دانلود مقاله اسطوره های ایران

مقدمه:

اسطوره همان واژه ای است که در زبان فرنگی به دو شکل S torg  (قصه ) و H i storg  (تاریخ )دیده می شود از این جا می توان دریافت که در مورد اسطوره دو نوع تلقی وجود دارد از طرفی آن را افسانه و دروغ و از طرف دیگر حقیقت و تاریخ می دانند .مطالب تاریخی و مذهبی و واقعی با گذشت ایام ظاهر افسانه یافته است . پس اسطوره بیانی است که ژرف ساخت آن حقیقت و تاریخ (در نبرد مردمان باستان )و رو ساخت آن افسانه باشد.اساطیر در مواجهه با حقیقت تبدیل به تاریخ می شوند و امروزه وجه راستین بسیاری از اساطیر قدیم معلوم شده است.چنان که اسطوره نابودی جذیره آتلانتیس که در آثار افلاطون آمده است در دهه پنجاه قرن حاظر تبدیل به تاریخ و حقیقت شده گاهی اوقات اسطوره همان مذاهب منسوخ ملل قدیم است که امروزه دیگر کسی به صورت خودآگاه بدانها توجهی ندارد اما تحمیل به صورت ناخودآگاه در بسیاری از رفتارها و پندارهای ما مؤثر است در زبان یونانی قدیم به هر داستان بدون شاخ و برگ میتوس   

Mitos می گفتند و به راست و دروغ بودن آن توجهی نداشتند.اما امروز   M yth به داستانی گفته می شود که چهارچوب نظام اسطوره شناسی یا علم الاساطیر یا M ytho logy  قرار داشته باشد و مواد مجموعه متجانسی از داستانهای قدیمی موروثی است که زمانی در اعتقاد گروهی از مردم جنبه حقیقت داشت می توان گفت که نظام اساطیری مذهبی است که امروزه کسی بدان باور ندارد.اصطلاح اسطوره توسعاً به آن دسته از داستانها درباره امور مافوق طبیعی که محصول جعل نویسندگان است نیز اطلاق می شود.مثلاً افلاطون داستانهای اساطیری یی را برای بیان تفکرات فلسفی خود جعل کرده علاوه بر این اصطلاح اسطوره را در مورد سفسطه و اغفال و در مورد داستانهای تخیلی از قبیل آثار فاکنر نیز به کار می برند.اسطوره به زمان ازلی بر می گردد و می گوید که خدایان در ازل چه کرده اند .چگونه جهان را ساخته اند،چگونه با نیروهای شر جنگیده اند چگونه  قدرت خدایی را بر هستی مسلط کرده اند و بعد از زندگی و حوادث جالب ایشان می گوید به نظر الیاده اسطوره عبارت است از روایتی مقدس که به خویشتن شناسی انسان متدین شکل می بخشد و بدین روی بعدی دینی در دریافت اسطوره ای وجود دارد که آنرا به چیزی جز بصیرت دینی نمی توان تعبیر کرد اسطوره تاریخی مقدس را روایت می کند یعنی واقعه ای ازلی که در آغاز زمان انجام یافته است .اسطوره همواره نقلی از آفرینش است و اصطلاحی کلی است که در برگیرنده باورهای مقدس انسان در مرحله ی خاصی از تصورات اجتماعی است.

که در عصر جوامع به اصطلاح ابتدایی شکل می گیرد و باور داشت مقدس همگان می گردد .زمان حال یعنی زمانی میان زمانهای آغازین و پسین اعصار تاریخی زندگی بشر معمولاً در محدوده ی اسطوره قرار نمی گیرد بلکه در پهنه ی حماسه وارد می شود .در حماسه به مسائل ازلی نمی رسیم .البته به زمانهای بسیار قدیم می رسیم.حماسه راجع به هزارها سال پیش صحبت می کند اما درباره ی زمان ازلی یا ابتدای زمان و جهان چیزی نمی گوید یعنی در حماسه به ازل نمی رسیم شخصیتهایش هم خدایان نیستند بلکه شاهان و پهلوانان هستند البته اسطوره و حماسه خویش کاری مشترک هم دارند .مثلاً هردوشان نظامهای اجتماعی آن عصر را به می شناساند اسطوره ها قصه هایی هستند که منشأ تاریخی نامعمولی دارند،برای اقوام اولیه اساطیر اساس باورها و اعتقادات مذهبی به شمار می رفت و انسان به وسیله آنها پدیده های هستی و طبیعی را تغییر می کرد ؛ اما با پیشرفت دانش ،اسطوره جنبه ی اعتقادی خود را از دست داد و تنها به صورت قصه باقی ماند واژه ی اسطوره در زبان فارسی و ام واژه ای است بر گرفته از زبان عربی «الاسطوره » و «الاساطیر»و در زبان عرب به معنای روایت و حدیثی است که اصلی ندارد این واژه ی عربی خود وام واژه ای است از اصل یونانی    Historia  به معنی استفسار ،تحقیق،اطلاع،شرح و تاریخ در زبان عربی اساطیر جمع شده است.

موضوع تحقیق:پژوهشی در اساطیر ایرانی

منبع تحقیق:کتاب اسطوره های ایرانی

نوشته:وستا سر خوش کریتس

ترجمه:عباس مخبر

اسطوره ها

اسطوره های ایرانی ،قصه ها و داستانهای کهن هستند که موجوداتی خارق العاده یا ماوراءطبیعی را شامل         می شوند.این اسطوره ها که از گذشته ی افسانه های ایران بر جای مانده اند دیدگاههای جامعه ای را منعکس می کنند که در آغاز به آن تعلق داشته اند دیدگاههای این مردم نسبت به رویارویی خیر و شر،اعمال خدایان و دلاوریهای قهرمانان و موجودات افسانه ای .اسطوره ها در فرهنگ ایرانی نقش مهمی ایفا می کنند.هزاره ی دوم قبل از میلاد معمولاً عصر مهاجرت بشمار می آید زیرا پیدا شدن نوع جدیدی از سفال در ایران غربی که شبیه به اشیاء ساخته شده در شمال غربی ایران در دوره های پیشرفته است از ورود مردمانی حکایت می کند این سفالها که رنگ آنها از خاکستری روشن تا سیاه است متعلق به حدود سال 1400 قبل از میلاد است.این سفالها ظروف خاکستری اولیه یا آهن یک نامیده شده است و این نام دوم نشان دهنده ی آغاز عصر آهن در آن ناحیه است .اولین قبیله ی ایرانی مادها بودند که تاریخ آن به قرن 9 قبل از میلاد بر می گردد.مادها تهدید جدی برای قوم آشور بودند آنها با بابلیها متحد شدند و در سال 612 قبل از میلاد آشور را از میان بر داشتند.یک گروه ایرانی دیگر بنام پارسها در جنوب ایران در ناحیه ی فارس مستقر شدند امپراطوری هخامنشی به رهبری کوروش از ادغام قبایل خویشاوند ماد و پارس شکل گرفت دوران حکومت بیگانه به وسیله ی اسکندر که سلوکیان بودند کوتاه بود و پارتها اشکانی که اصلاً عشایر بودند به جنوب شرقی مازندران مهاجرت کردند مهرداد اول فرمانروای آنان بین النهرین را تصرف کرد و نیروی سیاسی عمده در شرق نزدیک باستان و دشمن اصلی رومی ها بودند.سلسله ی پارتیان به دست اردشیر اول منقرض شد و به این ترتیب سلسله ی ساسانی روی کار آمد ،در پی ظهور اسلام این سلسله از میان رفته و زردشتگری روی کار آمد.گات سرود مذهبی این دین بوده و اوستا کتاب مقدس آنها .این کتاب را موبدان زردشتی حفظ کرده اند .اوستا در اصل روی پوست گاو با طلا نوشته شده و در استخر نگهداری می شده که توسط اسکندر از میان رفته .اسطوره های موجود در آن بخش از اوستا شیت نام نهاده شد که شامل افسانه های کهن ماقبل زردشتی است و درباره ی کردارهای قهرمانانه ای است که خدایان و پادشاهان علیه دشمنان ماوراءالطبیعی و بشری انجام می دهند.یکی از کتابهای مهم فارسی که در فرهنگ ایرانی نقش مهمی را ایفا ی کند شاهنامه است.

خدایان و آفرینش های دنیای ایران باستان

در اوستا خدایان و قهرمانان و موجودات افسانه ای غالباً در بخشی موسوم به یشت ها آمده اند.مجموعه ی دعاها که نیایش نامیده می شود و شامل باور های اولیه زردشتی است نیز آموزنده است.از جمله ی این دعاها می توان آتش نیایش یا دعا برای آتش را نام برد.وندیراد به آفرینش اهورا مزدا سرور دانا که بعدها به اهریمن مشهور شد می پردازد.

« خدایان »

اهورامزدا و انگیزه ی مینیو

اهورامزدا ،سرور دانا ،خدای غایی،خیر مطلق و خرد و معرفت،آفریننده ی خورشید،ستارگان ،روشنایی و تاریکی،انسانها و حیوانات و تمامی فعالیتهای فکری و جسمی است او مخالف بدی ها و رنح ها ست و در مقابل او انگیزه مینیو(اهریمن)قرار دارد که روح شر است و همواره سعی می کند دنیا و حقیقت را ویران کند و به انسانها و حیوانات آسیب برساند.اهورامزدا تجسم خیر مطلق است و انگره مأمن همه ی دیوان است و از مهمترین این دیوان می توان به ایشمه دیو خشم و غضب هیولایی دارای سه سر،شش چشم و سه پوزه که بدنش پر از چلپاسه و عقرب است اشاره کرد که در پایان جنگ هم شکست می خورد.

اردوی سوراناهیتا

ایزد بانوی همه ی آبهای روی زمین و سرچشمه ی اقیانوس کیهانی است او بر گردونه ا ی سوار است که چهار اسب آن را می کشند .باد باران ابر تگرگ .وی سرچشمه ی زندگی و تصفیه کننده ی شیر مادر ها است .آبان یشت به او اختصاص داده شده است و نزول او بر زمین آفریده ی اهورا فرود آمده و این چنین گفت اردوی سور ناهید:هنگامی که زردشت از تو می پرسد آیین پرستیدن اوو چگونه است ایزدبانو پاسخ می دهد:ای ستایش مرا بستای .مراسم مرا بجای آر.از هنگام بر آمدن خورشید تا به وقت فرو رفتن آن در اوستا همه ی به یکسان  آناهیتا را می ستانید به درگاه او دعا می کنند و قربانیانی به حضورش تقدبم می دارند.

ورثرغنه

خدای سلحشوری ،مهاجم و نیروی پیروزمند در مقابل دیوان است و به ده شکل مختلف ظاهر می شود

1 بادی نیرومند      2 گاوی با گوشهای زرد و شاخ های طلایی          3- اسب سفیدی با زین و برگ زرین

4- شتر بارکش                           5-گاو نر                          6- جوانی با آرمانی قوی در سن 15 سالگی

7- پرنده ای تیز پرواز                   8-قوچ وحشی                                           9- بز جنگنده

10-مردی با شمشیری که تیغه ی زرین دارد

میترا

معروفترین خداست و دلیلش گسترش و محبوبیت میترائیسم در امپراطوری روم است.او ناظربر انسانها و اعمال توافق ها و قراردادها ی آنهاست او انسانها را به راه راست هدایت می کند در ایران و هند به خدای خورشید شناخته شده .یکی از مهمترین وظایف میترا حفاظت از اقبال شاهانه است فقط فرمانروایان مشروع ایرانی دارای اقبال بو دند و اگر شاهی منحرف می شد این اقبال او را ترک می کرد.

ویو

خدای باد به صورت جنگجویی تصویر شده است که با زوبین تیز و سلاح های زرین خود ارواح شرور را دنبال می کند تا از آفریده های خوب اهورا مزدا حمایت کند.

تیشترریه

خدای باران در قالب ستاره ی شعرا ی میانی یا ککب اکبر تجسم پیدا می کند دشمنان او جادوگران هستند وی با بیانی زنده و جاندار به مثابه خدایی تصویر شده که از چشمه ی همه ی آبها بر می خیزد و آبها را در میان کشور ها تقسیم می کند و هنگامی که دیو قحطی در آستانه ی پیروزی قرار می گیرد تشتر از دریای فراخکرت می گریزد و از این که مردم او را بدرستی پرستش نمی کنند شکوه می کند.چهارمین ماه تقویم ایرانی بنام همین خداست با کمی تغییر(تیر).

آتر

آتر یا آتش فرزند اهورامزدا سرور بزرگ است مردم می بایست گوشت را به عنوان قربانی به آتش تقدیم کنند و در همان حال دسته ای از گیاه مقدس بر سم را در دست داشته باشند هر خانه ای می بایست محلی برای قربانی کردن داشته باشد و نیایش گزاران در مقابل آن بتوانند بگویند:

ای آتش ،فرزند اهورامزدا تو شایسته آن هستی که برایت قربانی و به در گاهت نیایش کنند که قربانی و ستایش مردم را در خانه آنها بپذیری.

اتر با خدای میترا پیوندی تنگ تنگ دارد.

هومه(هوم)

خدایی است که تندرستی و قوت می دهد و به محصولات و بندگان برکت ارزانی می دارد هوم نام گیاهی است که توانایی شفابخشی دارد و از جنس افدرا است شیره اش قدرت های ماوراءالطبیعی اعطا می کند و تأثیر مسمومیت زدایی دارد.

«آفرینش جهان»

ایرانیان باستان عقیده داشتند آسمان نخستین بخش از جهان بوده که آفریده شد.آسمان در اصل به صورت یک پیوسته تهی گرد توصیف شده است که از صخره سخت ساخته شده و از زیر و بالای زمین می گذرد.بعد آب و زمین ساخته شده بعد گیاهان و حیوانات .انسانها ششمین مخلوق و آتش آفرین آفریده بوده.

کوهها از سطح زمین بیرون آمده اند و بعضی نامها با آفرینش عالم پیوند خورده اند مثلاً کوه البرز از کوه هرا یا هربرز در اوستا آمده که نخستین کوه جهان است.و بیرون آمدن آن 800 سال طول کشیده و ریشه هایش در اعماق زمین است .مهمترین دریا و آب بزرگ دریای وروکشه بوده که یک سوم زمین را در برگرفته ما در همه ی درختها در فراخکرت می رست و در اوستا بنام درخت سئین درمان همه ی دردها توصیف شده آشیانه پرنده افسانه روی همین درخت است.پرنده ی افسانه ای سیمرغ نام داشته .گیاه مهم دیگر که در نزدیکی آن روییده گوکرن نیرومند بود که خواص درمانی داشت و به مرئگانی که رستاخیز کرده بودند نامیرایی می بخشید.

نخستین گاو جهان گاو یکتا آفریده بود که رنگش سفید و مثل ماه تابان بود که این گاو به وسیله ی اهریمن کشته می شود.