از لحاظ آناتومی در معده 4 ناحیه قابل تشخیص میباشد.
کاردیا (Cardia) در محل اتصال به مری، فوندوس (fudus) یا طاق معده، تنه معده (Body) و پیلور (Pylorus) یا بابالمعده که در محل اتصال معده به دوازدهه قرار دارد.
حجم معده در حدود 1.5 - 1 لیتر میباشد که در برخی افراد تا 4 لیتر هم افزایش مییابد.
مخاط معده دارای چینهایی طولی است که صاف شدن این چینها به انبساط معده کمک میکند.
هنگامی که غذا بلعیده میشود، از راه مری داخل معده میشود و برای مدتی در آنجا باقی میماند.
غذا از زمانی که در معده است در معرض فعل و انفعالات فیزیکی و شیمیایی هضم کنندههای معده از جمله حرکات معده و اسید و آنزیمها قرار میگیرد.
هنگامی که محتویات معده به صورت یک مایع نسبتا غلیظ درآمد، غذا وارددوازدهه میشود.
دیواره معده مشخصات بافت شناسی لایه های چهارگانه دیواره معده به شرح زیر میباشد.
طبقه مخاطی سلولهای پوششی مخاط معده از نوع منشوری ساده است که با فرو رفتن در عمق آستر، چالههای معدی را بوجود میآورند.
ترشحات غدد گاستریک به عمق این چالهها تخلیه و سپس به سطح معده میرسد.
سلولهای پوششی مخاط موکوس خنثی ترشح میکند.
موکوس مترشحه بوسیله سلولهای پوششی لایه ضخیمی را در سطح سلولها تشکیل داده و آنها را از اثرات اسید معده محافظت میکند.
آستر مخاط بافت همبند شلی است حاوی الیاف کلاژن و رتیکولر، سلولهای لنفاوی و رشتههای عضلانی صاف منشعب از عضلات مخاطی.
غدد لولهای ساده یا منشعب معدی نیز در آستر قرار دارند.
عضلات مخاطی، عمقیترین لایه مخاط میباشند که از عضلات صاف حلقوی در داخل و عضلات صاف طولی در خارج تشکیل شدهاند.
طبقه زیر مخاط در معده بافت همبند فیبر و الاستیکی است شبیه لایه زیر مخاط سایر نواحی لوله گوارش که با پیشروی در زیر طبقه مخاطی باعث پیدایش چینهای طولی میشود.
طبقه عضلانی در معده متفاوت از سایر قسمت های لوله گوارش بوده و از سه لایه عضلانی به صورت مورب در داخل، حلقوی در وسط و طولی در خارج تشکیل شده است.
عضلات حلقوی در ناحیه پیلور ضخیم شده و اسفنکتر پیلوریک را بوجود میآورد.
سطح خارجی معده توسط سروز یا به عبارت دیگر، لایه احشایی صفاق پوشیده شده است.
غدد معدی غدد معدی در نایحه کاردیا و پیلور از نوع موکوسی هستند که ترشحات خود را به عمق چالهها میریزند.
علاوه بر سلولهای موکوسی، تعدادی سلول متمایز نشده و سلولهای APUD ترشح کننده گاسترین نیز در دیواره این غدد دیده میشود.
قسمت نزدیک به چاله را گردن غده، انتهای نزدیک به عضلات مخاطی را قاعده و حد فاصل این دو ناحیه را تنه غده مینامند.
سلولهای مختلفی که در قسمتهای سهگانه غدد معدی یافت میشوند، عمل ترشح مواد و آنزیمهای مختلف را برای هضم مواد غذایی را انجام میدهند.
انواع سلولهای موجود در غدههای معده سلولهای موکوس گردن سلولهایی هستند با شکل نامنظم که در حد فاصل سلولهای جداری یا مرز نشین فشرده شدهاند و با رنگآمیزی به سختی از سلولهای اصلی قابل تشخیص هستند.
موکوس مترشحه از این سلولها اسیدی است و از موکوس مترشحه از سلولهای سطحی که خنثی میباشد، متفاوت است.
سلولهای متمایز نشده این سلولها به عنوان سلولهای ریشهای در اثر تکثیر و تمایز همه سلولهای پوششی معده شامل سلولهای موکوسی، جداری، انترو اندوکرین و اصلی را جایگزین میکنند.
فعالیت این سلولها در ضمن آسیبهای اپیتلیال افزایش یافته و به التیام سریع زخم کمک میکند.
در شرایط عادی سلولهای پوششی معده هر 4 - 3 روز تجدیدمیگردند.
سلولهای اصلی این سلولها در تنه و قاعده غدد یافت میشوند.
این سلولها دارای سیتوپلاسم بازوفیل بوده و دارای شبکه آندوپلاسمی خشن هستند که مشخصه سلولهای پروتئین ساز است.
این سلولها، آنزیمهای پپسین (برای تجزیه پروتئینها) لیپاز ( برای تجزیه چربیها و (رنین (برای انعقاد شیر) را سنتز و ترشح میکنند.
سلولهای کناری یا مرز نشین سلولهای اسیدوفیل هستند که در تمام قسمتهای غدد معدی یافت میشوند.
این سلولها حاوی تعداد زیادی میتوکندری هستند.
سطح سلولها دارای فرورفتگی عمیق و حاوی میکرویلیهای بلند هستند.
سلولهای کناری مسئول ترشح اسید معده هستند.
میزان ترشح اسید معده توسط اعصاب کولینرژیک، هورمون گاسترین و هیستامین تحریک میگردد.
این سلولها فاکتور داخلی معده را ترشح میکنند که باعث جذب ویتامین B12 میشود.
در صورت عدم ترشح این فاکتور، جذب ویتامین B12 مختل شده و سنتز هموگلوبین صورت نمیگیرد و یک نوع کم خونی بوجود میآید.
سلولهای انترو اندوکرین ترشحات این سلولها از سطح قاعدهای به رگهای خونی منتقل میشود.
این سلولها در فوندوس معده، سروتونین را برای تحریک عضلات جدار معده و روده و در پیلور، گاسترین را برای تحریک ترشح سلولهای کناری ترشح میکنند.
اعمال و وظایف معده معده ارگانی است برای تجمع و هضم اولیه مواد غذایی خورده شده.
مواد غذایی در معده 4 - 3 ساعت توقف کرده و با ترشحات معده که پس از خوردن غذا به یک لیتر میرسد، مخلوط شده و کیموس نامیده میشود.
ضمن تشکیل کیموس معدی، اسفنکتر کاردیا مانع از برگشت محتویات معده به مری میشود.
پس از آماده شدن کیموس معدی، تحت تاثیر PH اسیدی آن اسفنکتر پیلوریک باز شده و موجب تخلیه محتویات معده به دوازدهه میگردد.
به علت اسیدی بودن محتویات معده بروز زخمهای مخاطی در دوازدهه شایع است.
از دیگر وظایف معده ترشح آنزیمهای گوارشی، اسید معده و فاکتور ضد کم خونی است.
بیماریهای معده زخم معده به معنی آسیب سلولهای پوششی معده است که اسید معده از آن طریق به بافتهای عمقی نفوذ کرده و باعث زخم شدن معده میشود.
یکی از علایم زخم معده، وجود خون در مدفوع است.
یکی از راههای درمان زخم معده، برداشتن قسمت آسیب دیده معده است.
التهاب یا تورم معده به التهاب معده، گاستریت هم گفته میشود.
التهاب ممکن است در اثر مسمومیت بوجود بیاید.
علایم التهاب معده، دل درد، استفراغ و اسهال و گاهی تب است.
مبارزه با سرطان تشخیص بیماری سرطان در منطقه معده یک تشخیص دیسکو پاتولوژی است باید تمام مواردی که علائمی را از بیماری های مهم در قسمت فوقانی گوارششان مورد تردید است مورد آندوسکوپی قرار بگیرند با آندوسکوپ های فیبرو اپتیک این سرویس خوشبختانه در مراکز مختلف درمانی در کشور ما فراهم است متخصصین محترم گوارش به سهولت این اقدام را انجام میدهند.
آندوسکوپی فیبرو اپتیک شرایط را برای رؤیت مستقیم ضایعات در طول قسمت فوقانی دستگاه گوارش فراهم می کند و از ضایعات احتمالی که اکثر این ضایعات از مخاط سرچشمه میگیرند بیوبسی به عمل می آید بیوبسی در مطالعات دیسکو پاتولوژی بررسی می شود و به هر حال ممکن است در یک گروه محدودی از بیماران تشخیص سرطان به طریق دیسکو پاتولوژی داده شود.
در کشور ژاپن که بروز این سرطان خیلی، خیلی ریت بالایی داشته سیستم های اسکرینینگ وسیعی را برای جامعه شان در نظر گرفتند از جمله اینکه افراد را در یک سنین خاصی آندوسکوپی می کنند یا از طریق ملاحظه و معاینه شیره معده در بخش آسیبشناسی از طریق سیتولوژی شیره معده آسپیریشن موادی که در داخل معده است یا نمونه برداری که با بورس های خاص انجام می دهند تومورها را در مراحل ابتدایی کشف می کنند و خوب به خصوص در ژاپن در پیشرفت های خیلی زیادی هم در مورد درمان مراحل اولیه این ضایعه وجود دارد حتی لازم نیست در آن کشور معده را کامل بردارند در بسیاری از موارد بعد از اینکه مطمئن شدند تومور فقط در مخاط است در مراحل ابتدایی و دست اندازی به بافت زیری نکرده می توانند با برداشتن بخش عمده و بزرگی از مخاط معده کل ضایعه را بردارند که این کار را میتوانند از طریق آندوسکوپ هم می شود انجام داد نیوکوزکتومی به آن میگویند و در این کار واقعاً ژاپنی ها پیشرفت کردند که خوب یک چند نفر هم از متخصصین کشور ما رفتند و این کار را یاد گرفتند اگر بشود ضایعات را در مراحل ابتدایی پیدا کرد یعنی آن شیوه اسکرینینگ را ما برای جامعه در جاهایی که پر خطر است و فراوان است این تومور بتوانیم انجام دهیم می شود آن شیوه های درمانی را هم برایش در نظر گرفت.
نمک طعام و سرطان معده خوردن مداوم غذاهای شور ممکن است خطر ابتلا به سرطان معده را دو برابر کند.
تحقیقات درباره عادات غذایی، آشامیدنی و سیگار کشیدن که طی 11 سال روی 40 هزار نفر در ژاپن انجام شده، باعث شده است که شرکت های تولیدکننده مواد غذایی در انگلیس به شدت از مقدار نمک غذاهای خود کم کنند.
مطالعات بیشتری درباره خطر نمک در مورد افزایش فشار خون، بیماری قلبی یا سکته مغزی در جریان است.
در ژاپن مصرف غذاهای شور و دودی بسیار رایج است.
مصرف کم نمک هم خطرناک است.
اما افزایش سرطان مربوط به کسانی است که روزی 12 تا 15 گرم نمک می خورند.
سرطان معده چهارمین سرطان رایج در جهان است اما دومین سرطان کشنده در ژاپن است که هر سال حدود 776 هزار ژاپنی را می کشد.
در انگلیس این سرطان ششمین سرطان کشنده است و سالی ده هزار نفر را می کشد و فقط 11 تا12 درصد آنان تا مدتی از خطر آن می رهند.
پنجاه سال پیش این سرطان بزرگترین سرطان کشنده در انگلیس بود که متعادلتر شدن در حجم غذایی و بهبود بهداشت را عامل این کاهش می دانند.
علاوه بر مصرف تک مطالعات ما نشان می دهد که کشیدن سیگار و مصرف کم میوه و سبزی خطر سرطان معده را مخصوصا در مردان افزایش می دهد.
مصرف آهن و خطر بروز سرطان معده و حلق مصرف آهن خطر بروز سرطان معده و حلق را افزایش میدهد تهران، خبرگزاری جمهوری اسلامی ۸۴/۰۹/۲۲ علمی.
پزشکی.
سرطان.
مصرف مقادیر زیاد آهن غذایی با افزایش خطر ابتلا به سرطان معده و حلق مرتبط شناخته شده است، اما این خطر با افزایش مصرف روی کاهش مییابد.
به گزارش خبرگزاری رویترز هلث از نیویورک، دکتر دیوید یاکوبس از دانشگه مینه سوتا در مینیاپولیس و همکارانش نتایج تحقیق بر روی ۳۴هزار زن یائسه ۵۵تا ۶۹ساله را بررسی کردند.
این زنان به مدت ۱۶سال پیگیری شدند.
در این مدت ۷۵مورد سرطان دستگاه گوارشی فوقانی ( ۵۲مورد سرطان معده و ۲۳مورد سرطان حلق ) گزارش شد.
این محققان بین مصرف آهن و خطر ابتلا به سرطان دستگاه گوارشی فوقانی ارتباطی را کشف کردند.
اما بین مصرف روی و احتمال ابتلا به این نوع سرطان یک ارتباط معکوس مشاهده شد.
این زنان براساس میزان مصرف آهن غذایی خود به دو گروه تقسیم شدند.
عوامل خطرساز شامل سن، مصرف کالری، استعمال دخانیات و مصرف الکل در بروز این نوع سرطان نیز مورد توجه قرار گرفت.
افزایش خطر ابتلا به سرطان دستگاه گوارشسی فوقانی در کسانی که کمترین مصرف آهن غذایی را داشتند صفر و در کسانی که بیشترین مصرف آهن غذایی را داشتند ۳برابر افزایش نشان میداد.
این ارتباط در مورد مصرف روی برعکس بود یعنی بیشترین مصرف روی با ۱۳درصد کاهش خطر ابتلا به این نوع سرطان مرتبط بود.
این نتایج حتی با درنظر گرفتن دیگر عوامل خطر مانند شاخص جرم بدن، فعالیت بدنی، درمانی جایگزینی هورمونی، مصرف مولتی ویتامین، و مصرف چربی اشباع شده، رتینول، ویتامین سی، ویتامینای تغییری نکرد.
تحقیقات جدید و قبلی نشان میدهد دو عنصر روی و آهن هر دو در بروز سرطان در دستگاه گوارشی نقش مهمی دارند.
نتایج این مطالعه در شماره ماه نوامبر مجله "Journal of Cancer "Internationalمنتشر شده است.
مصرف سیر و کاهش سرطان معده و روده محققان معتقدند که مصرف سیر باعث کاهش سرطان معده و روده در مصرف کنندگان می شود بنابراین خوردن مقدار کمی سیر در هفته حتی به صورت پخته شده در غذاها می تواند برای حفظ سلامتی بدن مفید واقع شود.
به گزارش خبرنگار اجتماعی خبرگزاری مهر تحقیقات نشان می دهد که ترکیبات مفید سیر می تواند از تشکیل مواد سرطان زا در بدن جلوگیری کند که این اثر بخشی بر روی معده و روده بیشتر است.
بر اساس این گزارش، نتایج پژوهش های انجام شده نشان می دهد، کسانی که به طور مرتب از سیر استفاده می کنند کمتر به سرطان معده و روده بزرگ مبتلا می شوند.
بر اساس این تحقیقات، مصرف 5 تا 18 گرم سیر معادل 2 تا 5 حبه کوچک از سیر خام یا پخته در هفتهبرای پیشگیری از سرطان موثر است.
همچنین مصرف سیر برای سلامت قلب نیز مفید است چون ترکیبات موجود در سیر می تواند میزان کلسترول خون بویژه کلسترول بد را کاهش داده و ترکیابت آن از لخته شدن خون در شریان ها جلوگیری می کند بنابراین خطر بروز سکته های قلبی را به میزان زیادی در مصرف کنندگان آن کاهش می دهد.
نتایج این تحقیق مصرف سیر تازه بهترین راه استفاده از ترکیبات مفید این گیاه محسوب می شود.
سرطان معده معده یکی از اعضای موجود در شکم و بخشی از دستگاه گوارش می باشد و مانند هر کدام از اعضای دیگر مستعد ابتلا به سرطان می باشد.
پس از اینکه غذا جویده و بلعیده شد از طریق لوله ای به نام مری از دهان وارد معده می شود.
معده عضوی کیسه مانند و دارای ۵ قسمت مختلف می باشد که ترشحات مختلفی برای هضم اولیه غذا ترشح می کنند.
سرطان در هر کدام از این مناطق پنجگانه ممکن است شروع شود و گاهی علائم و میزان بهبودی برحسب محل ابتلا تفاوت می کند.
دیواره معده از پنج لایه تشکیل شده است.
داخلی ترین لایه که حائز اهمیت خاص می باشد لایه مخاطی نامیده می شود و اکثر سرطانهای معده نیز از این قسمت شروع می شود.
چه سرطان به بافتهای زیرین نفوذ نماید احتمال بهبودی کاهش می یابد.
سرطان معده در طی سالیان و با آرامی رشد می کند ولی قبل از اینکه سرطان بهمعنای واقعی ایجاد شود، تغییراتی در لایه های معده ایجاد می شود.
این تغییرات اولیه بندرت علائم ایجاد میکنند و تشخیص داده نمی شوند.
سرطان معده از طرق مختلف گسترش می یابد.
می تواند از طریق دیواره خود معده به بافتها و اعضای مجاور راه یابد.
همچنین می تواند از طریق غدد عروق لنفاوی گسترش یابد.
در مراحل پیشرفته نیز می تواند از طریق خون سایر اندام و اعضا را درگیر کند.
شایعترین سرطان معده بنام آدنوکارسینوم می باشد.
البته انواع دیگر با شیوع کمتر عبارتند از : لنفوم و تومورهای کارسینوئید.
البته طبیعتاً نوع درمان این نوع سرطانها با هم تفاوت می کند.
اکثریت مبتلایان به سرطان معده در دهه ۶۰ یا ۷۰ سن خود تشخیص داده می شوند.
طبق تحقیقات در ایالات متحده، تعداد ۲۲۷۱۰ نفر با سرطان معده در سال ۲۰۰۴ تشخیص داده خواهند شد.
سرطان معده در سایر کشورهای جهان نیز ممکن است شیوع بالاتری داشته باشد.
البته در سالهای اخیر بعلت استفاده از یخچال و استفاده کمتر از نمک برای نگهداری غذاها احتمال ابتلا به سرطان معده کاهش یافته است.
یکی دیگر از علل کاهش ابتلا درمان مناسب و مفید برای باکتری هلیکوباکترپیلوری می باشد که بنظر می رسد نقش زیادی در ابتلا به سرطان معده دارد.
متأسفانه در مراحل ابتدایی علائم چندانی دیده نمی شود و شاید بههمین دلیل سرطان معده در مراحل ابتدایی بسختی تشخیص داده می شود.
علائم شایع : کاهش اشتها و کاهش وزن درد معده علائم مبهم سوء هاضمه مانند پری، آروغ زدن، تهوع احساس پری حتی پس از خوردن مقادیر اندک غذا تهوع و استفراغ سوزش سردل و علائم شبیه به زخم معده تورم معده البته شایان ذکر است که بسیاری از این علائم منحصر به سرطان معده نمی باشند و دربسیاری از بیماریهای دیگر معده نیز دیده می شوند، اما وجود این مشکلات اگر بصورت طولانی باشد خصوصاً در افراد بالای ۵۰ سال، احتیاج به ارزیابیهای بیشتری توسط پزشک دارد.
اگر شک به سرطان معده وجود داشته باشد، پزشکان دست به ارزیابیهای بیشتری می زنند تا سرطان معده را در مراحل اولیه تشخیص بدهند.
ازانواع این روش می توان به اندوسکوپی، عکسبرداری از ریه ( بیشتر بمنظور تشخیص میزان درگیری بافتهای مجاور معده انجام می شود ) MRI و آزمایشات اولیه اشاره نمود که هر کدام از اینها با توجه به صلاحدید پزشک معالج و در زمان مقتضی انجام می شود.
عوامل افزایش دهنده خطر : باید توجه داشت وجود عوامل خطر همواره به معنی ابتلا به بیماری نیست و تنها شرایط را برای ابتلا به بیماری بیشتر می کند.
عفونت با هلیکوباکترپیلوری که منجر به گاستریت مزمن شود.
البته بسیاری از افرادی که این میکروب را با خود دارند هیچگاه مبتلا به سرطان معده نمی شود.
رژیمهای غذایی شامل غذاهای دودی، گوشتی نمک اندود، ترشیها و غذاهای محتوی نشاسته بالا و فیبر پایین.
( استفاده از غذاهایی که شامل غلات زیاد باشند، ماهی و سبزیجات تازه محتوی ویتامین A و C احتمال ابتلا به سرطان معده را کاهش می دهند).
کشیدن سیگار مصرف الکل سابقه جراحی بر روی معده که قبلاً بمنظور کنترل زخم انجام شده باشد.
سرطان معده در مردان دوبرابر زنان دیده می شود.
در سنین بالاتر از ۵۰ سال بشدت افزایش می یابد.
در نژادهای بخصوصی بیشتر دیده می شود سابقه سرطان معده در افراد درجه یک فامیل پیشگیری : استفاده از رژیمهای غذایی مناسب که در بالا به بعضی از آنها اشاره شد.
الکل ننوشید و سیگار نکشید به علائم سوء هاضمه طول کشیده دقت کنید و با پزشک خود مشورت کنید.
آزمایشهای توصیه شده توسط پزشک را مرتب انجام دهید.
شایان ذکر است میزان موفقیت در درمان بیماری چندان زیاد نیست، لذا پیشگیری می تواند نقش بسیار مهمی داشته باشد.
درمان : در مراحل ابتدایی، جراحی و برداشتن تومور اولیه می تواند بسیار مؤثر باشد.
حتی زمانیکه سرطان گسترش یافته باشد می توان برای جلوگیری از خونریزیهای طولانی و انسداد معده از روش جراحی استفاده نمود.
شیمی درمانی نیز ممکن است در افرادی که سرطان در آنها گسترش یافته باشد استفاده شود و مؤثر باشد.
استفاده از رادیو تراپی بخصوص همراه با شیمی درمانی برحسب صلاحدید پزشک استفاده می شود.
در ادامه ممکن است پزشک آزمایشات پیگیری را بطور منظم انجام دهد که از آن جمله می توان به آزمایش خون اشاره کرد.
لذا باید توجه داشت که علائم جدید حتی جزئی را پس از درمان باید به پزشک گزارش کرد تا وی بتواند بدرستی برنامه های آینده خود را تنظیم نماید.
باید توجه داشت که هیج کس نمی تواند میزان بهبودی و پاسخ هر فرد را به درمان بطور دقیق پیش بینی کند چرا که نوع سرطان و نحوه پاسخ بدن به درمان هر فرد به فرد دیگر می تواند متفاوت باشد و در این بین حالات روحی و روانی مناسب می تواند در درمان بسیار مؤثر باشد و نباید فراموش شوند.
نکاتی که باید مورد توجه قرار گیرند : تحقیقات نشان داده اند که رژیم های غذایی مهمترین عامل در ابتلا به سرطان معده هستند و در کشورهایی که استفاده از گوشت قرمزبیشتر است ابتلا به سرطان معده نیز بیشتر است و باید توجه داشته باشید که استفاده از گوشت قرمز بیش از ۱۳ بار در هفته احتمال سطان معده را دوبرابر می کند بخصوص اگر گوشت بصورت کبابی و یا کامل و زیاد از حد پخته شود.
استفاده از غذاهای محتوی ویتامین C، ویتامنی E و بتاکاروتن بعلت خاصیت آنتی اکسیدانی در جلوگیری از ابتلا به سرطان معده بسیار مؤثر هستند.