از امروز تا عید از اداب رسوم اغاز سال نو ونوروز براتون مطلالب خوبی میگذارم امیدوارم استفاده ببرید و نظرات شخص خودتون را در هر مطلب بدین .علت این که کمی زودتر از عید این مطلالب درج میشه به خاطر اینه که عید همه سر شون شلوغه یا در مسافرت هستن.(۱۹روز دیگه تا سال نو).
غبار روبی و گردگیری از در و دیوار خانه و کف پوش ها و اسباب خانه، و شستشو و پاکیزه و نو کردن جامه و ظروف و اشیای کهنه، دور افکندن اشیای ژنده و فرسوده و تمیز کردن ظروف و دیوارهای منزل، خلاصه «خانه تکانی» برای زدودن آلودگی ها و سیاهی ها و بیرون افکندن پلشتی ها از فضای خانه از رسم های کهن ایرانیان در فرا گشت سال کهنه به سال نو بوده است.
هنوز هم این رسم همچون گذشته در سراسر ایران میان مردم ایران معمول است.
امروزه بانوان از چند روز به نوروز مانده، و معمولاً تا پیش از فرا رسیدن شب چهارشنبه آخر سال، به خانه تکانی می پردازند و از زیستگاه های خود پلشت زدایی می کنند. آنان چیزهای کهنه و پاره و شکسته بی مصرف یا لوازم کم مصرف را به دیگران می بخشند و اشیا و وسایل نو و تازه تهیه می کنند و به جای آنها می گذارند. قالی ها و قالیچه ها و گلیم های خانه را می تکانند و گرد و خاک آنها را می گیرند، یا اگر کثیف و آلوده باشند با آب می شویند. رده ها، روتشکی ها، روبالشتی ها، طاقچه پوش ها و دستمال های سر بخاری ها را می شویند یا عوض می کنند. رف ها و طاقچه ها و دیوار و سقف خانه را گردگیری می کنند. در و دیوار اتاق ها و خانه را سفید و نقاشی می کنند. گل و گیاه و نهال در باغچه های خانه می کارند.
خانه تکانی و زدودن آلودگی ها و پلشنی ها از فضای خانه و کاشانه در آخر سال کهنه، مظهر و نمادی از زدودن سیاهی و مرگ و کهنگی از خانه و آماده کردن فضایی پاک و پاکیزه در آستانه نوروز برای استقبال از روشنایی ها و خوبی ها است.
مراسم سوگواری در میان بختیاریها اهمیت خاصی دارد و همراه با مراسم پرسوز و گدازی برگزار میشود که احتمالاً نشانه انس و الفت و همبستگی عمیقی است که میان آنها وجود دارد. این اهمیت هم در عزاداریهای مذهبی و هم در عزاداریهای خصوصی به بارزترین شکل مشهود است.
برگزاری مراسم عزاداری خانوادگی نیز جالب توجهاست. در ایل بختیاری وقتی کسی فوت کند، ایل یکپارچه غرق غم و ماتم میشود و لحظهای صاحب عزا را رها نمیکنند. چوقا از تن بیرون میکنند و لباس سیاه میپوشند. بعد از غسل متوفی، سید همراه ایل، سید پیر شاه یا سید امامزادههای اطراف مسیر و مکان کوچ و استقرار را خبر میکنند تا بر مرده نماز میت بگذارند و سپس مرده را به خاک میسپارند. خاک که گودی گور را پر کرد، مردها در فاصله دور میایستند و زنهای ایل به دور گور حلقه میزنند، گریه سر میدهند و همراه با مرثیه که گاگریو گفته میشود به شرح حال زندگی مرده میپردازند. در این هنگام تُشمالها آهنگ غم انگیزی به نام چپی مینوازند. بعد از این مراسم (خیرات) شروع میشود. صاحب عزا چادر سیاهی بر پا میکند، مردم ایل تیره به تیره، طایفه به طایفه، برای دلداری صاحب عزا میآیند و سرباره میآورند. سرباره مخارج عزاداری صاحب عزا را کاهش میدهد. این مراسم تا یک سال به طول میانجامد، چرا که شاید تیره یا طایفهای در مسافتهای دور باشد و یا امکان حضور به موقع پیدا نکرده باشد.
وقتی کلانتر یا یکی از سرشناسان ایل بمیرد نیز مراسم خاصی انجام میشود. بدین ترتیب که زین و برگ اسب یا اسبانی را با پارچه سیاه میپوشانند و بر گردن اسب نیز پارچههای رنگین که یک سر آن بر زین و سر دیگرش روی پیشانی اسب است به بند دهنه میبندند، سپس اسب را در حالی که دهنه آن به دست یک نفر است در محوطه امامزاده میگردانند. این پارچه را (یال پوش) میگویند. چوقا و تفنگ متوفی را نیز روی اسب میبندند. بختیاریها معمولاً بر سر مزار جوانان، پهلوانان و بزرگان خود شیر سنگی قرار میدادهاند.
شور عزای حسینی در آستانه اربعین حضرتش، در چهارمحال و بختیاری به اوج خود رسیده و کودک و جوان و پیر در این مصیب اشک ماتم جاری کردهاند.
بوی دود و اسپند، صدای طبل و شیپور، نصب پرچمهای سیاه در سردر مساجد و حسینیهها، تصاویر و صحنههای آشنایند که در تمامی نقاط این استان طنین انداز شده است.
مجالس سخنرانی و سوگواری سیدالشهدا (ع) با حضور خیل عزاداران حسینی در همه اماکن مذهبی برپا شده است.
توزیع غذای نذری همچون حلیم و شلهزرد در بین عزاداران در منازل و در خیابانها و میادین از دیگر رسوم مردم عزادار حسین (ع) در چهار محال و بختیاری است.ک/۴
۶۰۷ /۶۷۱/۷۳۵۹
---> ایرنا
عزاداری برای ائمهاطهار به ویژه در ماه محرم مثل تمام نقاط ایران با شکوه برگزار میشود. شیوه اجرای مراسم تقریباً مثل سایر نقاط ایران است. دستههای زنجیرزنی، سینهزنی و حضور در مراسم مساجد و تکایا از جمله جلوههای برگزاری اینگونه مراسم است.
[ویرایش] گویش بختیاری
گویش بختیاری یکی از گویشهای پارسیتبار یعنی از دسته جنوب غربی زبانهای ایرانی است. گویشها و زبانهای پارسیتبار عبارتاند از فارسی، لری، بختیاری، لارستانی، و کومزاری. برخی از زبانشناسان، بختیاری را زیرشاخهای از لری به شمار میآورند و برخی آن را شاخهای جدا میدانند.
همواره در زمانهای گذشته، دیوارهای بلند و دشوارگذر زاگرس مانع از نفوذ اقوام مهاجم به درون منطقهٔ بختیاری بوده است. بنابراین زبان ایل بختیاری تا قبل از گسترش رسانههای همگانی و مدارس ملی تقریباً دستنخورده و بکر مانده بود اما امروزه براثر سهولت ارتباط با شهر و پایتخت، گویش بختیاری نیز مانند لهجهها و گویشهای دیگر به سرعت در حال دگرگونی و نزدیک شدن به فارسی رایج است. نسل امروز بختیاری (مخصوصاً ساکنین شهرها و اسکانیافتگان) در طول کمتر از نیم قرن نه تنها خیلی از اصطلاحات و واژههای پنجاه سال پیش بختیاری را استفاده نمیکنند؛ بلکه معنای آنها را نیز نمیدانند و یا فراموش کردهاند. گفته می شود در طی سالهای گذشته که بختیاری ها بسوی شهرنشینی و پراکندگی رفته اند در حدود دوهزار واژه کهن از آنان نابود شده است.
گویش لری بختیاری به طور کلی به چهار دسته تقسیم میشود:
گویش بخش شرقی که تحت تأثیر لری کوهگیلویه واقع شده است.
گویش منطقه جنوبی که
شور عزای حسینی در آستانه اربعین حضرتش، در چهارمحال و بختیاری به اوج خود رسیده و کودک و جوان و پیر در این مصیب اشک ماتم جاری کردهاند.
بوی دود و اسپند، صدای طبل و شیپور، نصب پرچمهای سیاه در سردر مساجد و حسینیهها، تصاویر و صحنههای آشنایند که در تمامی نقاط این استان طنین انداز شده است.
مجالس سخنرانی و سوگواری سیدالشهدا (ع) با حضور خیل عزاداران حسینی در همه اماکن مذهبی برپا شده است.
توزیع غذای نذری همچون حلیم و شلهزرد در بین عزاداران در منازل و در خیابانها و میادین از دیگر رسوم مردم عزادار حسین (ع) در چهار محال و بختیاری است.ک/۴
بختیاری ها برای اعیاد ملی و مذهبی به ویژه عید نوروز و مراسم سیزده بدر و بزرگداشت تولد ائمه اطهار و حضرت پیغمبر (ص) اهمیت خاصی قائلند. محل چادرهای خود را تغییر می دهند و در محلی سبز و خرم که دارای آب کافی باشد، مستقر می شوند. شب عید در چادرهای خود می مانند، ولی روز اول عید با لباس های مخصوص خود، کلاه های لری را کج به سر گذاشته و به دید و بازدید می پردازند. بختیاری ها معتقدند لباس سیاه عزا را حتما باید تا قبل از نوروز از تن در آورد، زیرا در غیر این صورت باروری و نعمت از طایفه رخت بر خواهد بست.
• سوگ ها و عزاها
مراسم سوگواری در میان بختیاری ها اهمیت خاصی دارد و همراه با مراسم پرسوز و گدازی برگزار می شود که احتمالا نشانه انس و الفت و همبستگی عمیقی است که میان آنها وجود دارد. این اهمیت هم در عزاداری های مذهبی و هم در عزاداری های خصوصی به بارزترین شکل مشهود است. عزاداری برای ائمه اطهار به ویژه در ماه محرم مثل تمام نقاط ایران با شکوه برگزار می شود. دسته های زنجیرزنی، سینه زنی و حضور در مراسم مساجد و تکایا از جمله جلوه های برگزاری اینگونه مراسم است.
برگزاری مراسم عزاداری خانوادگی نیز جالب توجه است. در ایل بختیاری وقتی کسی فوت کند، ایل یکپارچه غرق غم و ماتم می شود و لحظه ای صاحب عزا را رها نمی کنند،(چوقا) از تن بیرون می کنند و لباس سیاه می پوشند. بعد از غسل متوفی، سید همراه ایل (سید پیر شاه) یا (سید امامزاده) های اطراف مسیر و مکان کوچ و استقرار را خبر می کنند تا بر مرده نماز میت بگذارند و سپس مرده را به خاک می سپارند. خاک که گودی گور را پر کرد، مردها در فاصله دور می ایستند و زن های ایل به دور گور حلقه می زنند، گریه سر می دهند و همراه با مرثیه که (گاگریو) گفته می شود به شرح حال زندگی مرده می پردازند. در این هنگام توشمال ها آهنگ غم انگیزی به نام (چپی) می نوازند. بعد از این مراسم (خیرات) شروع می شود. صاحب عزا چادر سیاهی بر پا می کند، مردم ایل تیره به تیره، طایفه به طایفه، برای دلداری صاحب عزا می آیند و (سرباره) می آورند. سرباره مخارج عزاداری صاحب عزا را کاهش می دهد. این مراسم تا یک سال به طول می انجامد، چرا که شاید تیره یا طایفه ای در مسافت های دور باشد و یا امکان حضور به موقع پیدا نکرده باشد. وقتی کلانتر یا یکی از سرشناسان ایل بمیرد، مراسم خاصی انجام می شود. بدین ترتیب که زین و برگ اسب یا اسبانی را با پارچه سیاه می پوشانند و بر گردن اسب نیز پارچه های رنگین که یک سر آن بر زین و سر دیگرش روی پیشانی اسب است به بند دهنه می بندند، سپس اسب را در حالی که دهنه آن به دست یک نفر است در محوطه امامزاده می گردانند. این پارچه را (یال پوش) می گویند. چوقا و تفنگ متوفی را نیز روی اسب می بندند.
• رقص های محلی
در استان چهارمحال و بختیاری در مواقع برگزاری جشن ها و سرورها رقص های متنوعی اجرا می گردد که از معروفترین آنها رقص عروسی، رقص دستمال، رقص آرام، رقص تند و رقص مجسمه است.
• صنایع دستی
صنایع دستی بختیاری ها، ویژگی ها و مختصاتی دارد که با انواع تولیدات مشابه به دست دیگران قابل تمیز دادن است بخشی از این ویژگی ها به این شرح است:
فعالیت در رشته صنایع دستی کاری است صد در صد زنانه که تمام مراحل آن را زنان و دختران انجام می دهند و مردان در تولید آنها هیچ نقشی ندارند.
صنایع دستی بختیاری فقط انواع بافت ها را شامل می شود. تقریبا اغلب زنان و دختران ایلیاتی با آنها آشنایی دارند.
بافندگان معمولا از نقشه برای بافتنی استفاده نمی کنند مگر اینکه به قصد تفنن بخواهند محصولی شبیه به فرآورده های دیگر داشته باشند. یا وقتی سفارشی برای مشتری دریافت کنند که ملزم به اجرای نقش و طرح پیشنهاد شده مشتری باشد. پس به طور کلی نقش هایی که برای تزیین بافته ها به کار می برند ذهنی است.