دانلود مقاله اعتیاد

مقدمه اعتیاد یکی از معضلات اساسی جامعه ماست و مهار و تهدید آن نیازمند توجه به وجوه گوناگون آن است.

غیر از اینکه در سطح کلان از این معضل، جامعه زیان‌های انسانی و مادی بسیار می بیند، به طوری که بخشی از نیروی فعال و یا در معرض خطر فعالیت با مصرف مواد مخدر، اسیر آن می‌شوند و برخی برای مقابله با آن (جلوگیری از توزیع و شیوع مواد و مبارزه با قاچاقچیان و بازپروری معتادان) زمان و هزینه بسیاری صرف می‌کنند و در نتیجه بخشی از سرمایه ملی این گونه هدر می‌رود، در سطح خرد نیز، هم فرد معتاد و هم اعضای خانواده وی با مشکلات بسیاری مواجه می‌شوند، علاوه بر این که اعتیاد، معتادان را به انحراف و ناهنجاری‌های دیگر نیز سوق می‌دهد.

قطعاً برای کاهش اعتیاد در جامعه راه‌ های بسیاری وجود دارد: برخورد با باندهای بزرگ قاچاق، برخورد با قاچاقچیان و توزیع کنندگان خرد، برخورد با معتادان، افزایش آگاهی مردم و ایمن‌سازی افراد و خانواده‌ها از این جمله‌اند.

در این میان، با توجه به این که تظاهر اجتماعی اعتیاد، وجود فرد معتاد است، نحوه برخورد با آن اهمیت ویژه‌ای می‌یابد.

نحوه برخورد با معتادان را می‌توان در چهر گروه جای داد: الف) آنان را بازپروری کرد.

ب) آنان را زندانی کرد.

ج) آنان را اعدام کرد.

د) آنان را آزاد گذاشت و به حال خود رها کرد.

این چهار طریق خود متکی بر سه پیش‌فرض است: اول آنکه معتاد، فردی بیمار و اعتیاد نوعی بیماری قابل درمان است.

از این‌رو، باید معتادان را مورد بازپروری قرار داد.

دوم آنکه معتاد مجرم است و اعتیاد نوعی جرم.

از این جهت باید با معتادان برخوردهای تنبیهی شکل گیرد.

این برخوردها به اشکال گوناگون خواهد بود، از جمله زندانی کردن و اعدام.

منتها اعدام نوعی مجازات است که جامعه، بیشتر از شخص معتاد از آن تأثیر می‌پذیرد و سوم آنکه معتادان بیچارگانی هستند که دیگر اصلاح‌ناپذیرند و باید آنان را آزاد گذاشت و به حال خود رها کرد تا زمان مرگشان فرا رسد.

در رویکرد اول نظر بر این که جامعه، خود نیز مسوول اعتیاد است و باید از طریق بازپروری معتادان هزینه این مسؤولیت را بپذیرد.

ولی در رویکرد دوم نظر بر این است که فرد معتاد مقصر است و خود او باید هزینه اعتیادش را بپردازد.

در پیمایش ملی ارزشها و نگرش‌های ایرانیان (1382) پرسشی با این چهار شیوه برخورد طراحی شد که در این گزارش یافته‌های آن ارائه می‌شود.

تعریف اختلالات مربوط به اعتیاد یا مبتنی بر کمیت، فراوانی و یا شدت رفتارهای مواد جویانه از طرف بیمار می‏باشد و یا اینکه اصطلاح ”مصرف غیر قانونی مواد“ مبنای تعریف اختلالات مربوط به اعتیاد قرار می‏گیرد.

امروزه در محافل دانشگاهی به جای اعتیاد از وابستگی به مواد (substance dependence) نام برده می‏شود، هر چند که در میان مردم این بیماری ”اعتیاد“ و خود بیمار به عنوان معتاد شناخته شده است.

بیمار وابسته به مواد علیرغم تجربه مشکلات متعدد ناشی از مصرف مواد قادر بر قطع مصرف آن نیست.

مصرف مواد یک الگوی رفتاری ناسازگارانه و بیمار گونه است که بروز علائم رفتاری، روانی، شناختی و جسمی به اختلالهای بالینی در فرد مصرف کننده منجر می‏شود.

این اختلالها عبارتند از: 1-ایجاد تحمل: بیمار در دفعات بعدی مصرف مواد برای رسیدن به سطح قبلی روانی و جسمانی ناشی از اثر مواد باید مقادیر بیشتری از آن را مصرف کند.

2-بروز علائم ترک: عدم مصرف مواد علائم جسمانی و روانی ترک مانند بیقراری، اضطراب، بیخوابی، درد عضلات، اسهال و استفراغ ظاهر می‏شود.

3-تمایل بعدی: هوس، در بیشتر بیماران پس از قطع مصرف مواد وجود دارد ولی بیمار قادر به کنترل هوس و ترک مصرف این کار نمی‏باشد بیمار برای تهیه مواد، هزینه، وقت و سرمایه‏های دیگران و خانواده را مصرف می‏کند.4- 5-درپی استمرار مصرف مواد با تغییرات روانی و رفتاری در بیمار، مشارکت وی در فعالیتهای خانوادگی، اجتماعی، تفریحی و شغلی کاسته می‏شود.

6-علیرغم آگاهی بیمار از عوارض جسمانی و روانی مصرف مواد، بیمار قادر به عدم استفاده از آن نمی‏باشد.

در تعریف علمی برای اینکه فردی را بیمار وابسته به مواد بدانیم لازم است حداقل 12 ماه الگوی مستمر مصرف مواد را داشته باشد.

موضوعات مطرح‌شده در بالا نکات آموزشی برای بیماران، خانواده آنان و همه افراد جامعه به‌ویژه جوانان است.

همه باید این نکات را بدانند، و بدانند که حتی یک‌بار مصرف هم ممکن است فرد را به‌سوی این همه مشکل بکشاند.

سوء مصرف مواد (substance abuse) در مقابل بیماران ”وابسته“ کسانی هستند که اقدام به مصرف می‏کنند ولی با مشخصاتی که در بالا برای بیماران وابسته به مواد ذکر شد مطابقت ندارند.

در این گروه شدت مصرف به حدی نمی‏باشد که وابسته تلقی شوند.

این گروه از بیماران بارها و به طور متناوب مواد مصرف می‏کنند.

الگوی مصرف این دسته بر خلاف گروه بالا مقاومت ناپذیر نبوده و جنبه اجباری ندارد.

اما بهرحال نتایج مصرف و مخرب مواد را در پی دارد.

از این موارد می‏توان غیبت از مدرسه، محل کار، درگیری با همکاران و دوستان، عدم انجام تعهدات اجتماعی و خانوادگی، بی توجهی به فرزندان و خانواده و...

را نام برد.

الگوی مصرف به هر گونه‏ای که باشد می‏تواند با مخاطرات فیزیکی مانند مصرف مواد هنگام رانندگی و خطرهای فراوان به دنبال آن همراه گردد.

به‌خاطر داشته باشیم یک‌بار مصرف ممکن است موجب سوءمصرف یا مصرف تفریحی شود و مصرف تفریحی موجب مصرف دائم و اعتیاد شده و خطر بعدی اعتیاد مصرف تزریقی و ایدز است.

علل و عوامل مؤثر بر اعتیاد اعتیاد یک بیماری زیست شناختی، روانشناختی و اجتماعی است.

عوامل متعددی در سبب شناسی سوء مصرف و اعتیاد مؤثر هستند که در تعامل با یکدیگر منجر به شروع مصرف و سپس اعتیاد می‏شوند.

عوامل مؤثر بر فرد، محیط فرد و عوامل اجتماعی، عوامل در هم بافته‏ای هستند که بر یکدیگر تأثیر می‏گذارند.

آشنایی با عوامل زمینه ساز مستعد کننده بروز اعتیاد و نیز عوامل محافظت کننده در مقابل آن از دو جهت ضرورت دارد 1- شناسایی افراد در معرض خطر اعتیاد و اقدامهای پیشگیرانه لازم برای آنان 2- انتخاب نوع درمان و اقدامهای خدماتی، حمایتی و مشاوره‏ای لازم برای معتادان عوامل مخاطره آمیز عوامل مخاطره آمیز مصرف مواد شامل عوامل فردی، عوامل بین فردی و محیطی و عوامل اجتماعی است.

از عوامل مخاطره آمیز فردی می‏توان به دوره نوجوانی، استعداد ارثی، صفات شخصیتی، اختلالات روانی، نگرش مثبت به مواد و موقعیتهای پر خطر اشاره نمود.

2- از بین عوامل مخاطره آمیز بین فردی و محیطی نیز می‏توان عوامل مربوط به خانواده، دوستان، مدرسه و محل سکونت را نام برد.

3- از میان عوامل مخاطره آمیز اجتماعی نیز به عواملی چون فقدان قوانین و مقررات جدی ضد مواد مخدر، بازار مواد، مصرف مواد به عنوان هنجار اجتماعی، کمبود فعالیتهای جایگزین، کمبود امکانات حمایتی، مشاوره‏ای و درمانی، توسعه صنعتی، محرومیت اجتماعی اقتصادی اشاره نمود.

درمان اعتیاد مرحله سم زدایی (detoxification)1- نخستین گام برای بیمارانی است که وارد برنامه‏های درمان و توانبخشی ترک مواد مخدر می‏شوند.

ساده‏ترین راه برای سم زدایی درمان علامتی بیماران به صورت سرپایی با داروهای مسکن، آرام بخش و خواب آور می‏باشد.

2- مداخله‏های غیر دارویی با توجه به اینکه اعتیاد به مواد مخدر یک بیماری مزمن و عود کننده است و عوامل و شرایط زیستی و روانی اجتماعی منجر به گرایش مجدد به مصرف مواد مخدر پس از تکمیل دوره درمانی می‏شود ضروری است که مراکز درمان اعتیادپس از تکمیل دوره سم زدایی برای مدتی که احتمال عود اعتیاد زیاد است ارتباط مراجعان با مراکز درمانی را حفظ نمایند.

مطالعات مختلف نشان داده است که میزان عود در معتادان به الکل و مواد مخدر بسیار بالا است و سه چهارم افرادی که دوره درمان را کامل نموده‏اند در فاصله یکسال پس از تکمیل درمان عود مجدد داشته‏اند.

درمانهای غیر دارویی با هدف مداخله‏هایی مانند تغییر نگرشهای نادرست فرد معتاد، آموزش مهارتهای لازم برای مقابله با عوارض جسمی و روانی ترک و تحمل بهتر آنها و مداخله در محیط بیمار با درگیر نمودن خانواده در راستای درمان بیمار و ایجاد یک شبکه اجتماعی حمایت از وی و در نهایت کمک در جهت یادگیری مهارتهای شناختی و حرفه‏ای لازم در پیدا کردن شغل مناسب و قابل قبول وی و یا انجام بهتر وظایف شغلی خود می‏باشد.

سرانجام بازگشت به جامعه به عنوان یک فرد عادی و بهره‏گیری از یک زندگی معمول با لذات واقعی آن است.

بیمار و خانواده به‌خاطر داشته باشند که قادر نیستند به تنهایی این‌همه کار انجام دهند.

روانپزشک، پزشکان عمومی آموزش‌دیده، روانشناسان بالینی، مشاوران، مددکاران و پرستاران متخصص در این رشته لازم است حتماً در کار درمان همراه نظارت داشته باشند.

روش های نوین ترک اعتیاد در این مقاله ما نمی خواهیم کسی را به جرم اعتیاد محاکمه و سپس درمان کنیم .به نظر ما اعتیاد یکی از پدیده های بیمار گونه در جوامع به شمار می آید و اعتیاد نیز مانند سایر بیماری های مزمن یک نوع بیماری محسوب میشود.

همانطوری که عوامل زیادی سبب بیماری سرطان و رشد آن در بدن میشوند ، برای اعتیاد نیز عوامل مسبب وجود دارند که اگر به موقع تشخیص داده نشده ویا درمان نشوند سبب هلا کت خواهند شد.این علت ها میتوانند به خاطر مشکلات روحی روانی دوران کودکی،عوامل ژنتیکی، سابقه اعتیاد در خانواده و افراد فامیل نزدیک ، مشکلات اقتصادی، بحران های زندگی ، مناسبت و بر قراری روابط با افراد معتاد و هزاران دلیل دیگر باشند.

اعتیاد به تریاک و مشتقات آن به عنوان یک مشکل فزاینده بر زندگی اقتصادی،شخصی و سلامت روانی و اجتماعی افراد جامعه تاثیر میگذارند.

خواص مشتقات تریاک (هروئین ، تریاک ،شیره و..)بسیار شبیه به هم میباشند.اعتیاد به مواد مورفینی سبب تخریب احساسات افراد نسبت به خود و کاهش اعتماد به نفس واقعی در آنها میشود .نهایتا اعتیاد به مواد مخدر سبب تخریب محیط خانوادگی ،ترک شغل ،بروز افسردگی،عصبانیت ،و خشونت خواهد شد و چهارچوب قوای روانی فرد را به مخاطره میاندازد.افراد معتاد معمولا مایل به تنهایی هستند و معمولا در جمعی شرکت میکنند که مانند آنها درآن جمع نیز حضور داشته باشند.بد قولی، انجام ندادن به موقع وظایف محوله ،دیر خوابیدن و دیر بیدار شدن ، ترک شغل ، دوری از دوستان و خویشاوندان سالم از مشخصات افراد معتاد است نظر ما درباره اعتیاد × از نظر ما اعتیاد به عنوان یک بیماری بدنی ،روحی و روانی میباشد و هر کدام باید با روش پزشکی صحیح ودر محیطی کامنلا محترمانه و عاری از باز خواست ویاحقیر مورد شنا سا یی و درمان قرار بگیرند.

× ما معتقدیم که فرد معتاد باید برای ترک اعتیاد کمترین درد و ناراحتی را تحمل کند.

×ما از بالاترین استانداردهای درمانی و مجرب ترین پزشکان ودارای مجوز رسمی برای درمان اعتیاد کمک می گیریم.

×ما معتقدیم که هر فردی ممکن است روزی معتاد شود.پس این موضوع را نباید مخصوص افراد و یا ایل و تبار خاصی دانست .بنا بر این باید همیشه اسرار این افراد را در محیط درمانی محفوظ نگه داشته و با احترام خاص بیماران با آنها برخورد نماییم.

× برخی از معتادان ممکن است پس از درمان دوباره به اعتیاد روی بیاورند و این مورد در علم پزشکی به نام (عود بیماری) خوانده میشود که یکی از اجزای ل ینفک اکثر بیماری های انسانی و حیوانی به شمار می آید.عود بیماری ممکن است به خاطرسهل انگاری بیمار در استغاده از داروها ویا عدم رعایت توصیه های ایمنی بوده و یا ممکن است به خاطر ماهیت خاص بیماری و ضعف سیستم عمومی بدن در شرایط مختلف باشد.هم چنین ممکن است عوامل مستعد کننده بیماری بار دیگر در محیط بیمار حاضر شده و سبب تشدید بیماری در حال درمان شوند.لذا به نظر ما هرگز نباید فکر کنیم که ابتلای مجدد بیمار به اعتیاد باید دلیلی بر بی توجهی و بی احترامی به او باشد.

×ما معتقدیم که درمان باید مقرون به صرفه باشد.

اعتیاد از دید پزشکی وابستگی به مواد مخدر به صورت یک بیماری جسمی و روحی است که ریشه در عوامل روانشناختی، ژنتیکی، محیطی و اقتصادی فرد دارد.

این بیماری بر روی سیستم عصبی مرکزی افراد تاثیر می گذارد وبه علت مصرف دراز مدت مواد مخدر ایجاد می شود .

آیا میدانید که بدن انسان نیز خودش مواد شبیه به تریاک تولید میکند؟

بلی ،رشته های عصبی در مغز انسان موادی را تو لید میکنند که دارای خواص مواد مخدر بوده وبه نام مواد مخدر طبیعی (اندورفین )معروفند.این مو.اد در زمان های لازم در بدن انسان تولید میشوند وسبب خوشحالی و احساس لذت در شخص می شوند .بدن انسان در موارد لازم به بهترین نحو از این مواد استفاده میکند ودرد ورنج ناشی از آسیبهای اجتماعی را کاهش میدهد.

مصرف مواد مخدر چه تاثیری بر بدن انسان میگذارد.؟

زمانی که ما مواد مخدر را مصرف میکنیم ، در حقیقت این مواد را از خارج وارد بدن خود کرده ایم و به بدن خود اجازه نمیدهیم که در مواقع لزوم این مواد را بسازد.

ما در واقع با این کار سبب میشویم که رشته های عصبی بدن ما دیگر این کار را انجام ندهند وبه مواد مخدر غیر طبیعی وابسته شوند.به عبارت دیگر ، مواد مخدر مصنو عی جای مواد مخدر طبیعی را خواهند گرفت .

اگر فرد معتاد مصرف مواد مخدر را به طور ناگهانی قطع کند ، چه اتفاقی خواهد افتاد ؟

زمانی که فرد معتاد مصرف مواد را به طور ناگهانی قطع میکند بدنش با یک موقعیت نا خواسته مواجه میشود.سلول های عصبی که به خاطر ورود مواد مخدر تنبل شده بوده و یا از کار افتاده بودند نمیتوانند در زمان کوتاه توانایی های خودشان باز یابی کنند و نهایتا فرد دچار بحران بدنی (درد عضلات ، آبریزش بینی و اشک ریزش و اسهال ،ناراحتی معده ، درد شدید عضلانی و استخوانی .و…(میشود که برای او بسیار ناخوشایند است .

ترک اعتیاد به روش سنتی در برنامه های ترک اعتیاد به روش سننتی سعی بر آن داشتند که به تدریج کارسم زدایی را در بدن فرد انجام دهند.برای اینکار در مدت طولانی چند روز تا چندین هفته برنامه های خاصی را برای بیمار در نظر می گرفتند و از انواع دارو های مسکن وآرامبخش و جایگزین های مورفین (متادون ،کدئین،..)استفاده میکردند .این کار به صبر و حوصله زیادی نیاز داشت ودر اغلب موارد درد و ناراحتی بیمار سبب استفاده بیش از حد متادون و کدئین در دوره درمانی می شد وهمین عامل سبب اعتیاد جدید و نهایتابرگشت مجدد فرد به سوی اعتیاد بود .

با توجه به تحقیقات انجام شده در سطح جهان استفاده از روش سنتی ترک اعتیاد (مصرف تدریجی متادون به عنوان داروی جایگزین)نتوانسته اعتیاد به هروئین را کاهش دهد .

ترس از احساس درد ناشی از قطع مصرف مواد مخدرا ز مهمترین عوامل به شمار می آید و این موضوع سبب برگشت انها به اعتیاد خواهد شد .

اعتیاد مشکل افراد طبقه پایین جامعه نیست .در حال حاضر بسیاری ازافراد تحصیل کرده و در سطوح اقتصادی بالا نیز به انواع مختلف از مواد مخدر وابسته اند.

روش جدید درمان اعتیاد این روش به نام روش سم زدایی فوق سریع (UROD)معروف است .

در این روش ظرف مدت 4 تا 6 ساعت همه سموم موجود در بدن فرد معتاد ازبدنش بدون کمترین نارحتی تخلیه شده و مواد درمانی مناسب جایگزین خواهند شد .

در این روش فرد در تمامی مدت انجام سم زدایی در حالت بیهوشی بوده و دقیقا زیر نظر یک متخصص بیهوشی و.

دو پرستار مجرب است .

هدف از انجام این روش آن است که اول: سموم بیمار از بدنش خارج شوند دوم: داروی مناسب برای جایگزینی به جای مورفین وارد بدنش شود.

سوم :به بدن فرد اجازه دهند تا در زمان لازم تا وقتی که قادر به تولید مجدد اندورفین به اندازه کافی شود از این مواد جایگزین برای جلوگیری از عود بیماری استفاده کند .

این مواد داروی نالتروکسان خوانده میشوند .استفاده از این دارو به صورت موقتی سبب نتایج زیر میشود.

1-حالت روحی جستجو برای مواد مخدر را در افراد پس از مرحله درمان کاهش میدهد.

2-=اثر مورفین را خنثی میکند 3- در طول زمان به بدن کمک میکند که به توانایی های طبیعی سیستم عصبی خودش برسد.

در تحقیقاتی که در ایالت کالیفرنیا انجام شد اعلا م گردید که پس از اجرای این روش در 55% موارد تا مدت شش ماه اعتیاد مجدد مشاهده نشده است .

پذیرش بیماران معمولا خود فرد یا همسرش و یاافراد درجه اول خانواده ویا دوستان بسیار صمیمی او برای ترک اعتیاد فرد با مراکز درمانی تماس میگیرند.بیمار برای آماده شدن جهت درمان مراحل زیر را طی میکند ×قبل از هر چیز یک معالینه بالینی کامل قلب و ریه و سیستم عصبی الزامی است × سپس آزمایشات لازم جهت بر رسی سیستم قلبی و ریوی و کلیه و کبد فرد انجام خواهند شد × نهایتا بیمار توسط متخصص بیهوشی که درمانگر اصلی نیز میباشد معاینه می شود ودر صورت نبودن مشکل خاصی دستور بستری داده میشود بعدازظهر روز قبل از درمان بیمار بستری میشود صبح فردا عملیات درمانی برای بیمار اجرا میشوند.

آیا پس از این مرحله درمانی بیماربه مراقبت های دیگری نیز نیاز دارد؟

باید بگوییم که از دیدگاه پزشکی.این مرحله به عنوان قدم اول تلقی می شود.بیماران ممکن است از نظر روحی روانی به مشاوره با متخصصین روانشناسی نیاز داشته باشند که در صورت لزوم متخصصین مجرب به آنها کمک خواهند کرد تا ریشه های اصلی ابتلا به اعتیاد را در خودشان شناسایی نموده وازآنها پرهیز نمایند.

امید واریم که مقاله فوق توانسته باشد اطلا عات کافی را در اختیار خوانندگان محترم قرار دهد.

موئسسه ایران زمین با تمام توان خویش در خدمت عزیزانی است که خواستار ترک اعتیاد میباشند وبا حفظ کامل اسرار خصوصی بیماران مشاوره های لازم را برای موفقیت در ترک اعتیاد ارایه خواهد داد .

اعتیاد ، فحشا و ایدز ؛ سه محور مهم در ایران 82 با تعطیلی مراکز فساد پس از پیروزی انقلاب، تصور می رفت کانون های زمینه ساز آسیب و فساد اجتماعی تعطیل و ریشه کن شده است و چنین باوری در ذهن مسئولان کشور منجر به نادیده گرفتن هشدارهای کارشناسان آسیب های اجتماعی و جامعه شناسی شد که رشد پنهان ریشه نیمه قطع شده اعتیاد، فحشا و بزهکاری را به عنوان منشا دیگر آسیب های اجتماعی خرد و کلان گوشزد می کردند.

اکنون در روزهای پایانی بیست و پنجمین سال بعد از پیروزی انقلاب، آمار واقعی از آسیب های اجتماعی، تکان دهنده است.

ضمن آنکه سرفصل آسیب های اجتماعی از محدوده اعتیاد، فحشا و بزهکاری بسیار گسترده تر شده و وسعت یافته است.وسعتی که اکنون از حوزه دسترسی خارج بوده و در مقابل سودآوری حاصل از مواد مخدر، فحشا و بزهکاری آنچنان است که تخصیص ناچیز بودجه های مقرر در بخش پیشگیری از آسیب های اجتماعی و مقابله های امنیتی حتی کفاف انجام تحقیقات جامع و دستیابی نظری به راهکارهای عملی را هم نمی دهد.

• اعتیاد: بنا بر آخرین آمار رسمی، تعداد معتادان کشور صرف نظر از تفکیک در نوع مصرف، نزدیک به سه میلیون نفر اعلام شده است.

این رقم شامل تعداد افرادی است که به طور دائم از انواع مواد مخدر مصرف کرده و زندگی آنان وابسته به مصرف مواد مخدر است.

اما با احتساب مصرف کنندگان تفننی، این رقم به بیش از سه میلیون نفر افزایش می یابد ضمن آنکه سه میلیون و 700 هزار مصرف کننده داروهای روان گردان نیز در معرض خطر اعتیاد قرار دارند.

هر چند که مسئولان دولتی، با اعمال فشارهای موجود که عمدتا ناشی از کاستن بار روانی و تنش اجتماعی در سطح جامعه بوده همواره وادار شده اند که رقم رسمی تعداد معتادان را تا سطح دو میلیون نفر کاهش دهند.

از سوی دیگر آمار رسمی معتادان که براساس دو عامل دستگیری معتادان مجرم و معرفی معتادان داوطلب به ترک اعتیاد به 85 مرکز درمانی، دولتی تهیه و تنظیم شده، باید این خطر را گوشزد کند که اعتیاد همچون دیگر رفتارهای نا به هنجار اجتماعی، کنشی پنهان بوده و فرد معتاد همواره در پی مخفی ترین زوایای تعریف نشده است.

ضمن آنکه مبتنی بر گفته کامبیز محضری؛ کارشناس دفتر پیشگیری و امور اعتیاد سازمان بهزیستی کشور، تنها 10 درصد از معتادان کشور سعی در ترک و درمان اعتیاد خود داشته و به مراکز درمانی مراجعه می کنند و بیش از 80 درصد آنان مجددا به مصرف مواد روی می آورند.

بنابراین با نگاهی به آمار مراجعات معتادان خود معرف به مراکز درمانی دولتی و خصوصی در سال 81 که رقمی حدود 60هزار نفر گزارش شده است می توان برای تعداد معتادان کشور، رقم فرضی حدود 6 میلیون نفر را تخمین زد که چندان هم با واقعیت فاصله ای ندارد.

لازم به یادآوری است که رقم معتادان کل کشور در سال 75 ، 500هزار نفر گزارش شده است.طبق نتایج بررسی مشترک دفتر کنترل مواد مخدر سازمان ملل متحد و سازمان بهزیستی کشور در سال های 77 و 78 ، 4/93 درصد از معتادان ایرانی را مردان متاهل و در گروه سنی 23 تا 44 سال شامل شده اند.

بنابراین با در نظر گرفتن همان رقم تقریبی 6 میلیون معتاد در کشور، بیش از 5 میلیون نفر آنان صاحب خانواده بوده و با احتساب این احتمال که 70 درصد آنان حداقل صاحب یک فرزند بوده باشند، بیش از 5/3 میلیون کودک «پدر معتاد» و حدود 5/3 میلیون زن «شوهر معتاد» در کشور وجود دارد که امنیت روحی، روانی، جنسی، اخلاقی و اجتماعی آنان به دلیل اعتیاد پدر و همسر در معرض تهدید قرار داشته و می توانند در آینده ای نه چندان دور، از اعضای جدید کانون اعتیاد باشند.

آمارهای رسمی اعلام کرده اند که در حال حاضر بیش از 140هزار زن در کشور مواد مخدر مصرف می کنند و لازم به تکرار است که به دلیل ماهیت اعتیاد، معتاد سعی در پنهان داشتن اعمال خود داشته و آمارهای «رسمی» به هیچ وجه منبع قابل اطمینانی برای تحقیقات کارشناسی و تصمیم گیری در سطح کلان نیست.کارشناسان دفتر پیشگیری از اعتیاد سازمان بهزیستی کشور اعلام کرده اند که با احتساب رشد سالانه اعتیاد به میزانی بیش از سه برابر رشد جمعیت کشور تا سال 1400-18 سال آینده _ کشور ایران با جمعیتی حدود 100میلیون نفر، بیش از 17میلیون معتاد را در خود جای خواهد داد.

در عین حال در حالی که میزان سرمایه در گردش ناشی از قاچاق مواد مخدر در دنیا با رقم بیش از 1600 میلیارد دلار پس از درآمد قاچاق اسلحه بالاترین میزان سودآوری را به خود اختصاص داده است، گفته می شود که زیان دهی اعتیاد در ایران در هر سال به ازای هر معتاد بیش از 5/1 میلیون تومان است و با لحاظ کردن رقم فرضی 6 میلیون معتاد در کشور، جامعه ایران سالانه 900 میلیارد تومان درآمد خود را در سیاهچال اعتیاد به خاک می سپارد.

این رقم صرف نظر از سود در گردش خرید و فروش مواد مخدر در کشور است که شنیده شده به رقمی بیش از 500 میلیون دلار در سال بالغ می شود.

با این حال، کل بودجه سازمان بهزیستی کشور به عنوان یکی از کانون های اصلی در پیشگیری و درمان اعتیاد در سال 82 ،35 میلیارد تومان است و به نظر می رسد که کوتاه نگری دولت در این زمینه، ناشی از همان تصویر اشتباه و محصول پس از آن است.

حتی توجه به همین نکته که از یک آسیب اجتماعی و از گذر دولتی، آماری به دست می آید و این آمار به عنوان آمار رسمی تنظیم می شود بخشی از آن سانسور می شود و بخشی از آن اجازه انتشار می یابد و براساس آنچه منتشر شده تصمیم گیری می شود یک زنگ خطر برای کارشناسان است.

ماهیت ذاتی آسیب های اجتماعی در پنهان ماندن آنهاست و اگر با رفتار نابه هنجار اجتماعی بر مبنای آمار رسمی برخورد شود، این خطای ذهن، ما را به نتایجی نابخشودنی هدایت خواهد کرد.

زیرا بر مبنای همان آمار رسمی که ناچار به آشکار شدن داشته تصمیم گیری می شود، بودجه اختصاص می یابد و حتی محدوده تلاش ها برای مبارزه با آن آسیب اجتماعی در چارچوب همان آمار رسمی گسترش می یابد.با وجود 1925 متر مرز مشترک با دو کشور افغانستان و پاکستان که تولید بیش از 2500 تن مواد مخدر را در اختیار دارند و میزان تولید مواد مخدر در افغانستان در سال 2003 از رشد 30 درصدی برخوردار بوده است، کشور ایران برای قاچاقچیان بین المللی مواد مخدر از موقعیت بسیار مناسبی برخوردار بوده و راه ترانزیت و انبار مواد مخدر برای دیگر نقاط دنیاست.به رغم اظهارات سیدمصطفی سیدهاشمی، نایب رئیس کمیسیون اجتماعی مجلس شورای اسلامی مبنی بر ذخیره 30 درصد از تریاک، 19 درصد از هروئین و 5 درصد از حشیش مصرفی سایر کشورها در ایران، نیروی انتظامی و سایر عوامل مسئول در کشف و دستگیری محموله های مواد مخدر و باندهای قاچاق نیز تاکنون چندان موفق نبوده و با کشف روزانه نیم تن از مواد مخدر که صرفا 15 درصد مصرف کل کشور را شامل می شود و باقی به استثنای میزان مصرف داخلی به کشورهای دیگر ارسال می شود، نتایج تلاش نیروهای انتظامی در انهدام 1500 باند قاچاق مواد مخدر طی 24 سال گذشته خلاصه می شود.

• ورودشان را جشن می گیرند: زیرمجموعه اعتیاد، ورود اعضای جدید به کانون معتادان است.

آنچه که طی چند سال اخیر، نگرانی همراه با دستپاچگی مسئولان را به دنبال داشته درگیری گروه سنی زیر 18 سال با مسئله اعتیاد است.

درحالی که تا پیش از این گروه سنی بالای 20 سال، گروه هدف مواد مخدر محسوب می شد اکنون خبرهای موثقی از گرایش روبه افزایش دانش آموزان به مصرف مواد مخدر شنیده می شود.

نتایج بررسی ها نشان می دهد که استعمال دخانیات در بین جوانان نسبت به سال 79 ،12 درصد رشد داشت و در سال 82، تحقیقاتی بر استعمال گسترده دخانیات در سطح مدارس ابتدایی و راهنمایی انجام گرفته است.

بنابر اعلام جمعیت مبارزه با دخانیات، 38 درصد از دانش آموزان مقطع راهنمایی و دبیرستان سیگار می کشند که تنها 8 درصد از این میزان، به استعمال دخانیات از دیده تفننی نگاه می کنند.

بنابر اعلام دفتر پیشگیری وزارت آموزش و پرورش در سال 82، سن گرایش دانش آموزان به سیگار، به 12 سال کاهش یافته و دانشگاه علوم پزشکی ایران نیز اعلام کرده که در سال 82، مصرف قرص های شادی آور در 11 درصد از دانش آموزان مقطع دبیرستان گزارش شده است.

این 11 درصد در مجموعه 50 هزار مصرف کننده قرص های شادی آور در ایران قرار دارند.

اگرچه که سازمان ها و نهادهای مسئول طی چند سال اخیر همواره سعی در انکار این واقعیت داشته اند که مصرف مواد مخدر چه برای مصرف و چه برای ارتزاق و امرار معاش از راه فروش، هنوز در سطح مدارس مشاهده نشده و شاید با انکار این واقعیت، تلاش می کردند که بار مسئولیت خود را نسبت به جمعیت 18 میلیون نفری زیر 18 سال سبک کنند اما اعلام ستاد مبارزه با مواد مخدر مبنی بر اختصاص 25 میلیارد ریال برای پیشگیری از اعتیاد دانش آموزان در سال 82 و اعلام مرتضی حاجی؛ وزیر آموزش و پرورش از وجود 600 هزار دانش آموز در معرض اعتیاد در کشور، زمینه ساز افشا و تایید تولد نوزاد مواد مخدر در مدارس شد و آشکار شد که از تولد این نوزاد، مدتی طولانی می گذرد هر چند که سن واقعی او در شناسنامه ثبت نشده باشد.چندی بعد نیز نتایج یک تحقیق انجام شده در دانشگاه علوم بهزیستی و توانبخشی نشان داد که 25 درصد دانش آموزان مقطع راهنمایی به موادمخدر گرایش دارند و احتمال آن وجود دارد که 5 درصد آنان مواد مخدر مصرف کرده باشند.کارشناس مسئول مشاوره سازمان آموزش و پرورش شهرستان های استان تهران نیز در بهمن ماه سال جاری اعلام کرد که : «فقط در مدارس شهرستان های استان تهران بیش از 6500 دانش آموز در معرض خطر اعتیاد قرار دارند و 18 نفر از دانش آموزان معتاد در این مدارس تاکنون شناسایی شده اند»..

با اظهارات این کارشناس مسئول، زنگ خطر بار دیگر به صدا درآمد که در دیگر نقاط کشور و به خصوص کلان شهرهایی که به دلیل موقعیت خاص منطقه، به عنوان انبار مواد مخدر کشور شناسایی شده اند، این خطر رو به افزایش است.

آمار دیگری که واکنش سریع مسئولان در تکذیب آن را به دنبال داشت خبری مبنی بر اعتیاد 47 درصد از دانشجویان در سال تحصیلی 80 _ 79 و استعمال مواد مخدر برای نخستین بار پس از ورود به دانشگاه توسط 5/72 درصد از دانشجویان بود که به خصوص نسبت به وضعیت خوابگاه ها در زمینه سازی شرایط مصرف موادمخدر هشدار می داد.

این آمار بلافاصله از سوی دفتر مرکزی حراست وزارت علوم و معاونت فرهنگی نمایندگی مقام رهبری در دانشگاه ها تکذیب شد.

• فحشا: سازمان بهزیستی کشور به عنوان نهاد متولی ساماندهی و بازپروری زنان و دختران آسیب دیده همواره بر آمار 5 هزار نفری زنان روسپی در کل کشور پافشاری کرده و از پذیرفتن واقعیت وجود حداقل 20 تا 30 برابر این رقم خودداری می کند.آمار سازمان بهزیستی که صرفا مبتنی بر ورودی مراکز بازپروری این سازمان بوده موجبات این شگفتی را فراهم می آورد که ظاهرا کارشناسان آسیب های اجتماعی سازمان بهزیستی با مفهوم واقعی روسپی گری بیگانه هستند.

روسپی گری هم مثل اعتیاد، نمای کمرنگ آشکار و نمود وسیع پنهان دارد.

در حالی که کارشناسان آسیب های اجتماعی خارج از سازمان، مبتنی بر تحقیقات بی واسطه خود خبر از کاهش سن فحشا تا 13 سالگی و وجود 15 تا 20 هزار زن آسیب دیده فقط در شهر تهران می دهند ضمن آنکه طی 7 سال گذشته سن فحشا از 28 سالگی به کمتر از 20 سال کاهش یافته، انکار وجود حداقل 200 هزار زن روسپی و آسیب دیده در کشور از سوی سازمان بهزیستی و شورای اجتماعی وزارت کشور هیچ توجیه علمی ندارد.

بنابه گفته رئیس کانون وکلای تهران، بیش از 50 درصد پرونده های تجاوز به عنف به دلیل شرمساری قربانیان از بیان جزئیات، مطرح نشده و مسکوت می ماند.

معاون مجتمع قضایی اطفال اعلام می کند که در تهران هیچ مرکز مشاوره برای هدایت دختران فراری وجود نداشته و نتایج یک پژوهش نشان داده که نخستین تجربه جنسی 60 درصد از دختران فراری در نخستین هفته فرار آنان اتفاق می افتد و این دختران گاه مجبورند برای کسب سرپناه و مقادیر ناچیز پول، یک تا دو بار در طول یک روز تن به ارتباط جنسی ناسالم بدهند.آخرین آمار فرار از منزل اعلام شده از سوی سازمان ملی جوانان در سال 80 نشان می دهد که 90 درصد فراریان در محدوده سنی 13 تا 21 سال قرار داشته و عمده ترین دلایل فرار از منزل، صرف نظر از جنسیت، درگیری با خانواد، فقر مالی، اغفال توسط دوستان، بدسرپرستی، بی سرپرستی، جاذبه های شهری و رابطه نامشروع عنوان شده و انگیزه 43 درصد دختران فراری از ترک خانه، گریز با جنس مخالف بوده است.قاچاق زنان به خارج از کشور در حالی که از سوی مقامات نیروی انتظامی تکذیب می شود که شنیده می شود دولت امارات چندی پیش نسبت به اخراج زنان روسپی ایرانی از این کشور به دولت ایران هشدار داده است.

به رغم وجود یک میلیون و 200 هزار زن سرپرست خانوار سالانه تنها سه هزار خانوار زن سرپرست به خانواده تحت پوشش سازمان بهزیستی برای دریافت خدمات حمایتی و مستمری، ماهانه در حدود 18 هزار تومان افزوده می شوند.

افزایش سن ازدواج، کاهش سن طلاق و رشد نرخ طلاق در جامعه که به عنوان منشا بروز آسیب های اجتماعی متعدد عنوان می شود از جمله عوامل موثر در رشد نرخ پدیده روسپی گری طی سال های اخیر بوده است.فقر اقتصادی به عنوان زمینه ساز بروز بسیاری از آسیب های اجتماعی بیش از 20 میلیون نفر از جمعیت ایران _ 15 تا 17 درصد خانواده ها _ را در معرض درگیری با انواع بحران های اجتماعی قرار داده است.

در حالی که خط فقر در ابتدای سال82، رقم ماهانه 200 تا 250 هزار تومان در تهران، 50 تا 80 هزار تومان در روستا ها و در سایر کلان شهرها 180 تا 200 هزار تومان اعلام شده، در حال حاضر 10 میلیون نفر از جمعیت کشور زیر خط فقر و خط فقر مطلق و 10 میلیون نفر نیازمند و روی خط فقر مطلق هستند و تعداد خانوارهای فقیر مطلق در کشور رقمی حدود 5/2 تا 3 میلیون خانوار بوده و 7 میلیون خانوار نیز زیر خط فقر قرار دارند.