دانلود مقاله ماساژ

مطالعات بسیاری تایید کرده اند که لمس با محبت می تواند درد را تسکین، غم و اندوه را تخفیف و سلامتی را توسعه بخشیده و رشد و تکامل سالم و فرزند شاد را برای انسان ها و جانوران به ارمغان آورد.

(روبرتا، 1379، ص2) ماهیت یا اصل ماساژ یک لمس با توجه و محبت آمیز است، خواه در یک خانواده، بین دوستان یا در یک محیط درمانی باشد، بخش سازمان یافته ای از هنرهای شفا دهنده است.

ماساژ هم چنین مردم را به هم نزدیک می کند.

در موردی که اختلاف و سوء تفاهم وجود داشته باشد، ماساژ هیجانات را آرام می کند و با ایجاد احساسات نزدیکی و مهربانی، وحدت و سازگاری به وجود می آورد.

(روبرتا، 1379، ص2) تعریف حرکت درمانی زندگی ماشینی و صنعتی امروزی انسانهای را از انجام فعالیتهای روزمره زندگی حرکات مناسب بدنی که از ضروریات ادامه حیات هستند بازداشته است.

کودکان و نوجوانان در اثر آپارتمان نشینی و عدم امکان شرکت در رقابتهای ورزشی، دچار ضعف بدنی و عدم رشد کافی می گردند.

اتومبیلها، آسانسورها و سایر وسایل خودکار وظایفی را که زمانی عضلات انسان آنها را انجام می داده به عهده گرفته اند و آلودگی هوای شهرهای بزرگ، تراکم جمعیت، اعتیادات مخرب، فشارهای عصبی، مصرب بی رویه مواد غذایی، فقدان حرکت و پیری زودرس، همه و همه حاکی از دورنمای نگران کننده برای انسان معاصر هستند.

به طوری که آمارها نشان می دهد 40 درصد از کسانی که به بیمارستانها و پزشکان مراجعه می نمایند در نتیجه کمبود حرکت، دچار اختلالات جسمانی هستند، وجود چنین عوامل مخربی، لزوم مبارزه مستمر و احیای صحیح نقش تربیت بدنی را در جامعه به طور اعم و در مدارس به طور اخص مشخص می نماید.

آموزش صحیح تربیت بدنی در مدارس می تواند نقش به سزایی در پرورش نسلی سالم و نیرومند ایفا نماید.

باید فرصت شرکت در فعالیت های ورزشی برای همه دانش آموزان، به صورت مطلوب فراهم شود تا دستگاههای قلب و گردش خون، تنفس، عضلات، اعصاب و سایر ابعاد جسمانی آنان از رشد کافی برخوردار گردد.

آموزش فعالیتهایی که در فضاهای محدود قابل اجرا بوده و در عین حال فشار کافی برای قلب و گردش خون را در برداشته باشند ضروری به نظر می رسد.

تشریح فوائد تمرین منظم ورزشی برای دانش آموزان از اهمیت ویژه ای برخوردار است، چرا که تحقیقات نشان داده، کسانی که در ایام تحصیل به فعالیتهای ورزشی گرایش داشته اند در بقیه ایام زندگی نیز بیش از افراد دیگر به چنین فعالیتهایی پرداخته‌اند.

برای انجام این مهم لازم است دانشجویان تربیت بدنی با زیر شعبه های علم تربیت بدنی و منجمله حرکت درمانی، فیزیولوژی، آناتومی و تغذیه ورزشی آشنا گردند، تا آموزشهای آتی آنان به دانش آموزان با بینش و بصیرت کافی صورت گیرد، امید آنکه مطالعه کتاب حاضر مقدمه ای برای بررسی متون علمی و خلق آثار با ارزش در این زمینه باشد.

بررسی و مطالعه پیرامون هر کدام از دروس مذکور شما را در جهت آشنایی بیشتر با بدن انسان و عملکرد و نیازهای آن کمک خواهد کرد.

در غالب کشورهای جهان در حال حاضر انستیتوهای ورزشی و مراکز تحقیقاتی دیگری تاسیس گشته است و دانشمندان و متخصصین امر، در حال مطالعه تاثیرات درمانی ورزش بر روی جنبه‌های مختلف زندگی انسان، به ویژه تاثیرات درمانی ورزش هستند و هر روز هم یافته‌های جدیدی در مورد نقش و تاثیر ورزش بر روی یکی از اختلالات و بیماریهای انسان ارائه می گردد.

در واقع امروزه به ورزش و حرکت درمانی به عنوان قسمتی یا بخشی از درمان بیماریها و اختلالات نگریسته می شود و گاهی مواقع حتی حرکت درمانی یا ورزش، تنها روش موثر درمانی برای برخی اختلالات و بیماریها می باشد.

کمر درد، آرتروز مفاصل، چاقی، بیماریهای قلبی، فشار خون، پوکی استخوان و اختلالات تنفسی، از جمله بیماریهایی هستند که حرکات درمانی نقش عمده ای در درمان و پیشگیری آنها دارد.

همینطور امروزه، علاوه بر تاثیر ورزش بر روی بیماریها و اختلالات جسمی، نقش و تاثیر ورزش بر روی اختلالات روحی و بیماریهای روانی، مانند افسردگی هم، تحت بررسی قرار گرفته است و مشخص شده که حرکت درمانی تاثیر مهمی در درمان و پیشگیری از اختلالات روحی و روانی داشته است.

تعریف تربیت بدنی سنتی می توان گفت اولین اهداف تربیت بدنی سنتی رشد جسمی، به دست آوردن آگاهی و درک، اکتساب مهارتهای ویژه مربوط به ورزش و بازیها و رشد نگرشهاست.

در این روش سعی می شود تا به کنترل حرکتی کودک که شامل قدرت عضلانی، بنیه، انعطاف‌پذیری و کارآمدی اندامی است، کمک شود.

در این روش، علاوه بر کنترل حرکتی عمومی سعی می شود تا به ایجاد مهارتهای اساسی که برای بازیها ضروری‌اند نیز کمک شود؛ مهارتهایی نظیر جابجایی کارهایی از قبیل پرتاب کردن، گرفتن، شوت کردن، ضربه زدن و مهارت در زمینه های هماهنگی و بازیهایی که در آب انجام می‌شوند از این دست هستند.

به منظور گسترش دانش و درک دانش آموز، مربی سعی می کند تا به او احساس «خوبی» در زمینه فعالیتهای بدنی بدهد و به او بفهماند که زمانی را که صرف یادگیری ورزش و بازی می کند از بهترین اوقات است.

کودک می آموزد که فعالیت بدنی روش خوبی برای بیان خود، آرمیدگی، وکاهش تنش عضلانی است.

ضمناً کودک به ارزش با دیگران بودن پی می برد و در همان حال می آموزد که فعالیت بدنی برای سلامتی هیجانی و جسمی ضروری است.

در یک برنامه ریزی خوب تربیت بدنی، کودک یاد می گیرد که به انواع بازیها و ورزشها بپردازد و اینکه چگونه از طریق قواعد، راهبردها و تحلیل خود، اعمال خود را تنظیم کند.

در فعالیتهای مرتبط با تربیت بدنی دو گونه نگرش می تواند وجود داشته باشد که عبارتند از روحیه ورزشکاری و همکاری در گروه که مورد اخیر فرصتهایی برای نشان دادن کنترل خود، انصاف و وحدت شخصی را امکان پذیر می سازد.

به طور کلی، تربیت بدنی استاندارد شده در سطح ابتدایی سعی دارد تا از طریق تقسیم برنامه های درسی به چهار زمینه، به اهداف خود دست یابد که این چهار زمینه عبارتند از: بازیها و ورزش، خودسنجی، رقص، و آمادگی جسمانی (آرنهایم و پستولسی، 1973).

در این روش، به کودکان کودکستانی و کلاس اولی فعالیتهای مقدماتی و مبانی حرکتی آموزش داده می شود.

به کودکان کلاسهای دوم و سوم بازیها و فعالیتهای ساده‌ای که زمینه ساز یادگیری مهارتهای حرکتی اساسی که در فعالیتهای ورزشی پیچیده‌تر در کلاسهای چهارم و پنجم مورد نیازند، آموزش داده می شود.

انتظار می‌رود وقتی کودک به کلاس پنجم و ششم می رسد بتواند به طرز موثر و کارآمدی در مهارتهای پیچیده مربوط به ورزش و اعمال ریتمیک و دشوار شرکت کند (دوسانتیس و اسمیت، 1969؛ آندرسون و دیگران، 1966؛ کرچنر، 1970).

یکی از انتقادات وارد بر برنامه تربیت بدنی استاندارد آن است که این برنامه در درجه اول گروه- محور است و نه فرد- محور، و از این رو مشکلات حرکتی کودکان در آن به راحتی مورد غفلت معلمان قرار می گیرد.

انتقاد دیگری نیز وارد شده و گفته شده که این روش به جای توجه به نیازهای کودکان، معمولاً بر برنامه تاکید دارد و کودک را وامی دارد تا با ویژگیهای برنامه منطبق شود.

(آرنهایم، 1375، ص51) برنامه های آموزش ادراکی- حرکتی در تربیت بدنی ادراک مهمترین عامل در فهم کودک از خود و محیط است.

ادراک، تعبیر اشیا و وقایع را ممکن می سازد و در تمام یادگیریها دخالت دارد (آرنهایم و دیگران، 1973).

در سالهای اخیر در تربیت بدنی به نقش ادراک در رشد مهارتهای حرکتی توجه خاصی شده است.

در ده سال گذشته بسیاری از مربیان تربیت بدنی استفاده از برنامه درسی تربیت بدنی را متوقف کرده و استفاده از برنامه آموزش ادراکی- حرکتی را شروع کرده‌اند.

همانند رویکرد تربیت حرکتی، برنامه های آموزشی ادراکی- حرکتی نیز تجربیات چند حسی را ممکن می سازند.

به هر حال برخلاف تربیت حرکتی که بر آزادی و کشف شخصی تاکید دارد، در برنامه آموزش ادراکی- حرکتی، برنامه ریزی براساس توالی و دشواری تجربیات سازمان بندی می شود.

یکی از انتقاداتی که به برنامه های آموزش ادراکی- حرکتی به عنوان جانشین تربیت بدنی گرفته شده است می گوید که در واقع تمام تربیت بدنی مبتنی بر ادراک است و حرکت موثر بدون پردازش دقیق اطلاعات ادراکی ممکن نخواهد بود.

در هر صورت برنامه های ادراکی- حرکتی به طور اخص به کودک در پردازش صحیح اطلاعات از طریق حواس کمک می کنند.

(آرنهایم، 1375، ص52) رویکرد تعادلی در تربیت بدنی تمام رویکردهای موجود در تربیت بدنی تنها زمانی مفید خواهند بود که به صورت حرفه ای آموزش داده شوند.

در عین حال، ما معتقدیم که رویکرد تعادلی در تربیت بدنی ابتدایی شامل تربیت حرکتی، آموزش ادراکی- حرکتی و رویکرد سنتی است (آرنهایم و پستولسی، 1973).

در این رویکرد، کودکان 3 تا 5 ساله در سطح I از 35% انواع فعالیتهای حرکتی و آموزشی ادراکی- حرکتی، 45% خودسنجی، 15% حرکات موزون و 5% فعالیتهای بازی گونه بیشترین استفاده را خواهند برد.

تاکید سطح I بر رشد حرکتی است که در آن روابط فضایی و تن آگاهی رشد می‌کند.

سطح II به سنین 6 تا 8 سالگی مربوط می شود و 25% تربیت حرکتی و آموزشی ادراکی- حرکتی، 30% خودسنجی، 25% حرکات موزون و 25% بازیها و فعالیتهای ورزشی را شامل می شود.

بعد از عبور موفقیت آمیز از سطح I، دیگر کودک از لحاظ فیزیولوژیک و عاطفی آماده است تا به حرکات پیچیده و دشوار بپردازد.

سطح II امکان فعالیتهای حرکتی متوالی حل مساله را که از لحاظ دشواری متوسط هستند، در سطح فردی و گروهی فراهم می کند.

در این مرحله ریتم خلاق نیز به منظور کمک به پاسخ خود به خودی به کودک آموزش داده می شود.

در زمینه بازیها و ورزشها، تاکید بر فعالیتهایی از نوع جابجایی است و تا حدی نیز بر مهارتهای خاص تر دویدن، پرتاب کردن، گرفتن و زدن تاکید می شود.

سطح III شامل کودکان 9 تا 12 ساله می شود که متشکل از 15% تربیت حرکتی، 25% خودسنجی، 15% فعالیتهای موزون و 45% بازی و ورزش است.

سطح III براساس اکتسابات کودک در سطوح I و II بنا می شود.

در این سطح، هنوز هم تربیت حرکتی و آموزش ادراکی- حرکتی دارای اهمیت است، ولی فعالیتهای خودسنجی، ژیمناستیک و مهارتهای ورزشی از اهمیت بیشتری برخوردار است.

در سطح I برای شرکت کنندگان موقعیتهایی ایجاد می شود تا بتوانند اعمال جالبی را که به قابلیت بدنی، انعطاف پذیری، و بنیه قلبی عروقی نیاز دارند، انجام دهند.

فعالیتهای رقصی نظیر حرکات دسته جمعی و رقصهای محلی در این هنگام به کودک معرفی می شوند و نیز در همین زمان است که فعالیتهای فردی و گروهی برای کودک اهمیت پیدا می کنند.

ورزشهای فصلی نیز با توجه به دیدگاه شرکت کننده و ناظر آموزش داده می شود.

در برنامه تربیت بدنی تعادلی کودک مبتلا به خام حرکتی در سطح I مورد شناسایی قرار می گیرد و بلافاصله برنامه ترمیمی انفرادی در مورد او تهیه می شود.

برای مثال، هرگاه کودکی در یکی از طبقات برنامه تربیت بدنی مشکل داشته باشد، می توان در مورد او اقدامات ترمیمی را براساس تجربیات مخصوص همان طبقه طرح ریزی کرد.

همچنین با در نظر گرفتن محتوای هر سطح، مشکل کودک مبتلا به خام حرکتی که سن زیادتری دارد، می تواند با شرکت در برنامه های سطوح پایین تر مورد ترمیم قرار گیرد در این حالت سطح پایین تر حالت تجویزی و ترمیمی پیدا می کند.

شاید بتوان گفت اگر برای همه کودکان برنامه تربیت بدنی تعادلی خوب وجود داشته باشد، دیگر نیازی به برنامه ترمیمی ویژه نخواهد بود.

(آرنهایم، 1375، ص53) تعریف بازتاب درمانی رشد شیوه زندگی عقلانی امروزه این تفکر را مردود می داند که سلامت و طول عمر چیزهایی است که پاره ای خوشبخت از آن بهره مند می باشند؛ بلکه سلامتی و طول عمر پدیده های قابل حصول و دست یافتنی است و اساس کسب آن آگاهی و شناخت از دستگاههای مختلف بدن و چگونگی کنترل و تلاش در جهت بهبود و سلامت آن است.

(ریک، 1375، ص7) در سالهای اخیر، فعالیتهای قرون گذشته در جهت سلامتی از حالت افسانه بیرون آمده اند و مود بازنگری و کاوش مجدد قرار گرفته اند.

به همراه طب سوزنی و طب گیاهی، شیوه متکی بر بازتابها (بازتاب درمانی) مورد توجه دوباره قرار گرفته و در طب جدید به کار می رود.

امروزه در اروپا بیش از شش هزار پزشک، پرستار و فیزیوتراپیست از این روش در جهت بهبود و مداوای مراجعین خود استفاده می کنند.

به واسطه این روش از میزان درد بیماران کاسته شده و آنها احساس آرامیش بیشتری می کنند؛ همچنین به سیر بهبودی خود شتاب بیشتری می دهند.

به عنوان بخشی از رویه درمان، بیماران تشویق می‌شوند تا آن قسمت که شیوه بازتابی روی آن کار می کند، تجسم نمایند و پیرامون عملکرد آن آگاهی یافته و توان کنترل بیابند.

(ریک، 1375، ص7) اگرچه کار در این شیوه آسان است، اما مکانیزم و چگونگی آن کاملاً مشخص نیست.

ارتباط سطوح دستها و پاها و ارگانهای مختلف بدن، اعضا و جوارح و اعصاب در طی سالهای طولانی توسط بسیاری تمدنها تشخیص داده شده است.

در آغاز رن اخیر دکتر ویلیام فیتزجرالد پزشک امریکایی این رابطه را مورد مطالعه قرار داد و در طول آزمایشات خود دریافت که یک رابطه ویژه بین سطوح دستها و پاها و اعضای بدن وجود دارد که با اعمال فشار بر این سطوح می توان بر اعضا تاثیر گذاشت.

در پی مطالعات بعدی او دریافت که این ارتباط از یک الگوی ساده پیروی می کند.

(ریک، 1375، ص7) فیتزجرالد بدن را به ده منطقه طولی تقسیم کرده و در هر طرف خط مرکزی بدن، پنج ناحیه در نظر گرفت.

هر ناحیه، یک واحد و دارای محیط مخصوص به خود است.

هر قسمت از ناحیه دارای ارتباط با قسمتهای دیگر در آن ناحیه است.

از آنجا که تمامی نواحی به دستها و پاها ختم می شوند، بنابراین فیتزجرالد دریافت که این نواحی می‌تواند در واقع پایه اساسی قسمتهای مختلف هر ناحیه از بدن باشد.

به عنوان مثال زاویه داخلی پاها در همان منطقه ای قرار می گیرد که ستون فقرات قرار می گیرد.

بنابراین تحریک این ناحیه از پا می تواند موجب تحریک ستون فقرات گردد.

(ریک، 1375، ص7) بدن همواره در جهت حفظ تعادل متابولیسم (سوخت و ساز) بدن فعالیت می‌نماید.

اما در پاره ای از اوقات این تعادل به واسطه جراحت، بیماری یا فشار ناشی از مسائل روزمره زندگی به هم می خورد.

این آشفتگی می تواند سلامتی را به مخاطره بیندازد.

بازتاب درمانی یک شیوه ساده و بی خطر برای هماهنگی این عملکردها به منظور کمک به بدن جهت حفظ تعادل متابولیکی کامل برای رسیدن به بالاترین حد سلامتی است.

(ریک، 1375، ص8) فصل دوم دیدگاههای حرکت درمانی نظریه ها، نظامها تربیت بدنی دیدگاههای حرکت درمانی به رغم آنکه تربیت بدنی ویژه برنامه ای نسبتاً جدید است که برای معلولان به وجود آمده جالب توجه است که بدانیم اصل مفهوم آن، اصلاح و رشد اعمال حرکتی بدن از طریق تمرین، قدرت بسیار دارد.

(کاشف، 1376، ص10) تصویرها و مدارک پیدا شده در چین نشان می دهد که سه هزار سال قبل از میلاد مسیح انواعی از ورزش درمانی وجود داشته است.

در قرون اخیر پرهنریک لینگ، سیستمی طبی برای ورزشهای سبک به وجود آورد که در سال 1884 در ایالات متحده آمریکا معرفی و با استقبال بسیاری روبرو شد.

سیستم پرهنریک لینگ شامل سری حرکاتی موزون، هماهنگ و دقیق بود که هدف آن تامین سلامتی بهتر و بهبود وضعیت بدن بود، چون در آن زمان اعتقاد بر این بود که این تمرینها برای کودکان فوق العاده مفید است، برنامه های پرورش اندام در مدرسه‌های همگانی آن دوره متداول شد.

در یونان اولین فردی که موضوع ژیمناستیک و تاثیر آن را مورد توجه قرار داد هرودوت بود.

(کاشف، 1376، ص10) او در حدود 480 سال قبل از میلاد مسیح مطالب ارزشمندی نوشت و به عنوان یک معلم مجموعه ای از تمرینهایی که مبتنی بر اصول و قواعد هندسه بود به منظور از میان بردن ضعف بدنی شاگردان تدوین کرد.

بیشتر شاگردان هرودوت معتقد بودند که این تمرینها بسیار دشوار، اما سودمند هستند.

یکی از شاگردان هرودوت که به پدر علم پزشکی معروف است، سقراط بود.

مطالب با ارزش سقراط را در نوشته های بسیار او درباره تمرینهای بدنی می توان جستجو کرد.

(کاشف، 1376، ص10) سقراط در یکی از نوشته های خود به نام «گفتار استادانه» که پرفسور لیخت آن را مورد بررسی قرار داده است.

مفاهیم مربوط به عضله ها و حرکتهای آن را بدین نحو بیان می کند.

بیشترین خطر از بین رفتن بخشهایی از عضله ها هنگامی صورت می‌گیرد که بیماران از آن عضله ها استفاده نکرده باشند و آنها را تقریباً به حالت غیرفعال نگاه داشته باشند.

آن دسته از بیمارانی که دارای فعالیتهایی هستند کمتر دچار ضعف یا لاغری عضلانی می شوند.

سقراط راه رفتن را که موجب کاهش چاقی و جلوگیری از اضافه وزن می شود سپرده شد تا بدانجا که ریاضت جسمی که ضعف و لاغری بدنی را به دنبال داشت مانند یکی از اصول تقدس فردی گسترش یافت.

اعمالی چون شلاق خوردن، عادت کردن به گرسنگی، درست در مقابل کوشش‌های اولیه قرار گرفت که یونانی ها و رومی ها به منظور تقویت جسم توصیه می کردند.

(ششم تا یازدهم میلادی) این طرز تفکر که انسان بیشتر برای رنج کشیدن زاده شده حاکم بر جامعه بود و حتی دارو برای بیماران به میزان کم تجویز می شد.

با شروع قرن چهاردهم و همزمان با دوره رنسانس علاقه و توجه به فرهنگ و تمدن یونان و روم نمایان شد و مسائل جدیدی که متناسب با آن دوره بود رایج شد که بخشی از آنها از تمدن مشرق زمین گرفته شده بود.

در طول دو قرن بعد از درک اهمیت تمرین های درمانی، رشد و گسترش چشمگیری در چگونگی انواع مختلف تمرین ها و درمان ها پدیدار شد.

در قرن هفدهم فردریک هافمن بیشترین تاثیر را بر کار درمانی گذاشت.

او معتقد بود که حرکت های روزمره زندگی از جمله بریدن درخت، دوختن لباس و غیره خود نوعی تمرین به حساب می آیند و تا اندازه ای باعث افزایش قدرت و حفظ سلامتی می‌شوند.

در ادامه فعالیتهای هافمن، نیکولاس آندره تمرین هایی را برای اصلاح آسیب‌ها و انحرافات ستون مهره ها که باعث غیر طبیعی شدن آن قسمت از بدن می‌شوند پیشنهاد کرد که مورد بررسی قرار گرفت.

در سال 1879 دادلی سارجنت در دانشگاه هاوارد بخشی به نام تربیت بدنی اصلاحی تاسیس کرد.

هدف این بخش اصلاح پاره ای آسیب دیدگی ها بود.

اندیشه استفاده از تربیت بدنی به صورت تمرین های اصلاحی برای از بین بردن غلط طرز قرار گرفتن بدن و نیز رشد کلی سلامتی تا زمان جنگ جهانی اول ادامه داشت.

سپس به دنبال پیشرفت موفقیت آمیز تکنیک های فیزیوتراپی برای بهبود افراد فلج و سربازان جان به در برده از صدمات جنگ، استفاده از تمرین های اصلاحی برای دانش آموزان مبتلا به معلولیت های جسمی منطرح شد.

(کاشف، 1376، ص12) به زودی تعدادی از مدرسه های عالی برای دانشجویان که قادر نبودند از برنامه‌های عادی تربیت بدنی استفاده کنند، کلاسهای اصلاحی تاسیس کردند، بعد از آن استفاده از تربیت بدنی اصلاحی برای بهبود طرز قرار گرفتن بدن اهمیت خود را از دست داد و فقط توصیه می کند.

او تاکید می کند که تمرینهای سخت پس از یک دوره استراحت طولانی باید با احتیاط صورت گیرد تا سلامتی فرد را تامین نماید.

افلاطون و ارسطو راه سقراط را در تکامل این تزها و رابطه میان تمرین و سلامتی ادامه داده و به دستاوردهای با ارزشی هم نائل آمدند.

ابن خلدون یکی از اندیشمندان اسلام در خصوص فعالیتهای جسمانی این گونه اظهار نظر می نماید.

«… علاوه بر آنچه ذکر شد ورزش نیز در تعب و نشاط روح دخیل است که این تعب و نشاط در شهر نشینان کمتر است، به دلیل اینکه در پیش شهرنشینان ورزش وجود ندارد.

علتش این است که آنان غالباً درحالت سکون و آرامش اند و از ثمرات ورزش به هیچ وجه بهره مند نمی شوند و هیچ نشانه ای از آن در میان ایشان یافت نمی‌شود.

بدین دلیل بیماریهای بسیاری در شهرها و بلادها بروز می کند و نسبت به بروز امراض مردم شهرها به این فن (پزشکی) نیازمند می شوند.» مردم بادیه نشین همواره با ورزش سر و کار دارند، چون برای اسب دوانی یا شکار و یا انجام دادن کارهای شخصی که نیازمندیهای زندگی آنان را فراهم می کند، پیوسته در جنبش و حرکت هستند و از این رو به سبب کلیه این اعمال غذای آنان به خوبی هضم می شود و به تداخل غذا نیز آشنا نیستند این است که مزاج آنها نسبت به شهرنشینان سالم تر است و دور از بیماری هستند.

جرجانی یکی از اندیشمندان اسلامی در ضرورت حرکت و ورزش برای تندرستی می گوید: تحرک و فعالیتهای بدنی برای موجود زنده از ضروریات می باشد به دلیل اینکه تحریک موجب می گردد که قوای درونی به فعالتی واداشته شوند و در اثر فعال شدن قوای درونی، مواد غذایی و مورد نیاز دیگر به تمام اندامها برسد تا تغذیه اندام ها از غذا و مواد دیگر انجام پذیرد.

عدم تحرک موجب نارسایی در اندامها گشته و بالطبع نیازهای اساسی اندامها که باید بر تعادل باقی بمانند تامین نمی شوند و این وضعیت در مراحل رشدی و سنین متفاوت نیز فرق می کند.» در دوران قرون وسطی رهبران کلیسا بر این عقیده بودند که باید زندگی و خواسته‌های مادی را تقبیح کرد و با دوری جستن از آن به تزکیه روح پرداخت.

به این سبب به پرورش جسم توجهی نداشتند.

(کاشف، 1376، ص11) نظریه ها، نظامها و تکنیکهای ویژه هیچ یک از زویکردهایی که به ترمیم خام حرکتی می پردازند بدون توجه به تاثیراتی که در بروز آن نقش داشته اند، کامل نخواهد بود.

این کتاب نیز محتویات خود را از بسیاری منابع جمع آوری کرده است، نظیر آموزش و پرورش، تربیت بدنی، آموزش ادراکی- حرکتی و تمرینات درمانی.

در اینجا نظریه ها، نظامها و تکنیکهای ویژه ترکیب شده اند تا رویکردی انتخابی را برای کار با کودک مبتلا به خام حرکتی به دست دهند.

به طور کلی، معلمان کلاس به طور اخص به مشکلات جسمی کودکان مبتلا به خام حرکتی نمی پردازند و بیشتر به امور درسی و نظری توجه دارند.

هرگاه کودکی بتواند کارهایی را که برای انجام فعالیتهای نشسته در کلاس ضروری اند به درستی انجام دهد، دیگر به ناتوانی او در بازی توجه کمی خواهد شد.

تنها زمانی که کودک به طور آشکار رفتار نابهنجاری برای مثال پرخاشگری یا کناره گیری از موقعیتهای اجتماعی نشان دهد، معلمان نیز نگران می شوند و این در حالی است که هر آیینه کودک در نوشتن و پر کردن خطوط یا تکالیف حرکتی کلاس مشکل پیدا کند، معلمان سریعاً متوجه می شوند و دقت بیشتری مبذول می دارند.

(آرنهایم، 1375، ص41) رویکردهای تربیتی ماریا مونته سوری خانم ماریا مونته سوری در سال 1870 به دنیا آمد و در سن 26 سالگی اولین زن پزشک ایتالیایی شد.

طی زمانی که با موسسه های عقب ماندگان ذهنی ارتباط داشت به آموزش این افراد علاقه مند شد و به واسطه این علاقه، فلسفه خود را مبتنی بر تحریک چند حسی و تجربیات عینی به جای آموزش انتزاعی ایجاد کرد.

اساس رویکرد مونته سوری بر رشد خود و آموزش خود، در محیطی که توسط معلم به منظور رسیدن به رشد بهینه آماده شده است قرار دارد.

در کنار این محیط آماده، که محیطی است شاد، رنگارنگ و روشن، یادگیری سازمان‌داری وجود دارد که در آن وسایل کمک آموزشی ویژه، به کودک در پرداختن به مفاهیم عینی کمک می کند و خوشبختانه کودک در انتها به درک مفاهیم انتزاعی نیز خواهد رسید.

زمانی که کودک مشغول نظم دادن به محیط خود است انضباط درونی و مسئولیت اجتماعی را نیز خواهد آموخت.

رویکرد چند حسی برای یادگیری که برنامه درسی کیهانی نامیده می شود فعالیتهای گوناگون را ممکن می سازد.

در این روش، خود آموزی اغلب موجب تشویق کودک می شود زیرا او در حد خود و به میزان خود یاد می گیرد و با کودک دیگری نیز مقایسه نمی‌شود.

استاندین (1967) در بحث پیرامون روش مونته سوری، اظهار می‌دارد که در این روش کودک در حد خود به استقلال ذهنی و جسمی می رسد و مقایسه کودک با کودک دیگر به ویژه در کودکانی که در برخی از جوانب رشد کندتر از دیگران هستند اولین علت بی رغبتی و احساس ناکامی است.

اگرچه روش مونته‌سوری تماماً به امر حرکت اختصاص ندارد با این وجود می تواند برای کودکان یک رشته تحریکات حسی و یک خود پنداره مثبت ایجاد کند.

به طور کلی، روش مونته سوری را می توان به این موارد تقسیم کرد: برنامه درسی زندگی عملی، برنامه درسی مربوط به تربیت حسی، و برنامه هایی که به مهارت در زبان و مفاهیم ریاضی، می پردازند.

برنامه درسی عملی زندگی به فعالیتهای مراقبت از خود مربوط می شود.

فعالیتهای حرکتی عملی از قبیل قاپیدن، گره زدن، دکمه کردن و بستن، و ریختن صحیح مواد گوناگون (مانند آب یا حبوبات) در ظروف در این شیوه تمرین می شوند.

برنامه درسی تربیت حسی، شرایط یادگیری را برای تمیز اندازه ها، صداها، شکلها، بافتها و رنگها فراهم می کند.

بنابراین یادگیری از طریق تمام حواس کودک ممکن می گردد.

(آرنهایم، 1375، ص43) ژان پیاژه پیاژه یکی از معروفترین نظریه پردازان تربیتی است.

سوابق تحصیلی اولیه او در زمینه زیست شناسی بود و سپس این علاقه به مطالعه رفتار، یادگیری و قواعد اساسی تفکر منطقی کودک تبدیل شد.

وی برای درک کامل رشد هوش به مشاهده منظم سه فرزند خود پرداخت.

براساس این مشاهدات، پیاژه نتیجه گرفت که تفکر منطقی از پنج مرحله عبور می کند: مرحله بازتابی، مرحله حسی- حرکتی، مرحله پیش عملیاتی، مرحله عملیات عینی و در نهایت مرحله عملیات صوری.

پیاژه هوش عملیاتی را مختص انسان می داند و مرحله حسی- حرکتی را زیر بنای تمام عملیات هوشی به حساب می آورد (فورث، 1970).

امروزه معلمان آموزشگاههای پیش دبستانی و دبستانی، که با رفتارهای حرکتی کودکان سر و کار دارند به طور غیر مستقیم تحت تاثیر پیاژه و مونته سوری قرار دارند.

معلمی که می فهمد کودک فاقد تجربیات کافی در سطح حسی- حرکتی است می‌تواند حدس بزند که این کودک در زمینه سازگاری با خواستهای محیط پیرامون خود مشکلاتی خواهد داشت.

ب.اف.اسکینر کارهای اسکینر تاثیرات عمده ای بر آموزش داشته است.

وی از طرفداران نظریه پردازان یادگیری محرک- پاسخ چون گاتری و ثرندایک است که مفهوم شرطی سازی کنشگر را ایجاد کرد.

منظور از کنشگر، آن چیزی است که در درون جاندار، بعد از آغاز محرک ولی قبل از شروع پاسخ، رخ می دهد.

طبق نظر اسکینر، دوره کنشگر و واکنش خاص جاندار به تجربیات قبلی او بستگی دارد.

از نامهای متداول دیگری که به شرطی سازی کنشگر داده اند می توان تقویت مثبت و منفی و شکل دهی رفتار را نام برد.

از آزمایشهای اسکینر معلوم شد که می توان از طریق پاداشهای مناسب رفتارهای نامطلوب را از بین برد و دیگر رفتارها را تغییر داد.

کارهای اسکینر برای معلمان و درمانگرانی که قصد تغییر رفتار حرکتی را دارند دارای اهمیت خاصی است.

از مواردی که برای معلمان و درمانگران علاقه‌مند به تغییر رفتار حرکتی دارای اهمیت است، استفاده از تکنیک تقویت مثبت است.

در این زمینه می توان انواع گوناگون تقویت کننده ها را براساس نیازها، رسش، وضعیت ذهنی و علایق کودک انتخاب کرد.

پاداشهای عینی از قبیل غذا، پول، هدایای کوچک و تمجید کلامی نیز برای تغییر رفتار مورد استفاده قرار می گیرد.

تربیت بدنی اغلب مربیان تصدیق می کنند که تربیت بدنی یکی از بخشهای مهم فرایند آموزش و پرورش است.

در واقع، در صورتی که تربیت بدنی به نحو موثری در تمام مدارس انجام شود به اجرای برنامه های ویژه برای درمان خام حرکتی در کودکان نیازی نخواهد بود.

البته مانند دیگر آرمانهای تربیتی، تربیت بدنی نیز تاثیری را که باید، بر کل فرآیند آموزش و پرورش نگذاشته است.

از آنجا که کودکان به طرز فزاینده ای در سنین کمتری تحت آموزش رسمی فرار می‌گیرند، نظیر برنامه های اوایل کودکی، لازم است تا فرصتهای بیشتری برای حرکتهای متناسب با رشد کودکان فراهم شود.

ضمناً این دوران بهترین زمان برای شناسایی کودکان دارای مشکلات حرکتی و ترمیم آنها است.

مربی تربیت بدنی یا معلم کلاسی که برنامه های تربیت بدنی را اجرا می کند در بهترین شرایط ممکن برای شناسایی کودکان خام حرکت قرار دارد.

هرگاه مشاهده شود کودکی در حرکت خود دارای مشکل و ناتوانی است، باید بلافاصله مورد تشخیص و درمان قرار گیرد.

باید به دنبال شناسایی اولیه آزمونهای تشخیص نیز انجام شود و یک برنامه دراز مدت اجرایی نیز برای او فراهم شود.

از آنجا که در مورد بهترین برنامه تربیت بدنی برای هر کودک اختلاف نظر وجود دارد، اغلب اوقات کودکانی که به توجه ویژه نیاز دارند مورد غفلت قرار می گیرند، زیرا معلمان مدارس به صورت نوعی به تربیت دانش آموزان برتر یا ورزشکاران بسیار ماهر نظر دارند.

به نظر می رسد که امروزه چهار رشته درهم بافته در تربیت بدنی مدارس ابتدایی وجود دارد.

این رشته ها شامل تربیت حرکتی، آموزش ادراکی- حرکتی، برنامه سنتی و روش مرکب یا برنامه انتخابی است.

رادولف لابان و تربیت حرکتی لابان در پانزدهم دسامبر سال 1879 در براتیسلاوا، که بعدها بخشی از امپراطوری اتریش- مجارستان گردید، به دنیا آمد.

ابتدا علاقه او به اموری چون طراحی صحنه، رقص و کارهای مربوط به تئاتر معطوف بود (ثورتون، 1971).

لابان در ابتدای فعالیت حرفه ای خود بر آن بود تا بتواند نوعی رقص برای تمام افراد به وجود آورد تا جانشین رقص کلاسیک باله شود.

تا سال 1935، لابان به عنوان طراح، معلم و مصنف رقص توانست در کشور آلمان موفقیت چشمگیری به دست آورد.

اما در همین سال از سوی دولت نازی که او را عنصر نامطلوب به حساب می آورد، به اشتافلبرگ تبعید شد.

در آن زمان لابان به نحوه استفاده کودکان از فضا در نقاشی و حرکت علاقه‌مند شد و پس از مهاجرت به انگلستان در سال 1938 تحقیقاتی را در زمینه روان‌شناسی حرکت انجام داد.

در طول سالهای جنگ به گسترش نظریات خود در مورد حرکت، و به ویژه رقص تربیتی، که بعدها به عنوان شناسایی حرکت و سپس تربیت حرکتی شناخته شد، پرداخت.

(آرنهایم، 1375، ص46) ثورتون (1971) فلسفه لابان را زیر هفت عنوان شرح داده است: 1- اهمیت حرکت در زندگی انسان، 2- هماهنگی در طبیعت و در انسان، 3- ریتم طبیعی، 4- تاثیر خلاق در جهان و انسان، 5- هنر به عنوان نیروی خلاق، 6- حرکت، تلاش و ارتباطات، 7- تعارض.

از نظر لابان حرکت راهی برای به دست آوردن آگاهی از دنیای پیرامون است، و در زندگی نوعی هماهنگی طبیعی وجود دارد که تمام اشیا در آن به هم مرتبط هستند.

از طریق حرکت، فرد می تواند به نیروهای خلاق که اساس تمام جهان است نزدیکتر شود.

حرکت و به ویژه رقص، اساسی ترین سعی و تلاش انسان است.

از نظر لابان محرک درونی ای که باعث به وجود آمدن حرکت می شود تلاش است، که او آن را به چهار عامل اصلی تقسیم می کند: فضا، وزن، زمان و جریان.

نظریه تربیت حرکتی لابان به صورت یک روش تربیتی قابل قبول در سراسر جهان مورد پذیرش قرار گرفته است.

این نظریه بر حرکت آزاد و انفرادی تاکید زیادی دارد و از اهمیت حرکات شدیداً منظم که عموماً با تربیت بدنی سنتی همراه است، می کاهد.

در تربیت حرکتی، معلم حرکتی را که قرار است مشکل کودک توسط آن ترمیم شود، شروع می کند.