دانلود مقاله بررسی میزان رضایت مندی خانواده های شاهد از مجتمع نشینی

فصل 1ول

مقدمه

 انسان پیچیده ترین و نیازمندترین موجود جهان آفرینش است و نیازها سرچشمه سیاسی برای تحرک و فعالیت انسان هستند بطوری که انسان بی نیاز همانند یک شئی بی جان و بی تحرک است .

انسان به لحاظ انسانیت خود دارای نیازها و انگیزه های متنوعی است که ناگزیر از ارضاء آن بوده و از این جهت است که نامی سعی و تلاش او در طول زندگی معطوف به ارضاء این نیازها و ارتقاء سطح کمی و کیفی زندگی مادی و معنوی خود می شود .

مسئله مهم در زمینه نیازهای انسانی مکانیسم این نیازها و چگونگی ارضاء آنها و حصول رضامندی در انسان است . آنچه مسلم است موجود انسانی برای رشد و تکامل و ادامه حیات خود ناگزیر است در مرحله اول نیازهای فیزیولوژیکی خود را ارضاء کرده و بعد از‌ آن تامین نیازهای معنوی را دنبال نماید.

ارضاء‌ نیازهای عینی و ذهنی افراد در قالب نیازهای مادی و معنوی دارای سه منشاء طبیعی ، فردی و اجتماعی است . ارضاء‌ این نیازها در انسان یک احساس خوشایند و آرام بخش به همراه دارد که به آن رضامندی گفته می شود . عکس این وضعیت زمانی ایجاد می شود که نیازها و انگیزه های انسانی ارضاء نشده و با مشکلاتی روبرو شوند ، در این حالت یک احساس ناخوشایند و ناراحت کننده ای برای انسان پیش می آید که روان شناسان و جامعه شناسان به آن ناکامی ، محرومیت و نارضامندی می گویند.

ثبات و پویایی هر جامعه ای نیز تا حد زیادی به این امر وابسته است .

که تا چه حد نیازهای اساسی افراد ارضاء شده و یا موانع عمده ای در راه ارضاء آنها وجود نداشته باشد و بی توجهی به نیازها و تمایلات انسانها و عدم ارضاء آنها و در نتیجه عدم رضایت مردم از زندگی و قلمروهای مختلف آنها در یک جامعه پیامدهای غیر منتظره و ناگواری به همراه دارد . بنابراین توجه به خواسته ها و امیال طبیعی مردم یک جامعه و تلاش برای تامین آنها از طرف دولتها و مسئولین سطوح متوسط و پایین جامعه از ضرورتهای اجتناب ناپذیر است .

دولتها نیز برای تامین رفاه عمومی و فراهم نمودن لوازم و امکانات یک جامعه سالم نیازمند به شناخت انسانها و نیازهای متنوع آنها هستند بدون شک مسئوالان با حصول این شناخت و توزیع امکانات و خدمات بر اساس آن به سهولت رضامندی مردم را جلب خواهد کرد.

دنیایی که ما در آن زندگی می کنیم دنیای متغیر است  تحولات است بخشی از این تغییرات که مربوط به جامعه انسانی می شود تغییراتی است که در زندگی خصوصی افراد صورت می گیرد . از این رو مادر جامعه مشاهده می کنیم که بسیاری از مردم ، شغل ، رشته تحصیلی ، دوستان ، منزل ، وسیله نقلیه ، دکراسیون منزل و دیگر لوازم و فاکتورهای زندگی خود را تغییر می دهند.

یکی از تغییرات بزرگ در زندگی انسانها کوچک شدن فضای زندگی است در این جا این سوال مطرح است که علت اصلی این تغییر و تحولات چیست ؟ اصولاً انسانها به لحاظ خواسته ها و انگیزه های متنوعی که دارند  کمتر می توانند وضعیت ثابتی را تحمل کنند از این رو در طول زندگی خود دست به تغییر و تحول وضعیت های موجود زده و موقعیتهای جدیدی بوجود می آورند رمز تغییر و تحولاتی که افراد در وضعیتهای موجود زندگی خود ایجاد می کنند غیر از تنوع طلبی آنها در این عبارت خلاصه می شود :

« یک فرد وقتی در صدد ایحاد تحولی در زندگی شخصی و خصوصی خود بر می آید که با اوضاع و احوال موجود را زیان آور دیده و می خواهد جلوی ضرر بیشتر را بگیرد و یا اوضاع و احوال دیگری را سودبخش تر تصور کرده و تصمیم دارد نفع بیشتری متوجه خود کند.

یک جامع نیز زمانی عزم خود را برای تحولی عظیم جزم می کند که یا می خواهد از اوضاع و احوالی نامطلوب  رهایی یابد و به اوضاعی مطلوب برسد و یا می خواهد اوضاع و احول کما بیش مطلوب را ترک گوید تا به اوضاع و احوالی مطلوب تر نائل شود .

به دیگر سخن ، اساساً هر عمل هدفداری اعم از فردی و اجتماعی ، یا برای رفع ضرر است یا برای جلب منعفت . ضرر منفعت نیز می تواند هم مادی و هم معنوی باشد .

بنابراین در چند دهه گذشته شاید مهمترین مسئله ای که از جهات اجتماعی بر روابط اعضای خانواده تحمیل شده است همانا کم شدن فضای داخلی خانواده است که با افزایش قیمت زمین و توسعه شهری کاملاً در ارتباط بوده است خرید و بازسازی ساختمانهای قدیمی و تبدیل آن به آپارتمانهای سه تا چهار طبقه ( طبقات بیشتر) الگوی غالب در ساختمان سازی شهرهای برگ بویژه تهران گردیده است . مجتمع های مسکونی بدون هیچگونه نظمی بصورت نامحدود توسط بخشهای خصوصی و دولتی در حال گسترشند.

و آپارتمان سازی در ایران بصورت یک کلیشه در آمده است که تعداد زیادی از آنها علیرغم برخورداری از مساحتهای قابل توجه از لحاظ احتیاج روزمره نامناسب و در تضاد با فرهنگ اجتماعی مردم این مرز و بوم می باشد.

بهرحال گر چه تا دیروز و دهه های گذشته گرایش بر آپارتمان نشینی یک مد غربی بود، اما با توجه به افزایش جمعیت و مهاجرت بی رویه به شهرها از روستا ها و شهرهای کوچکتر به شهرهای بزرگتر ، کمبود زمین شهری و گرانی آن ،‌ بالا بودن هزینه های خدمات رسانی در سطح وسیع ، صرفه جویی در مصالح ساختمانی و ارزانی ساکن آپارتمانی و همچنین پدیده خانواده هسته ای ، آپارتمان سازی و آپارتمان نشینی یک اجبار و ضرورت شده است لذا از آنجا که انسان موجود با دو بعد مادی و معنوی و زیربنای شخصیت او را روح و روان الهیش شکل می دهد و مسکن به عنوان یک نیاز مادی و معنوی برای  مطرح است و می باشد بی رویه ساکن عمودی آپارتمان تنها به نیاز مادی مسکن توجه شده و از توجه به نیازهای روانی و اجتماعی مسکن غفلت می گردد . در حال حاضر می توان گفت نهضت آپارتمان سازی و آپارتمان نشینی در تهران و دیگر شهرهای بزرگ میهن ، فراگیر شده است . از جمله مجتمع های آپارتمانی موجود در سطح کشور بویژه شهر تهران ، مجتمع وابسته به بنیاد شهید انقلاب اسلامی می باشد که طی سالهای بعد از پیروزی انقلاب اسلامی احداث و در اختیار بخشی از خانواده های معظم شاهد قرار گرفته است.

این تحقیق در طول مشکل گیری خود با مشکلات زیادی مواجه بوده است وسعت موضوع و چند جانبه بودن آن به گونه ای بود که لازم می نمود هم متغیرهای مستقل و هم متغیرهای وابسته بطور جداگانه ساخته و پرداخته شوند.

عدم وجود هر گونه تحقیق پیشین در مورد رضامندی از مجتمع نشینی تهیه چارچوب تئوریک و انتخاب متغیرها را دشوار می نمود پایین بودن سطح سواد اکثر نمونه ها توجیه نبودن و عدم همکاری مناسب مسئولان بنیاد شهید و از بدیهی ترین مشکلات موجود در مجتمع که موجب نارضایتی شدید ساکنین شده عدم روشن شدن وضعیت مالکیت آپارتمانهایی است که در آن سکونت دارند بنابراین لازم است بنیاد شهید در اقدام عملی نیست به رفع موانع مالکیت اقدام و طبق ضوابط مربوطه نسبت به واگذاری واحدها به ساکنین عمل نماید.

فصل دوم

1 – 2 – بیان مسئله :

وقوع جنگ در یک جامعه اثرات زیانباری بر اجتماع خصوصاً سلامت جسم و روان افراد جامعه در برداشت مسلماً یکی از آسیب پذیر ترین ارکان اجتماعی ،‌ کانون خانواده ها است که به علت مشارکت مستقیم افراد خانوده ، رزمندگان در جنگ تبعات متفاوتی را در آن خانواده دارد . و با توجه به اهمیت و جایگاه شهید و شهادت در فرهنگ خاص اسلامی لزوم توجه به ابعاد مخرب و زیانبار جنگ بر خانواده شهدا در نزد ما صد چندان می گردد . رسیدگی به امور شهیدان و خانواده های معظم آنان بر اساس فرمان حضرت امام خمینی ( ره ) در مورخه 25/12/1352 بر اساس قانون به عهده بنیاد شهید انقلاب اسلامی گزادره شده است و بند 2 فرمان صریحاً « تصویب و اجرای سریع اولویت اقتصادی » یعنی مسکن ، زمین ، و وسایل زندگی را از مأموریتهای اساسی بنیاد شهید ذکر کرده است .

لذا یکی از اساسی ترین و شاید مهمترین وظایف بنیاد شهید ایجاد محیطی امن و متناسب با شأن اجتماعی این قشر بزرگوار می باشد و در این راستا بنیاد اقدام به ایجاد شهرک های مسکونی بصورت آپارتمانی و غیره در نقاط مختلفی نموده است .

ایجاد چنین مجتمع مسکونی رسیدگی بر جنبه های مادی و معنوی خانواده های شاهد آسانتر نموده ، خدمت رسانی را تسریع می نماید ، نکته قابل توجه و بحث ، توجه بر نیاز های و اولویتهای خانواده های معظم شاهد در محیطی است که قرار است در آن زندگی نمایند . متأسفانه در امر طراحی و ایجاد چنین مجتمع های مسکونی به نیازها و علایق این افراد توجه کافی نشده و خانواده های شاهد که استفاده کنندگان اساسی این مجتمع ها می باشند در این امر هیچ دخالتی نخواهند داشت و این امر سبب ایجاد مشکلات و نارضایتی هایی در خانواده های شاهد گردیده است .

رضایتمندی از مجتمع نشینی موقعی به عنوان یک موضوع و مسئله اجتماعی مورد بررسی قرار می گیرد که اهداف و انگیزه های ساکنین مجتمع توجه شود . وقتی گروهی از ساکنین با انواع مشکلات ، کمبودها و محرومتهای مختلف روبرو می شوند به ارزیابی امکانات و تسهیلات مسکن های عمودی پرداخته و در صورت بهتر تشخیص دادن آنها نسبت به مسکن سابق و یا مشکلات و تبعات مستاجری آن مجتمع ها را انتخاب می کند در مورد مجتمع ها و علل تاسیس آن تاکنون تحقیقات مختلفی صورت گرفته ولی در مورد رضامندی از مجتمع نشینی از دیدگاه ساکنین آن تاکنون تحقیق عمده ای صورت نگرفته است . منظور از چنین تحقیقاتی ، بررسیهائی است که در طی آن پژوهشگران به میان ساکنین مجتمع در منطقه ای رفته باشند و ارزیابی و تصویر آنها را از وضع زندگی در مجتمع جویا شده باشند.

برداشتهای سطحی و تصورات شتابزده نسبت به مجتمع نشینی ها حاکی از مثبت بودن مجتمع نشینی و رفع محرومتیها است چرا که اصولاً مجتمع نشینی به منظور فرار از مستاجری و محرومیت و رسیدن به یک زندگی مناسب و دلخواه صورت می گیرند ، در حالی که واقعیتهای موجود چنین تصوری را در همه جا صادق نمی داند بطوری که رقم این سطور در برخوردهای زیادی که با ساکنین مجتمع ها در مناطق مختلف و از جمله منطقه ای که بعداً موضوع این تحقیق شد داشته است شاهد بعضی از برداشتهای منفی و نارضامندی های ابراز نشده در مورد عواقب زندگی در مجتمع ها بوده است . در چنین مواردی ساکنین گر چه از مسکن و نوع سکونت و زندگی خود رضایت چندانی نداشته و مرتباً کمبودها و مشکلات طاقت فرسای مبدا را یادآوری می کردند ولی از زندگی جدید و سکونت در محل جدید هم رضایت چندانی از خود نشان نمی دادند.

حال این سوالها مطرح می شوند که ایده آنها و تصورات ساکنیم از یک مسکن و زندگی رضایت بخش چیست ؟ ساکنین در مجتمع چه نیازهائی احساس می کنند و این نیازها تا چه حدقابل ارضاء هستند ؟ ساکنین نسبت به امکانات مختلفی که در مجتمع برایشان فراهم شده است چه احساسی دارند و میزان رضایتمندی آنها از هر کدام یک از این عوامل چه مقدار است ؟ میزان این رضامندی نیز چه ارتباطی با ویژگیهای مختلف فردی و اجتماعی ساکنین دارد و سئوالات دیگری که در این زمینه مطرح اند .

در این تحقیق برای پاسخگویان بر چنین سولاتی موضوع رضامندی از مجتمع نشینی که رضامندی افراد را از چندین فاکتور مختلف مربوط به مجتمع نشنی نشان می دهد مبنا قرار گرفته و بر روی ساکنین مجتمع مسکونی فجر مورد بررسی قرار می گیرد.

2-2- ضررت و اهمیت بررسی موضوع

معمولاً در توجیه ضرروت بررسی و تحقیق علمی به وظایف یا کارکردهای سه گانه علم اشاره می شود. پژوهشهای اجتماعی نیز به تبع آن یا شناختی است ، یا فلسفی و یا کاربردی . دو جنبه شناختی هر پژوهش باید استدلال شود که آن تحقیق تا چه حد به ارتقاء دانش آدمیان در باب پدیده ای خاص می انجامد . در جنبه فلسفی باید استدلال شود که تحقیق تا چه حد به تغییر و گسترش اندیشه ، منطق و شیوه تفکر منجر می شود در جنبه کاربردی هر تحقیق نیز باید استدلال شود که تحقیق تا چه حد محیط مادی و فیزیکی را دگرگون ساخته ، به ابزار سازی و یا بهسازی محیط و رفع حوائج آدمی یاری می رساند.