دانلود مقاله روابط اجتماعی معلمان و دانش ‎آموزان در عصر ارتباطات

جهانی را که در آن زندگی می‎کنیم جهان ارتباطات نام گرفته است.

با کمک ماهواره‎ها و اینترنت مرزها و دیوارهای مرئی و نامرئی فرو ریخته و دنیا به دهکده کوچکی تبدیل شده است.

در این دهکده کوچک، نظام‎های پیشین نابود شده و یا در حال نابودی است ونظام‎های جدید با سرعتی وصف ناپذیر در حال جایگزینی است.

دگرگونی در دانش، دگرگونی در نگرش، دگرگونی در رفتارها و دگرگونی در روابط انسانی و اجتماعی از دستاوردهای این دگرگونی است.

آنچه در این مقاله مورد بررسی است کاربرد فناوری‎های جدید اطلاعات و ارتباطات در آموزش و پرورش و بررسی تأثیر آن در ابعاد گوناگون آموزشی، پژوهشی و اجتماعی است.

بدین منظور، در این مقاله ابتدا پیرامون وسایل جدید اطلاعات و ارتباطات و نقش آنها در آموزش و برقراری ارتباطات اجتماعی مطالبی ارائه خواهد شد و سپس به تأثیر این فناوری‎ها در کلاس‎های درس و نقش معلمان در این رابطه می‎پردازد.

هم‎چنین سعی شده است با بررسی کتب، مجلات و مقاله‎های اینترنتی، آخرین نتایج به دست آمده از تأثیر فناوری‎ها در کلاس‎های درس به ویژه تأثیر آنها در تغییر نقش معلمان مطالبی ارائه شود.

نقش این فناوری‎ها درچگونگی برقراری ارتباط معلم با دانش‎آموزان، با همتایان و با سایر افراد جامعه از جمله مطالب این مقاله است.

با توجه به نتایج به دست آمده توصیه‎هایی برای استفاده بهتر از فناوری‎ها برای برقراری ارتباطات اجتماعی به معلمان، مسؤولین و دست اندرکاران آموزشی شده است.

مقدمه ارتباط عبارت است از فراگرد انتقال اطلاعات، احساس‎ها، حافظه‎ها وفکرها در میان مردم (اسمیت، 1988، ص 7).

ارتباطات به معنای «تسهیم تجارب» نیز تعریف شده است.

در این معنا، هر انسانی تجارب و آنچه در درون خود دارد را با دیگران در میان می‎گذارد.

برخی از صاحبنظران ارتباطات را پدیده‎ای تکاملی می‎دانند که به گونه‎ی فراگردی از افراد و نظام اجتماعی که درآن زیست می‎کنند، نشأت گرفته و خود به نوبه خود بر آنها تأثیر می‎گذارد.

از طریق این جریان، انسان‎ها و نظام‎های اجتماعی تکامل می‎یابند، تغییر می‎پذیرند، خود را با شرایط منطبق می‎کنند، جایگزین می‎شوند، رشد می‎کنند.

ابزارهای ارتباطی وسایلی هستند که از طریق آن انسان‎ها به خلق، حفظ و توسعه روابط خویش با یکدیگر می‎پردازند.

از طریق این ابزار اطلاعات، دانش و آگاهی‎ها و حتی فرهنگ‎ها مبادله می‎شود.

فناوری‎های جدید اطلاعات و ارتباطات از زمره وسایل ارتباطی جدید هستند که با امکاناتی نظیر پست الکترونیکی، اتاق‎های گفتگو، گروه‎های مباحثه، نفش عمده‎ای در این فرآیند به عهده دارند.

اصطلاح ”فناوری اطلاعات[1]“ جدیداً به ”فناوری اطلاعات و ارتباطات[2]“ تغییر یافته است.

البته تفاوت این دو واژه از نحوه برقراری ارتباط نشأت گرفته است.

واژه اول، یعنی فناوری اطلاعات به جریان یکسویه ارتباط اشاره دارد که در این فرآیند، گیرنده و یا دریافت کننده نسبت به اطلاعات دریافتی منفعل است.

واژه دوم یعنی فناوری اطلاعات و ارتباطات، اشاره به تعامل بین کاربر و دنیای اطلاعات دارد.

بنابراین، واژه دوم به جریان دوسویه ارتباط اشاره دارد که در این فرایند، کاربر نقش بسیار فعالی در رد و بدل کردن اطلاعات خواهد داشت.

رایانه از طریق جریان فرست و بازفرست اطلاعات، توانایی مردم را برای برقراری ارتباط فوری و آسان از فواصل دور و نزدیک فراهم کرده است و از این طریق موجب تحولات شگرفی در امور گوناگون از جمله آموزش و پرورش شده است.

در این مقاله ضمن اشاره به تحقیقات انجام گرفته در مورد نقش رایانه‎ها در آموزش به نقش ارتباطی آنها توجه خاص شده است.

نقش رسانه‎های گوناگون ارتباطی در آموزش در قرن نوزدهم، گسترش راه آهن و استفاده از آن به عنوان اولین وسیله ارتباطی، کمی بعد اختراع تلفن که هر فرد می‎توانست ارتباط فوری و بلادرنگ با افراد دیگر داشته و اطلاعات به راحتی و وضوح سریعاً نقل و انتقال می‎یافت.

سپس، تلگراف، تلکس، ماشین فاکس که امکان انتقال نوشته را از طریق شبکه‎های ارتباطی فراهم می‎کرد.

استفاده از وسائل الکترونیکی در امر برقراری ارتباط و در نتیجه آموزش از طریق آن، در اوایل سال 1900 از طریق رادیو آغاز شد.

در اوایل 1924، بی بی سی (BBC) شروع به پخش برنامه‎های آموزشی کرد.

از آن زمان تا به حال رادیو به منزله ابزاری جهت دست یابی افراد ساکن مناطق دور افتاده به آموزش مطرح بوده است.

برنامه ‎های آموزشی تلویزیون در دهه 30 آغاز به کار کرد (1930)، 20 سال طول کشید تا برنامه‎های آموزشی آن به صورت محبوب و مردمی در آید، بعد از گذشت 30 سال، فناوری‎های رایانه‎ای زمان و مکان را در نوردیدند و آموزش را از کلاس‎های درس به منازل ومحل کار آوردند و درس‎های مجازی، دوره‎های مجازی و دانشگاه‎های مجازی پدید آمدند.

در حال حاضر کاربرد گسترده از امکانات اینترنت در مدارس، نشانگر فناوری‎های پیشرفته می‎باشد.

نقش ارتباطی اینترنت در آموزش و پرورش امروزه، علم مرز نمی‎شناسد و به گوشه‎ای از جهان تعلق ندارد.

همه با هم مشغول ساختن دانش‎های نو برای بهبود بخشیدن به نابسامانی‎های اوضاع جهان اند.

این واقعیت است که همه جهانیان از پیشرفت‎های حاصله از تلاش دانشمندان و متخصصان برای زندگی بهتر و رفاه بیشتر استفاده می‎کنند.

بنابراین، باید در تولید وساخت دانش نیز سهمی به عهده گیرند.

بهره مندی از تجارب بدست آمده از طریق رسانه‎ها از تکرار کارهای انجام شده و صرف وقت و سرمایه مجدد جلوگیری می‏کند.

امروزه با کمک فناوری‎ها، در کسری از ثانیه می‎توان به تجارب اندیشمندان دست یافت.

با استفاده از فناوری‎های جدید، نه تنها می‎توان در معرض کارهای انجام شده قرار گرفت بلکه این امکان از طریق شبکه‎های بین المللی وجود دارد که در فرآیند کارهای در حال انجام به طور فعالانه مشارکت کرد.

متخصصان کشورهای مختلف می‎توانند در زمان مشخصی به تبادل اندیشه و نظر بپردازند و در مورد یک رویداد علمی بحث و گفتگو کنند و از این طریق به دانش جهانی دست یابند.

آنچه در زیر بیان می‎شود، استفاده از فناوری‎های آموزشی را در حرفه پزشکی نشان می‎دهد: الیوت ماسیه[3]، فناور و متخصص تعلیم و تربیت، این تجربه دست اول را هنگام بازدید از «گام نخست در موفقیت و پیشرفت در یادگیری الکترونیکی» ملاحظه کرد.

او در تفسیر این بازدید چنین می‎گوید: هفت هزار متخصص قلب را در سالن کنفرانسی تصور کنید که در حال مشاهده و تعامل با جراحانی هستند که به طور همزمان مشغول عمل جراحی قلب در سه کشور مختلف دنیا (اسرائیل، ایتالیا ونیویورک) هستند.

شش بیمار برای جراحی قلب دراتاق‎های عمل این سه کشور در نظر گرفته شدند.

در هر اتاق عمل، بین 3 تا 8 دوربین فیلمبرداری و وسایل اسکن جهت نشان دادن عمل جراحی و گرفتن تصاویر از داخل و پخش آن به صورت زنده فراهم شده است.

متخصصان قلب در اتاق‎های عمل مشغول اجرای روش‎های بسیار پیچیده، بالاتر از سطح استانداردهای معمول بودند.

بیماران مورد عمل جراحی که وضعیت بسیار جدی و وخیمی داشتند، همه برگه رضایت نامه را امضاء کرده بودند و در طول انجام عمل جراحی به هوش بودند.

یک دستگاه تغذیه ماهواره‎ای و ارتباط از طریق آن، به تماشاگران اجازه می‎داد تا طی انجام دادن عمل جراحی، به طور زنده با جراحان در تعامل و ارتباط باشند و کلیه عملیات را دنبال و حتی آنها را مرور و بازنمایی کنند.

شرکت کنندگان میزگرد، متخصصان سطوح بالای جراحی قلب بودند که عقاید و نظرات خود را در مورد روش کار و شیوه عمل جراحی توضیح می‎دادند.

از سوی دیگر، جراحان در اتاق عمل راجع به اینکه چه روشی را انتخاب کنند و در چه حالتی، روش انتخاب شده را متوقف خواهند کرد رأی گیری می‎کردند.

همین که رأی‎گیری در حال انجام بود، چهار صفحه پر از اطلاعات فوری و بلادرنگ در مقابل متخصصان قلب قرار گرفت.

این اطلاعات به آنها کمک می‎کرد تا در جریان اتفاقات زمینه‎ی کار باشند (ماسیه، 2001، ص 1) ماسیه گزارش می‎دهد «واقعاً، این رویداد تجربه یادگیری بسیار قدرتمندی بود.

این فرآیند از توزیع بسیار سریع دانش و اطلاعات پزشکی حمایت می‎کرد.

خیلی سریع‎تر از فرآیند معمولی در چاپ اطلاعات پزشکی.» همان طور که در این مثال ملاحظه شد.

یکی از مهمترین امتیازات فناوری‎های اطلاعات و ارتباطات مشارکت جمعی در تولید دانش‎های جدید از طریق برقراری ارتباطات اجتماعی است.

اینترنت برای دست اندرکاران آموزشی مزایای دیگری را نیز در بردارد، از جمله: ارتباط بامراکز علمی، پژوهشی سراسر کشور و دنیا و کسب مشورت و تبادل نظر با صاحب‎نظران و متخصصان هر رشته؛ تماس سریع با کارشناسان، متخصصان و صاحبنظران سراسر کشور وسراسر دنیا در رشته‎های تخصصی مربوطه از طریق امکانات گوناگون اینترنت نظیر پست الکترونیکی.

پست الکترونیکی کاربرد گسترده ازامکانات اینترنت در حرفه‎ها و مشاغل گوناگون، نشانگر استفاده از فناوری‎ پیشرفته است.

این فناوری نه تنها برای دست یابی به اطلاعات و دانش روز استفاده می‎شود بلکه در اکثر نوشته‎ها آدرس پست الکترونیکی نویسنده مشخص است و فرد می‎تواند در مورد نوشته با نویسنده آن تماس بگیرد و به بحث و گفتگو پیرامون مطالب نوشته شده بپردازد.

گر چه در گذشته هم امکان تماس از طریق نامه، فاکس و تلفن وجود داشته است ولی استفاده از امکانات اینترنت این روند را بسیار تعاملی تر، آسان‎تر و ارزان‎تر کرده است.

پیامی که از طریق اینترنت فرستاده می‎شود، بسیار ارزانتر از فرستادن آن با وسایل ارتباطی دیگر نظیر تلفن، دورنگار و نظایر آن است.

امکانات اینترنت به شخص امکان ناشناس ماندن می‎دهد.

بنابراین، او می‎تواند هر سؤالی داشته باشد بدون ترس و دلهره بپرسد.

گر چه ممکن است نام کاربر مشخص شود ولی ویژگی‎های دیگر او نظیر سن، جنسیت، ملیت و حتی محل ارسال پیام ناشناخته می‎ماند.

برای مثال، نامه‎ای که از همسایگی و اتاق کناری فرستاده می‎شود با نامه‎ای که از یک کشور بسیار دور فرستاده می‎شود، مشابه است و تشخیص محل ارسال نامه کمتر امکان پذیر است.

با استفاده از پست الکترونیکی امکان تماس با افراد سراسر دنیا وجود دارد.

وجود امکان بحث و گفتگو از طریق اینترنت از دیگر امتیازات این رسانه در آموزش می‎باشد.

اتاق‎های گفتگو یکی از قابلیت‎های اینترنت، چت یا اتاق‎های گفت‎وگو می‎باشد.

چت در لغت به معنای گپ زدن، صحبت دوستانه و درد دل آمده است.

چت کردن یعنی ارسال پیام برای یک مخاطب یا مجموعه‎ای از مخاطبان و دریافت پاسخ از آنها در مدتی کمتر از چند ثانیه و تکرار این عمل.

محیط‎های چت انواع مختلفی دارند از جمله، چت‎های نوشتاری، گرافیکی، صوتی و تصویری، چت‎های صوتی همانند تلفن عمل می‎کنند با این تفاوت که فرد می‎تواند همزمان با چند نفر و یا یک نفر گفتگو کند.

در چت صوتی تصویری، کلام و تصویر همزمان رد و بدل می‎شود.

در چت‎های گرافیکی، چت کننده‎ها علاوه بر تایپ پیام، برای خود یک تصویر گرافیکی که معرف آنهاست، انتخاب می‎کنند.

در هر صورت متداول‎ترین نوع چت، کاربرد نگارشی آن است.

از این قابلیت اگر درست استفاده شود، گستره وسیعی از امکانات را در اختیار کاربران قرار می‎دهد.

در محیط‎های چت دو نوع برخورد افراد با هم وجود دارد، یکی به صورت تخصصی و دیگری عمومی.

معمولاً ایرانیان علاقه مند به چت، به غیر از تعداد معدودی از اساتید و متخصصان و علاقه مندان حیطه خاصی، وارد محیط‎های تخصصی نمی‎شوند، چرا که از طرفی تسلط کافی به زبان انگلیسی یا دیگر زبان‎ها را ندارند و از طرفی گرایش به برقراری روابط اجتماعی برون مرزی نیز کم است و این می‎تواند به دلیل نبودن اشتراکات فرهنگی و تفاوت در اولویت‎های مورد علاقه در بحث، باشد.

در پژوهشی انجام شده توسط زمانی و آقاکثیری (1383) از مدارس اصفهان نشان داده است که آموزش و پرورش هزینه‎های زیادی را برای بازآموزی و آموزش ضمن خدمت معلمان برای استفاده و کاربرد رایانه در مدارس هزینه کرده است.

89% از معلمان مورد مصاحبه دوره‎های آموزش ضمن خدمت پیرامون مهارت‎های مربوط به استفاده از رایانه را گذرانده اند.

23% از این افراد از مهارت‎های کسب شده در امر آموزش و پژوهش استفاده کرده‎اند ولی تنها 3% از این افراد تواسنته‎اند از دانش کسب شده در زمینه برقراری ارتباط با همتایان و والدین استفاده کنند.

این افراد معمولاً کسانی بودند که در منزل به رایانه و اینترنت دسترسی داشتند.

بنا به اظهار این معلمان، آنها در موارد معدودی از اتاق‎های گفتمان برای برقراری ارتباط با دوستان خود استفاده کرده‎اند وبرای منظورهای آموزشی و درسی کمتر این امکانات مورد بهره برداری قرار گرفته است.

نقش معلمان در استفاده از فناوری‎های اطلاعات و ارتباطات هم اکنون اهداف سنتی آموزش تغییر یافته، تنها به یادگیری بدنه‎ی دانش و مهارت‎ها محدود نمی‎شود، بنابراین وظیفه معلمان هم تغییر کرده و مشکل‎تر شده است زیرا آنان باید مهارت‎های شناختی ترکیب دانش نو و قدیم، چگونگی یادگیری دانش جدید و به کار بردن این دانش در موقعیت‎های جدید را به بچه‎ها یاد بدهند.

در زمینه‎های اجتماعی ارتباط معلمان تنها به ارتباط با تعداد معدودی دانش‎آموز محدود نمی‎شود و آنها ناچارند برای به روز کردن اطلاعات علمی که هر روز تازه‎تر و پیچیده‎تر می‎شوند، دامنه ارتباطات اجتماعی خود را گسترش بخشند.

آنها نیاز دارند که با افراد جامعه به ویژه والدین ارتباط برقرار کنند و از امکانات جامعه و خانواده حداکثر استفاده را بنمایند.

در اکثر موارد آنها دامنه روابط اجتماعی خود را از مدرسه فراتر گذاشته و با سایر همتایان خود در سراسر کشور و حتی با سایر کشورها تماس گرفته و از نظریات و تجربیات آنها در زمینه‎های گوناگون و برای حل مشکلات آموزشی بهره می‎گیرند.

فناوری‎های جدید زمنیه بسیاری از روابط اجتماعی را برای آنها فراهم می‎کنند.

آنها به دانش‎آموزان می‎آموزند که چگونه می‎توانند زمینه‎های کار گروهی و تعاون را با کمک فناوری‎ اطلاعات و ارتباطات بهبود بخشند.

بهره‎مندی از تمام امکانات بالقوه‎ای که در این فناوری‎ وجود دارد شرایط و خواسته‎های جدیدی را از معلمان می‎طلبد.

در مورد اهمیت این موضوع در شرایط کنونی لازم است به چند نکته در مورد آموزش توجه گردد: درک و فهم ما از یادگیری تغییر کرده است.

یادگیری باید معنی دار و در زندگی کاربردی باشد.

دانش هر روز تغییر می‏کند، پس باید معلمان را به گونه‎ای وادار کرد تا دانش خود را به‎روز کنند و در معرض کانال‎های انتقال اطلاعات قرار بگیرند.

محیط اجتماعی بسیاری از کشورها اداره کلاس را برای معلمان دشوار ساخته است.

موقعیت معلم در کلاس به چالش کشیده شده و دانش او زیر سؤال رفته است.

دانش‎آموزان نسبت به معلم بی احترامی کرده، پرخاش می‎کنند و در برخی موارد معلمان در معرض تهدیدات فیزیکی و فشارهای روانی هستند.

کسب تجربیات سایر همتایان و همکاران در برخورد با این مشکلات و چالش‎ها نیاز به مشاوره با افراد صاحبنظر وکارشناس دارد که به صورت گمنام از طریق فناوری‎ اطلاعات و ارتباطات ممکن است.

فناوری اطلاعات و ارتباطات علی رغم مفید بودن، کار معلمان را به نحو چشمگیری افزایش داده است.

آنها مجبورند علاوه بر تدریس، مواردی مثل کار با رایانه، نصب نرم افزار، اینترنت و غیره را نیز یاد بگیرند و دانش‎آموزان را در این موارد کمک کنند.

اشکالات نرم‎افزاری و سخت‎افزاری پیش آمده کمک از کارشناسان را می‎طلبد و این امر نیز با کم‎ترین هزینه از طریق فناوری‎ جدید امکان‎پذیر است.

استفاده از فناوری‎ اطلاعات و ارتباطات تغییرات زیادی را در آموزش ایجاد کرده است.

جدول شماره 1 نشان‎دهنده پاره‎ای از این تغییرات است.

جدول 1-1 ارزیابی الگوی جدید امروزه، نظام‎های فعال آموزشی از طریق چند رسانه‎ای‎ها بدون توجه به فاصله جغرافیایی و ملیت به یادگیرندگان امکان استفاده یکسان از امکانات را می‎دهند.

در این مدل جدید، فناوری جایگزینی برای مدرسه نیست، بلکه نقش مکمل را برای نظام ایفاء می‏کند.

نقش فناوری‎ اطلاعات و ارتباطات در آموزش بارکر و فرانکلین (1998) عقیده دارند در صورتی که معلمان بخواهند از فناوری اطلاعات و ارتباطات در انجام وظایف محوله آموزشی و تدریس خود اطمینان یابند باید از مدل 4 یی (E) که ازچهار واژه، Eases, Enables, Ensures, Enhances گرفته شده است استفاده کنند.

اولین ایی (E) مربوط به راحت کردن کارها است.

(Eases) یعنی اینکه معلمان ببینند که فناوری اطلاعات و ارتباطات چقدر وظیفه آنها را راحت و در انجام وظیفه به آنها کمک می‏کند.

دومین ایی (E) مربوطه به توانا کردن فراگیر است.

(Enables) یعنی تا چه حد فناوری اطلاعات و ارتباطات فراگیر را توانا می‏کند.

سومین ایی (E) مربوط به اطمینان معلم از دستیابی به بازده‎های یادگیری است.

(Ensures) اطمینان از دستیابی به اهداف آموزشی که با بازده‎های آموزشی قابل اندازه گیری است و چهارمین ایی (E) Enhacnes مربوط به بالا بردن کیفیت و ارزش وظیفه ویا کار است.

به عقیده بارکر و فرانکلین در صورتی که فناوری اطلاعات و ارتباطات نتواند این عملیات را انجام دهد نباید به کار گرفته شود.

مدل فوق الذکر، نه تنها دربه کارگیری فناوری اطلاعات و ارتباطات در زمینه سواد آموزی قابل استفاده است بلکه در کلیه زمینه‎های برنامه درسی می‎تواند مورد استفاده معلمان و کارشناسان قرار بگیرد.

تحقیقات انجام شده پیرامون نقش فناوری‎های جدید اطلاعات و ارتباطات بر معلمان برای اجرای برنامه تلفیق فناوری اطلاعات و ارتباطات برنامه ملی تربیت معلم در انگلستان اجرا شده است.

بدین منظور مبلغ 230 میلیون پوند برای تربیت کلیه معلمان برای استفاده از رایانه در سال 2002 در نظر گرفته شد.

انتظار می‎رفت که معلمان از امکانات اینترنت نظیر پست الکترونیکی برای تماس با سایر معلمان کشور و دیگر نقاط دنیا و هم‎چنین برای ارتباط با متخصصان موضوعات درسی استفاده کنند.

نیکی دیویس (سومخ و دیویس، 1997) استدلال می‏کند که توانایی‎های حرفه‎ای معلمان از طریق به کارگیری فناوری اطلاعات و ارتباطات افزایش خواهد یافت.

استفاده مؤثر دانش‎آموزان از فناوری، مستلزم آن است که معلمان برای استفاده از فناوری اطلاعات و ارتباطات آموزش دیده باشند.

نقش معلمان دراستفاده از فناوری‎ اطلاعات و ارتباطات معلمان بهترین افرادی هستند که می‎توانند تأثیر واقعی فناوری‎ اطلاعات و ارتباطات را در یادگیری ارزیابی کنند و تشخیص دهند که فناوری‎ چه کارهایی را در آموزش می‎تواند انجام دهند و چه کارهایی را نمی‎تواند.

از این رو، بازخورد معلمانی که در آموزش از رایانه‎ها استفاده می‎کنند بهترین یاور سیاستگزاران آموزشی در تصمیم‎گیری‎های مربوط به کاربرد این فناوری‎ می‎باشد.

برای پی بردن به ارزش فناوری در آموزش رسمی، پیمایش ملی از معلمان پیش دبستان تا دبیرستان مدارس دولتی و خصوصی به وسیله مؤسسه تحقیقاتی اینفوتک در کشور آمریکا انجام گرفت.

در این پیمایش، محققان با 606 نفر از معلمان مدارس دولتی وخصوصی کشور آمریکا مصاحبه کردند.

این نمونه شامل تعداد مساوی از معلمان مدارس ابتدایی، راهنمایی و دبیرستان بود که از جامعه آماری 6/1 میلیون نفر معلم از بانک اطلاعات معلمان به طور تصادفی انتخاب شدند.

تجزیه و تحلیل داده‎ها مصاحبه‎های تلفنی توسط مؤسسه تحقیقاتی اینفوتک در می‎تا جون 2003 انجام گرفت.

نتایج زیر از این پژوهش به دست آمد: سن 85% از معلمان 35 سال به بالا و متوسط تجربه تدریس آنها 17 سال بود.

متوسط تعداد دانش‎آموزان در هر کلاس درس 23 نفر بود.

به طور کلی، مصاحبه شوندگان به نفش فناوری در برقراری ارتباط با والدین، در مدیریت و اداره کلاس‎ها و تدریس اشاره کردند.

در زمینه ارتباط با والدین، معلمان از طریق پست الکترونیکی با والدین تماس گرفته و راجع به مشکلات درسی، نمرات دانش‎آموزان و موارد خاصی که در مدرسه اتفاق افتاده، از نظر والدین جویا می‎شدند.

علاوه بر این معلمان برای برقراری با همتایان خود از مدارس دیگر با آنها تماس گرفته و در موارد آموزشی و مشکلات دانش‎آموزان از نظریات آن‎ها استفاده می‎کردند.

اهم منافع استفاده از فناروی در آموزش به سه دسته تقسیم می‎شوند: منافع در کلاس درس، در خارج از کلاس درس و منافع آن برای معلمان.

1ـ منافع استفاده از رایانه‎ها در کلاس‎های درس 85% از معلمان به نقش رایانه‎ها در پیشرفت تحصیلی دانش‎آموزان اشاره کردند.

74% به نقش رایانه در افزایش حضور دانش‎آموزان در کلاس درس و 65% عقیده داشتند که رایانه‎ها در انتقال بعضی از مواد آموزشی حتی از معلمان هم موفق‎تر و مؤثرتر عمل کرده اند.

معلمان عقیده داشتند که با افزایش سن دانش‎آموزان، رایانه‎ها به عنوان یک ابزار آموزشی سودمندتری عمل می‎کنند.

به عبارت دیگر، هر چه سن دانش‎آموزان بیشتر شود رایانه‎ها ابزار مناسب تری برای تدریس و آموزش محسوب می‎شوند.

در پاسخ به سؤال، مناسب بودن رایانه‎ها به عنوان یک ابزار آموزشی برای تدریس، 54% از معلمان ابتدایی، 63% از معلمان راهنمایی و 68% از معلمان دبیرستان‎ها به مقدار خیلی زیاد موافق نقش آموزشی رایانه‎ها در آموزش بودند.

نتایج این پژوهش با نتایج تحقیق انجام شده توسط مؤسسه‎ی آموزشی و فناوری سی ای او که در زمینه استفاده از رایانه در آموزش صورت گرفته، همخوانی و همبستگی دارد.

تحقیقات انجام شده توسط این مؤسسه نشان می‎دهد که استفاده از رایانه در آموزش، پیشرفت‎های چشمگیری را در ایجاد و پرورش مهارت‎های گوناگون نظیر ریاضیات، نوشتن، فعالیت‎های مشارکتی، حل مسأله، سازماندهی و برنامه‎ریزی، سواد بصری و اطلاعاتی، خلاقیت، ریسک‎پذیری، یادگیری پروژه محور و مهارت‎های بین شخصی داشته است.

به طور کلی، فناوری‎ اطلاعات و ارتباطات می‎تواند به فرآیند تولید دانش ساختارمند در کلاس‎های درس کمک کند.

پژوهشگرانی نظیر بورک (1985)؛ پاپرت (1980) و دوگوستا (1982)، به تأثیر عمیق رایانه‎ها در فرآیند یادگیری و آموزش می‎نگرند.

آنها عقیده دارند که استفاده از فناوری‎ اطلاعات و ارتباطات در کلاس‎های درس موجب می‎شود تا آموزش، دانش‎آموز محورتر شود.

در این نوع کلاس‎ها، دانش‎آموزان با استفاده از تفکر انتقادی و تشریک مساعی با دیگران (فراتر از مرزهای منطقه‎ای و ملی) راهکارهایی را برای حل مشکلات خود و جامعه پیدا می‎کنند(جایر، 1997).

در این کلاس‎ها، روش تدریس معلم تغییر یافته است.

تحقیقات انجام شده توسط دویر، رینک استاف و سندهلز (1991) نشان داد که رایانه‎ها برای تمام موضوعات درسی به کار گرفته می‎شوند و معلمان در این کلاس‎ها، سبک‎های گوناگون تدریس را تجربه کرده اند.

فناوری‎ دیجیتالی دانش‎آموزان را فعال‎تر می‏کند و آنها را به یادگیرندگان مستقلی تبدیل می‏نماید.

اینترنت «جوامع تولید دانش» را ایجاد می‏کند که درآن بچه‎ها و بزرگسالان از اقصی نقاط کره خاکی با هم همکاری می‎کنند و از یکدیگر یاد می‎گیرند.

رایانه‎ها به دانش‎آموزان اجازه خواهند داد تا یادگیری خود را با روش‎های اکتشاف مستقیم، شرح وبیان، و تجربه عهده دار شوند.

این روند موجب تغییر نقش دانش‎آموز از «آموزش گیرنده» به «یادگیرنده» و نقش معلم از «متخصص» به «همکار» یا «راهنما» می‎شود (نگروپونت، رسنیک و کسل، 1997، ص 1).

2ـ نقش رایانه‎ها در ارتباطات گر چه بیشترین توجه روی کاربرد رایانه در کلاس‎های درس گذاشته شده است ولی معلمان به استفاده‎های مفید اینترنت برای گسترش ارتباط با والدین و سایر افراد جامعه اشاره کردند.

به طور کلی، 64% از معلمان گزارش دادند که آنها ازطریق ارتباط‎های الکترونیکی با والدین ارتباط برقرار کرده اند.

بهرحال، هنگامی که فناوری‎های جدید وارد مدرسه می‎شوند، امکانات بالقوه زیادی را برای گسترش دامنه مخاطبین ایجاد می‎کنند.

بچه‎ها داستان‎ها و یا شعرهایی را به صورت تایپ شده از طریق پست الکترونیکی برای مدارسی که به شبکه رایانه وصل هستند ارسال می‎کنند.

این مدارس می‎توانند مدارس موجود در یک ناحیه باشند که با هم در ساخت محیط‎های درسی ارتباط دارند و یا مدارسی در مناطق دور دست، در شهر، کشور و یا قاره‎ای دیگر باشند.

بچه‎هایی که زبان انگلیسی را می‎دانند می‎توانند با تعداد بسیار زیادتری از دانش‎آموزان سراسر جهان ارتباط برقرار کنند.

اگر کار دانش‎آموز روی وب سایت مدرسه قرار گرفته شود، هر فردی از جهان که به اینترنت دسترسی دارد می‎تواند مخاطب برنامه باشد.

بنابراین مخاطبین بالقوه برنامه، ممکن است صدها تا میلیون‎ها نفر و حتی بیشتر از مخاطبین بهترین کتاب‎های چاپ شده جهان باشند.

کار دانش‎آموزان به جای اینکه از طرف دانش‎آموزان کلاس خودشان مورد ارزشیابی و انتقاد قرار گرفته شود از طرف افراد دیگر شهرها، کشورها و یا قاره‎ها مورد ارزیابی و انتقاد قرار می‎گیرد.

کار می‎تواند با کلیک یک دکمه و با پرداخت هزینه تلفن محلی توسعه یابد.

با استفاده عاقلانه و درست از زمان‎های خاص روز، پیام‎ها سریع و با هزینه بسیار ناچیز به اقصی نقاط جهان فرستاده می‎شود.

بنابراین نویسنده اصلی می‎تواند هر گونه پیشنهاد اصلاح و تغییر را ظرف یک روز داشته باشد.

نیکی دیویس (سومخ و دیویس، 1997)، به نوشتن و ارسال پیام به صورت تیمی اشاره دارند.

بدین ترتیب که کلاسی از یک مدرسه با کلاس دیگر از همان شهر و هم‎چنین با مدرسه دیگر در شمال آمریکا، به صورت تیم ویرایشی با یکدیگر در انجام یک پروژه کلاسی کار می‎کردند.

دو فصل از یک داستان راجع به آمریکایی‎های بومی با کمک دانش‎آموزان دو مدرسه انگلستان نوشته شد.

این داستان بر اساس تفکرات قالبی پیرامون «هندی‎های سرخ» نوشته شد.

سپس به مدرسه‎ای در آمریکا برای تصحیح و توسعه ارسال گردید.

هدف از این نوشته، تغییر دیدگاه‎ها و تفکرات قالبی در مورد آمریکایی‎های بومی بود.

این نوع استفاده تلویحی از پست الکترونیکی برای تغییر دیدگاه‎های کلیشه‎ای و آموزش مجدد و تشویق جنبه‎های مثبت دیدگاه چند فرهنگی تأثیر بسیار مهمی بر کودکان دارد.

فناوری‎ اطلاعات و ارتباطات زمینه‎های جدیدی را برای ملاقات با مردم سراسر دنیا و آشنایی با فرهنگ‎ها، آداب و رسوم آنها فراهم می‏کند.

دهکده جهانی مارشال مک لوهان «جامعه‎شناس کانادایی» تحقق یافته است.

توجه به این نکته لازم است که همه یا 96% از این معلمان به پست الکترونیکی در مدرسه دسترسی داشته‎اند (رادر، 2003).

3ـ منافع استفاده از فناوری ‎اطلاعات و ارتباطات برای معلمان نتایج پژوهش نشان می‎دهد که بیش از سه چهارم یا (77%) از معلمان از سایت‎های اینترنتی برای تسهیم و گزارش اطلاعات در مورد کلاس‎های درس، تکالیف درسی، نمرات دانش‎آموزان و...

استفاده می‎کنند.

به علاوه نزدیک به نیمی از معلمان دوره‎های راهنمایی و دبیرستان‎ها نمره‎های دانش‎آموزان را از طریق اینترنت و یا پست الکترونیکی برای والدین ارسال داشته اند.

استفاده مؤثر دانش‎آموزان از این فناوری، مستلزم آن است که معلمان برای استفاده از فناوری اطلاعات و ارتباطات آموزش دیده باشند.

او در مورد امکانات گوناگون اینترنت در آموزش از جمله پست الکترونیکی چنین می‎گوید.

«پست الکترونیکی نه تنها به عنوان وسیله‎ای برای توسعه مهارت‎های مربوط به فناوری اطلاعات و ارتباطات به کار برده می‎شود بلکه به عنوان وسیله‎ای جهت افزایش مهارت‎های حرفه‎ای و دانش‎های مربوط به موضوع درسی به کار گرفته می‎شود» (همان منبع، ص 46).

امتیازات گوناگون فناوری‎ اطلاعات و ارتباطات در آموزش موجب شد تا اقدامات گوناگونی در کشورهای گوناگون صورت گیرد.

از جمله، تلفیق این فناوری‎ در برنامه درسی مدارس کشورهای پیشرفته که به صورت آیین نامه، بخشنامه و مقررات آموزشی در برنامه آموزشی این کشورها لحاظ شده است.

برای مثال در بخشنامه شماره 98/4 که با عنوان: «موقعیت بالا و استانداردهای بالا» در کشور انگلستان در سال 1998 منتشر شده است چنین آورده شده است: برای اجرای برنامه تلفیق فناوری اطلاعات و ارتباطات، برنامه ملی تربیت معلم در انگلستان اجرا شده است.

در بسیاری از موارد، قرار دادن مدارس در شبکه ملی یادگیری، تنها به منظور دسترسی به منابع اینترنتی نیست، بلکه به منظور استفاده از ویژگی‎های دیگر رسانه‎های الکترونیکی نیز می‎باشد.

امکانات بی شماری از طریق وصل به کتابخانه‎ها، موزه‎ها و افراد بی شمار دیگر در سراسر دنیا، از طریق فناوری اطلاعات و ارتباطات در دسترس مدارس قرار می‎گیرد.

بر طبق سند «وصل به جامعه یادگیری» (1997)، قرار داشتن بیش از 32000 مدرسه مستقل و دولتی با بیش از 9 میلیون دانش‎آموز، 450000 معلم، 900 کالج آموزشی با 4 میلیون دانشجو و 250000 کارمند، 380000 کارمند در آموزش عالی با 6/1 میلیون دانشجو (تنها در کشور انگلستان)، 4300 کتابخانه با 22000 کارمند ( این کتابخانه‎ها بیش از 60 درصد از جمعیت بزرگسالان را سرویس می‎دهند)، موسسات دیگر نظیر موزه‎ها و گالری‎ها در کشور انگلستان و خارج از آن، به طور حتم توانایی‎های شبکه ملی یادگیری را نشان می‎دهد.

توانایی دانش‎آموزان، دبیران، کتابداران، کارمندان اداری و سایر کارمندان اداره آموزش و پرورش برای برقراری ارتباط با یکدیگر یکی از مهیج‎ترین رویدادهای توسعه آموزش است که از ابتدای قرن بیست و یکم شروع شده است.

از فناوری اطلاعات و ارتباطات می‎توان برای افزایش یادگیری چه در داخل و چه در خارج از کلاس درس استفاده کرد.

توانایی برقراری ارتباط فرد با افراد دیگر در اقصی نقاط دنیا از جمله ویژگی‎های مهم این رسانه است که نباید مورد چشم پوشی و غفلت قرار گیرد.

در سال 2002، 75% ازمعلمان و استادان و 50% از دانش‎آموزان و دانشجویان در مدرسه به پست الکترونیکی دسترسی داشته اند.

به علاوه، بسیاری از دانش‎آموزان سابق مدارس که فارغ التحصیل و جذب بازار کار شده‎اند تجارب خود را از طریق پست الکترونیکی با سایر دانش‎آموزان در میان می‎گذارند.

پست الکترونیکی، پل ارتباطی بین مدرسه و اولیاء دانش‎آموزان محسوب شده و بدین وسیله تجارب والدین با دست اندرکاران مدرسه در مورد فرزندان تسهیم می‎شود.

در نتیجه، تکامل مشخصی در تلفیق پست الکترونیکی با برنامه درسی مدارس در طول زمان اتفاق افتاده است.

مدرسه ابتدایی مای‎فیلد درشمال شرق لندن که از ژانویه 1999 از اینترنت و پست الکترونیک استفاده کرده است، در مورد چگونگی برخورد والدین، دانش‎آموزان و سایر افراد چنین گزارش داده است: اولین پیام‎هایی که از والدین با پست الکترونیکی دریافت شد راجع به وب سایت مدرسه بود.

برای مثال یکی از والدین چنین نظر داده بود: «من از اینکه شما بچه‎هایمان را تشویق به استفاده از کاربردهای گوناگون رایانه می‎کنید بسیار خوشحال هستم.

...

این وب سایت به مرور زمان کامل خواهد شد و من چشم به راه هستم تا شاهد پیشرفت‎های این وب سایت باشم» این پدر در ادامه می‎گوید که او تجربیات زیادی در مورد کار با رایانه دارد که حاضر است در جهت نگهداری و بقای این وب سایت در اختیار مدرسه بگذارد.

گزارش از پیام‎های دریافت شده از طریق پست الکترونیکی در رابطه با وب سایت مدرسه، همه فیدبک و بازخوردهای خوبی برای مسؤولین بود.

ابتدا ارتباطات انجام شده بیشتر حالت گفت و گوی دوستانه و تعارف آمیز و کمتر محتوای آموزشی داشت ولی به مرور زمان این امر تغییر کرد و بیشتر مسائل آموزشی از طریق پست الکترونیکی مطرح گردید.

در ضمن، استفاده از پست الکترونیکی موجب شد که بچه‎ها برای فرستادن اطلاعات مجبور به استفاده از مهارت‎های گوناگون شوند.

برای مثال، یکی از بچه‎ها تصویری را به صورت ضمیمه به متن نامه با پست الکترونیکی برای مدرسه فرستاد.

تحقیق دیگری در مورد اثرات فناوری اطلاعات و ارتباطات در پاییز 1997 و 1998 انجام گرفت.

مطالعه و مشاهده بر روی 19 کلاس درس در پایه‎های مختلف انجام گرفت.

بدین ترتیب که مدیران مدارس مطالعات موردی را از سه کلاس درس که از این فناوری استفاده می‎کردند و سه کلاس درس که استفاده نمی‎کردند ترتیب دادند و این کلاس‎ها توسط مشاهده گران مورد مشاهده و بررسی قرار گرفتند.

متغیرهای قابل دسترسی عبارت بودند از: فعالیت‎های غالب در کلاس درس، نقش‎های معلم و دانش‎آموز، ماهیت کارجاری دانش‎آموزان و میزان و سطح درگیر شدن دانش‎آموزان.

نتایج به دست آمده از تحقیق در سال سوم 67% از کلاس‎های با فناوری در مقابل 14% از کلاس‎های بدون فناوری در پروژه‎های گسترده مشارکت داشتند.

معامان کلاس‎های با فناوری، نقش کمکی و تسهیل‎کننده را به عهده گرفتند (43 % در مقابل 18% در کلاس‎های بدون فناوری).

نتایج بدست آمده در سال چهارم اجرای تحقیق در سال چهارم سعی شد تا ابزارهایی برای ارزیابی نتایج حاصله از پروژه تهیه شود.

برای اندازه گیری مهارت‎های طراحی، همکاری و تسلط در محتوا، ارزشیابی از عملکرد تدوین شد.

چارچوب مفهومی با پاسخ‎گویی به این سؤال که آیا تغییرات در فرآیندهای کلاس منتهی به سطوح گوناگون عملکرد می‎شود؟