برنامه توسعه صنعت فولاد کشور با احداث صنایع جدید فولادسازی و سرمایه گذاری در این بخش، ضرورت تأمین مواد اولیه بعنوان بخش اصلی زنجیره صنعت را بیش از سایر بخشها نمایان تر می سازد. وجود منابع غنی آهن در منطقه آهن دار بافق معدن چغارت را در بدو شروع صنعت در کشور از 30 سال پیش متمایز کرده بود و همگام با توسعه صنعت در بخش صنعتی، در بخش معدن نیز می بایست برنامه ریزی می شد که این بحث در برنامه های اقتصادی پنج ساله مورد مطالعه قرار گرفت.وضعیت خاص معدن چغارت بعنوان یک معدن غنی در سالهای اول بهره برداری ذوب آهن اصفهان شرایط استخراج و دانه بندی سنگ آهن پرعیار را به همراه داشت. لیکن طبیعی است که در این ارتباط سنگ هایی با عناصر نامطلوب مثل فسفر نیز استخراج می گردید.انباشت نزدیک به 25 میلیون تن سنگ کم عیار و پر فسفر خصوصاً در ادامه حیات این معدن ضرورت احداث کارخانه فرآوری را قطعی نمود. از سوی دیگر محدودیت برنامه استخراج برای ذوب آهن اصفهان و نیاز به کنسانتره بیشتر باعث گردید تا معادن نزدیک و اطراف معدن چغارت نیز در دستور کار مطالعات قرار گرفته و در نهایت منجر به انتخاب معدن سه چاهون برای هدف 2/3 میلیون تن شد.
هدف از اجرای پروژه
طرح توسعه چغارت از جمله طرحهای مهم ملی می باشد که در سال 1370 طبق موافقتنامه مبادله شده بین سازمان برنامه ریزی و شرکت ملی فولاد ایران با اهداف ذیل آغاز به کار کرد.
1- ستمرار تولید سالانه سه میلیون تن سنگ آهن دانه بندی شده مناسب جهت مصرف کارخانه ذوب آهن اصفهان
2- تولید 3.2 میلین تن کنسانتره سنگ آهن به منظور تولید سنت و گندله جهت تامین مواد اولیه مورد نیاز طرحهای توسعه کوره بلند در کارخانه
موقعیت جغرافیایی
معادن سنگ آهن چغارت و سه چاهون در استان یزد- شهرستان بافق واقع شده اند. این شهرستان در مسیر راه آهن سراسری تهران- بندر عباس قرار گرفته و با انشعابی به کرمان نیز متصل است که در آینده از طریق طبس به مشهد نیز متصل خواهد شد. طرح توسعه مجتمع معدنی سنگ آهن چغارت در فاصله 10 کیلومتری شهرستان بافق در مجاورت معدن سنگ آهن چغارت واقع شده است. معدن سه چاهون در 47 کیلومتری شمال شرفی بافق و 35 کیلومتری معدن چغارت قرار دارد. حاشیه کویر دارای آب و هوای بسیار گرم و رطوبت خیلی کم می باشد بطوریکه درجه حرارت در طول سال بین 47 درجه و7- درجه متغیر است. میزان بارندگی کم و بطور متوسط در سال 7/5 میلیمتر می باشد. ارتفاع اولیه توده چغارت 1286 متر از سطح دریا و 150 متر از سطح منطقه اطراف بوده است.
مشخصات طرح توسعه
طرح توسعه مجتمع معدنی سنگ آهن چغارت شامل بخشهای زیر است:
تامین ماشین آلات جدید و نوسازی تجهیزات معدنی موجود .
طراحی و تجهیز و گشایش معدن سه چاهون و آماده سازی آن ( 5/1 میلیون متر مکعب رویه برداری و 3 میلیون تن معدنگاری اولیه)
احداث کارخانه خردایش، انبار سنگ و ایستگاه بارگیری قطار در معدن سه چاهون
احداث خط آهن چغارت- سه چاهون
احداث ایستگاه تخلیه سنگ سه چاهون در کنار کارخانه
احداث بستر همگن ساز ( انباشت و برداشت) سنگ آهن سه چاهون و سنگ آهن چغارت
احداث کارخانه کانهآرایی شامل : یک خط سنگ آهن سه چاهون و یک خط سنگ آهن چغارت
انبارهای سرپوشیده برای کنسانتره سه چاهون و چغارتاحداث ایستگاه بارگیری کنسانترهتأمین آب مورد نیاز طرح با تجهیز چاهها و احداث خط انتقال آب جدیداحداث پست برق جهت تأمین برق مورد نیاز مجتمع به میزان 30 مگاوات و احداث خط انتقال نیرو از چغارت به سهچاهون بازسازی و تجهیز کارگاهها، تعمیرگاهها و انبارهای موجود
پروژه های اصلی طرح و میزان اعتبارات مورد نیاز
این طرح شامل 11 پروژه می باشد و کل سرمایه گذاری ثابت طرح حدود 187 میلیون دلار و 1554 میلیارد ریال می باشد. جدول صفحه بعد پروژه های اصلی طرح را بهمراه میزان اعتبارات مورد نیاز هر پروژه به تفکیک ارزی وریالی نشان می دهد.
ظرفیت طرح و برنامه های تولید
مجتمع سنگ آهن چغارت شامل دو معدن چغارت و سه چاهون می باشد. این مجتمع دارای یک کارخانه تغلیظ و فرآوری سنگ آهن پر فسفر معدن چغارت و سنگ آهن کم عیار و معدن سه چاهون با دو خط تولید بشرح ذیل می باشد.
الف- خط چغارت : این خط جهت تولید سالیانه 6/1 میلیون تن کنسانتره آهن با عیار 66 درصد می باشد که بدین منظور مقدار 3/2 میلیون تن کانسنگ آهن پرعیار پر فسفر و نیز کم عیار استخراج شده از معدن چغارت به آنجا منتقل می شود.
ب- خط سه چاهون : این خط با هدف تولید سالیانه 6/1 میلیون تن کنسانتره آهن با عیار 66 درصد می باشد که میزان 4/3 میلیون تن سنگ آهن کم عیار از معدن سه چاهون را مصرف می کند.
بر اساس طرح فنی سال اول بهره برداری طرح با 90% ظرفیت و به میزان 88/2 میلیون تن آغاز بکار کرده و از سال دوم به بعد با ظرفیت کامل 2/3 میلیون تن کنسانتره آهن (با عیار بیش از 66 درصد) ادامه و تا سال 25 با همین ظرفیت خاتمه می یابد.
سرمایه گذاری ثابت طرح توسعه مجتمع معدنی سنگ آهن چغارت به تفکیک پروژه های 11 گانه
هزینه
شرح
ردیف
ریالی (هزارریال)
ارزی (هزاردلار)
415 ،480 ،75
351 ،3
مطالعات و خدمات مهندسی
1
000 ،915 ،139
معدنکاری اولیه
2
528 ،594 ،143
624 ،123
خرید تجهیزات و ماشین آلات صنعتی
3
995 ،555 ،119
255 ،47
خرید ماشین آلات معدنی
4
000 ،000 ،74
نصب ماشین آلات و تجهیزات، تست و راه اندازی
5
027 ،154 ،375
احداث ساختمانها
6
000 ،790 ،163
تأمین آب و آبرسانی
7
000 ،580 ،63
تأمین برق و برق رسانی و مخابرات
8
000 ،991 ،203
708 ،12
راه و راه آهن
9
143 ،269 ،57
عملیات، تجهیزات وماشین آلات جنبی
10
000 ،535 ،138
هزینه های خدماتی و عمومی طرح
11
108 ،865 ،554 ،1
938 ،186
جمع پروژه های یازده گانه
شاخصهای اقتصادی
1- بر اساس آخرین برآورد مشاور (مهندسین مشاور کاوشگران) و مطابق طرح فنی، محاسبات و ارزیابی های انجام شده، هزینه های سرمایه گذاری اولیه به منظور ساختمان، تجهیز و راه اندازی و شروع بهره برداری از طرح و هزینه های قبل از بهره برداری به تفکیک ارزی بالغ بر 187 میلیون دلار و 555 ،1 میلیارد ریال (بدون احتساب 300 میلیارد ریال وام سال 82 که تحقق نیافته است) و جمعاً معادل 126 ،3 میلیارد ریال برآورد شده است.
2- دوران بازگشت سرمایه 2 سال و4 ماه می باشد.
3- علاوه بر موارد ذکر شده فوق اجرای پروژه صرف نظر از تأمین مواد اولیه ضروری ومورد نیاز صنایع فولاد کشور و در نتیجه کاهش وابستگی به بازارهای خارجی در راستای تأمین نیاز داخلی کشور ضمن جلوگیری از واردات محصولات مشابه خارجی، موجب کاهش مصارف ارزی و در نتیجه صرفه جویی ارزی شده و رونق اجتماعی و کارآفرینی و در یک سخن «سودبخشی ملی» را به همراه خواهد داشت. ضمناً این طرح از سود بخشی مالی مطلوب و در دامنه قابل قبول برخوردار بوده وبا در برداشتن جنبه های بسیار مثبت از قبیل اشتغال زایی و ایجاد رونق اقتصادی در منطقه و از دیدگاه کلان تأمین منافع اقتصادی کشور، گویای این مطلب است که سرمایه گذاری در طرح توسعه معدن سنگ آهن چغارت با توجه به مزیت های نسبت بالای آن توجیه پذیر می باشد. در ضمن شرایط اقتصادی مناسب طرح، امکان جذب و مشارکت سرمایه گذاری خارجی را نیز مهیا می نماید.
4- اشتغال زایی حدود 3000 نفر مستقیم و 15000 نفر غیر مستقیم
8- نحوه تأمین منابع مالی طرح
منابع مالی طرح از دو بخش سهم آورده شرکت (سهامداران) و اعتبار فروشندگان (فاینانس( مربوط
به تجهیزات و ماشین آلات مورد نیاز در خلال دوره ساخت و اجرای پروژه تأمین شده است. مبلغ تأمین مالی از هر منبع بشرح زیر می باشد
1- منابع عمومی 7/926 میلیارد ریال
2- منابع داخلی 248 میلیارد ریال
3- وام 640 میلیارد ریال
4- وام فاینانس تجهیزات کنسرسیوم 205 میلیون دلار
5- وام فاینانس ماشین‌آلات معدنی 40 میلیون یورو
6- وام فاینانس تجهیزات راه آهن 38 میلیون یورو
نحوه اجرای طرح توسعه سنگ آهن چغارت
الف- خدمات مهندسی Basic توسط شرکت آلمانی EBE بعنوان مشاور مادر انجام گرفت و خدمات مهندسی تفصیلی و نظارت عالیه توسط اعضای کنسرسیوم و شرکتهای ایرانی انجام گرفت.
ب - تأمین ماشین آلات و تجهیزات طرح از چهار طریق ذیل تأمین گردید.
1- تجهیزات و ماشین آلات ساخت خارج توسط کنسرسیوم VAL-ABB-Time تأمین گردید که شامل ماشین آلات و تجهیزات قبل از فرآوری - خطوط فرآوری و بعد از فرآوری - تجهیزات الکتریکی سیستم لوله کشی داخلی- تجهیزات تعمیرگاه، تجهیزات پستهای برق و تجهیزات ایستگاههای بارگیری و تخلیه گانسنگ سه چاهون می باشد وزن تقریبی این تجهیزات 14500 تن می باشد.
2- خرید تجهیزات و ماشین آلات ساخت خارج غیر از کنسرسیوم