چکیده:
شهرستان بندر لنگه یکی از شهرستان های استان هرمزگان است. مرکز این استان شهرستان بندر لنگه است که یکی از بنای مهم جنوب ایران است.
فاصله ی بندر لنگه تا شهرداری 280 کیلومتر و تا بندرعباس 192 کیلومتری و تا بوشهر 420 کیلومتر است. گمان می رود بندر «گوگونا» همان بندر احرمزی باشد.
بندر لنگه دارای طول جغرافیایی 5440 و عرض جغرافیایی 2635 وارتفاع 2/14 متر می باشد.
بندر لنگه در قدیم نامهای مختلفی از جمله گوگونا و بندر مروارید و کنجه داشته است.
بندر لنگه در استان هرمزگان از شمال به شهرستان بستک و استان فارس و از شرق به بندر عباس و مرکز استان و از غرب به پارسیان و استان بوشهر ختم می شود کار عمده ی مردم شهر بندر لنگه ماهیگیری است و تعداد کمی هم به کشاورزی مشغول می باشند.
این مردم تا قبل از احداث موج شکن و اسکله جدید از داشتن تأسیسات بندری محروم بودند و فقط از اسکله صدمه دیده ای که حدود 20 سال قبل شناخته شده بود استفاده می نمودند.
بندر لنگه به عنوان شهرک ملی در قسمت های شمالی خلیج فارس واقع است و موقع بندر گاهی دارد. نزدیک ترین ارتفاعات موجود این شهر کوههای برزغان و لاورجاجی به ارتفاع 105 و 270 متر است که در فاصله ی 8 و 10 کیلومتری شمال شرقی این شهر قرار دارد.
بندر لنگه
بندر لنگه، مرکز یکی از شهرستان های وسیع و مهم هرمزگان است که بیشتر شهرها و روستاهای آباد و پرجمعیت آن در ساحل خلیج فارس قرار دارد. مانند بندر حمیران، بندر معلم، بندر لنگ، بندر لنگه، بندر شناس، بندر بستانه، بندر دیوان، بندر مغویه، بندر حسینهه بندر چارک، بندر چیر ومقام و...........
بندر لنگه در گذشته یکی از معتبرترین و آبادترین بنادر ایران و از مراکز مهم اقتصاد خاورمیانه به شمار می رفت.
بندر لنگه در آن زمان چنان زیبا، آباد و پر تحرک بود که به خرید و فروش مروارید در آن به در بندر، بندر مروارید و بالاخره « عروس خلیج فارس» شهرت یافته بود.
برخی از کشورهای جهان برای خرید و فروش مروارید در این بندر نمایندگی تأسیس کرده بودند و کشتی های زیادی در آب های بندر لنگه، به صید و معامله مروارید مشغول بودند.
بندر لنگه دارای یک اسکله 230 متری است این بندر در نزدیک ترین فاصله با کشور امارات متحده ی عربی قرار دارد و با شناورهای معمولی و حتی کندرو می توان در حدود هفت ساعت از آنجا به دبی رسید. بندر لنگه در 250 کیلومتری جنوب شرقی بندر عباس قرار گرفته است.
در گذشته اهالی بندر لنگه برای رفتن به بندر عباس حدود نه تا ده ساعت صرف می کردند و اکنون با احداث جاده ی آسفالته این راه را بین دو تا نیم ساعت طی می کنند.
در سال های اخیر با بر قراری سرویس های دریایی، مسافران بسیاری از بندر لنگه عازم جزیره ی کیش می شوند و یا از آن جا احیاتستی که خریداری کرده اند با کشتی های مسافربری باز می کردند این رفت و آمدها تا حدودی سبب رونق دوباره ی بندر لنگه شده است.
« این بندر که از دیر باز یکی از بنادر سنتی کشوری در تجارت منطقه ای به حساب می آمد، درسال های اخیر فعال تر شده و اخیراً انجام عملیات تراتریتی کالا را آغاز کرده است. نخستین معموله تراتریتی طی مراسمی با حضور وزیر راه ترابری از این بندر با یکصد دستگاه کامیون در آذر ماه سال 1374 به سوی کشورهای آسیای میانه راه اندازی شد و شامل شش هزار تن آرد و برنج بود، به این ترتیب بندر لنگه به جمع دیگر بنای تزاتریتی کشور پیوست». ( پیام دریا، 1375، ص 15).
اهالی این بندر اکنون با کسب و کار، تولیدات کارگاههای کوچک، صید انواع ماهی، دریا نوردی، داد و ستد و معاملات بازرگانی، رفت و آمد بین لنگه و شیخ نشین ها و استفاده از مزایای مرز نشینی، زندگی می کنند.
ماهی غذای اصل مردم لنگه است و بخش عمده ی ماهی صید شده است به مصرف غذای روزانه ساحل نشینان و مردم شهرها وروستاهای مختلف این منطقه می رسد.
از بنادر معروف شهرستان لنگه در غرب این بندر، می توان به بندرهای شناس، ملو، پستانه، دیوان، مغویه و در شرق لنگه، بندر کنگ ها بندر معلم، حمیران، برکه سفلین و سایه خوش اشاره کرد.
بندر شناس بندر شناس در نه کیلومتری غرب بندر لنگه و در سه راه آسفالته لنگه به بوشهر قرار دارد و از توابع شهرستان لنگه است. در آمدهای این بندر کوچک از ماهیگیری، خرما، کشت انواع صیفی وسبزی، به ویژه پیاز سفید و بی بو تامین می شود.( زاهدانی، 45:1378)
اهالی بر این اعتقاد اند که شناس در ابتدا « خوش ناس» و به معنی « دارای مردم خوب» بوده و بعدها تبدیل به شناس شده است. هم چنین در کتاب های تاریخی آمده است که شناس یکی از سرداران ایرانی درباره خلافت در عصر معصم عباسی بوده است.
از نقاط دیدنی بندر شناس، مقبره شیخ راشد مدنی، نخلستان های زیبا، درختان لوریا، انجیر پرتغالی ها و گورستان قدیمی آن است در قبرستان شناس مانند بعضی از روستاهای بندر لنگه وجزیره ی قشم، گیاهی به نام صبر کاشته می شود. که در بیشتر اوقات سال گلی دارد و از دو رنگ سرخ آتشین گل ها منظره ی دل انگیزی به گورستان می دهد.
انجم روز می نویسد:
« شناس از بنادر قدیمی و کهن این خطه است که اثر و آثار عهد گذشته، حکایت از کهن بودن و تاریخی بودن آن می کند، مردم شناس پیرو ومذهب شافعی هستند. از آثار قدیمی و گذشته ی آن آرامگاه شیخ راشد مدنی از تبار مشایخ وعلمای مدنی مهاجر است که در عهد خواند مشاهیان به خط لارستان مهاجرت کرده اند و زیارتگاه وی مورد استقبال تسنن و تبیثیع است» (1375، ص 100)
آب آشامیدنی اهالی بنرد شناس از برکه ها ( آب باران) تأمین می شود.
در شهرستان لنگه، نزدیک ترین بندر به جزیره ی کیش، بندر چارک است) به همین دلیل کسانی که می خواهند به جزیره ی کیش بروند، برای رسیدن به جزیره از نقاط دور و نزدیک به لنگه به چارک می روند و از این بندر با قایق و لنج خود را به کیش می رسانند.
در بندر چارک برخی از اهالی به کار حمل و نقل بار و مسافربری به سواحل و بنای مشغول اند و همواره تعداد زیادی قایق موتوری و لنج در ساحل آماده ی حمل بار و مسافر است.
خصوصیات جمعیتی:
در سر شماری سال 1378 بندر لنگه دارای 4001 خانوار با 21073 نفر جمعیت شامل 11048 نفر مرد و 10025 نفر زن بوده است و تراکم مبنی در این شهرها 5/71 نفر در هر هکتار بوده است.
در آبان سال 1378 از 17490 نفر جمعیت 6 ساله و بیشتر این شهر، 88/83% درصد با سواد بوده اند. این نسبت بدین مردان 32/88 و بدین زنان 38/79 درصد بوده است. جمعیت این شهر در سال 1382 برابر با 24372 نفر بر آورده می شود.
از 14989 نفر جمعیت 10 ساله و بیشتر این شهر 32/32 درصد شاغل، 69% درصد بیکار « جویای کار»، 63/30 درصد محصل، 46/26 درصد خانه دار، 87% درصد دارای درآمد بدون کار بوده اند و بقیه از نظر وضع فعالیت با هیچ یک از طبقات فوق مطابقت نداشته و یا وضع فعالیت خود را ذکر نکرده اند.)
گروههای عمده فعالیت از 4681 نفر شاغلان 10 ساله و بیشتر این شهر 76/4 درصد بخش کشاورزی، 92/17 درصد در بخش صنعت، 84/75 درصد در بخش خدمات و بقیه در سایر گروههای عمده فعالیت به کار اشتغال داشته اند.
خصوصیات فرهنگی و اجتماعی
زبان و گویش مردم بنرد لنگه به زبان فارسی تکلم می کنند ولی بعلت مهاجر پذیر بودن این شهر لغاتی از زبانها و لهجه های غربی و بلوچی، لاری نیز کم و بیش رواج دارد.
دین ومذهب
مردم بندر لنگه پیرو دین اسلام هستند و حدود نیمی از اهالی شیعه مذهب وبابقی اهل سنت هستند.
امکانات و تاسیسات زیر بنایی:
آب لوله کشی بندر لنگه از طریق 6 حلقه چاه معمولی واقع در دشت گریز و 35 کیلومتری شمال بندر لنگه تامین می گردد آب این چاهها شور بوده و غیر قابل آشامیدن می باشد.
به همین دلیل یک دستگاه آب شیرین کن، روزانه 2400 متر مکعب آب دریا را پس از تصفیه در شبکه مصرف قرار می گیرد.
توزیع آب آشامیدنی شهر بندر لنگه، بندر لنگ، 6 روستای حاشیه ای شهر لنگه از شبکه آب بندر لنگه تأمین می شود. آب شیرین تولیدی، هر هفته یک روز در شبکه ی لوله کشی جریان می یابد که توسط اهالی ذخیره سازی می گردد. مخازن ذخیره آب شهر شامل 2 مخزن زمینی بتونی به گنجایش بیش از 20 هزار متر مکعب مختص شور و غیر قابل آشامیدن و یک مخزن 5 هزار متر مکعبی آب شیرین است.( بختیاری، 1384)
راههای حمل و نقل:
مشخصات محورهای ارتباطی بندر لنگه عبارت اند از:
الف) محور ارتباطی بندر لنگه، بندر خمیر: این جاده آسفالته از نوع آسفالت سرد و 106 کیلومتر مربع طول دارد.
ب) محور ارتباطی بندر لنگه- گاوبندی: این جاده به طول 225 کیلومتر مربع از نوع فرعی درجه یک وبا آسفالت سرد به محدوده استیقال بوشهر متصل می گردد.
ج) محور ارتباطی بندر لنگه- بستک: این جاده فرعی با طول 165 کیلومتر مربع از نوع آسفالت است.
د) محور ارتباطی بندر لنگه- بندر عباس: طول این جاده 249 کیلومتر مربع از نوع آسفالت سرد درجه یک و از شهر بندر خمیر یتر عبور می نماید.( بختیاری، 14:1384)