گلوکوم (آب سیاه) گلوکوم یا آب سیاه بیماری است که می تواند سبب آسیب عصب بینایی و در نتیجه کوری شود.
این بیماری در آغاز هیچ علامتی ندارد ولی می تواند در طول چند سال سبب کاهش بینایی و نهایتاٌ کوری شود.
درمان زودرس می تواند مانع پیشرفت بیماری و کاهش دید بیمار گردد.
عصب بینایی: عصب بینایی از بیش از یک میلیون رشته عصبی تشکیل شده است که بصورت دسته ای از رشته ها گرد هم آمده اند.
این عصب شبکیه (پرده نازک حساس به نور در قسمت عقب کره چشم) را به مغز متصل می کند (شکل 1).
برای داشتن دید خوب، سالم بودن عصب بینایی ضروری است.
شکل 1 تأثیر گلوکوم بر عصب بینایی: در بسیاری از افراد افزایش فشار داخل چشم سبب گلوکوم می شود.
در جلوی چشم فضایی وجود دارد که "اتاق قدامی" خوانده می شود.
مایع شفافی همواره وارد این فضا شده و از آن خارج می شود و وظیفه تغذیه بافت های مجاور را بعهده دارد.
به محلی که مایع از اتاق قدامی خارج می شود اصطلاحاٌ "زاویه" گفته می شود که محل تلاقی قرنیه و عنبیه است (شکل 2).
زمانی که مایع به زاویه می رسد از طریق یک شبکه اسفنجی شکل شبیه یک سیستم زه کشی از چشم خارج می شود.
شکل 2 گلوکوم زاویه باز از آنجا به این نام خوانده می شود که زاویه ای که مایع از آن خارج می شود "باز" است.
با این حال، به دلایل نا مشخص، سرعت حرکت مایع از خلال شبکه تخلیه کند است.
کندی حرکت مایع سبب تجمع آن و بالا رفتن فشار داخل چشم می شود و این افزایش می تواند سبب آسیب دیدن عصب بینایی و کاهش دید شود، مگر آنکه فشار چشم پایین آورده شود.
چه کسانی در خطرند؟
افراد بالای 40 سال کسانیکه در خانواده شان سابقه این بیماری وجود دارد.
علائم بیماری: گلوکوم زاویه باز در ابتدا علامت خاصی ندارد.
دید طبیعی بوده و دردی وجود ندارد.
با ادامه یافتن بیماری، بیمار متوجه می شود که هر چند اشیایی را که جلویش قرار دارند خوب می بیند ولی اشیایی را که در کنار قرار داشته و باید از گوشه چشم به آنها نگاه کند بخوبی نمی بیند.
بیمار مبتلا به گلوکوم در صورت عدم درمان ممکن است ناگهان متوجه شود که "دید کناری" ندارد.
درست مانند این است که دارد از درون یک لوله به اطراف نگاه می کند.
ادامه یافتن بیماری ممکن است سبب از بین رفتن باقیمانده دید حتی در مرکز شده و بیمار کور شود.
(شکل های 3 و 4) شکل 3: دید طبیعی شکل 4: دید بیمار مبتلا به گلوکوم تشخیص بیماری: بسیاری تصور می کنند که در صورتی مبتلا به گلوکوم هستند که فشار چشمشان بالا باشد اما همیشه چنین نیست.
فشار بالای چشم خطر ابتلا به گلوکوم را افزایش می دهد.
بالا بودن فشار چشم الزاما به معنای ابتلا به گلوکوم نیست.
ابتلا یا عدم ابتلا به گلوکوم بر اثر بالا بودن فشار چشم بستگی به میزان تحمل عصب بینایی در مقابل فشار بالای چشم دارد و این میزان در افراد مختلف متفاوت است.
هر چند فشار طبیعی معمولاٌ بین 12 تا 21 میلی متر جیوه است، ولی حتی در این فشار نیز ممکن است شخصی به گلوکوم مبتلا باشد و این نشان می دهد که معاینه چشم اهمیت بسیار زیادی دارد.
چشم پزشک برای تشخیص گلوکوم باید اقدامات تشخیصی زیر را انجام دهد: حدت بینایی (Visual Acuity): در این تست که با استفاده از چارت های بینایی انجام می شود بینایی بیمار در فواصل متفاوت مشخص می شود.
میدان بینایی: در این تست دید کناری (محیطی) بیمار اندازه گیری می شود.
با توجه به اینکه از دست دادن دید کناری یکی از علائم گلوکوم است این تست به تشخیص بیماری کمک می کند.
اتساع مردمک: در این تست با استفاده از قطره مردمک چشم بیمار متسع می شود و بدین ترتیب چشم پزشک دید بهتری برای معاینه عصب بینایی پیدا می کند.
بعد از معاینه ممکن است دید نزدیک تا چند ساعت تار باشد.
تونومتری: در این تست فشار مایع داخل چشم اندازه گیری می شود.
درمان: هر چند گلوکوم علاج قطعی ندارد ولی درمان های رایج بیماری را کنترل می کنند و این تأییدی بر اهمیت تشخیص و درمان زودرس است.
بیشتر چشم پزشکان گلوکومی را که تازه تشخیص داده شده است با دارو درمان می کنند ولی تحقیقات جدید نشان داده است که جراحی با لیزر، جایگزینی مطمئن و مؤثر است.
روش های درمانی گلوکوم شامل موارد زیرند: درمان دارویی: شایعترین نوع درمان زودرس گلوکوم درمان دارویی است.
داروهای گلوکوم بصورت قطره های چشمی و قرص تجویز می شوند.
این داروها به دو شکل سبب کاهش فشار داخل چشم می شوند.
بعضی باعث کاهش تولید مایع در چشم شده و بعضی به تخلیه بیشتر مایع از درون چشم کمک می کنند.
داروهای ضد گلوکوم ممکن است تا چند بار در روز تجویز شوند.
بیشتر بیماران عوارضی نشان نمی دهند ولی بعضی از این داروهای ممکن است سبب سردرد شده و یا بر روی اعضاء دیگر بدن عوارضی داشته باشند.
قطره ها ممکن است سبب سوزش و قرمزی چشم شوند.
داروهای ضد گلوکوم باید تا زمانی که به کنترل فشار داخل چشم کمک می کنند مصرف شوند.
از آنجا که گلوکوم معمولا علامتی ندارد، گاهی بیماران داروی خود را قطع کرده و یا فراموش می کنند مصرف کنند.
جراحی با لیزر: جراحی با لیزر به تخلیه مایع از درون چشم کمک می کند.
هر چند از این روش می توان در هر زمانی استفاده کرد ولی معمولا بعد از آزمایش درمان دارویی بکار می رود.
در بسیاری موارد بیمار باید بعد از جراحی لیزری نیز دارو مصرف کند.
روش های جراحی رایج: در جراحی گلوکوم، هدف ایجاد محل خروج جدیدی برای مایع داخل چشم است.
هر چند چشم پزشک در هر زمانی ممکن است تصمیم به جراحی بگیرد ولی معمولا این کار را پس شکست درمان دارویی و جراحی لیزری انجام می دهد.
جراحی در کلینیک یا بیمارستان صورت می گیرد.
قبل از جراحی به بیمار داروهایی جهت آرام و شل شدن داده شده و سپس چشم توسط تزریق موارد بی حس کننده در اطراف آن بی حس می شود.
جراح قطعه کوچکی از بافت سفیدی چشم (صلبیه) را بر می دارد و این باعث بوجود آمدن کانال کوچکی برای عبور مایع درون چشم می شود.
سپس قسمت سفید چشم که برداشته شده است با لایه نازک و شفافی از ملتحمه پوشانده می شود.
مایع از مجرای ایجاد شده و از زیر ملتحمه ای که روی آن را پوشانده عبور کرده و از چشم خارج می شود روش های جراحی رایج: در جراحی گلوکوم، هدف ایجاد محل خروج جدیدی برای مایع داخل چشم است.
مایع از مجرای ایجاد شده و از زیر ملتحمه ای که روی آن را پوشانده عبور کرده و از چشم خارج می شود.
(شکل های 5 و 6) بیمار پس از جراحی باید تا چند هفته از قطره های آنتی بیوتیک و ضد التهاب برای مقابله با عفونت و تورم استفاده کند.
باید توجه داشت که این قطره ها با قطره هایی که بیمار قبلاً برای درمان گلوکوم مصرف می کرده است متفاوتند.
بیمار باید همچنین بویژه در چند هفته اول پس از جراحی مرتباً ویزیت شود.
در بعضی از بیماران، جراحی حدود 80 تا 90 درصد در کاهش فشار مؤثر است.
با این حال، اگر مجرای جدید که طی جراحی بوجود آمده است مسدود شود ممکن است به جراحی دیگری نیاز باشد.
در صورتیکه بیمار قبلاً تحت جراحی چشمی (نظیر جراحی کاتاراکت) قرار نگرفته باشد جراحی گلوکوم بهترین اثر را دارد.
باید بخاطر داشت که با اینکه جراحی گلوکوم باقیمانده دید بیمار را حفظ می کند ولی باعث بهبود دید نخواهد شد.
در واقع، دید بیمار ممکن است به خوبی دید قبل از جراحی نباشد، هر چند که در صورت انجام ندادن جراحی در درازمدت بیمار ممکن است دید خود را کاملاً از دست بدهد.
جراحی گلوکوم نیز مانند هر جراحی دیگری ممکن است با عوارضی همراه باشد.
این عوارض عبارتند از: کاتاراکت، مشکلات قرنیه، التهاب یا عفونت داخل چشم و تورم عروق خونی پشت چشم.
البته برای هر یک از موارد گفته شده درمان های مؤثری وجود دارد.
انواع دیگر گلوکوم: هرچند گلوکوم زاویه باز شایعترین نوع این بیماری است ولی گلوکوم انواع دیگری نیز دارد: در گلوکوم با فشار طبیعی یا پایین، تخریب عصب بینایی و محدود شدن دید کناری بصورت غیر منتظره ای در افرادی رخ می دهد که فشار چشمشان طبیعی است.
در درمان این بیماران از همان روش های درمان گلوکوم زاویه باز استفاده می شود.
در گلوکوم زاویه بسته مایعی که در قسمت جلوی چشم قرار دارد بدلیل مسدود شدن زاویه توسط قسمتی از عنبیه (قسمت رنگی چشم) راهی به زاویه نداشته و نمی تواند از چشم خارج شود.
در این بیماران یک افزایش ناگهانی در فشار چشم دیده می شود.
علائم این نوع گلوکوم شامل درد شدید و تهوع و همچنین قرمزی چشم و تاری دید است.
گلوکوم زاویه بسته یک مورد اورژانس است و بیمار باید سریعاً درمان شود.
در صورت عدم درمان، بیمار ممکن است ظرف 1 یا 2 روز کور شود.
جراحی لیزری فوری بطور معمول انسداد را برطرف کرده و بیمار را از کوری نجات می دهد.
در گلوکوم مادرزادی، کودک به دلیل وجود یک نقص مادرزادی در زاویه به گلوکوم مبتلاست.
کودکان مبتلا معمولاً علائم واضحی نظیر چشم های کدر (cloudy eye)، حساسیت به نور، و اشکریزش شدید دارند.
درمان معمولاً بصورت جراحی صورت می گیرد زیرا داروهای ضد گلوکوم ممکن است اثرات نامشخصی بر روی شیرخواران داشته باشند و همچنین تجویز این داروها در این بیماران مشکل است.
در صورتیکه جراحی بلافاصله پس از تشخیص انجام شود این کودکان شانس بسیار بالایی برای داشتن یک دید خوب خواهند داشت.
گلوکوم ثانویه می تواند عارضه ای از بیماری های دیگر باشد.
این نوع گلوکوم بعضی اوقات ناشی از جراحی چشم یا کاتاراکت پیشرفته، آسیب های چشمی، بعضی تومورهای چشمی، یا یووئیت (التهاب چشم) باشد.
یکی از انواع به نام گلوکوم رنگدانه ای (Pigmentary Glaucoma) زمانی رخ می دهد که رنگدانه ها بصورت فلس از عنبیه جدا شده و با انسداد شبکه خروج مایع چشمی، مانع عبور آن شوند.
نوع شدیدی نیز به نام گلوکوم نئوواسکولار (Neovascular Glaucoma) با دیابت مرتبط است.
همچنین، داروهای کورتیکواستروئیدی (دارای کورتون) که در درمان التهاب های چشمی و دیگر بیماریها کاربرد دارند نیز می توانند در درصد کمی از بیماران سبب شروع گلوکوم شوند.
نزدیک بینی (Myopia) یش از 25% افراد جهان دچار درجاتی از نزدیک بینی هستند (تقریبا 15 میلیون ایرانی).
میوپی واژه پزشکی برای نزدیک بینی است.
مهمترین علت نزدیکبینی, حالت ارثی آن میباشد.
نزدیک بینی معمولا از اوایل دهه دوم زندگی شروع شده و با رشد اندازه چشم در طی بلوغ افزایش مییابد و معمولا بعد از 18 سالگی متوقف میشود.
تاکنون ثابت نشده است که مطالعه در سنین کودکی, مطالعه طولانی, مطالعه در شب، تماشای تلویزیون از نزدیک و یا استفاده از عینک نامناسب باعث ایجاد نزدیک بینی گردد.
اگر قرنیه نسبت به اندازه چشم انحنای بیشتری داشته باشد یا اندازه چشم نسبت به انحنای قرنیه بیشتر از حد معمول باشد, نزدیک بینی ایجاد میگردد.
درنتیجه نور وارده به چشم بصورت دقیق بر روی شبکیه متمرکز نمیشود و وضوح تصاویر کاهش مییابد.
واژه نزدیک بینی بدین معناست که شما می توانید اشیای نزدیک را واضحتر از اشیای دور ببینید.
البته اشیای نزدیک در فاصله متناسب با نمره چشم واضح دیده میشود.
برای مثال فردی که دو نمره نزدیک بینی دارد, اشیا را در فاصله 50 سانتیمتری از چشم واضح می بینید.
افرادی که کمتر از سه نمره نزدیک بینی دارند, این امتیاز را دارند که بدون عینک اشیای نزدیک را واضح میبینند.
بسیاری از افراد نزدیکبین در هنگام مطالعه از عینک استفاده نمیکنند.
انحراف چشم (استرابیسم) استرابیسم چیست؟
استرابیسم نوعی مشکل چشمی است که در آن چشم ها وضعیت ناهمگونی نسبت به یکدیگر داشته و نگاه آنها به جهات مختلف است.
این ناهمگونی ممکن است واضح بوده و یا آنکه صرفاً بعضی اوقات وجود داشته باشد.
در حالیکه یک چشم مستقیماً به سمت جلو نگاه میکند چشم دیگر به سمت داخل، خارج، بالا و یا پایین چرخیده است.
چشم چرخیده بعضی اوقات به وضعیت اصلی و مستقیم برگشته و بر عکس چشم مستقیم از موقعیت خود خارج میشود.
استرابیسم در میان گروه سنی اطفال مشکل شایعی بوده و در حدود 4% کودکان دیده میشود ولی ممکن است زمان بروز آن در سنین بالاتر نیز باشد.
شیوع آن در پسر و دختر به یک نسبت بوده و گاهی ابتلا فامیلی دارد.
با اینحال، بعضی از مبتلایان سابقه چنین مشکلی را در فامیل خود ذکر نمیکنند.
بینایی و مغز با یک دید دو چشمی طبیعی، هر دو چشم به یک نقطه نگاه میکنند.
بخش بینایی مغز، دو تصویر رسیده را به صورت یک تصویر سه بعدی ترکیب میکند.
وقتی به علت استرابیسم یکی از چشم ها از موقعیت خود خارج میشود، دو تصویر متفاوت به مغز ارسال میگرد.
در یک کودک خردسال، مغز چنین یاد میگیرد که تصویر چشم منحرف شده را نادیده گرفته و تنها تصویر چشم مستقیم یا چشم با دید بهتر را بپذیرد.
این امر سبب از بین رفتن درک عمق و دید دو چشمی میشود.
بالغین که دچار استرابیسم میشوند اغلب بدان علت که مغز توانایی پذیرش یا دریافت تصویر هر دو چشم را پیدا کرده است، دو بینی پیدا میکنند.
در این حالت مغز قادر به حذف تصویر چشم منحرف نخواهد بود.
ولی متاسفانه در کودکان این اتفاق یعنی حذف تصویر چشم منحرف بسرعت رخ میدهد و این وضعیت منجر به تنبلی یا آمبلیوپی می شود.
آمبلیوپی قرارگیری طبیعی چشم ها در طی دوره کودکی امکان تکامل دید مناسب این سنین را فراهم میسازد.
قرارگیری غیر طبیعی مانند آنچه در استرابیسم دیده میشود، سبب کاهش دید یا آمبلیوپی خواهد شد.
مغز تصویر چشم بهتر را تشخیص داده و تصویر چشم ضعیف تر یا آمبلیوپیک را حذف میکند.
این موضوع تقریباً در نیمی از کودکان مبتلا به استرابیسم اتفاق میافتد.
آمبلیوپی را میتوان با بستن چشم بهتر و تقویت و بهبود بینایی چشم ضعیف تر، درمان نمود.
اگر آمبلیوپی در همان سالهای نخست زندگی تشخیص داده شود، درمان آن اغلب موفقیت آمیز خواهد بود ولی درصورتیکه درمان آن به تاخیر افتد، آمبلیوپی یا آفت دید وضعیتی دائمی پیدا خواهد کرد.
قاعدتاً هر قدر آمبلیوپی زودتر درمان شود، دید بهتری تامین خواهد گردید.
علل و علائم استرابیسم به دیواره خارجی هر چشمی، شش عضله چسبیده است که مسئولیت کنترل حرکات چشم را بعهده دارند.
در هر چشم، دو عضله چشم را به سمت راست یا چپ میبرند.
چهار عضله دیگر مسئولیت حرکت چشم به سمت بالا و پایین و یا کنترل حرکات مورب چشم را بعهده دارند.
برای تمرکز هر دو چشم بروی یک نشانه مشخص، لازم است تمامی عضلات چشم با یکدیگر و با عضلات همکار چشم مقابل هماهنگ باشند.
هر علتی که در این هماهنگی اختلال ایجاد کند می تواند منجر به استرابیسم شود.
نقش کنترلی مغز نیر بر عضلات چشم از اهمیت بسزایی برخوردار است.
بنابراین کودکان مبتلا به مشکلات مغزی از قبیل فلج مغزی، عقب افتادگی مغزی، هیدروسفالی و تومورهای مغزی اغلب دچار استرابیسم میشوند.
هر عاملی که منجر به کاهش بینایی شود مانند عیب انکساری، آب مروارید، صدمات چشمی و ...میتواند عاملی برای استرابیسم باشد.
اصلی ترین علامت استرابیسم، در واقع چشمی است که در جای خود قرار ندارد.
گاهی طفل در نور آفتاب یک چشم خود را می بندد و گاه با کج کردن سر خود به یک موقعیت بخصوص تلاش می کند که از هر دو چشم خود استفاده کند و گاه بصورت خستگی شدید چشم و سردرد در حین فعالیت چشمی و گاهی علایم فقدان یک دید عمق مناسب نیز دیده می شود.
بالغینی که دچار استرابیسم می شوند نیز اغلب از دوبینی شکایت می کنند.
تشخیص لازم است هر کودکی در طی دوره شیرخواری یا سنین قبل از مدرسه توسط پزشک خانواده، متخصص اطفال یا چشم پزشک معاینه و مشکلات احتمالی او تشخیص داده شود.
این موضوع بویژه در مواردیکه عضو دیگری از خانواده مبتلا به استرابیسم یا آمبلیوپی است اهمیت بیشتری پیدا می کند.
در شیرخواران اغلب درک اختلاف بین انحراف ظاهری دو چشم از استرابیسم واقعی مشکل است.
در کودکان کم سن و سال بینی پهن و عریض و چین پوستی قسمت داخلی پلک سبب می شود که در نگاه به چپ و راست چشم ها مخفی شده و بدین ترتیب منحرف بنظر برسند.
این ظاهر استرابیسمی بتدریج و با رشد کودک بهبود می یابد و حال آنکه استرابیسم واقعی ارتباطی با رشد کودک ندارد و در این میان چشم پزشک بخوبی قادر به تمایز بین استرابیسم واقعی و کاذب است.
درمان اهداف درمان استرابیسم، حفظ دید، مستقیم کردن چشم ها و بازگرداندن دید دو چشمی است.
بسته به علت استرابیسم، درمان ممکن است بصورت تجویز عینک، برداشتن کاتاراکت یا اصلاح سایر علل زمینه ای ایجاد انحراف و یا تغییر دادن موقعیت عضلات نامتعادل چشم باشد.
بعد از انجام یک معاینه کامل چشمی شامل مطالعه دقیق قسمت های داخلی، چشم پزشک درمان مناسب اپتیکی، طبی یا جراحی را انتخاب خواهد نمود.
اغلب بستن چشم بهتر جهت تقویت بینایی چشم آمبلیوپیک نیز ضروری خواهد بود.
ایزوتروپی (انحراف چشم به داخل) ایزوتروپی در واقع انحراف چشم ها به سمت داخل بوده و شایعترین نوع استرابیسم شیرخواران است.
کودکان خردسال مبتلا به ایزوتروپی هیچگاه از هر دو چشم خود بطور همزمان استفاده نمی کنند.
در اکثر موارد برای تراز کردن چشم ها، تامین دید دو چشمی و اجتناب از افت دید دائمی، جراحی زودهنگام ضروری خواهد بود.
در جریان جراحی، میزان نیروی عضلات در یک یا دو چشم تنظیم میشود.
مثلاً در جراحی ایزوتروپی، ممکن است عضله داخلی محکم تر را از چشم جدا نموده و مقداری عقب تر مجدداً به چشم وصل نمایند.
این کار اثر کِشنده عضله را تضعیف نموده و امکان چرخش چشم به سمت خارج را فراهم میسازد.
بعضی اوقات نیز میتوان برای تسهیل حرکت چشم به سمت خارج، عضله خارجی را کوتاهتر نموده و بدین ترتیب نیروی کِشنده آن را افزایش داد.
ایزوتروپی تطابقی ایزوتروپی تطابقی شکل شایع ایزوتروپی است که بیشتر در کودکان دور بین سنین 2 سال یا بالاتر اتفاق میافتد.
کودک در سنین پایین، قادر است برای جبران دوربینی خود، تلاش تطابقی خود را افزایش دهد ولی اینکار مشخصاً سبب انحراف چشم ها به سمت داخل میشود.
برای جبران ایزوتروپی تطابقی، به کودک عینک داده میشود.
عینک تلاش تطابقی مزبور را کاهش داده و می تواند چشم ها را به وسط آورد.
در برخی موارد استفاده از نوع بخصوصی از عینک های دو کانونی ضروری است (که در شکل روبرو نشان داده شده است).
و گاهی می توان از قطره های چشمی، و لنزهای مخصوصی بنام منشور (Prism) استفاده نمود.
گاهی اوقات ورزشهای چشمی نیز به اصلاح این حالت در کودکان بزرگتر کمک میکند.
اگزوتروپی( انحراف چشم به خارج) اگزوتروپی، یا انحراف چشم به سمت خارج، دیگر نوع شایع استرابیسم است.
این حالت بیشتر زمانی اتفاق میافتد که کودک روی شی ای در دور دست تمرکز میکند.
اگزوتروپی اغلب متناوب (Intermittent) بوده و مخصوصاً در هنگام خستگی یا استرس در کودک بروز میکند.
والدین اظهار میدارند که کودک در مقابل نور آفتاب یک پلک خود را جمع میکند.
گر چه عینک، ورزش چشمی یا منشور در این حالت نیز به کنترل چرخش چشم به سمت خارج کمک میکند ولی در اکثر موارد لازم است نوعی عمل جراحی صورت گیرد.
جراحی استرابیسم هیچ گاه و در جریان هیچ نوع عمل جراحی، کره چشم از محل خود خارج نمیشود.
جراحی استرابیسم در واقع ایجاد برشی کوچک در بافت پوشاننده چشم است که به چشم پزشک امکان میدهد تا به عضلات زیرین این بافت دسترسی پیدا کند.
اینکه کدام عضلات تحت عمل جراحی قرار گیرند بستگی به جهت چرخش چشم دارد.
گاهی اوقات لازم است هر دو چشم تحت عمل جراحی قرار گیرد.
جهت عمل جراحی استرابیسم در اطفال، بیهوشی ضرورت دارد ولی جراحی بزرگسالان با بی حسی موضعی نیز امکان پذیر است.
بهبودی سریع است.
فرد اغلب ظرف چند روز به فعالیتهای طبیعی اش بر می گردد.
بعد از جراحی، گاهی استفاده از عینک یا منشور نیز ضرورت پیدا میکند.
گاهی اوقات ممکن است اصلاح انجام شده بیشتر یا کمتر از مقدار موردنظر باشد که در آن صورت انجام عملی دیگر ضرورت خواهد یافت.
توصیه میشود جراحی اصلاحی استرابیسم هر چه سریعتر صورت گیرد زیرا شیرخوار به محض اینکه چشم هایش مستقیم شد امکان دید طبیعی و دید دو چشمی را پیدا خواهد کرد.
از طرف دیگر لوچی چشم میتواند بر اعتماد به نفس کودک نیز نقشی منفی داشته باشد.
همانند هر عمل جراحی، جراحی بر روی عضلات چشم نیز با عوارضی همراه است.
این عوارض شامل عفونت، خونریزی و دیگر عوارض نادری است که میتواند به از دست دادن دید بیانجامد.
با اینحال، جراحی استرابیسم معمولاً درمانی بی خطر و موثر است و در عین حال هیچگاه جای عینک و یا آمبلیوپ درمانی را نمیگیرد.
خلاصه رشد کودک به خودی خود استرابیسم را درمان نمیکند.
موثرترین زمان درمان استرابیسم، زمانی است که کودک در سنین پایینی به سر میبرد.
مستقیم نمودن چشمها در هر سنی امکان پذیر است.
درمان استرابیسم ممکن است بدون جراحی و با استفاده از قطرههای چشمی، تمرینات چشمی و یا عینک انجام گیرد.
در صورتیکه درمان جراحی لازم باشد، هرقدر در سنین پایین تری انجام شود شانس تامین دید دو چشمی بیشتر خواهد بود.
دوربینی (Hyperopia) شیوع دوربینی(هیپروپی) از نزدیک بینی کمتر است.
دوربینی معمولا در حدود 1+ تا 4+ دیوپتر بوده و بندرت به 8 دیوپتر و بالاتر میرسد.
دوربینی وقتی ایجاد میشود که یا چشم نسبت به انحنای قرنیه طول کمتری داشته و یا قرنیه نسبت به طول چشم انحنای کمتری دارد, در نتیجه نور وارده به چشم در پشت شبکیه متمرکز میشود.
در این حالت اشیای دور تار بنظر میرسند و تصاویر نزدیک حتی بیشتر تار میشوند.
افراد جوان که دوربین هستند میتوانند با استفاده از قدرت متمرکزکننده عدسی چشم, تصویر را از پشت شبکیه به روی شبکیه بیاندازند و در نتیجه واضح ببینند.
اما در دوربینی شدید یا سنین بالاتر این توانایی کاهش یافته و بیماران احتیاج به عینک مطالعه یا عینک دو دید دارند.
با افزایش سن توانایی متمرکز کردن تصویر بر روی شبکیه کاهش مییابد و بتدریج وابستگی چشمهای دوربین به عینک بیشتر میشود و به شماره بالاتری نیاز پیدا میکنند.
معمولا در افراد دوربین نمره واقعی چشم بالاتر از عینک مورد استفاده آنها میباشد.
برای اصلاح دوربینی از عدسیهای محدب استفاده میشود که با علامت مثبت(+) تجویز می شوند.
چشم از پشت این عینکها درشتتر بنظر میرسد.
مشکلات چشم ناشی از کار با کامپیوتر | Computer Vision Syndrome CVS چیست؟
CVS مجموعه ای از علائم چشمی و بینایی است که بر اثر کار با کامپیوتر ایجاد می شوند.
تقریبا 4/3 کسانیکه زیاد با کامپیوتر کار می کنند گرفتار این علائم هستند.
به نظر می رسد با فراگیرتر شدن بکارگیری کامپیوتر در محل های کار و حتی در خانه ها تعداد کسانیکه از CVS رنج می برند روبه افزایش باشد.
علائم CVS مهمترین علائم CVS عبارتند از: خستگی چشم، خشکی چشم، سوزش، اشک ریزش و تاری دید.
CVS همچنین ممکن است سبب درد در گردن و شانه ها نیز بشود.
چشم انسان حروف چاپی را بهتر از حروف نمایش داده شده بر روی مانیتور می بینند.
علت این امر این است که حروف چاپی کنتراست بیشتری با صفحه سفید زمینه داشته و لبه های آنها واضح تر است حال آنکه در مورد صفحه مانیتور چنین نیست و لبه ها به وضوح حروف چاپی نیستند بلکه حروف از یک مرکز با کنتراست بالا شروع شده و به تدریج کم رنگ تر می شوند و پس از تبدیل به خاکستری کمرنگ ناپدید می گردند.
بنابراین لبه های حروف بر روی صفحه مانیتور وضوح حروف چاپی را ندارد.
یکی از مهمترین دلایل خشکی و سوزش چشم هنگام کار با کامپیوتر کاهش میزان پلک زدن است بطوریکه افراد هنگام کار با کامپیوتر تقریبا1/5حالت عادی پلک می زنند.
این مسأله به همراه خیره شدن به صفحه مانیتور و تمرکز بر روی موضوع کار سبب می شود تا پلک ها مدت بیشتری با بمانند و در نتیجه اشک روی سطحچشم سریعتر تبخیر می شود.
10 توصیه برای کاهش علائم CVS سعی کنید بطور ارادی پلک بزنید.
این کار سبب می شود سطح چشم شما با اشک آغشته شده و خشک نشود.
در صورتیکه مشکل شما شدید باشد می توانید از قطره های اشک مصنوعی استفاده کنید.
مرکز مانیتور باید حدود 10 تا 20 سانتی متر پایین تر چشمان شما باشد.
این وضعیت علاوه بر اینکه باعث می شود پلک ها پایین تر قرار گیرند و سطح کمتری از چشم در معرض هوا باشد.
از خستگی گردن و شانه ها نیز می کاهد.
در این موارد هم باید مانیتور را در ارتفاع مناسب قرار داد و هم ارتفاع صندلی را نسبت به میزکار تنظیم کرد بطوریکه ساعد شما هنگام کار با keyboard موازی با سطح زمین باشد.
مانیتور خود را طوری قرار دهید که نور پنجره یا روشنایی اتاق به آن نتابد.
هنگام کار با کامپیوتر سعی کنید پرده ها را بکشید و روشنایی اتاق را نیز به نصف وضعیت معمولی کاهش دهید.
اگر از چراغ مطالعه بر روی میز خود استفاده می کنید آن را طوری قرار دهید که به صفحه مانیتور یا چشم شما نتابد.
همچنین می توانید از صفحه های فیلتر نیز بر روی صفحه مانیتور استفاده کنید.
تابش نور به صفحه مانیتور سبب کاهش کنتراست و خستگی چشم می شود.
این مسأله بخصوص زمانیکه زمینه صفحه تیره باشد شدیدتر خواهد بود.
به چشمان خود استراحت دهید.
سعی کنید هر 5 تا 10 دقیقه چشم خود را از مانیتور برداشته و به مدت 5 تا 10 ثانیه به نقطه ای دور نگاه کنید.
این کار سبب استراحت عضلات چشم می شود.
همچنین به شما وقت می دهد پلک بزنید و سطح چشم شما مرطوب شود.
اگر مجبورید که متناوبا به یک صفحه نوشته و مانیتور نگاه کنید (خصوصا در مورد تایپیست ها) ممکن است چشم شما خسته شود زیرا باید تطابق خود را تغییر دهد.
برای جلوگیری از این مسأله سعی کنید صفحه نوشته شده را در حداقل فاصله و هم سطح با مانیتور قرار دهید.
برای اینکار می توانید از copyholder استفاده کنید.
فاصله مانیتور با چشمان شما باید 50 تا 60 سانتی متر باشد.
روشنایی و کنتراست مانیتور خود را تنظیم کنید.
میزان روشنایی مانیتور باید با روشنایی اتاق هماهنگی داشته باشد.
یک روش برای تنظیم روشنایی مانیتور این است که به یک صفحه وب با زمینه سفید (مثل این صفحه) نگاه کنید.
اگر سفیدی صفحه برای شما مثل یک منبع نور است روشنایی مانیتور زیاد است و باید آن را کم کنید.
در مقابل، اگر صفحه کمی خاکستری به نظر می رسد روشنایی را زیاد کنید.
در مجموع روشنایی باید در حدی باشد که چشمان شما احساس راحتی کنند.
کنتراست مانیتور باید حداکثر باشد تا لبه های حروف بیشترین کنتراست را با نوشته خود پیدا کند.
مشخصات دیگر مانیتور خود را تنظیم کنید.
کیفیت نمایش تصاویر بر روی مانیتور به سه عامل بستگی دارد: Resolution ، Refresh Rate ، و DotePitch.
Refresh Rate نشاندهنده فرکانس تجدید تصویر بر روی مانیتور است.
فرکانس پایین می تواند برای چشم خسته کننده باشد و فرکانس های خیلی پایین سبب پرش تصویر می شوند.
بهترین Refresh Rate حدود 70 هرتز یا بیشتر است.
Resolution یا وضوح تصویر که به Refresh Rate نیز بستگی دارد به تراکم پیکسل های تصویر بر روی مانیتور گفته می شود.
هرچه تعداد پیکسل ها بیشتر باشد جزئیات بیشتری از تصویز دیده می شود.
بطورکلی هرچه Resolution بیشتر باشد بهتر است ولی باید به Refresh Rate نیز توجه داشت.
گاهی Resolution بالا Refresh Rateپایین دارند بنابراین باید وضعیتی را انتخاب کرد که هر دو بیشترین تعداد را داشته باشند.
Dot Pitch بر sharpness تصویر مؤثر است و هر چه عدد آن کمتر باشد تصویر sharpتر است.
بیشتر مانیتورها dot pitch بین 25/0 تا 28/0 میلی متر دارند.
28/0 میلی متر یا کمتر عدد مطلوب است.
Refresh Rate و Resolution را در ویندوز می توانید در Display Properties تنظیم کنید ولی dot pitch قابل تنظیم نیست.
اگر علی رغم رعایت توصیه های گفته شده باز هم دچار علائم CVS هستید می توانید از عینک های مخصوص استفاده کنید زیرا گاهی مشکل در دید متوسط است.
ما بطور معمول کمتر از دید متوسط استفاده می کنیم زیرا بیشتر اوقات یا اشیاء دور رانگاه می کنیم و یا اشیاء نزدیک.
ولی مانیتور کامپیوتر دقیقا در فاصله ای از چشم قرار می گیرد که مربوط به دید متوسط است.
اگر شما عینکی هستید عینک شما به احتمال زیاد برای کار با کامپیوتر مناسب نیست زیرا دید متوسط را اصلاح نمی کند.
برای دریافت عینک مناسبکامپیوتر به چشم پزشک مراجعه کنید.
هنگام کار با کامپیوتر سعی کنید گردن خود را راست نگهداشته و شانه را عقب بدهید.
قوز کردن هنگام کار طولانی با کامپیوتر سبب دردهای گردن و شانه ها می شود.
اگر پشتی صندلی شما قابل تنظیم است آن راطوری تنظیم کنید که کاملا به پشت شما بچسبد.
همچنین ارتفاع صندلی خود را طوری تنظیم کنید که کف پاها روی زمین قرار داشتهو زانوی شما در زاویه 90 درجه قرار داشته باشد.
Keyboard و Mouse باید پایین تر از آرنج و نزدیک دستان شما قرار داشته باشد.
و نهایتا اینکه: اگر همچنان بر اثر کار با کامپیوتر دچار مشکلات چشمی هستید بهتر است به یک چشم پزشک مراجعه کنید.
تنبلی چشم (Amblyopia) تنبلی چشم یا آمبلوپی (Amblyopia) که در حدود 3% از افراد دیده می شود زمانی رخ می دهد که چشم در دوره کودکی دید طبیعی پیدا نکند.
این اختلال که معمولا در یک چشم دیده می شود بدلیل اختلال دید چشم تنبل بر اثر عوامل مختلف نظیر عیوب انکساری (دوربینی، نزدیک بینی، یا آستیگماتیسم)، انحراف چشم (لوچی یا استرابیسم)، و یا عدم شفافیت مسیر بینایی (ناشی از عواملی نظیر آب مروارید، کدورت قرنیه، و یا افتادگی پلک) رخ می دهد.
عدم وضوح تصویر در چشم بیمار و بهتر بودن تصویر ایجاد شده در چشم سالم سبب می شود تا مغز بین دو چشم، چشم سالم را برای دیدن انتخاب کند و در واقع مسیر ارسال تصویر از چشم بیمار به مغز را مسدود و یا اصطلاحاً دید چشم بیمار را "خاموش" کند.
علائم تنبلی چشم: تنبلی چشم معمولاً در سنین زیر 6 سال ایجاد شده و اغلب توسط والدین، معلمان، و یا پزشک کشف می شود.
در سنینی که کودک قادر به بیان مشکلات خود می باشد ممکن است از ضعف بینایی، خستگی چشم و یا سردرد شکایت داشته باشد.
اما در اغلب موارد کودک شکایتی ندارد و ممکن است علایم بیماری های مسبب تنبلی چشم نظیر انحراف چشم و کدورت های مسیر بینایی مثل آب مروارید و کدورت قرنیه منجر به تشخیص شوند.
ولی زمانیکه تنبلی چشم ناشی از عیوب انکساری باشد تشخیص آن مشکل است زیرا کودکان به راحتی توسط چشم دیگر می بینند و کمبود دید در چشم بیمار را جبران می کنند.
به همین دلیل والدین و معلمان باید به وضعیت دید کودکان توجه ویژه ای داشته باشند.
درمان تنبلی چشم: خوشبختانه تنبلی چشم در صورتیکه در زمان مناسب تشخیص داده شود براحتی قابل درمان است.
درمان تنبلی چشم معمولاً بصورت بستن چشم سالم و وادار کردن مغز به دیدن با چشم تنبل است.
این درمان ممکن است هفته ها و یا حتی ماه ها طول بکشد که البته چشم سالم باید به تناوب باز شود.
در مواردی که تنبلی ناشی از عیوب انکساری است تجویز عینک یا لنز سبب وضوح تصویر در چشم معیوب و درمان تنبلی خواهد شد.
مواردی نیز که تنبلی ناشی از انحراف چشم است با جراحی و اصلاح انحراف قابل درمان است.
نکته ای که باید به آن توجه داشت این است که تکامل سیستم بینایی تا سنین 8 تا 10 سالگی صورت می گیرد و درمان تنبلی چشم بعد از این سنین بسیار بعید است.
بنابراین در صورتیکه چشم تنبل در سنین پایین درمان نشود بعد از سن 10 سالگی در اکثر موارد هیچ درمانی نخواهد داشت و ممکن است منجر به از دست رفتن شدید دید در یک چشم شود.