دانلود مقاله اعتبارات

تاریخچه پست‌بانک: پیشنهاد ایجاد پست مالی و ارائه خدمات مالی با بکارگیری شبکه وسیع‌پستی، در تاریخ 17/12/1362 از سوی وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات به هیئت وزیران صورت گرفت و به موجب تصویب نامه شماره 35660 مورخ 21/8/1365، وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات موظف گردید تا سرویس «پست مالی» را با تدارکات مقدمات آن پس از تهیه آیین‌نامه اجرائی مربوط و هماهنگی بانک مرکزی ایجاد کند.

این مصوبه که شالوده کلی فعالیتهای پست مالی را تشکیل می‌دهد، به وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات این امکان را داد تا پست مالی را در مرحله اول به منظور نقل و انتقال پول به موازات سیستم بانکی کشور و در مراحل بعدی با هدف جذب سرمایه‌های مردم در سیستم پس‌انداز پستی ایجاد کند در ادامه با تشکیل «پست بانک» در سال 1374 به موجب تبصره 3 ماده 6 اساسنامه آن، وظایف پست مالی از شرکت پست جمهوری اسلامی ایران منفک و به پست بانک منتقل گردید.

خدمات پست مالی در ایران با ارائه قرارنامه حواله‌ها و بروات پستی شروع شد که دارای مقاطع زمانی متعدد و جدا از هم می‌باشد.

از آ‹ جمله می‌توان به قرارنامه حواله‌های پستی ایران و فرانسه در 21 فروردین ماه 1363، قرارنامه حواله پستی ایران و تونس در 20 دیماه 1268، قرارداد مبادله بروات پستی با هندوستان در دی ماه 1299 و قرارداد مبادله بروات پستی با بین‌النهرین در مهرماه 1333 اشاره نمود.

طی سالهای 1335 الی 1341 نیز در باجه‌های پست، بروات پستی با سقف 5000 ریال برای هر برات ارائه می‌شد.

در سال 1362 گروهی از کارشناسان پستی مامور تحقیق در مورد راه‌اندازی مجدد خدمات پست مالی شدند ک پس از بررسی‌ها و مطالعات انجام شده، طرح اولیه حواله‌های پستی و آیین‌نامه‌های مربوط به آن تهیه و پس از تصویب هیئت وزیران در سال 1365، از بهمن ماه سال 1366 به اجرا گذاشته شد.

همچنین به موجب بند (4) ماده (4) قانون تشکیل شرکت پست جمهوری اسلامی ایران مصوب آذرماه 1366، ایجاد و گسترش خدمات پست مالی بویژه در مناطق روستایی پس از هماهنگی با بانک مرکزی از جمله وظایف شرکت پست تعیین و این وظیفه بر عهده «پست مالی» محول گردید.

قانون تاسیس پست بانک بر اساس لایحه شماره 9570 مورخ 27/6/1373 هیئت محترم دولت در جلسه علنی روز سه‌شنبه مورخ 21/6/1374 مجلس شورای اسلامی تصویب و در تاریخ 29/6/1374 به تایید شورای محترم نگهبان رسید.

سپس طی نامه شماره 4312 ق مورخ 9/7/1374 به هیئت محترم دولت برای اجراء ابلاغ شد و بصورت شرکت سهامی دولتی شخصیت حقوقی با استقلال مالی و اداری زیر نظر وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات با رعایت قوانین و مقررات اتحادیه پستی جهانی «UPU» فعالیت خود را در سرتاسر کشور آغاز کرد.

(تا قبل از تاریخ 1/10/1375 خدمات پست بانک به صورت محدود در قالب پست مالی و تحت نظر شرکت پست ارائه می‌شد.) پست بانک به موجب مجوز شورای محترم پول و اعتبار از تاریخ 2/3/83 به عنوان یک بانک دولتی به رسمیت شناخته شده است و افتخار دارد که طی این مدت کوتاه از زمان تاسیس خود با افتتاح صدها شعبه، دفتر و مرکز در سطح کشور و ارائه انواع خدمات پولی و بانکی توانسته است در عرصه بانکداری به وظایف خود عمل کند.

خدماتی که در حیطه اختیارات پست بانک قراردارد طبق ماده 7 اساسنامه به قرار زیر است: خدمات مربوط به حواله‌های داخلی و بین‌المللی افتتاح و انجام خدمات مربوط به حساب اندخته با سود روزشمار افتتاح و انجام خدمات مربوط به حساب جاری (قبول وجوه و چکهای مردم در حسابهای دیداری و پرداخت بدهی‌ها مالیاتی و صورتحسابهای آب، برق، گاز، تلفن و سایر خدمات مشابه.) توزیع کالا و و اریز وجوه آن به حساب صاحب کالا پرداخت حقوق شاغلان و مستمری بگیران در محل کار یا سکونت آنان انجام خدمات مربوط به کارتهای اعتباری انجام خدمات مربوط به کارتهای اعتباری انجام خدمات در زمینه‌های پولی و مالی (ریالی و ارزی) و سرمایه‌گذاری انجام خدمات و اسطه‌ای از جمله نمایندگی در دریافت عوارض، مالیاتها و جرایم از طرف دستگاههای ذیربط، ثبت نام داوطلبان کنکور سراسری دانشگاهها و ...

ضرورت شکل‌گیری پست بانک: در قانون برنامه اول توسعه اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی جمهوری اسلامی ایران (1372-1368) سیاست دولت در خصوص نحوه ارائه خدمات دستگاههای دولتی بر اصل «حذف مراجعه حضوری ارباب رجوع به مراجع قانونی» و انجام امور مربوط از طریق مکاتبه پستی استوار شد.

تحقیق اهداف مزبور و اقتضای نیاز بسیاری از سازمانهای دولتی به خدمات مالی از قبیل دریافت جرایم رانندگی، دریافت عوارض شهرداری، وصول مالیاتها، دریافت وجوه مربوط به قبوض آب، برق، تلفن و ...

ایجاب می‌کرد تا یک سازمان مجهز به امکانات مناسب بوجود آید.

علاوه بر آن واقعیتهای اقتصادی کشور حاکی از آن است که منابع مالی موجود کشور به طور کامل و اصولی به سمت بخشهایی که نیازمند آن هستند، جمع‌آوری بسیج و هدایت نگردیده است.

این در حالی است که بازار پول و سرمایه ایران بازاری فعال و پویا نیست و کشور ما از امکانات بالقوه پولی بسیار بالایی برخوردار است.

در واقع نظام بانکی علیرغم انحصار مطلق ک طی سالهای پس از پیروزی انقلاب اسلامی از آن برخوردار بوده، تنها توانسته است درصد کمی از سرمایه‌های سرگردان کشور را جذب کند.

و بخش عمده آن، به بازارهای پولی و مالی غیر رسمی که عمدتاً صرف فعالیتهای غیر تولیدی می‌شود روی آورده است.

از طرفی رشد شبکه بانکی از تناسب قابل قبولی در مقایسه با رشد جمعیت کشور برخوردار نیست و در نتیجه کمبود واحدهای بانکی از یک طرف و افزایش حجم نقدینگی و رشد جمعیت از طرف دیگر، باعث شده تا ارائه خدمات پولی و مالی در بانکها همواره با ازدحام مشتریان در جلوی باجه‌ها، اتلاف وقت، ایجاد تنش‌های عصبی و ناراحتی‌های روحی و نهایتاً نارضایتی عمومی مراجعان همراه باشد.

افزودن بر تمامی عوامل یاد شده، عدم برخورداری نظام بانکی از توزیع مطلوب جغرافیایی شعب باعث گردید تا ارائه خدمات پولی و مالی در بسیاری از مناطق و بخصوص در مناطق روستایی برای آنها از توجیهات کافی برخوردار نباشد.

مجموعه این عوامل موجب شد تا با استفاده از شبکه وسیع پستی و مخابراتی و توزیع جغرافیایی گسترده امکانات مزبور تا دورترین نقاط کشور، بتواند، قدمهای بلندی در راه گسترش و توسعه کشور بردارد.

لذا پس از مطالعات انجام شده پست بانک با هدف ارائه خدمات بانکی ساده و مطمئن به منظور ایجاد رفاه عمومی و جمع‌آوری وجوه برای انتقال به مجاری اقتصادی و سرمایه‌گذاری در طرحهای عمرانی کشور از دی‌ ماه 1375 رسماً آغاز به فعالیت کرد.

خط مشی‌های اساسی و سیاستهای پست بانک: توسعه خدمات مختلف (پستی – مالی) و افزایش انگیزه‌های جذب منابع از طریق فعال نمودن حساب اندوخته پست بانک با سود روزشمار و ایجاد تنوع در حسابهای سپرده متناسب با خواست و سلیقه مشتری.

تبدیل شدن پست بانک به عنوان بانک عمل ارتباطات و فناوری اطلاعات به منظور تجهیز و تخصیص منابع مالی وزارتخانه راه‌اندازی حساب جیر و (چند منظوره) در بعد داخلی و بین المللی بهره‌برداری از خدمات حواله‌های بین‌المللی به منظور تسهیل ورود ارز تجمیع منابع مالی کوچک خانواده‌های روستایی و تجهیز آنها به منظور توسعه مناطق دور افتاده ایجاد شرایط لازم برای پرداخت حقوق مستمری کارکنان وزارتخانه‌ها، شرکتها و سازمانهای دولتی و غیر دولتی از طریق خدمات پولی پرداخت حقوق – ایجاد ارتباط بین مصرف ‌کنندگان و تولید کنندگان و انجام خرید بر اساس سفارش مشتری با استفاده از سرویس C.O.D (تحویل کالا در مقابل بها) حضور موثر در بازارچه‌های مرزی، مناطق آزاد تجاری و ویژه به منظور تسریع و تسهیل در مبادلات پولی و ارزی افزایش نقاط تماس در تمامی مناطق کشور به ویژه در روستاها به منظور گسترش خدمات رایج پست بانک و ارائه خدمات جدید اهداف پست بانک: براساس ماده واحده لایحه تاسیس پست بانک، منظور از تاسیس آن دستیابی به اهداف زیر است: 1- گسترش خدمات «پست – مالی» در شهرها و روستاهای کشور کمک به سیستم و ایجاد تسهیلات بانکی تحیول در نظام اداری بهبود حمل و نقل شهری انجام نمایندگی در پرداخت و دریافت از طرف مردم و در نتیجه کاهش مسافرتهای شهری خدمات و فعالیتهای پست بانک: حساب سپرده اندوخته احسان حساب سپرده اندوخته حساب سپرده سرمایه‌گذاری کوتاه مدت سپرده سرمایه‌گذاری بلند مدت حساب سپرده قرض‌الحسنه پس انداز حساب جاری پست بانک کارت پرداخت انواع تسهیلات حواله داخلی 10- حوالی پستی بین الملل 11- سرویس قبولی و وصول چک 12- سرویس قبول و پرداخت حقوق 13- ارائه خدمات و سرویسهای پست بانک توسط دفاتر خدمات ارتباطی موضوع تحقیق: اعتبارات تعریف سپرده: منظور از سپرده کلیه وجوهی است که برای مدتی معین یا نامعین بوسیله مشتری در اختیار بانک یا موسسه اعتباری گذارده میشود.

منظور از واگذاری این وجوه به بانک‌ ها، مرتب کردن دریافت‌ها و پرداختهای موسسات و افراد، نگهداری پس‌انداز در محل مطمئن و بالاخره در مورد بعضی از انواع سپرده‌ها استفاده از بهره پرداختی بانکها و موسسات اعتباری است.

سپرده‌ های بانکی از منابع کاملا مختلفی بدست می‌آید که بطور خلاصه از درآمد اضافی موسسات و افراد که موقتاً مورد احتیاج نبوده است، ولی باید همیشه در دسترس صاحبان آن باشد تشکیل میگردد.

در مورد نگهداری سپرده‌ها بین بانکداری قدیم و بانکداری جدید، اختلاف آشکاری وجود دارد.

توضیح آنکه، اگر در سابق کسی مایل به نگهداری پول نزد یکی از بانکها بود، می‌بایستی مبلغی کارمزد به بانک بپردازد.

علت این الزام آن بود که بانکها در قدیم سپرده مشتریان خود را بمصرف اعطاء اعتبار نمیرساندند، بلکه عین آنرا نگهداری میکردند و بابت حفاظت پول مشتری، از او مبلغی کارمزد مطالبه مینمودند.

بانکهای امروزی نه تنها بابت نگهداری سپرده مشتریان خود کارمزد طلب نمی‌‌‌نمایند.

(صرفنظر از بعضی از انواع حسابها) بلکه بهره‌ای هم به سپرده مشتریان خود میپردازند.

علت این امر آن است که بانکها عین سپرده‌ها را نگهداری نمیکنند و از آن برای اعطاء اعتبار استفاده مینمایند.

انواع سپرده: سه نوع سپرده بانکی میتوان تشخیص داد که عبارت است از سپرده دیداری، سپرده مدت دار و سپرده پس‌انداز.

سپرده دیداری: سپرده دیداری، سپرده‌ای است که به حساب جاری مشتری بانک منظور میگردید و این طلب از بانک همیشه حال است، یعنی دارنده آن هر زمان که بخواهد میتواند از طریق صدور چک یا دستور انتقال وجه به حساب دیگر با صدور سفته تمام سپرده‌ یا قسمتی از آنرا دریافت نماید.

همانطور که اشاره گردید، سپرده دیداری به حساب جاری مشتری منظور میگردد.

حساب جاری بموجب قراردادی که بین بانک و مشتری منعقد میگردد، ایجاد میشود کلیه دریافتها و پرداختهای مشتری (بهر عنوان و بوسیله هرکس) در ستون بستانکار و بدهکار این حساب ثبت میشود و مشتری در مواعد معین بوسیله صورتحساب بانکی از تغییرات حاصل در حساب خود و بالاخره موجودی این حساب با خبر میگردد.

معمولاً به سپرده دیداری بهره داده نمیشود و این سپرده بمصرف پرداخت اعتبار کوتاه مدت میرسد.

سپرده دیداری، در درجه اول، به جریان سریع دریافتها و پردختهای دارنده آن کمک میکند.

سپرده مدت‌دار: این نوع سپرده، عبارت از سپرده‌ ای است که بموجب موافقت مشتری و بانک برای مدت معین به بانک واگذار میشود و بحساب ثابت مشتری منظور میگردد.

برداشت از این حساب قبل از پایان مدت یا قبل از مواعدی که برای فسخ قرارداد پیش‌بینی شده است، ممکن نیست مگر طبق شرایط معینی که مورد قبول طرفین قرار گرفته باشد.

بانک‌ها به سپرده مدت‌دار بهره میپردازند و معمولاً از آن برای اعطاء اعتبار بلند مدت استفاده میکنند.

میزان بهره‌ای که به سپرده مدت‌ دار میشود با مدت سپرده، میزان سپرده، نرخ رسمی تنزیل و بالاخره وضع عمومی بازار پول ارتباط دارد.

میزان بهره‌ای که به سپرده مدت‌دار میشود با مدت سپرده، میزان سپرده، نرخ رسمی تنزیل و بالاخره وضع عمومی بازار پول ارتباط دارد.

سپرده پس‌انداز: سپرده پس‌انداز عبارت است از منظور کردن پول اضافه بر احتیاج مشتری بمدت نامعین به حساب پس‌انداز.

سپرده پس انداز به جریان مرتب دریافتها و پرداختهای صاحب آن کمک نمی‌نماید بلکه مقصود از نگهداری آن تشکیل اندوخته از طریق پس‌انداز کردن مبالغ کوچک است.

خصوصیت سپرده پس‌‌‌‌‌‌‌‌اندازاین است که این سپرده در برابر صدور دفتر پس‌انداز به بانک یا صندوق پس‌انداز واگذار میگردد.

هر دریافت و پرداختی باید در این دفتر ثبت گردد و معمولاً در برابر ارائه این دفتر میتوان مبلغی به حساب پس‌انداز پرداخت نمود یا از آن برداشت کرد.

با این ترتیب بوسیله صدور چک و حواله و دستور انتقال نمیتوان از این حساب استفاده نمود.

تا قبل از جنگ بین الملل اول، قبول سپرده‌های پس‌انداز، خاص صندوقهای پس‌انداز بود و بانکها عملیات مربوط به حساب پس‌انداز را انجام نمیدادند.

از سال 1924 بانکها هم بقبول سپرده‌های پس‌انداز اقدام نمودند.

علت این امر در درجه اول کشش بانک‌ها برای توسعه منابع مالی خود (حتی از طریق جمع‌آوری پس‌‌اندازهای کوچک) بود.

با وجود آنکه در حال حاضر همه بانکها و موسسات اعتباری به قبول سپرده‌های پس‌انداز نیز مبادرت مینمایند، ولی همچنان صندوقهای پس‌انداز نقش درجه اول خود را در جمع‌آوری پس‌اندازهای کوچک مردم حفظ نموده‌اند.

«اعتبارات» تعریف اعتبارات : اعتبار یا credit در معنای اعم کلمه حاکی از «اعتماد داشتن» و «اطمینان کردن» است؛ لکن در معنای اخص بشکل اعطاء وام تظاهر میکند و بشکل وامی درمیاید که یکنفر به دیگری میدهد و وام گیرنده تعهد میکند و بشکل وامی در میاید که یکنفر به دیگری میدهد و وام گیرنده تعهد میکند که در آینده مبلغ دریافتی را بپردازد.

بعبارت دیگر کسی که اعتبار داشته باشد، میتواند سرمایه مورد احتیاج خود را از شخص دیگری دریافت نماید و در مقابل آن تعهد کند که مبلغ دریافتی را در آینده در موعد یا مواعدی که طبق قرارداد تعیین گردیده است به صاحب آن برگرداند.

مهمترین منبع پرداخت اعتبار، بانک‌ها و مؤسسات اعتباری هستند.

این مؤسسات واسطه بین پس‌انداز کنندگان و ودرخواست‌‌کنندگان وام میباشند.

و با استفاده از سپرده‌های مشتریان خود به اعطاء اعتبار مبادرت مینمایند.

بانکها از طریق اعطاء اعتبار نه تنها به رفع احتیاج پولی مشتریان خود اقدام میکنند بلکه سود قابل توجهی نیز از این بابت عاید آنها میگردد.

اهیمت اقتصادی اعتبار در هرجامعه اعطاء اعتبار از لحاظ اقتصادی حائز اهمیت فراوان میباشد، تا آنجا که در دنیای امروز توسعه اقتصادی بدون دخالت وام ممکن نیست.

اکنون اهمیت اقتصادی اعتبار از نظر وام گیرنده، از نظر وام دهنده و بالاخره اهمیت آن برای اقتصاد یک کشور مورد بررسی قرار میگیرد: اهمیت اقتصادی اعتبار از نظر وام گیرنده: کسی که برای انجام دادن کاری احتیاج به پول داشته باشد، میتواند مبلغ مورد نیاز را بصورت وام از مؤسسه اعتباری یا شخصی که توانسته است قسمتی از درآمد خود را پس‌انداز نماید، دریافت کند.

به این ترتیب اهمیت اعتبار از نظر وام گیرنده در آن است که میتواند با استفاد از سرمایه دیگران احتیاج مالی خود را در حال حاضر رفع نماید و در آینده (که امید بهبود وضع مالی او میرود) بدهی خود را بدهد.

اعتبار، بخصوص از لحاظ وام گیرنده‌ای که قصد دارد از وام دریافتی در امور تولیدی استفاده کند، اهمیت قابل توجهی دارد.

توضیح آنکه، وام گیرنده با اعتبار دریافتی برنامه‌های تولیدی را به مرحله اجراء درآورد و از این راه میزان سود حاصل را افزایش دهد.

اهمیت اقتصادی اعتبار از نظر وام دهنده: عملیات اعتباری موجب میگردد که سرمایه‌ها از دست کسانی که شخصاً قادر به مشارکت در کارهای تولیدی نیستند، خارجی می‌گردد و در اختیار آنان که از این سرمایه‌ها در امور تولیدی استفاده مینمایند قرار گیرد.

وامهای تولیدی آنچنان سودی نصیب وام گیرنده میکند که وی میتواند قسمتی از این سود را بعنوان بهره سرمایه به وام دهنده تسلیم نماید.

در مورد وامهای مصرفی نیز چون رفع احتیاج فوری وام گیرنده بعمل آمده است، او حاضر است علاوه بر اصل وام، مبلغی نیز بعنوان بهره به وام دهنده بپردازد.

به این ترتیب اعطاء اعتبار برای وام دهنده نیز مفید میباشد و او میتواند از این طریق از سرمایه خود سودی تحصیل کند.

اهیمت اعتبار از نظر اقتصاد ملی: با توجه به اهمیت اعتبار از نظر وام گیرنده و وام دهنده، مزایای آن برای اقتصاد یک کشور نیز آشکار میگردد.

عملیات اعتباری موجب انتقال سرمایه از گروه غیر فعال به گروه فعال جامعه میگردد.

به این معنی که پرداخت اعتبار باعث می‌گردد که سرمایه آنان که در امور تولیدی دخالتی ندارد، در اختیار کسانی که برای انجام دادن برنامه‌های اقتصادی به سرمایه احتیاج دارند، قرار گیرد.

اجرای برنامه‌های اقتصادی و افزایش میزان تولید یک کشور احتیاج به سرمایه‌های گزافی دارد که تهیه آن همیشه به تنهائی بوسیله تولید کننده یا تولید کنندگان ممکن نمیباشد و باید از سرمایه دیگران بصور دریافت وام کمک گرفته شود.

اعتبارات بانکی، به تولید کنندگان اجازه میدهد با ایجاد واحد تولیدی جدید یا بالابردن حجم تولیدی موجود به توسعه اقتصادی یک کشور کمک نمایند و کالای مورد نیاز مصرف کنندگان را در اختیار آنان قرار دهند.

انواع اعتبار الف: انواع اعتبار از لحاظ نوع مصرف: با توجه به نوع مصرف اعتبار دریافت شده به شرح زیر تقسیم کرد: 1- اعتبار تولیدی 2- اعتبار مصرفی اعتبار تولیدی: آن است که از اعتبار دریافت شده بمنظور اجرای برنامه‌های اقتصادی و افزایش میزان تولید استفاده گردد.

اعتبار تولیدی ممکن است به مصرف تهیه سرمایه ثابت موسسات تولیدی برسد یا برای تأمین سرمایه جاری اینگونه مؤسسات مورد استفاده قرار گیرد.

اعتبار مصرفی: برعکس بخاطر رفع احتیاجات شخص و انجام یافتن اموری که جنبه تولیدی ندارد دریافت میشود.

ب: انواع اعتبار از لحاظ نوع وثیقه: از این نظر میتوان اعتبار را به دو نوع تقسیم کرد: اعتبار شخصی اعتبار پوشیده یا عینی اعتبار شخصی: برای اعطاء اعتبار شخصی بانکه یا تقاضای وثیقه‌ نمی‌نمایند و در اینصورت حس شهرت و معروفیت تقاضا کننده اعتبار وثیقه آنرا تشکیل میدهد و بانک در قبال دریافت سفته از مشتری، اعتبار لازم را در اختیار او میگذارد؛ یا اینکه بانک بضمانت شخص دیگری که اعتبارش نزد بانک مسلم است، حاضر می‌گردد بمشتری خود اعتبار دهد.

ضمانت نامه باید کتبی باشد و در صورتیکه گیرنده اعتبار در موعد مقرر اقدام بپرداخت طلب بانک ننماید، بانک بضامن دریافت کننده اعتبار مراجعه خواهد نمود.

اعتبار پوشیده یا عینی: عبارت از این است که بانک برای پرداخت اعتبار از مشتری خود تقاضای وثیقه مینماید.

این وثیقه ممکن است عبارت باشد از: کالا: برای پرداخت اعتبار بوثیقه کالا، ممکن است اعتبار در برابر کالای موجود در انبارهای بانک یا در مقابل کالاهایئ که در انبارهای بانک یا در مقابل کالاهائی ک در انبارهای مشتریان بانک نگهداری می‌گردد پرداخت شود.

همچنین ممکن است اعتبار در برابر کالائی که حمل گردیده و اسناد حمل آن تسلیم بانک گردیده است اعطاء گردد.

اوراق بهادار اموال غیر منقول حقوق مکتسبه و مطالبات از دیگران ج: انواع اعتبارات از لحاظ مدت: با توجه به مدت زمانی که طی آن مشتری مجاز است از اعتبار استفاده نماید؛ سه نوع اعتبار زیر قابل تشخیص است: اعتبار کوتاه مدت.

اعتبار میان مدت اعتبار بلند مدت د: انواع اعتبار از لحاظ مبلغ اعتبار: بانکها معمولاً از نظر مبلغ، سه نوع اعتبار در اختیار مشتریان خود قرار میدهند: اعتبار با مبلغ کم اعتبار با مبلغ متوسط اعتبار با مبلغ زیاد ه‍ : انواع اعتبار از لحاظ گیرنده وام: از این نظر میتوان اعتبار بانکی را به شرح زیر تقسیم کرد: اعتبار کشاورزی اعتبار صنعتی اعتبار بازرگانی اعتبار پیشه‌وری همچنین از این لحاظ ممکن است اعتبار خصوصی یا عمومی باشد.

اگر دریافت کننده اعتبار شخص یا مؤسسه خصوصی باشد، اعتبار اعطاء شده خصوصی است ولی اگر دریافت کننده اعتبار دولت یا یکی از مؤسسات دولتی یا موسسه وابسته به دولت باشد در این صورت اعتبار عمومی است.

اعتبار نوع اول بوسیله کشاورزان و اعتبار نوع دوم از طرف صاحبان صنایع دریافت میگردد و اعتبار نوع سوم و چهارم به ترتیب در اختیار بازرگانان و پیشه وران گذارده می‌شود.

و: انواع اعتبار از لحاظ محل سکونت اعتبار دهنده و اعتبار گیرنده: با توجه به محل سکونت اعتبار دهنده و اعتبار گیرنده، اعتبارات بانکی به انواع زیر تقسیم شده است: اعتبار خارجی.

اعتبار داخلی.

در صورتی که وام گیرنده و وام دهنده در دو کشور زندگی نمایند، اعتباری که بوسیله اعتبار دهنده در اختیار گیرنده اعتبار گذارده میشود، اعتبار خارجی نامیده می‌شود هرگاه اعتبار دهنده و اعتبار گیرنده هر دو در یک کشور زندگی کنند، اعتبار اعطاء شده، اعتبار داخلی نام دارد.

چگونگی دریافت اعتبار و نظارت بر نحوه استفاده از آن: الف: درخواست اعتبار: برای دریافت اعتبار از بانک، متقاضی باید درخواستی در این مورد تسلیم مقامات بانک مورد نظر نماید.

درخواست دریافت اعتبار بوسیله مأموران بانک مطالعه و به جمع‌آوری اطلاعات لازم درمورد خصوصیات شخص متقاضی و وضع مالی او اقدام می‌گردد.

اگر از بانک تقاضای اعتبار با مبلغ زیاد شده باشد و اعتبار هم شخصی یعنی بدون وثیقه باشد، معمولاً بانکها علاوه بر اطلاعاتی که خود بدست می‌آورند، از متقاضی اعتبار نیز درخواست میکنند که وضع مالی خود را برای بانک روشن نماید و ترازنامه مؤسسه خود را در اختیار مقامات بانک بگذارد.

در مورد اعتبارات پوشیده، ارزش وثیقه‌ای که قرار است در اختیار بانک قرار گیرد نیز ارزیابی می‌شود.

هرچه مبلغ وام بیشتر باشد.

مطالعات بانک دقیق‌تر انجام خواهد گردید.

همچنین هرچه وضع مالی بانک بهتر بوده و فعالیت آن توسعه بیشتری یافته باشد در مورد متقاضی اعتبار، تحقیق بیشتری بعمل خواهد آمد و نسبت به قبول درخواست وام سخت‌گیری بیشتری خواهد شد.

مهمترین مدارکی که معمولاً تقاضا کننده وام تولیدی، برای روشن کردن وضع مالی خود باید ضمیمه درخواست اعتبار نماید، عبارت است از : ترازنامه آخرین سال فعالیت مؤسسه حساب سود و زیان آخرین سال فعالیت مؤسسه آخرین گزارش سالانه یا ماهانه مؤسسه اطلاعاتی در مورد پیش‌بینی وضع مالی مؤسسه در دوره استفادده از اعتبار اطلاعاتی درباره خصوصیات وثیقه‌ای که به بانک سپرده خواهد شد.

ب: موافقت با درخواست اعتبار: پس از اینکه اطلاعات بدست آمده مورد مطالعه مقامات بانک واقع شده از بررسیهای بانک این نتیجه مستفاد گردید که مبلغ مورد تقاضا بیش از قدرت مالی متقاضی نبوده است و او میتواند در مواعد تعیین شده اصل و بهره اعتبار دریافتی را به بانک بپردازد و همچنین وثیقه ارائه شده‌ دارای ارزش کافی میباشد.

آنوقت بانک موافقت خود را با پرداخت اعتبار به میزان درخواست شده یا با مبلغی کمتر از آن، به اطلاع تقاضا کننده اعتبار میرساند.

موافقت بانک معمولاً کتبی است و در موافقت‌نامه بانک، مبلغ اعتبار، مدت آن و بالاخره میزان بهره و کارمزد بانک قید خواهد گردید.

پس از موافقت مشتری با شرایط پیشنهادی بانک، قرارداد اعطاء اعتبار به امضاء میرسد و مبلغ اعتبار بحساب جاری مشترک بانک منظور می‌شود و مشتری میتواند هر زمان که مایل باشد از اعتبار استفاده کند.

معمولاً از طرف بانکها دو نوع اعتبار اعطاء می‌گردد: اعتبار در حساب جاری و اعتبار بشکل وام.

خصوصیت اعتبار در حساب جاری عبارت از این است که مشتری هر زمان بخواهد میتواند از اعتبار استفاده نماید و هر مبلغ که پرداخت نماید از بدهی او کسر می‌گردد و به مانده حساب او اضافه می‌شود و بانک فقط نسبت به مبالغ استفاده شده ای اعتبار، بهره دریافت مینماید.

اعتبار بصورت وام این دو مزیت را ندارد، زیر اعتباری که به این صورت از طرف بانک اعطاء گردیده است یکجا و پس از کسر بهره به حساب مشتری منظور می‌شود.

ج: نظارت مداوم بر وضع مالی گیرنده اعتبار: برای اینکه تا حد امکان از خطراتی که در اثر پرداخت اعتبار ممکن است برای بانک پیش آید، جلوگیری شود، لازم است وضع مالی دریافت کننده اعتبار در طول مدت اعتبار مورد بازرسی قرار گیرد.

توضیح آنکه نه تنها باید به وضع مالی مشتری در زمان تقاضای اعتبار توجه نمود، بلکه ضروری است که بخاطر حفظ منافع بانک پس از اعطاء اعتبار توجه نمود، بلکه ضروری است که بخاطر حفظ منافع بانک پس از اعطاء اعتبار و در مدتی که مشتری از اعتبار استفاد می‌نماید، مرتباً به تغییراتی که در وضع مالی مشتری پدید می‌آید توجه داشت.

مراقبت بانک باعث می‌گردد ک بانک از بروز اشکالات مالی برای مشتری به موقع مطلع گردد و عندالازوم اقدامات مقتضی را برای جلوگیری از بروز زیان به بانک بعمل آورد.

از جمله اقداماتی که توسل به آنها اطلاع از وضع مشتری را ممکن میسازد، درخواست ارسال مرتب ترازنامه و حساب سود و زیان و گزارش ماهانه و سالانه مؤسسه میباشد همچنین بررسی مداوم و وضع و ثیقه و ارزش آن میتواند به این منظور کمک نماید.

علاوه بر این، بانک وظیفه دارد که به این مطلب نیز توجه داشته باشد که آیا اعتبار دریافتی به مصرف مورد نیاز میرسد یا نه؟

با وجود آنکه اطلاع از این موضوع خالی از اشکال نیست ولی با توجه به ارقام ترازنامه موسسه میتوان تعیین نمود که آیا اعتبار برای رسیدن به هدف تعیین شده به مصرف رسیده است؟

بانکها با مراجعه به کارتی که برای هریک از گیرندگان اعتبار تهیه مینمایند، مطلع می‌گردند که آیا دریافت کننده اعتبار، تعهدات خود را در مورد پرداخت اقساد وام و بهره آن بموقع انجام میدهد یا نه؟

تقسیم اعتبار بر حسب مدت اعتبار: اعتبار کوتاه مدت: برای این منظور است که به صاحبان کارخانجات و بازرگانان و کشاورزان سرمایه‌های جاری و تنخواه گردان لازم جهت پرداخت هزینه‌های جاری – دستمزد کارگران – حقوق کارکنان خرید مواد خام و غیره داده ‌شود.

معمولاً مدتی این اعتبار از 3 ماه و 6 ماه تا یکسال حداکثر تجاوز نمیکند و این اعتبارات توسط بانکهای تجارتی (ودایع – تنزیلی) شرکتهای تعاونی اعتباری داده می‌شود یا توسط صندوقهای پس‌انداز- استفاده از این اعتبار بوسیله اوراق تجاری (سفته – برات ) صورت می‌گیرد.

بانکدار بهره‌ای بنام تنزیل که نرخ آن متفاوت است از مشتری دریافت میکنند.

اعتبار درازمدت: منظور از اعتبار درازمدت تحصیل سرمایه‌های لازم و سرمایه‌های اولیه برای تاسیس و احداث موسسات اقتصادی بهبود وضع مالی آنها حفاظت و نگهداری آنها میباشد.

این اعتبارات توسط بانکهای تخصصی و توسعه‌ای و مالی و سرمایه‌ای داده می‌شود و یا وام گیرندگان مستقیماً به بازار سرمایه و شرکتهای سرمایه‌ای و عامه مردم و بورس برای استقراض از طریق انتشار سهام.

قرضه مراجعه مینمایند و در مقابل قرضه‌های دریافتی به سرمایه‌داران و وام دهندگان و پس‌انداز کنندگان بهره می‌پردازند.

حد و میزان اعتبار: Line of credit وام گیرندگان بانکی دو دسته‌اند: کسانی هستند که جزء مشتریان دائم بانک هستند.

کسانی که اتفاقی احتیاج به دریافت وام پیدا میکنند.

میزان اعتبار مشخص شد حد اعتبار نامیده می‌شود.

منظور از حد اعتبار حداکثر مبلغی است که یک بانک حاضر است در یک زمان معین در اختیار یک مشتری بگذارد.

حد اعتبار همیشه برای مدت معین (6 ماه) یا یکسال و غیره تعیین می‌شود.

در پایان مدت ممکن است تجدید یا تقلیل و یا باطل شود بنابراین حد اعتبار ثابت نیست و تابع اوضاع مالی و تجاری مشتری و اوضاع اقتصادی کشور است هدف بانک در این مورد بیشتر این است که مشتری اعتبارات بانکی خود را که همیشه بر اساس موافقت است نباید جزء سرمایه دائم خود منظور نماید.

تعیین حد اعتبار برای بانک از نظر پرداخت وام مشتری ایجاد هیچ نوع مسئولیت قانونی نمی‌نماید.

در واقع مسئولیت بانک مسئولیت اخلاقی است نه قانونی.

برای بانک این فایده را دارد که مشتریان اعتباری خود را در شرایط عادی انتخاب مینماید.

اعتبار متعدد و مختلف: یک فرد یا یک موسسه ممکن است بیش از یک بانک تحصیل اعتبار نمود و از همه آنها در موقع احتیاج استفاده کند.

عواملی که باعث بوجود آمدن این وضع می‌شود علاوه بر وجود بانکهای متعدد محدودیت قانونی پرداخت وام محدود به سرمایه و اندوخته‌های بانک احتیاج وام گیرنده با اعتبار بیش از حد اعتبار مشخص شده بوسیله یک بانک به عدم تمایل و وام گیرنده با استفاده از یک بانک و متکی بودن به یک بانک می‌باشد.

خطراتی که این عمل دارد اینست که یک وام گیرنده با اعتبار متعدد میتواند از وام دریافتی از یک بانک بدهی خود را به بانک دیگر بپردازد.

در حقیقت اعتبار در بیش از یک بانک وام گیرنده را عملاً متکی به اعتبار بیش از سرمایه خود مینماید و تاجر آلودگیهای مالی بیش از سرمایه امکانات مالی پیدا میکند.

در بررسی وضع اعتبار هر مشتری بانک بدو عامل توجه دارد: تمایل مشتری به بازپرداخت وام دریافتی.

قدرت او در بازپرداخت وام.

در تعیین و تشخیص اعتبار وام گیرنده 4 عامل دخالت دارد: 1- شخصیت Characier 2-ظرفیت capacity 3- سرمایه capital 4- وثیقه collatcrel 1- شخصیت: فضائل اخلاقی و مشخصات فردی مشتری مهمترین عالی است که در مورد توجه بانک قرار میگیرد.

بانک مایل است بداند که تا چه حد متقاضی اعتبار به تعهدات خود پای‌بند بوده و به قراردادهای خود و به امضای خود احترام میگذارد.

عادات و رفتار و روابط اجتماعی و سیاسی او چگونه است.

رفقا و همکاران او چه کسانی هستند.

اخلاق و خصائل او چیست؟

تمام این عوامل بر روی توانائی تمایل او در بازپرداخت وام موثر است.

ظرفیت: منظور از ظرفیت قدرت موسسه یا فرد است در بهره‌برداری از منابع و تحصیل درآمد بهمین جهت قبل از اعطای اعتبارات ترازنامه و حساب سود و زیان و احیانا و دفاتر شرکت یا تجارتخانه مورد رسیدگی بانک ممکن است قرار گیرد.

خصائص فردی و اخلاقی شرکاء و مدیران شرکتها.

تجارب تجارتی قدرت مدیریت و اطلاعات تجاری و اقتصادی آنها نحوه فعالیت آنها و حسن شهرت و نحوه پرداخت آنها در تعیین و تشخیص ظرفیت متقاضی اعتبار مورد توجه است.

معمولاً بوسیله مقایسه موسسه متقاضی اعتبار با موسسه دیگر در همان صنعت و رشته یا فعالیت ترازنامه موسسه متقاضی را تجزیه و تحلیل میکنند.

یا آنکه نسبتهای مختلف موسسه متقاضی اعتبار را با توسط این نسبت‌ها در فعالیت یا صنعت خاصی مقایسه می‌نمایند.

و دو مشتری که از لحاظ نسبت جاری .

یا سرمایه برابرند ولی در رشته مختلف فعالیت دارند نباید باهم مقایسه شوند.

معمولاً سه دسته از نسبتها هستند که در تجزیه و تحلیل اعتبار وام گیرنده مورد استفاده قرار می‌گیرد.

نسبتهائی که ظرفیت موسسه قرض گیرنده را در پرداخت وجه نقد اندازه‌گیری می‌کند.

نسبتهائی که اعتبار و صحت منابع سرمایه و درستی بهره‌برداری از آنها را اندازه‌گیری میکند نسبتهائی که درجه سودمندی فعالیتهای موسسه و کارآئی مدیریت سازمان را اندازه‌گیری میکند.

3- سرمایه: سومین عامل اساسی تعیین اعتبار وام گیرندگان سرمایه است از این نظر بانک علاقمند به وضع سرمایه اعتبار گیرنده است آیا مشتری میخواهد تمام یا قسمت عمده سرمایه لازم را از طریق اعتبار بانکی تامین کند در بررسی وضع سرمایه مشخصات اقلام دارائی از نظر ثبات ارزش و قابلیت تبدیل آنها به وجه نقد قابل توجه است در هر صورت بررسی مالی وضع مشتری در مورد دارائیها و بدهیها قابل مطالعه است.

4- وثیقه: در صورتی که وضع مشتری از نظر سه عامل شخصیت، ظرفیت، سرمایه رضایت بخش نباشد عوامل دیگری از قبیل وثیقه اعم از منقول یا غیر منقول و تضمین یک یا چندنفر مورد توجه قرار می‌گیرد چون تبدیل وثیقه به وجه نقد اشکالات فراوان دارد بانک باید بتواند بازپرداخت وام را در زمان ادامه فعالیت و از منبع درآمد و فروش کالاهای وام گیرنده تامین کند.

نه از محل تصرف و تملیک اموال مشتری .

و انهدام فعالیت او .

از این جهت بانک علاقمند است که : 1-مشتری درستکار .

خوش قول باشد.

2- از نظر فعالیتهای شخصی موفق باشد.

3- از نظر مالی وضع او خوب باشد.

بانکها باید در سیاست اعتباری خود اوضاع اقتصادی.

سیر قیمت‌ها.

تاثیر دورانهای تجاری.

درجه ثبات و پیشرفت صنعت یا فعالیت و درجه رقابت و غیره را در نظر بگیرند.

تسهیلات اعتباری: معمولاً بانکها در موارد مختلف تسهیلات اعتباری بشرح زیر بمشتریان میدهند: اعتبارات صادراتی: به صادرکنندگان عمده و معتبر، بانکها برای خرید و جمع‌آوری و تهیه و بسته‌بندی و آماده کردن کالای صادراتی اعتبار مخصوص میدهند و بانک باید اطمینان حاصل کند که این اعتبار منحصراً به مصرف امور صادراتی خواهد رسید.

مدت اعطای این قبیل اعتبارات معمولاً حداکثر 6 ماه است.

که در مقابل اسناد حمل صادراتی و وثیقه ملکی یا سفته‌های کاملا معتبر 3 ماهه قابل تمدید برای 3 ماه دیگر داده می‌شود بانکها از مشتریان تعهد نامه‌ای می‌گیرند که کالای مربوط را حداکثر باید مشتری در مدت 6 ماه از تاریخ استفاد از اعتبار مخصوص از کشور صادر و ارز حاصله را به بانک بفروشد مگر اینکه اجرای تعهد مربوط بعلت حوادث غیر مستقر به معوق مانده باشد در مقابل اعتبارات اسنادی برگشت ناپذیر که از خارج جهت صدور کالا به نفع مشتری باز می‌شود بانکها تا میزان مثلاً 60% هم ارز اعتبار اسنادی اعتبار مخصوص به صادر کنندگان اعطا می‌نمایند.