(بررسی حجاری ها و طرح های موجود بر سنگ قبرها ، از دیدگاه دسته آثار تمدنی بجای مانده از تاریخ )
یکی از دسته آثاری به جای مانده از دوران گذشته که میتواند ما را به فرهنگ و میراث گذشته آشنا کند سنگ قبرهایی است که در گورستانها به جای مانده ولی متاسفانه ما از آنها به طور سطحی عبور میکنیم . در این تحقیق به یکی از گورستانهای حومه شهر جوشقان در چهارمحال بختیاری نگاهی گذرا داریم .
البته سعی شده که به نشانه های موجود در سنگ قبرها پرداخته شود و بعضی از نظرات نقل شده مستند و بعضی دیگر نظر اینجانب با مطالعه طرح ها و مطالعه فرهنگ آن منطقه می باشد .
در این قبرستان قدیمی که قدمت بعضی از سنگ قبرها به حدود 400 سال پیش میرسد میتوان سنگ قبرها را به چند دسته طبقه بندی کرد .
دسته اول سنگ قبرهایی که نشانه ها و موتیف هایی خاص بر روی آن حک شده است . ( عکسهای شماره 1000775)
بر روی یکی از سنگ قبرها که از روی نوشته آن به نظر میرسد که دختر یکی از خانهای آن منطقه باشد . ( عکس شماره 1000783 )نقشهای مجاور آن به نظر طرح و نقش های گوشواره می آید و از روبه روی آن که می نگریم نقشی شبیه به یک تاج را می بینیم . البته نقشهای دیگری نیز وجود دارد که به آنها نیز می پردازیم.
دسته دوم نقشهای دیگری که میتوان آنها را در یک دسته جای داد مربوط به نقشهای جانوری و گیاهی (1000792 الی به بعد ) و همچنین نقوش اسلحه و سلاح های آن دوره می باشد .
به نظر میرسد که اسب و سلاح هایی چون تبر و شمشیر و تفنگ جزء وسایل مهم یک مرد جنگی به حساب می آمده و کسانی که این نقوش بر روی آن حک شده نشان از جنگاوری آن مردمان دارد .
در بیشتر سنگ قبرهای دو دسته بالا به موتیف هایی مانند یک مربع و یک شانه دوطرفه باهم و روی قبرهای دیگر یک شانه یک طرفه و یک دایره می بینیم .
با احتساب جامعه آماری قبرها که بیشتر از 200 سنگ قبر را شامل میشود بنظر میرسد هر جا متوفی زن بوده از نشان یک مربع و یک شانه دوطرفه استفاده می شده و هر جا متوفی مرد بوده از یک دایره و شانه یک طرفه استفاده شده است . البته در این زمینه نظر قطعی نمیتوان داد .
روی دسته دیگری از سنگ قبرها به موتیف هایی مثل سرو می رسیم که نماد همان درخت زندگی می باشد که منظور از ترسیم آن حفظ متوفی و به سلامت به مقصد رسیدن و رشد و کمال می باشد . در ضمن نیم دایره های توخالی نیز می بینیم که برای جمع شدن آب باران بر روی سنگ قبرها کنده شده است . (1000822 ) .
دسته دیگری از سنگ قبرها نوعی می باشد که سنگ عمودی آنرا بشکل شاخ قوچ یا بز تراش داده اند . (عکس 1000834) منظور از شاخ قوچ نماد قدرت و حفظ از شر می باشد .
در یک سنگ قبر دیگر به یک گور دسته جمعی خانوادگی میرسیم که عکس حیوانات اهلی بر روی آن ترسیم شده است . ( 1000836 ) . در جایی دیگر به سنگ قبری میرسیم که لوازماتی مانند دفتین و قیچی روی آن حک شده و حکایت از آن دارد که صاحب قبر به احتمال بسیار زیاد بافنده فرش بوده است (1000848 ) .
در دسته آخر به سنگ قبرهایی می رسیم که شبیه به پیکره شیر می باشد و از این سنگ قبرها برای آن دسته از مردمی استفاده می شده که نماد جوانمردی و منش پهلوانی داشته اند و در بین مردم شهر بوده اند . بر روی پیکره شیرها هم نمادهایی چون شمشیر و سپر و دیگر ابزار جنگی حک شده است . ( 1000855)
در کل میتوان به سنگ قبرها همچون دیگر آثار تمدنی به جای مانده نگریست و جایی برای آنها در موزه ها باز کرد .