دانلود مقاله تاریخ اسلام

تاریخ :

الف ) ریشه و معنای لغوی تاریخ :

لفظ تاریخ معرب " ماه و روز " فارسی است و به معنای وقت شناسی یا شناسایی وقت است .

واژه تاریخ از زبان عربی " ارِّخ ، یأرِّخ ، تأریخاً " که متضمن ذکر وقایع و حوادث است .

واژه تاریخ ( History ) از زبان یونانی گرفته شده و به معنای مطالعه یا بررسی روزگاران گذشته است .

ب ) تعریف اصطلاحی :

تاریخ دانشی است سرچشمه گرفته از حکمت و بیانگر سرگذشت ملت ها ، سیرت پیامبران و سیاست پادشاهان .

تاریخ علم به احوال " انبیا ، ائمه ، فرمانروایان ، وزیران و حوادث بزرگی مانند جنگ ها و فتوحات " بر حسب زمان است .

تاریخ علم به وقایع مشهور و حوادث روزگار پادشاهان و دولتها است .

تاریخ فنی است که در آن از وقایع زمان و آنچه در عالم است از حیث تعیین و توقیت بحث میکند.

در جمع بندی تعاریف اصطلاحی :

تاریخ علم یا فنی است که در آن از وقایع مهم زمان گذشته انسان و جهان بحث می شود .

تاریخ علم یا فنی است که در آن از وقایع مهم زمان گذشته انسان بحث می شود .

تاریخ علم یا فنی است که در آن از وقایع مهم زمان گذشته انسانهایی مانند انبیا ، پادشاهان و ... بحث می شود .

ج) تقسیم تاریخ :

 با توجه به بیان تاریخ می توان آن را به دو دسته تقسیم کرد : 1 نقل وقایع تاریخی ( تاریخ نقلی )، 2 بیان تاریخ همراه با تجزیه و تحلیل ( تاریخ علمی _ تحلیلی ) . دسته اول به چگونگی و شرایط رخدادها اشاره می کند و به طور کلی رویدادها را تشریح و بیان می کند اما دسته دوم علت جویی می‌کند و به چرایی رخدادها می نگرد و علل آنها را بررسی می کند. بنابراین بیان دسته دوم از تاریخ با ارزش تر بوده زیرا برای پند آموزی و عبرت گیری توده مردم بسیار مناسب است و به طور کلی جنبه کاربردی دارد .

د ) فلسفه تاریخ :

علم به تحولات و تطورات جامعه از مرحله ای به مرحله دیگر و علم به قوانین حاکم بر این تطورات و تحولات را ، " فلسفه تاریخ " گویند .

ه ) فایده تاریخ :

 فایده تاریخ را می توان از جهات مختلف بررسی کرد :

فایده تاریخ از دیدگاه قرآن و روایت : قرآن در آیاتی هدف از ذکر ”قصص” را پند گیری ، عبرت آموزی ، تعقل و تفکر معرفی نموده به طور مثال در آیه 111 سوره یوسف ، قرآن فایده تاریخ را در عبرت گرفتن از اعمال گذشتگان می داند و باز در آیه 120 سوره هود ، قرآن فایده تاریخ را در آرامش و تثبیت گرفتن دلها می داند و در آخر هم به سخنی از امام علی (ع) خطاب به امام حسن (ع) بر می خوریم که می فرماید : « اگر چه در تمام طول تاریخ همراه گذشتگان زندگی نکردم اما اخبار زندگی آنها را به دقت مطالعه کرده ام و با این کار گویی در تمام مدت زنده بودن و همه حوادث تلخ و شیرین زندگی را از نزدیک با آنها دیده‌ام » . این بیان حکایت از تجربه و عبرت اندوزی دارد.

فایده تاریخ از منظر عقل و عقلا : چگونه می توان تصور نمود فایده و سودمندی تاریخ بر کسی پوشیده باشد و حال آنکه هیچ عاقلی بدون توجه به گذشته ، اقدام به کاری نمی کند و برای آغاز هر عملی نخست تاریخچه آن را مطالعه و بررسی و اندوخته پیشینیان در آن زمینه را سنجیده و سپس با اتکا بر آن گامهای دیگری را بر می دارد .

و) عوامل محرک تاریخ : به دسته های زیر تقسیم می شود

1 تباهی قدرت

2 عصبیت

3 مبارزه مرتجع با پیشرو

4 هجوم و دفاع

5 اراده الهی

6 جغرافیا

7 زور و عوامل سیاسی

8 سنتهای الهی

9 پیامبران و رهبران بزرگ الهی

10 هجرت و مهاجرت

و) اهمیت و ضرورت آشنایی با تاریخ اسلام :

1 ضرورت شناخت سنت پیامبر و ائمه اطهار ، 2 نیاز شناخت شخصیت پیامبر(ص) و خاندان او ، 3 اهمیت شناخت نحوه ظهور اسلام و چگونگی رشد و تکاپوی آن

2 آشنایی با مورخین و منابع دست اول صدر اسلام :

ابن اسحاق ؛ قرن اول: کتاب سیره محمد (ص) مشهور به کتاب ابن اسحاق

ابومخنف ؛ قرن دوم : مقتل الحسین

احمد بن یحیی بلاذری ؛ قرن سوم : فتوح البلدان ، انساب الاشراف

واقدی ؛ قرن دوم : مغازی رسول الله (ص)

ابن اسعد ؛ قرن دوم : سنن النبی و ایامه

یعقوبی ؛ قرن سوم : تاریخ یعقوبی

طبری ؛ قرن سوم : تاریخ طبری

ابن هشام؛ قرن دوم : کتاب سیره محمد (ص)

مسعودی ؛ قرن چهارم : مروج الذهب _ التنبیه و الاشراف

شیخ مفید ؛ قرن چهارم : ارشاد

ابن اثیر ؛ قرن ششم : الکامل فی التاریخ

ابن خلدون ؛ قرن هشتم : دیوان المبتدا و الجز فی تاریخ العرب و العجم

محیط پیدایش اسلام : از صفحه 31 تا 80 کتاب

 به لحاظ جغرافیایی { نقشه ،‌مساحت ، تقسمات ، همسایه ها ، شهرهای مهم و آب و هوا }

 به لحاظ بافت جمعیتی (بائده ، عاربه ، مستعربه ، مهاجرین یهود)

1 مساحت جغرافیایی جزیره العرب چقدر است ؟ مساحت آن را از 2600 تا 3300 کیلومتر نقل کرده اند که مساحت 3000 کیلومتر مناسبتر است.

2 علت وجود اختلاف در بیان مساحت جزیره العرب چه بود ؟ در قسمت شمای جزیره العرب مرز خاص و مشخصی بین ایران و روم وجود نداشت. بعضی از تقسیمات جزیره العرب مثل یمن ، حیره و غسان در سلطه امپراطوری‌ دیگر بودند.

3 جزیره العرب به چند بخش تقسیم می شود نام ببرید ؟ جزیره العرب را 2 و 3 یا 5 بخش تقسیم نموده اند که هر کدام از آنها می تواند درست باشد، این قسمتها شامل : حجاز ، نجد ، یمن ، یمن ، تهامه و عروض هستند.

4 همسایگان جزیره العرب را نام ببرید ؟ به طور کلی همسایگان جزیره العرب دو امپراطوری بزرگ ایران و روم بوده‌اند ولی در نگاه جزئی تر همسایگانی چون یمن ، حیره و غسان را نیز دارد.

5 شهرهای مهم جزیره العرب کدامند ؟ در منطقه حجاز شهرهای : مکه ، یثرب ، طائف و بندرهای جده و ینبع . در منطقه یمن شهرهای : صفا و عدن و در منطقه نجد شهر ریاض وجود دارد.

6 از لحاظ آب و هوا جزیره العرب به چند بخش تقسیم می شود ؟ از لحاظ آب و هوا در منطقه گرم و بد آب و هوا : که شامل صحرای مرکزی آن بوده و علت گرمای بسیار هوای آن می باشد که شامل منطقه نجد نیز هست و منطقه خوش آب و هوا : به شهرهای طائف ، نثرب ، خیبر و ناحیه یمن می گفتند که تنها رودخانه موجود در جزیره العرب در منطقه یمن قرار داشته و سد معارب بر روی آن واقع شده است.

7 بافت جمعیتی جزیره العرب را معرفی کنید ؟ بائده : که به قبایل نابوده شده اطلاق می شود. عاربه : که قبایل گفته می شد که موطن آنها آنجا بوده و آنها از نسل یعرب بن قحطانیان یا عرب اصیل هستند و در یمن مستقر بودند. مستعربه : به معنی عرب شده یعنی کسانیکه بعداً عرب شده اند که از جمله به بنی اسماعیل ، عدنانیان که در شمال و غرب مستقر بودند اطلاق می شد . مهاجرین یهود : یهودیانی بودند که از امپراطوری ها به آنجا آمده اند.

8 دلایل مهاجرت یهودیان به جزیره العرب چه بود ؟ زندگی در یک سرزمین آرام - دوری از جنگ و درگیری یهودیان و مسیحیان - امید داشتن به ظهور پیامبر جدید

9 نحوه اطلاق لفظ عرب بر جمعیت های ساکن را ذکر کنید ؟ لفظ عرب مشتق شده از کلمه یعرب بن قحطان بوده است - لفظ عرب مشتق شده است از نحوه زندگی بادیه نشینی و صحرا گردی بودن آنها - لفظ عرب مشتق شده از نوع زبان و تکلم آنها است.

10 ادیان رایج را به ترتیب بیشترین پیروان نام ببرید؟

بت پرستی : در اکثر شهرها

مسیحیت : در شهرهای نجران ، حیره و غسان

یهودیت : در شهرهای یمن ، یثرب و خیبر

حنفیت : به پیروان حضرت ابراهیم (ع) گفته می شد

صابعین : به پیروان یحیی اطلاق می شد

بت پرستی در جزیره العرب ریشه الهه ، مادی و تاریخی داشت اما قرآن جاهلیت را علت بت پرستی مردم جزیره العرب بیان کرده است.

 به لحاظ فرهنگ و آداب و رسوم

 به لحاظ سیاسی

 زن در خانواده

 به لحاظ اقتصادی

1 چه صفات بدی برای مردم جزیره العرب وجود داشت؟ از جمله صفات بد آنان ، افراط در قتل و خونریزی ، غارت گری ، ظلم به حق زنان و زنده به گور کردن دختران توسط عده‌ای در بعضی قبایل ، مبتلا به خرافات و افسانه ها ، جهل و نادانی ، تعصبات کور ، فساد ، هرج و مرج طلبی ، میگساری ، شراب خواری و ... .

2 چه صفات نیکی برای مردم جزیره العرب وجود داشت ، سلحشوری ، احترام به قبیله و بزرگان و ریش سفیدان ، مهمان نوازی ، سخاوتمندی ، امانت داری ، وفا به پیمان ، صراحت لهجه ، حافظه قوی در حفظ اشعار و مقامت در برابر دشمن و ... .

3 بارزترین مشخصه فرهنگی مردم جزیره العرب کدام است؟ و معنای آن چیست ؟ جاهلیت مهمترین مشخصه است و معنای آن یعنی نادانی و ارتباطی به داشتن سواد ندارد و قرآن مردم جزیره العرب قبل از اسلام که در حدود 150 الی 200 سال قبل از اسلام می زیستند را مردمی جاهل عنوان می کند.

4 مفهوم جاهلیت از نظر قرآن چیست ؟ از نظر قرآن به جامعه‌ای جاهل گفته می‌شود که از دین خدا و فضایل اخلاقی و انسانی تهی باشد و مبتلا به خرافات ، بی دینی و شرک و بت پرستی و رذائل اخلاقی باشد.

5 نظام سیاسی حاکم بر جزیره العرب چگونه نظامی بود ؟ دارای نظام اشیره‌ای و قبیله‌ای بود.

6 عدم وجود حاکمیت منسجم در جزیره العرب چه بود؟ فقدان ایدولوژی واحد - نبود فرهنگ قومی واحد - عدم تمرکز جمعیت و وجود فرهنگ کوچ نشینی

7 روابط موجود در بین مردم جزیره العرب به چه صورت بود ؟ یک نوع رابطه بر اساس اهمیتهای قویم (نسبی و سببی) - یک رابطه حیاتی بین آنها بود مثل پیمان امنیتی ، مثل پیمان حلف لاحا بیش (پیمان بین قریش و قبایل کوچک اطراف آن) - رابطه غیر حیاتی مثل پیمان های اقتصادی و سیاسی.

8 نگرش کلی به زن در جزیره العرب چگونه بود ؟ زن را به عنوان کالا تلقی می کردند و این نگرش ناشی از شیوه زندگی آنها بود و مثل بقیه اموال به بازماندگان ارث می رسید.

9 اوضاع خانواده در زمان جاهلیت چگونه بود ؟ ازدواجهای ظالمانه و اجباری بود. در طلاقها حقی برای زن وجود نداشته و زن مطلقه بدون اجازه همسر قبلی حق ازدواج با کسی را نداشت ، روابط زوجین با فرزندان نیز بسیار ظالمانه بود و فرزندان مقهور اراده پدر بودند.