مقدمه :
اقتصاد شهری ا ز شاخه های تخصصی ا قتصاد ا ست که عموماً بر حسب نوع و چگونگی شهر ، به بررسی نقا طی ا ز بافت شهر یا منطقه شهری یا خود شهر می پردا زد . این بررسی می تواند در زمینه های چگونگی تولید و توزیع شهری و بین شهری کالا ها و خدمات نیز باشد . نظام توزیع شهرها و نحوه و محل استقرا ر فعالیتهایتهای شهری و مسائلی که منبعث ا ز پدیده شهرنشینی و متعاقب آن گسترش و توسعه شهرها مانند مهاجرت ، حاشیه نشینی ، فقر ، مسکن ، ترا فیک ، آلودگی محیطی و … ، ا ز جمله موا ردی هستند که بررسی در حیطه اقتصاد شهری قرا رمی گیرد . البته موا رد دیگر همچون بررسی علل پیدایش شهرها ساخت و شکل شهرها و علل گسترش و نحوه توسعه و اندازه مطلوب شهرها و همچنین نحوه استفاده ا ز ا را ضی در زمین به عبارتی کاربریهای شهری و مکانیابی جهت استقرا ر فعا لیتها ی مختلف شهری ( ا عم ا ز مکان فعالیتهای خدماتی مسکونی صنعتی و …) و همچنین پراکندگی تمرکز ا ین فعالیتهای مختلف نیز ا ز جمله موضوعهای مورد بررسی و کاربردهای ا قتصاد شهری است . باید توجه دا شت که کیفیت مسائل شهری در جوا مع مختلف با توجه به ساختا های ا قتصادی ، فرهنگی ، ا جتما عی و کالبدی و به تعبیری شکل گیری فضائی فعالیتها در شهر که مبعث ا ز ساخت فضائی منطقه ای و کشوری ا ست و همچنین عملکرد یا نقش شهر و اینکه نحوه معیشتی و وجه غالب ا قتصادی ، شهر چگونه ا ست متفاوت بوده و با توجه به وزنی که در مجموع هریک ا ز ا ین عوا مل در ساختار عمومی شهری دا رند برا ی شهرها ی مختلف متفاوت می توا ند باشد .
2) سئوال اصلی تحقیق
چه عواملی در دوری یا نزدیکی مکانهای مسکونی نسبت به مرکز شهر موثر می باشد و درجه تاثیر هر یک چه اندا زه است ؟
3) بیان مسئله :
همانطور که در مقدمه نیز بیان کردیم مسائل اقتصاد شهری گسترده تر ا ست ، یکی از مشکلات مهمی که جامعه ما همواره با آ ن دست بگریبان بوده ، رشد نا موزون شهرهاست که متناسب با ا مکانات هر منطقه رشد و توسعه نیافته ا ست تا راهگشای بسیاری ا ز مشکلات کنونی باشد . بر عکس رشد شهرها ناهمگون و نا متناسب با امکانات بوده و این امر در الگوی ا ستقرا ر خانوار و گزینش مکان مسکونی نیز مشهود ا ست .
درحال حاضر شهرهای جمهوری ا سلامی ایران از جمله شهرستان میانه با مسائلی نظیر نا رسا ئی خدمات شهری ، مسکن ، نحوه ا ستفاده ا ز ا را ضی و زمین و … و نظایر اینها مواجه ا ست که به ا لگوی ا ستقرا ر جمعیت مربوط می شوند . شناخت و اندا زه گیری عوا ملی که بر ا نتخاب مکان مسکونی تاثیر می گذا رند می تواند راهگشای حل پاره ای ا ز این مسائل باشد .
4) سوابق مربوطه :
3
2
1
تحقیق حاضر بر ا ساس تئوری مکان گزینی درون شهری یا “ اقتصاد شهری نوین ” انجام می گیرد که توسط موث ، آ لنسو ، میلز ، و در بین سایرین پایه گذا ری و توسعه یافته است . کاربرد
1) MUTH 2 ) ALONSO 3 ) MILLS
ا ین تئوری می تواند عوامل موثردر انتخاب مکان توسط خانوا ر را شناسائی و اندا زه گیری کند . این ا مر در برخی ا ز کشورها مانند آمریکا انجام شده ولی در مورد جمهوری اسلامی ا یران هیچگونه سابقه ای مشاهده نشده است . در سایر کشورها عواملی نظیر سطح درآمد ، نوع درآمد و اندا زه خانوا ردر ا نتخاب مکان مسکونی را موثر شناخته اند مثلاً مطالعات انجام شده در بعضی ا ز شهرهای امریکا نشان می دهد که خانوارها ی اجرت بگیر دا را ی درآمد بالا و پائین که تعداد ا فرا د تحت تکفل آنها محدود است ( مانند ا فرا د مجرد و زوجهایی که تعداد فرزندان آنها قلیل است معمولاً نزدیک مرکز شهر سکونت می گزینند . خانوا رهای دا رای درآمد متوسط و رفت و آمد محدود بیشتر به طرف حومه شهر سکونت می گزینند . در فاصله دورتر ا ز مرکز شهر نسبت به خانوا رها ی مذکور ، خانوا رهای دا رای دا رائی بیشتر و تعداد فرزندان زیاد زندگی می کنند .
5) هدف تحقیق :
هدف کلی تحقیق عبارت است ا ز شناسایی و اندا زه گیری عوامل موثر بر انتخاب مکان مسکونی ، ا ز آنجا که اتخاذ سیاستهای مناسب شهرسازی در هر منطقه مستلزم اندا زه گیری تاثیر عوامل موثر بر توسعه شهری است این تحقیق بلحاظ علمی و کاربردی می تواند را هگشا باشد . با مسائل و مشکلاتی که شهرنشینی در چند دهه اخیر در جمهوری اسلامی ا یران ببار آورده ، تلاش برای توضیح پدیدههای شهری ا ز جمله ا لگوی استفاده از زمین در ا لویت خاص قرا ر دا رد .
6 ) فرضیه های تحقیق
1 – سطح درآمد ، تعداد افراد تحت تکفل خانوار و شرایط محیطی (مانند ویژگیهای طبیعی خاص کیفیت آموزش ، امنیت و… ) از عوامل تعیین کننده در انتخاب مکان مسکونی توسط خانوا راست ؛
2 – دسترسی به مرکز شهر ، قدمت ساختمانها و در آمد از عوامل تعیین کننده تراکم جمعیت میباشند؛
3 – میزان دا را یی و تعداد رفت و آمد های هفتگی و نوع شغل ا ز عوامل تعیین کننده ا نتخاب مکان سکونتی توسط خانوا ر می باشند ؛
4 – تراکم ساختمان با فاصله ا ز مرکز شهر نسبت معکوس ندا رد
تحقیق حاضر برای موسسات پژوهشی و آموزش مرتبط با اقتصاد شهری ، وزا رت مسکن و شهر سا زی ، شهردا ریها و سازمان برنامه و بودجه می تواند مفید باشد .
7 ) روش تحقیق :
برای بررسی عوامل موثر بر انتخاب مکان مسکونی توسط خانوار شهرستان میانه ابتدا ا قدام به تهیه پرسشنامه ای گردید ، پرسشنامه مزبوردربرگیرنده زمینه های مختلف همچون فاصله خانوا ر ا ز مرکز شهر ، خصوصیات اجتماعی ا عضای خانوا ر، وضع فعالیت ، هزینه های پرداختنی خانوا ردر یکماه ، وسایل و لوا زم رفاهی خانوا ر ، مشخصات عمومی محل سکونت خانوا رو فاصله دسترسی خانوار به تسهیلات آموزشی ، رفاهی ، امنیتی و خدماتی بوده است که عین پرسشنامه در پایان ضمیمه شده است . تحقیق نیز به صورت روش توصیفی انجام خواهد شد تا شناسایی جامعتری ا ز محل مورد تحقیق بدست دهد . روش گرد آوری اطلاعات میدانی و به صورت پرسشنامه است .
8 ) جامعه آماری و روش نمونه گیری :
1
جامعه آماری عبارتست ا ز خانوا رهای ساکن در شهرستان میانه که حدود 7 هزا ر خانوا ر می باشد . روش نمونه گیری به صورت تصادفی سیستماتیک است ، ابتدا کل شهر را به چهار منطقه شمال ، جنوب ، مشرق و مغرب تقسیم کرده و شماره گذا ری نمودیم ، سپس تعداد نمونه ها را با توجه به تعداد خانوارموجود در هر منطقه انتخاب نمودیم .