دانلود تحقیق تاریخچه مالاریا

مالاریا احتمالاَ بیماری قبل از پیدایش انسان است.

منشاء احتمالی مالاریا باید قاره آفریقا باشد و با مهاجرت انسان در طی دوران نوسنگی به اروپا و آسیا ( خاورمیانه ، هند ، چین ) انتشار یافته است.

انتشار این بیماری به آمریکای مرکزی و جنوبی احتمالاَ از آسیا در هزاره اول میلادی بوده است.

نحوه ورود مالاریا به جزایر کارائیب هنوز نامشخص بوده و حدس بر این است که یا از طریق آمریکا بوده یا از طریق برده ها به آنجا برده شده است.

مالاریا یکی از قدیمی ترین بیماری شناخته شده انسانی بوده، یک نشانگان دوره ای که با تب و لرز همراه می باشد و احتمالاً توصیف مالاریا می باشد در ادبیات قدیمی چین ، سال 700 ق.

م.، و در ورقهای پاپیروس، سال 1570 ق.

م.، شرح داده شده است.

همچنین مالاریا در نوشته های قدیمی به زبان سانسکریت، قرن 5 ق.

م.

در آسیا و چین شرح داده شده است.

بقراط(Hippocrates) پزشک یونانی در قرن پنجم قبل از میلاد به رابطه تب های متناوب با مرداب ها اشاره نموده و علائم مالاریا نظیر بزرگی طحال را شرح داده است.

تب ها بوسیله سقراط(Socrates) فیلسوف یونانی، قرن 4 ق.

م.، به انواع مداوم، روزانه، سه گانه و چهارگانه تقسیم شدند و عامل سه نوع آخر مالاریا دانسته شد.

در بررسیهای تاریخی علت شکست ارتش آتن در محاصره بندر سیسیلیان سیراکوس، سال 413 ق.

م.، و علت مرگ اسکندر مقدونی(Alexandre) در سن 32 سالگی، سال 323 ق.

م.، را بیماری مالاریا می دانند.

نام مالاریا از دو لغت ایتالیایی " Malo " به معنی بد و "Aria " به معنی هوا گرفته شده است.

به دلیل اینکه رم (Rome) در زمانهای قدیم شهری بوده که توسط زمینهای باتلاقی احاطه می شده است و انتقال مالاریا در اطراف این شهر را که به سبب ایجاد محل مناسب برای رشد پشه ها فراهم شده بود ناشی از هوای فاسد بر روی آب راکد می دانستند، لغت مالاریا به معنی آب و هوای بد به این بیماری اطلاق شد.

بدنبال تحقیقاتی که در زمینه شناخت مالاریا در طی سالیان متمادی انجام شد سرانجام در سال 1880، پلاسمودیوم مالاریه بوسیله لاوران (Laveran) شرح داده شد.

در سال 1890 پلاسمودیوم ویواکس توسط گراسی و فلتی (Grassi & Feletti) نامگذاری شد.

در سال 1897 پلاسمودیوم فالسیپارم توسط ولچ (Welch) و در سال 1922 پلاسمودیوم اووال توسط استفنس (Stephens) توصیف شدند.

رونالد راس(Ronald Ross) بدنبال تحقیقاتی که به پیشنهاد سرپاتریک مانسون در سکندرآباد و کلکته هندوستان انجام داد توانست در سال 1897 اسپوروگونی یک گونه پلاسمودیوم بنام پلاسمودیوم رلیکتوم (Plasmodium Relictum) که در پرندگان وجود داشت را در پشه کولکس کشف و گزارش دهد و به این طریق توانست انتقال مالاریا توسط پشه ها را اثبات کند.

اثباتی که منجر به دریافت جایزه نوبل در سال 1902 گردید ، گرچه ایده انتقال مالاریا توسط پشه ها قبلاَ توسط دیگران بخصوص توسط پزشک رومی ، لانسینی، در سال 1717 و آلبرت کینگ در سال 1882 پیشنهاد شده بود.

در همان زمان گراسی (Grassi) و همکاران چرخه جنسی مشابهی را در پلاسمودیوم فالسیپارم و در پشه آنوفل گزارش دادند و پشه آنوفل را بعنوان پشه ناقل شناسایی کردند.

چرخه خارج اریتروسیتی (Exoerythrocytic cycle) مالاریا در انسان در سال 1948 بوسیله Shortt و همکاران شناسایی شد.

کلمه مالاریا طبق نوشته فرهنگ آکسفورد برای اولین بار در سال 1740 میلادی توسط Horace Walpole به عنوان یک لغت انگلیسی بکار برده شد و ظاهراَ در سال 1827 توسط John Callough در باره مالاریا (About Malaria) تعریف بیماری: مالاریای انسانی که به نامهای پالودیسم(Paludism) ، تب حارَه ای، تب نوبه، تب و لرز، تب متناوب و تب جنگل هم نامیده می شود، یک بیماری عفونی خونی است که توسط تک یاخته ای از جنس پلاسمودیوم (Plasmodium) ایجاد و توسط پشه های جنس آنوفل(Anopheles) منتقل می گردد.

علائم مالاریا (Paroxysm) : علامت متداول بیماری تب شدیدی است که همراه با سایر علائم مربوطه (لرز ، عرق) برای مدت 5 تا 8 ساعت ادامه یافته و سپس هر 2 یا 3 روز یکبار باز می گردد.

هر یک از این حملات، نیروی بیمار را به شدت تحلیل برده و باعث کاهش شدید فعالیت های بیمار در طی دوران بیماری می گردد.

حملات اولیه مالاریای حاد حداقل 2 هفته یا بیشتر طول می کشد و در اثر ابتلاهای مکرر و همراه با پیشرفت بیماری ، کم خونی و بزرگی طحال حادث شده که در اکثر بیماران در طی یک یا دو هفته بعد از حمله اولیه می توان آنرا لمس نمود.

در صورتیکه عامل ابتلا انگل گونه فالسیپارم باشد می تواند منجر به گلومرولونفریت ، افزایش شدید پارازیتمی، پدیده جداسازی مویرگی (Sequestration)، گیجی ، تشنج ، کاهش فشارخون ، ادم ریوی، علائم گوارشی (مثل استفراغ ، دردهای شکمی ، اسهال ، خونریزی روده ای) ، سندرم نفروتیک، کولاپس گردش خون، سیانوز و مرگ شود.

دوره نهفتگی بیماری(Incubation Period) بطور معمول از 9 تا 30 روز متفاوت است و ممکن است تا چندین ماه طول بکشد.

گونه های پلاسمودیوم ویواکس در مناطق معین جغرافیایی دوره نهفته طولانی و بیشتر از 10 ماه دارند.

1 یا 2 روز قبل از شروع علائم تعداد کمی انگل در گردش خون ظاهر می شوند سپس با افزایش تعداد انگلها ، علائم مختلف شروع به تظاهر می کنند که عبارتند از سردرد ، خستگی ، دردهای مبهم در عضلات و استخوانها و مفاصل ، احساس لرز و تب که بدلیل شبیه بودن علائم با بیماریهای ویروسی مثل سرماخوردگی و آنفلوانزا(Influenza) بخصوص در مناطق غیر آندمیک تشخیص را بر مبنای این بیماریها می گذارند.

در طی چند روز آینده وقتی که تعداد انگلها در خون به حد کافی رسید علائم مالاریا بروز می نماید به دلیل اینکه چرخه انتقال مالاریا از سه جزء انگل مالاریا، انسان و پشه آنوفل ناقل و تحت تاثیر شرایط محیطی تشکیل شده است اقدامات مبارزه می تواند برعلیه هر کدام از این اجزاء انجام پذیرد و قطع این زنجیره در هر قسمت مانع انتقال مالاریا می گردد.

1- مبارزه با انگل مالاریا: - پیشگیری با واکسن - پیشگیری دارویی - درمان افراد مبتلا به مالاریا 2- اقدامات حفاظت فردی: بکار بردن روشهای حفاظت فردی موضوع مهم در جلوگیری از ابتلاء به مالاریا می باشد که می توان با آموزش این روشها به جامعه از ابتلاء آنان به مالاریا کاست.

از انواع روشهای حفاظت شخصی میتوان روشهای زیر را نام برد: - استفاده از پیراهنهای آستین بلند و شلوار بلند در طول شب - اجتناب از سفر و خوابیدن در مناطق مالاریا خیز در طول فصل انتقال و بخصوص شب هنگام - استفاده از قرصهای پیشگیری - استفاده از مواد دور کننده حشرات - استفاده کودکان از پشه بند قبل از ساعت 7 شب و آغاز گزش - استفاده از توری برروی درب و پنجره ها و خوابیدن در این مکان - استفاده از حشره کش های دستی و وسایل دود کننده جهت کشتن پشه های داخل اماکن - استفاده از وسایل خنک کننده در داخل اطاق و اجتناب از بیرون خوابی - اجتناب از سکونت در فاصله های نزدیک با منابع لاروی - استفاده از پشه بند آغشته به حشره کش 3- مبارزه با پشه های آنوفل: یکی از مهمترین اقدامات کنترل مالاریا مبارزه با پشه های آنوفل است که در کوتاهترین زمان ممکن بیشترین عواید را به بیشترین افراد در یک جامعه ارائه می کند.

بر طبق استراتژی ملی کنترل مالاریا، کنترل ناقلین در اولویت دوم قرار می گیرد و کنترل پشه های ناقل به مراحل بالغ و نابالغ آنها هدایت می شود.

مبارزه با پشه ها به دو بخش، مبارزه با لارو پشه ها و مبارزه با پشه بالغ تقسیم می گردد.

شکل زیر چرخه زندگی ناقلین مالاریا و مهمترین روشهای مبارزه را در هر مرحله از این چرخه نشان می دهد.

استراتژی کنترل مالاریا کنترل مالاریا از زمانهای دور و قبل از آنکه انگل کشف شود، انجام می پذیرفته است.

یونانی ها و رومی ها در زمانهای بسیار قدیم پیشنهاد کرده اند تا خانه ها را به منظور اجتناب از تب در نقاط مرتفع و خشک بسازند.

در آن زمان ارزش بهداشتی خشک کردن باتلاق ها شناخته شده بود.

با کشف انتقال مالاریا بوسیله پشه ها توسط رونالد راس در سال 1897، اپیدمیولوژی مالاریا به صورت یک علم در آمد.

راس به سرعت اهمیت اجرایی کشف خود را جهت کنترل و پیشگیری از مالاریا تشخیص داد و شروع به مطالعات عملی در زمینه مبارزه با مالاریا و تجزیه و تحلیل انتقال مالاریا به کمک روشهای محاسباتی نمود.

به دلیل اینکه چـرخه انتقال مـالاریا از 3 جـزء انگـل مـالاریا، انسان و پشـه آنوفـل ناقـل و تحت تـاثیر شرایط محیطی تشکیل شده است اقـدامات مبارزه می تواند برعلیه هرکدام از این اجزاء انجام پذیرد و قــطع این زنـجیره در هـــر قسمت مانع انتقـال مالاریا می گردد، اما بدلیل پیچیده و متنوع بودن اکولوژی پلاسمودیوم، پشه و انسان پیش بینی دقیق هر نوع مداخله بسیار مشکل است.

بعنوان مثال معمولاً سمپاشی اماکن موارد مالاریا را کاهش می دهد ولی گاهی نیز تاثیر این عمل ناچیز و حتی در مواردی نیز ممکن است موارد بیماری را نیز افزایش دهد.

قدرت بیماری مالاریا در توانایی بسیار قابل توجه تکثیر انگل و پشه ناقل آن است و ضعف این بیماری طولانی بودن دوره اسپوروگونی است یعنی مرحله ایکه پس از آن پشه می تواند بیماری را منتقل کند.

سابقاَ تصور می کردند که اگر DDT و دیگر حشره کشها را علیه ناقلین مالاریا بکار ببرند بیماری مالاریا در عرض چندین سال ریشه کن می شود ، 20-15 سال طول کشید (از دهه 1950 تا اواخر 1960) تا مشخص شد که ریشه کنی جهانی مالاریا غیر ممکن است.

کنترل ناقل و عامل بیماری، مشکل تر از آن بود که تصور می شد.

سازمان جهانی بهداشت در ریشه کنی جهانی مالاریا دستاورد مهمی یافته است اما روشن است که بدون برخی استراتژیها مثل کاهش فقر و مدیریت محیطی صحیح ، موفقیت حاصل نمی گردد.

با گذشت زمان عملیات ریشه کنی مالاریا با استراتژی های دیگری جایگزین شده است که یکی از مهمترین آنها حفاظت در برابر بیماری است.

تکنولوژی موثر برای کنترل جمعیت ناقلین، پیشگیری و درمان مالاریا و کاهش مقاومت دارویی برای کنترل مالاریا لازم است اما کافی نیست.

بروز بیماری مالاریا در یک جامعه ، نشاندهنده وجود فقر و بی عدالتی اجتماعی در آن جامعه است.

مالاریا بیشتر در آفریقا روی می دهد و مشکل جدی کشورهای فقیر است (شکل زیر).

در حقیقت برای اینکه فعالیتها و اقدامات کنترل و پیشگیری از بیماری موثر باشد باید فقر را از بین برد و عدالت اجتماعی را گسترش داد که این امر مستلزم کمکهای مالی و بین المللی است.

استراتژی کنترل مالاریا در سال 1998 همانند دستورالعمل های کنفرانس جهانی مالاریا در آمستردام هلند ( 1992 ) می باشد که تحت عنوان RBMاز آن نام برده می شود .

3-1- مبارزه با لارو پشه ها: در محل هایی که زیستگاههای لاروی محدود و قابل شناسایی هستند و بخصوص در جاهائیکه تعداد آنها نسبت به خانه های موجود ، محدود و کم است ارجحیت دارد لذا مبارزه با لارو در شهرها مفید واقع می گردد.

حسب نوع و مکان لانه لاروی میتوان از روشهای لاروکشی متفاوتی استفاده نمود.

1- استفاده از لاروکش های شیمیایی (Chemical Larvicides): استفاده از انواع لاروکش های شیمیایی بخصوص آن دسته که اثر فوری و موثر دارند ضروری است مانند: Temephos ( Abate® ) Chlorpyrifos methyl ( Reldan®) Pirimiphos methyl ( Actellic®) 2- لاروکش های فیزیکی (Physical Larvicides): اثرات خود را از طریق بکار بردن مواد فیزیکی یا بهسازی محیط اعمال می کنند.

مواد فیزیکی مانندPolystyrene beads سطح آب را پوشانده و مانع تماس پشه ها با آب و یا مانع رسیدن لاروها به سطح آب شده و باعث خفگی لاروها می گردند.

3- لاروکش های بیولوژیکی (Biological Larvicides): یکی از بهترین و مهمترین راه کنترل ناقل استفاده از موجوداتی است که از لارو و تخم پشه ها بعنوان مواد غذایی استفاده می نمایند (ماهی های لارو خور) ، یا در محیط وجود داشته و خورده شدن آنها توسط لاروها و یا فعالیت آنها باعث از بین رفتن لاروها می گردد (باسیل ها)، بخصوص در مناطقی که ژیت های لاروی وسیع وجود دارد .

از مزایای استفاده از عوامل کنترل بیولوژیک می توان اختصاصی تر عمل کردن آن نسبت به مبارزه شیمیایی ، عدم آلودگی محیط زیست ، بروز مقاومت کمتر و خود محور بودن عملیات کنترل می باشد که ممکن است تا مدتها نیاز به تکرار عملیات نداشته باشد.

برای موفق بودن عملیات مبارزه با لارو لازم است که گاهی چندین برنامه در کنار هم همزمان مورد استفاده قرار گیرد.

البته از مشکلات مبارزه با لارو در این است که: 1- در صورت عدم توجه به حتی یک زیستگاه لاروی ممکن است از این مکان در مدتی کوتاه تعداد زیادی پشه بالغ تولید گردد.

2- لاروکشی می تواند زمانی مفید واقع گردد که فاصله نوبت های لاروکشی بر اساس طول دوره رشد و تکامل پشه در آب باشد و دوره لاروکشی از کمی پیش از شروع فصل انتقال تا پایان فصل انتقال بیماری باشد.

3-2- مبارزه با بالغ پشه ها: اساس مبارزه با پشه بالغ پایین آوردن سن خطرناک پشه است یعنی کم کردن طول عمر پشه های آنوفل به حدی که در حرارت منطقه دوره اسپوروگونی در پشه ناقل کامل نگردد بعبارت دیگر پشه قبل از آنکه آلوده کننده باشد از بین برود.

در شرایط گرمسیری این بدان معنی است که طول عمر پشه باید کوتاهتر از 10 روز باشد.

از روشهای مبارزه با پشه های بالغ می توان روشهای زیر را نام برد: 1- تغییرات محیط زیست ( هم بر روی لارو و هم بالغ موثر است ) 2- استفاده از حشره کش ( سموم ابقایی ، ترموفاگ ، سمپاشی فضایی ) 3- مبارزه بیولوژیک ( عقیم سازی ، استفاده از حشرات شکارچی ) بان انگلیسی گردیده است.