی شد انتظار داشت که بازرگانی خارجی، مثل سابق رواج داشته باشد و درهای بنادر کشور روی واردات بدون قید وشرط همه گونه اجناس خارجی باز باشد.
( نوربخش 5:1371) بازرگانان بندر لنگه: در حدود 70 سال پیش 4 دسته از بازرگانان در لنگر فعالیت داشتند: بازرگانانی به نام سبیتی که مجازهای بی شمار و غواصان متعددی دراختیار داشتند و در اول تابستان از دریا مروارید صید می کردند.
بازرگانان لنگه ای که طواش نامیده می شود کارشان خرید و فروش مروارید بود.
عملکرد: دگرگونی بین عمل تخلیه وبارگیری با درجه و عملیات کنار کشتی وتغییر در نیازمندیهای وسایل وتجهیزات منجر به برخورد اشتباه کاری می گردد.
نسبت با اوضاع وشرایط ارائه شده در تصاویر عللی می تواند وجود داشته باشد که از آنها به بسته بندی ناصحیح و یا چیدن نادرست کالا در درون کشتی هاست.
موضوع تخلیه ی بار نیز اغلب به خوبی صورت نمی گیرد که تقصیر در این مورد توجه عمل مباشرت باراندازی و بارگیری می گردد ویا اینکه عملیات تخلیه وبارگیری کالا حتی در خود بندی بطرز نامناسبی انجام شود.
مصالح لازم برای تنگ هم چیدن کالاها درکشتی تبلوریکه در عکس 5-7 نشان داده شده ممکن است یکی از عللی باشد که نادیده گرفته شده ولی تخلیه وبارگیری غیر صحیح مرتباً مشاهده می شود.
مثلاً لوله های کاغذ کرافت در اثر بدی برداشت و گذاشت اغلب پاره شده و بیمان خیابان می یافتند و صندوق های چینی آلات مشاهده می شود.به نحو بدی رو بهم گذارده می شود.
میزان تخلیه وبارگیری هر کشوری درلنگرگاه بلور متوسط درصد 300 تن گزارده شود که به فراهم روبه، وضع هوا وفاصله تا ساحل بستگی دارد.( زاهدی، 59:1375) نتیجه گیری: عواملی که سبب رکود تجارت در بندر لنگه در 70 تا 80 سال قبل گردید وباعث شد که رونق بازرگانان از سواحل شمالی به شیخ نشین ها منتقل شود کم و بیش همان عواملی هستند که در دیگر بنادر و جزایر حوزه ی خلیج فارس هم تاثیر گذاشت از این رو با بررسی بازرگانی بندر لنگه نیز می توان به علت رکود تجارت، در سایر بنادر در حوزه ی شمالی خلیج فارس پی برد.
آنچه باعث رکود بازرگانی خارجی لنگه شد عبارت اند از: بحران معاملات مروارید، تاسیس گمرک، محدودیت های قانونی اعضار تجارت و مهاجرت بازرگانان از لنگه و جزایر و از آنجا به شیخ نشینها.