دانلود مقاله درگز در خراسان

مقدمه: شهرستان درگز درشمال استان خراسان واقع شده که ازشمال به کشور ترکمنستان ،ازجنوب به شهرهای چناران ومشهد ،ازشرق به شهرستان کلات وازغرب به شهرستان قوچان وجمهوری ترکمنستان محدود بوده ومساحت آن حدود 3845 کیلومترمربع می باشد .قسمت اعظم محدوده درگز را کوههای شمالی خراسان دربرگرفته وآن را به صورت دره ای خوش آب وهوا وحاصلخیز برای تولیدات کشاورزی ورونق دامداری درآورده است این شهرستان درطول جغرافیایی 7/59 شرقی وعرض جغرافیایی 28/37 شمالی ازنصف النهار گرینویچ واقع شده وحدود 26/1 درصد از مساحت استان رادربرمی گیرد وازنظر وسعت بیست ویکمین شهرستان استان می باشد .

این شهرستان دارای 4بخش (چاپشلو ،نوخندان ،لطف آباد ،مرکزی )و4نقطه شهری با7دهستان و172 آبادی می باشد .

جمعیت شهرستان : 82771نفر می باشد که 5/52% شهرنشین و5/47% روستانشین می باشد.طبق مقایسه با آمارسالهای قبل پیش بینی می گردد که به تدریج سکونت درنقاط شهری افزایش ودرنقاط روستایی کاهش می یابد واین مسئله باعث ایجاد مشکلاتی مانند افزایش بیکاری درشهرها وایجاد شغلهای کاذب وکاهش نیروی کار دربخش کشاورزی و...می باشد .می توان ازطریق رونق بخشیدن به اقتصاد وتوسعه روستاها وتأمین سلامت وامنیت غذایی مردم ،اجرای بستر مناسب جهت اجرای طرحهای اشتغالزایی ،توسعه صادرات محصولات کشاورزی وافزایش ارزش محصولات باگسترش کمی وکیفی صنایع تبدیلی وغذا که مانع مهاجرت روستائیان به شهرها شود که این خود ازاهداف وزارت جهادکشاورزی می باشد .

طرح افزایش راندمان آبیاری وضعیت منابع آبی : بارش سالانه شهرستان درگز 300-180 میلیمتر می باشد .

این شهرستان جز مناطق نیمه خشک محسوب می شود .منابع آب مورد استفاده کشاورزی شهرستان ازطریق منابع آبی سطحی و آب زیرزمینی تأمین می گردد .

منابع آب سطحی : شامل رودخانه های درونگر ،زنگلانلو می باشد که قسمت قابل توجهی از اراضی زراعی رامشروب می نماید .

الف – رودخانه درونگر : این رودخانه ازارتفاعات باجگیران سرچشمه گرفته ودرامتداد مرز ایران وترکمنستان جریان دارد که درانتها وارد خاک جمهوری ترکمنستان می گردد .

وعمده ترین رودخانه منطقه بود ودبی پایه این رودخانه 6/1-5/1 مترمکعب در ثانیه می باشد .

ب- رودخانه زنگلانلو : این رودخانه ازبهم پیوستن رودخانه های گرنی ،سنگرسو وتیرگان به وجود می آید وازارتفاعات الله اکبر ،هزارمسجد ،کوه کماس وریشخوار سرچشمه می گیرد وپس از عبور ازتنگه دوآبی به سمت شمال تغییرمسیر می دهد.ودرشمال روستای حاتم قلعه از مرز ایران خارج می شود .

وبه دشت قره قوم کشور ترکمنستان می ریزد .

دبی پایه این رودخانه درحدود 8/1-7/1 مترمکعب درثانیه می باشد .

میزان کل آبهای سطحی (سالیانه ) دراین شهرستان 73,000,000 مترمکعب است .

منابع آب زیرزمینی : درسطح شهرستان 86 حلقه چاه کشاورزی که تخلیه سالیانه آنها 825/47 میلیون مترمکعب گزارش شد .

وهمچنین تعداد 94 رشته قنات و35 دهانه چشمه به ترتیب باتخلیه سالیانه 62/23 و708/43 میلیون مترمکعب نیز تأمین کننده آب مورد نیاز کشاورزی وشرب دردشت این شهرستان می باشد .

پتانسیل آبهای زیرزمینی این شهرستان 64,300,000 مترمکعب می باشد وسالیانه میزان 115,332,000 مترمکعب دربخش کشاورزی مصرف می شود که بیش از 84% منابع آبی شهرستان دربخش کشاورزی استفاده می شود .

میانگین بارش سالانه تعداد رودخانه ها میزان آبهای سطحی سالانه (مترمکعب ) پتانسیل آبهای زیرزمینی (مترمکعب ) میزان آب مصرفی بخش کشاورزی (مترمکعب ) 300- 180 2 73,000,000 64,300,000 115,333,000 ریال وضعیت منابع طبیعی : وسعت عرصه منابع طبیعی این شهرستان جمعاً 378415 هکتار می باشد .

که 46/83%ازکل مساحت شهرستان و 12/1% ازکل منابع طبیعی استان رادر برمی گیرد .

عرصه منابع طبیعی شهرستان به تفکیک مراتع ،جنگلها وبیابانها به شرح ذیل می باشد .

الف- مراتع : مجموع وسعت مراتع شهرستان 379651 هکتار بوده که ازنظر وضعیت مرتع 2/27% آن را مراتع خوب (درجه 1 ) و1/64% آن رامرتع متوسط (درجه 2) و7/8% آن رامراتع فقیر (درجه 3 ) تشکیل می دهند .

ب- جنگلها : وسعت جنگلهای این شهرستان 41764 هکتار می باشد که شامل جنگل ارس وجنگل پسته و همچنین این شهرستان یکی ازذخیره گاههای مناسب درخت ارغوان می باشد .

که سالیانه مقدار قابل توجهی بذر این درخت جنگلی به دیگر نقاط استان فرستاده می شود .

ازنظر وضعیت 3/91% آن را جنگلهای حفاظتی و 2/1% آن را جنگلهای مخروبه و 5% آن دردست کاشت می باشد .

ج- بیابانها وشنزارها : سطح بیابانهای شهرستان 7000 هکتار بود که معادل 5/0 استان می باشد .

پارک ملی تندوره : تنها پارک ملی استان است که 37000 هکتار از وسعت شهرستان رادربرمی گیرد و دارای متنوعترین گونه های جانوری و گیاهی است .

سطح کل اراضی (هکتار ) : مساحت اراضی قابل کشت 36،323 هکتار می باشد .

که 7/9% ازمساحت شهرستان رادربرمی گیرد .

تعداد بهره بردار دراین بخش 11,430 نفر می باشد .

مساحت اراضی قابل کشت وتعداد بهره بردار دراین بخش نشان می دهد که کشاورزی دراین شهرستان ازنوع خرده مالکی بوده وسهم هر بهره بردار ازاراضی قابل کشت به طور متوسط 35/3 هکتار می باشد .

که این مشکلاتی ازجمله پائین بودن سطح مکانیزاسیون شهرستان و افزایش هزینه ها درمراحل مختلف کاشت ، داشت وبرداشت محصول وکاهش درآمد کشاورزان رابه دنبال دارد.

وضعیت سطح زیر کشت ومیزان تولید محصولات زراعی : سطح زیر کشت محصولات زراعی شهرستان 37110 هکتار می باشد که 59/56% آن به کشت گندم و82/14% آن به کشت جو و83/10% به کشت کنجد (دیم ) و 12/5% به کشت پنبه ومابقی به کشت سایر محصولات زراعی اختصاص دارد .

مستعدترین دهستانها درخصوص محصولات زراعی دهستان تکاب وشهرستانه ودرونگر بود .

سطح زیر کشت محصولات زراعی شهرستان 37110 هکتار می باشد که 59/56% آن به کشت گندم و82/14% آن به کشت جو و83/10% به کشت کنجد (دیم ) و 12/5% به کشت پنبه ومابقی به کشت سایر محصولات زراعی اختصاص دارد .

ودامنه ارتفاعات کوههای هزارمسجد به عنوان مناطق مستعد دیم دارای پتانسیل بالای تولید محصولات زراعی وباغی می باشد .

قسمت عمده ای از کشت وکار دیمکاری می باشد که نقش مهمی دراقتصاد این شهرستان دارد وسالیانه حدود 50% ازدیمزارهابه کشت غلات و20% به آیش و30%درتناوب به کشت محصولاتی چون کنجد ، حبوبات ،آفتابگردان ،زیره ،جالیز و...

اختصاص دارد .

ازعمده زراعتهای شهرستان می توان به گندم ،جو وپنبه اشاره نمود که درطی چند سال گذشته سطح زیر کشت اکثر محصولات ازجمله گندم ،جو،برنج و...

افزایش چشمگیری داشته است .

ولی درمورد برخی از محصولات ازقبیل پنبه ،گوجه فرنگی ،سیب زمینی سطح زیر کشت کاهش یافته است معمولاً به علت جایگزین کشت محصولی بامحصول دیگر کاهش سطح زیرکشت یک محصول (پنبه ) باافزایش سطح زیرکشت محصول دیگر (چغندر) همراه می باشد .

میزان تولید محصولات زراعی شهرستان 1/128206 تن می باشد که بیشترین میزان تولید به محصول گندم اختصاص دارد.

گرچه عملکرد درهکتار وهمچنین میزان تولید محصولات زراعی به تدریج وبه طورکلی افزایش یافته ولی درمقایسه باکشورهای صنعتی وکشتزارهای نمونه محصولات زراعی ایران ، عملکرد درهکتار بسیاری ازمحصولات درسطح پائین قراردارد که بیانگر سطح پائین فنون به کارگرفته شده در تولید وشیوه های تولید ، استفاده ناکافی ازبذرهای اصلاح شده ومقاومت دربرابرکم آبی ،خشکی ،شوری آب وخاک و....

وهمچنین استفاده ناکافی ونامناسب ازکودهای شیمیایی وماشین آلات ، ناسازگاربودن نوع محصول باوضع آب وهوا وخاک چگونگی مالکیت برزمین ،اندازه قطعات زمینهای زراعی تحت مالکیت هر کشاورز وشیوه های آبیاری ازشاخص ترین عوامل پائین بودن بازدهی محصولات کشاورزی درکشور می باشد .

واحد زراعت این شهرستان نیز همگام باسایر نقاط کشور بااهداف وبرنامه های (بخصوص درمورد محصول گندم ) ازجمله استفاده ازتعویض بذر وبه کاربردن رقم های پرمحصول ومقاوم به جای رقم های محلی ، بررسی سازگاری ارقام درشهرستان ، رعایت تاریخ کاشت درمناطق مختلف شهرستان رعایت نمودن بهزراعی ،مبارزه به موقع باعلفهای هرزوآفات وبیماریهاوتبدیل کشت سنتی ومکانیزه به کاملاً مکانیزه درصدد افزایش عملکرد درهکتار می باشد .

وضعیت سطــح زیر کشت ومیزان تولید محصـــــــــولات باغی : سطح زیر کشت محصولات باغی شهرستان 2305 هکتار ومیزان تولید این محصولات 37/11457 تن می باشد که ازکل محصولات باغات شهرستان 74/47% به باغات انگور و56/15% به توتستان برای نوغان و 72/9% به باغات سیب و78/7% به باغات گردو و2/19% به سایر محصولات اختصاص دارد دراین شهرستان ، انگور آبی بیشترین سطح زیرکشت وبیشترین میزان تولید رادارد.

1- وضعیت موجود بخش کشاورزی شهرستان الف ) وضعیت اقلیمی وهواشناسی ب) وضعیت اراضی واحد هکتار ج) وضعیت منابع خاک واحد هکتار د) وضعیت منابع آب کشاورزی هـ ) وضعیت زراعت وباغبانی (سال 84-83 ) هکتار-تن و)وضعیت دامپروری ز) تولیدات دامی واحد :تن ج) محصولات اصلی ومهم شهرستان سال زراعی 83-84 ط) وضعیت مکانیزاسیون ی) وضعیت صنایع تبدیلی وتکمیلی ک ) وضعیت تعاونیها وتشکلهای تولیدی وخدماتی 2- امکانات وقابلیتهای شهرستان : شهرستان درگز، دارای دورودخانه دائمی است که مجموعاً حدود 3000 لیتر درثانیه آبدهی داشته و94 رشته قنات و85 حلقه چاه عمیق ونیمه عمیق وحدود 35 دهنه چشمه می باشد.

دارای اراضی مستعد برای تولید واستعداد جذب اعتبارات جهت افزایش راندمان آبیاری و افزایش عملکرد درواحد سطح وبهبود وضعیت کشت وامکان بهره گیری از سیستمهای تحت فشار و احداث کانالهای آبیاری ولوله گذاری ودیگر فن آوری های نوین می باشد .

دارای استعدادهای بالقوه جهت پرورش ماهیان گرمابی وقزل آلا در حوزه های مناسب آبخیز درمناطق مختلف می باشد.

400 دستگاه تراکتور و20 دستگاه کمباین و50 دستگاه دروگر وده دستگاه بذرکار ازنوع خطی کار آبی جمعاً با 28860 اسب بخار درحال فعالیت می باشند.

همچنین تلاش درجهت تنظیم بازار کشاورزی اجرای بهینه طرح محوری گندم واجرای زیر پروژه های آن درزمان مناسب وکیفیت مطلوب جهت حصول عملکرد بالا وافزایش سطح تولید.

3- محدودیت ها وتنگناهای اصلی بخش : مشخص نمودن وضعیت مالکیت اراضی کشاورزی .

خرده مالکی وکوچک بودن وپراکندگی اراضی کشاورزی .

موقعیت جغرافیایی خاص منطقه وصعب العبور بودن راههای مواصلاتی کشاورزی.

عدم وجود تعاونیهای کارآمد وهماهنگ.

ناچیز بودن سهم اعتبارات تخصیصی شهرستان.

عدم وجود امنیت وثبات بازار محصولات باغی ،کشاورزی ،دامی وآبزی.

عدم خرید تضمینی بعضی از محصولات تولیدی کشاورزی ودامی.

کمبود شدید ماشین آلات ودستگاههای سنگین عمرانی درصنف فنی واجرایی.

پیمانکاران موجود درجهت اجرای طرحهای زیربنایی وعمرانی.

عدم تعویض اختیار به موقع اعتبارات دولتی .

4- اهداف کیفی بلند مدت (اهداف آرمانی ): ارائه طرحهای عمرانی به ویژه تسطیح ویکپارچه سازی اراضی .

ایجاد سدهای خاکی وسدهای ذخیره آب.

توسعه ماشین آلات وادوات مکانیزه وبالابردن سطح مکانیزاسیون شهرستان.

تلاش دررفع محدودیتهای اجرای طرح محوری گندم.

طرح تولید پایدار محصولات.

بهبود افزایش کمی وکیفی محصولات کشاورزی .

افزایش عملکرد وبهبود وضعیت کشت درواحد سطح وتقویت مدیریت تولید درشرایط خاص خشکسالی .

5- اهداف کمی برنامه چهارم توسعه (به شرح جداول پیوست ) افزایش تولید زراعی وباغی .

افزایش تولید محصولات دام وطیوروآبزیان.

نوسازی ،اصلاح وتوسعه باغات وگلخانه ها تجهیز ونوسازی اراضی سنتی ومدرن.

احداث کانالهای انتقال آب کشاورزی وتوسعه سیستم های آبیاری تحت فشار.

اجرای عملیات آبخیزداری توسعه فعالیتهای ترویجی ومهارتی وتوسعه مکانیزاسیون .

تهیه کننده :طرح وبرنامه تأئیدکننده :مدیریت جهادکشاورزی درگز پــــــــروژه شاخـــــــص الف) عنــــوان پروژه : سدخاکی توزانـــــــلو ب) اهــــــداف اجراء پروژه : هدف از احداث سد توزانلو ،مهار سیلابهای فصل وذخیره آن به منظورتأمین نیاز آبی بیش از400 هکتار اراضی کشاورزی می باشد .

ج) مشخصـــــــات پروژه : د) نیــــــــــــازهای پروژه : اعتبار دولتــــی مورد نیاز.

هـ) توجیــــــه اقتصـــــادی ،فنی واجتماعی پروژه: 1- افزایش سطح زیر کشت .

2- افزایش بهبود وضعیت کشت درواحد سطح.

3- جلوگیری از مهاجرت کشاورزان .

و) نتایج حاصــــــــل از اجراء پروژه: بااجرای این پروژه بیش از 400 هکتار از اراضـــــی منطقه تحت کشت آبی درمی آیند.

میانگین بارش سالانهتعداد رودخانه هامیزان آبهای سطحی سالانه (مترمکعب )پتانسیل آبهای زیرزمینی (مترمکعب )میزان آب مصرفی بخش کشاورزی (مترمکعب )300- 180273,000,00064,300,000115,333,000 ریال سطح جنگلها ( هکتار)وضعیتوضعیتوضعیتسطح مراتع (هکتار)وضعیتوضعیتوضعیتسطح جنگلها ( هکتار)حفاظتیمخروبهدردست کاشتسطح مراتع (هکتار)درجه 1درجه 2درجه 341,76441,056507200279,65176,158179,15124,342 متوسط بارندگی (mm)متوسط درجه حرارتCحداقل درجه حرارتCحداکثر درجه حرارتCرطوبت نسبی %وضعیت بادطبقه بندی اقلیمی300-1806/1121-4/41+58کم * متوسط زیادنیمه خشک مساحت شهرستانجنگلمرتعاراضی کشاورزیسایرجمعKm2)) 3845417642796514705716000384472 عنوانکلاس1کلاس2کلاس3کلاس4کلاس5سایرجمعسطح منابع آبیچاه عمیق (حلقه)چاه نیمه عمیق (حلقه)چاه نیمه عمیق (حلقه)قنات دایر (رشته )چشمه دایر (دهنه )چشمه دایر (دهنه )رودخانه دائمیجمعتعداد5729299435352217میزان استحصال آب (m3) درسال40248576139968001399680025505280235710002357100090201600193023256تعدادچاههای برقی: 60تعدادچاههای برقی: 60تعدادچاههای برقی: 60تعداد چاههای دیزلی: 26تعداد چاههای دیزلی: 26تعداد چاههای دیزلی: 26تعداد چاههای غیرمجاز:-تعداد چاههای غیرمجاز:-تعداد چاههای غیرمجاز:- نوع محصولاتسطح زیرکشت آبیمیزان تولیدسطح زیر کشت دیممیزان تولیدجمع سطح زیر کشت آبی ودیممیزان تولید آبی ودیمسطح اراضی آیشسطح اراضی آیشنوع محصولاتسطح زیرکشت آبیمیزان تولیدسطح زیر کشت دیممیزان تولیدجمع سطح زیر کشت آبی ودیممیزان تولید آبی ودیمآبیدیمزراعی148906902223362198203825288842باغی231797/11398494/58236637/11457-ـــــــــــــــــــــــ تعداد دام (رأس )تعداد دام (رأس )تعداد دام (رأس )جمع واحد دامی شهرستانواحد دام صنعتیتعداد کندوی زنبور عسلتعداد واحدهای پرورش ماهیتعداد شتر (نفر)تعداد واحد پرورش کرم ابریشمسایرسبکسنگینطیورجمع واحد دامی شهرستانواحد دام صنعتیتعداد کندوی زنبور عسلتعداد واحدهای پرورش ماهیتعداد شتر (نفر)تعداد واحد پرورش کرم ابریشمسایر301256121371920903919758320325924500 جعبه- گوشت قرمزگوشت مرغتخم مرغشیرعسلتولید آبزیانجمع تولیداتمیزان تولید پیله ابریشم5/213475816715332/2735/18467120 ردیفنوع محصولسطح زیرکشت (هکتار)میزان تولید (تن)عملکرد درواحد سطح (کیلوگرم)رتبه استانی1گندم دیم آبی16300 7550950 3300404002جو4100250081573پنبه2020800/256564انگور10107737925 نوع تراکتور ومدلتعداد تراکتورقدرت اسمیتعداد کمبایننوع کمباین و مدلنوع کمباین و مدلتعداد دروگرنوع دروگر ومدلتعداد بذرکار ونوع آنتعداد سمپاش ونوع آنفرگوسن 2853858017جاندیر 955جاندیر 95550BCSعمیق کار دیم 615 طوس فدکفرگوسن 399151003کلاسکلاسخطی کار آبی 4جاندیر 30418100رومانی 650465جمع اسب بخار موجود درشهرستان: 28860جمع اسب بخار موجود درشهرستان: 28860جمع اسب بخار موجود درشهرستان: 28860جمع اسب بخار موجود درشهرستان: 28860جمع اسب بخار موجود درشهرستان: 28860ضریب مکانیزاسیون شهرستان : 78%ضریب مکانیزاسیون شهرستان : 78%ضریب مکانیزاسیون شهرستان : 78%ضریب مکانیزاسیون شهرستان : 78%ضریب مکانیزاسیون شهرستان : 78% نوعتعدادظرفیتمحصولات تولیدیمیزان محصولات تولیدیملاحظاتفرآورده های لبنی13800 تندوغ،ماست،شیرکره،کشک مایع3802 تن درسالفعلاً تعطیل می باشد .کارخانه خوراک دام16000 تنکنسانتره دام وطیور6000 تن درسالصنایع بسته بندی1500 تنحبوبات،خشکبار500 تن درسالفعلاً تعطیل می باشد.شالیکوبی34850 تنبرنج سفید3000 تنرب گوجه فرنگی11600 تنرب،مربا،کمپوت500 تن درسالپنبه پاک کنی37800 تنپنبه7000 تنروغن نباتی اتک13000 تنروغن،کنجاله،لنتر3000 تنفعلاً تعطیل می باشد.ماکارونی11500 تنماکارونی1500 تنفعلاًً تعطیل می باشد.

نوع تشکلتعدادتعداد اعضاءحوزه فعالیتسطح تحت پوششسایرتعاونی تولید صادق1157تولیدی خدماتی5800-تعاونی تولید چهل میر1160تولیدی خدماتی5000-تعاونی تولید انوری182تولیدی خدماتی1270- حجــــم عملیاتمحـــل اجراءمـــدت اجراءروش اجراءهزینه اجراءاعتبــار دولتــی مـــورد نیـــــازاعتبـــــار تسهیلاتی موردنیازمجــری پــروژه116450توزانــــلودوسالپیمانـــی30170 میلیون ریـــال30170____سازمان جــــهاد کشاورزی خراســـان رضـــوی