ذات الریه (پنومونی)عفونت یا التهاب بسیار شدید ریه ها می باشد. در این بیماری حبابچه های هوایی موجود در ریه ها پر از چرک و سایر مواد مایع می شود و رسیدن اکسیژن به خون با مشکل مواجه می گردد. اگر اکسیژن موجود درخون شما کاهش یابد سلولهای بدن شما به درستی کار خود را انجام نخواهند داد. به همین علت و ثانویه به انتشار عفونت در داخل بدن، امکان دارد فرد بمیرد.
تا سال 1936، ذات الریه اولین علت مرگ در ایالات متحده به حساب می آمد و بعد از آن با توجه به استفاده از آنتی بیوتیکها این بیماری قابل کنترل شد. در سال 2000 ذات الریه همراه با آنفولانزا بعنوان هفتمین علت مرگها شناخته شده اند.
ذات الریه از دو طریق می تواند ریه های شما را تحت تأثیر قرار دهد. ذات الریه لوبی( قطعه ای) که یک لوب یا قطعه ای بزرگ از ریه ها را درگیر می کند و دیگری ذات الریه برونشی که کل ریه را به صورت مناطق کوچک اما منتشر درگیر می نماید.
علل ذات الریه
ذات الریه یک بیماری منفرد نیست. این بیماری می تواند بیش از 30 علت مختلف داشته باشد. که پنج تا از شایعترین علل آن شامل: علل باکتریایی، علل ویروسی، مایکوپلاسمائی، سایر علل عفونی نظیر قارچها و ترکیبات شیمیایی مختلف می باشد.
ذات الریه باکتریائی:
این نوع ذات الریه می تواند هر فردی را در هر سنی مبتلا سازد. افراد الکلی و ناتوان، کسانی که عمل جراحی داشته اند، افرادی که دچار بیماری تنفسی یا عفونتهای ویروسی هستند و افرادی که دارای نقص ایمنی هستند از جمله افرادی هستند که شانس بیشتری برای ابتلا به این بیماری دارند.
باکتریهایی ایجاد کننده ذات الریه در حلق بعضی از افراد سالم نیز یافت می شوند. زمانیکه سیستم دفاعی بدن به هر علتی نظیر بیماری، افزایش سن، سوء تغذیه، ناتوانی عمومی یا نقص ایمنی ضعیف می شود، این باکتریها می توانند تکثیر یافته و منجر به بروز صدمات شدیدی شوند. معمولاً زمانیکه مقاومت بدن کاهش می یابد این باکتریها به سمت ریه ها رفته و درآنجا سبب التهاب حبابچه های هوایی می شوند.
امکان دارد قسمتی از یک لوب یا یک لوب کامل و یا حتی هر پنچ لوب ریه ها بطور کامل از مایع پر شود. این عفونت به هر علت از طریق جریان خون منتشر شده و کل بدن را فرا می گیرد.
نوعی باکتری به نام پنوموکوک شایعترین علت بروز ذات الریه باکتریایی می باشد. این نوع ذات الریه یکی از اشکال پنومونی است که دارای واکسن می باشد.
علائم :
شروع ذات الریه باکتریایی بسیار متغیر بوده و می تواند تدریجی یا یکباره باشد. در موارد بسیار شدید ممکن است بیمار دچار تب و لرز، درد شدید قفسه سینه و سرفه های خلطی به رنگ قرمز آجری یا سبز شود.
دمای بدن ممکن است حتی به 105 درجه فارنهایت نیز برسد. فرد مقدار زیادی عرق کرده و تعداد تنفس و ضربان قلب افزایش می یابد. لب ها و بستر ناخن ها بعلت کاهش اکسیژن در خون به رنگ آبی متمایل می شود و سطح هوشیاری فرد نیز ممکن است افت پیدا کند و به فرد حالت گیجی دست دهد.
ذات الریه ویروسی:
بنظر می رسد نیمی از موارد ذات الریه ها بعلت عوامل ویروسی باشد. هر روزه به تعداد ویروسهایی که می توانند منجر به عفونتهای تنفسی شوند افزوده می گردد که اکثر آنها مجاری هوایی فوقانی را درگیر می کنند، اما بعضی دیگر نیز بخصوص در گروه سنی اطفال می توانند منجر به ذات الریه شوند. اکثر این موارد چندان جدی و خطرناک نبوده و بعد از یک مدت زمان کوتاه بهبود مییابند.
عفونت با ویروس آنفولانزا ممکن است بسیار شدید بوده و حتی گهگاهی منجر به مرگ شود. ویروس به ریه ها حمله کرده و در آنجا تکثیر می یابد ولی معمولاً علیرغم آنکه بافت ریه پر از مایع می شود علایم بسیار کم خواهند بود. معمولاً این ویروس افرادی را مبتلا می سازد که خود دارای بیماریهای ریوی یا قلبی زمینه ای بوده و یا حامله هستند.
علائم : علائم اولیه ذات الریه ویروسی شبیه به علایم آنفولانزا می باشد که شامل : تب، سرفه های خشک، سردرد، درد عضلانی و ضعف می باشد. امکان دارد تب بالا رخ داده یا حتی لبها حالت آبی رنگ پیدا کنند.
در موارد بسیار شدید، فرد به آسانی قادر به نفس کشیدن نیست و نیاز به هوا دارد. ذات الریه ویروسی گاهی اوقات امکان دارد همراه با وجود باکتریها باشد و خود را بصورت علایم ذات الریه باکتریایی نشان دهد.
ذات الریه مایکوپلاسمایی:
بدلیل علایم و یافته های بالینی نسبتاً متفاوت و بدلیل آنکه سیر این بیماری با ذات الریه پنوموکوکی متفاوت می باشد. در ابتدا به نظر می رسید که در این بیماری بدلیل یک یا چند ویروس ناشناخته ایجاد می شود و آنرا با نام «ذات الریه غیر معمول اولیه » می شناختند.
در طی جنگ جهانی دوم عامل این بیماری شناخته شد. مایکوپلاسماها کوچکترین موجودات زنده هستند که می توانند به تنهایی زندگی کنند، به گونه ای که قابل طبقه بندی در رده باکتریها یا ویروسها نبوده اما به لحاظ بعضی خصوصیات شبیه به هر دو هستند. این نوع ذات الریه درجات مختلف داشته و می تواند خفیف یا بسیار شدید باشد. این عامل تمامی گروهای سنی را مبتلا می سازد اما افراد مسن ، اطفال و نوجوانان را بیشتر مبتلا می کند. میزان مرگ حتی در موارد درمان نشده بسیار پائین می باشد.