دانلود مقاله تخت جمشید

- فصل اول

هخامنشیان

سرزمین ما کشوری است بسیار بزرگ، این سرزمین که اسمش از قوم آریایی آمده «ائران اخشر» که ایرانشهر و بعد ایران شد. در سرزمین پهناور اقوام بزرگی از آریائیان مثل مادها، پارسها، خوارزمیان، بلخیان، کراتیان همه آمدند و جمع شدند و یک دولت بزرگ را تشکیل دادند زیر سلطه مادها و هخامنشیان، این اقوام یک نوع توحید داشتند که زرتشت آن را بهتر کرده بود. نیروهای طبیعت رو مثل آب و باد و آتش و خاک رو به عنوان نیروهای ایزدی می دانستند، البته نباید فکر کرد که به پرستش آنها اقدام می کردند کما اینکه در شاهنامه این مسئله بسیار واضح آمده که:

نیا را همی بود آئین و کیش                        پرستیدن ایزدی بود پیش

نگویی که آتش پرستان بدند                     پرستنده پاک یزدان بدند

در آن گه بدی آتش خوب رنگ         چو مر تازیان راست محراب سنگ

قلمرو دولت هخامنشیان پهناور بود. از آسیای میانه و رود سند در هندوستان تا رود نیل در مصر ورود دامون در اروپا را در برمی گرفت.

در بیش از 2500 سال پیش بود که حکومتی آزادیخواه توسط کوروش بنیان نهاده شد. وی از بزرگان قبیله پارس و از نوادگان هخامنش، بزرگ خاندان پارسها بودو با یکپارچه کردن و متحد کردن قبایل ماد و پارس، بزرگترین و مقتدرترین حکومت آن دوران را پدید آورد و این امپراتوری تازه تاسیس را به نام جد خود «هخامنش» «هخامنشیان» نامید.

کوروش بیش از 25 سال حکومت کرد و سرانجام در جنگی در سال 530 ق. م زخمی شد و درگذشت. آثاری از کاخها و بناهای دوره حکومت کوروش از جمله مقبره وی در پاسارگاد و یکی از پایتخت های هخامنشیان در 135 کیلومتری شمال شرقی شیراز باقی مانده است. پس از کوروش پسرش کمبوجیه بر تخت نشست که بعد از تصرف مصر در راه بازگشت به دلیل نامشخصی درگذشت و بعد از فوت وی داریوش پس عموی کوروش اوضاع نابسامان کشور را سروسامان بخشید. و در سال 521 ق.م قدرت را به طور کامل در دست گرفت و شوش را به پایتختی برگزید. داریوش در حدود سالهای 518 تا 520 ق.م فرمان ساخت مجموعه ای با شکوه را در دامنه کوه رحمت صادر کرد که امروزه به تخت جمشید معروف است. تخت جمشید در مرودشت در 57 کیلومتری شمال شرقی شیراز واقع شده است. در دوران حکومت داریوش که 36 سال بود. بخشهایی از این مجموعه ساخته شد، پس از وی هر یک از پادشاهان هخامنشی سعی داشتند که بر این مجموعه، کاخی یا ساختمانی اضافه نمانید. دوران ساخت بنای کاخهای تخت جمشید حدود 180 سال طول کشید.

2- فصل دوم

دلایل ساخت پاسارگاد

هخامنشیان سرتاسر سال را در یک جا مقیم نبودند بلکه بنابر اقتضای آب و هوا هر فصلی را در یکی از پایتخت ها، اقامت داشتند. در فصل سرما در بابل و شوش به سر می بردند و در فصل گرما در همدان یا اکباتان در دامنه کوه الوند می رفتند که هوایی لطیف و تازه داشت. این سه شهر پایتخت های اداری، سیاسی و اقتصادی بودند اما دو شهر دیگر هم بود که پایتخت آئینی و شهرهای مقدس هخامنشیان به شمار می آمد. یکی پاسارگاد که جایگاه برگزاری آئین هاو تشریفات تاجگذاری شاهان هخامنشی بود ودیگری تخت جمشید یا پارسه که در آن عید نوروز را که عیدی دینی و ملی بود جشن می گرفتند.

اما در مورد دلیل ساخت تخت جمشید مهندس حبیب الله پو عبدالله هم چنین می گوید: «با اینکه می دانیم تخت جمشید بیش از 200 سال آباد بود، اما پله و مکانهایی که از زیر خاک بیرون آورده شده اند نشان از آن دارد که تخت جمشید محل آمد و شد هر روز نبوده وتنها در مراسمی خاص مانند جشن مهرگان و یا جشن نوروز مورد استفاده قرار می گرفته و زیستن و توقف و محل نظافت در مکانی بیرون از تخت جمشید بوده است.»

پروفسور آرتورپوپ معتقد بود: تخت جمشید بیشتر جنبه آئینی و تشریفاتی داشته است. وی در کتاب «معماری ایران، پیروزی شکل و رنگ» در این باره چنین نوشته است: این نظریه معمول که تخت جمشید در وهله اول مجموعه کاخهای فعالی بوده که در پایتخت یک امپراتوری بزرگ برای ابراز قدرت سیاسی و حس غرورآمیز شاهی بنا گردیده یک اندیشه غربی است که هر چند دقیق و خردمندانه است لیکن از درک مجموعه تصورات و برداشتها و امیدهای متکی بر عواطف و نمادهای بازمانده از شرق باستان ناتوان است.

در واقع این چنین به نظر می رسد که تخت جمشید یک مقرر حکومتی بوده است . یرای رسیدگی به امور جاری مملکتی همچون : امور اقتصادی ، امور اداره کشور شامل وضع و ارجاع قوانین به سایر نقاط تابع ، تنظیم روابط خارجی و سیاسی دیدار و پذیرایی از سفیران سایر ملل و کنترل ایالات و اقوام تابع یعنی دیدار و پذیرش نمایندگان اقوام تابع و سایر امور مربوط به اداره و کنترل یک امپراتوری بزرگ ، و در کنار همه این امور هر سال در نوروز نیز مراسم تشریفاتی آئنی جشن نوروز در آن برگزار می شده است .

3- فصل سوم

جایگاه تخت جمشید (شهر پارسه)

در حدود سال 518 ق.م داریوش بزرگ صخره بزرگی را در حدود شمال غربی کوه مه یا کوه رحمت برگزید تا کوشک شاهانه ای بر روی آن بنا نهد. داریوش و پسرش خشایار شا و پسر زاده اش اردشیر یکم هخامنشی بناهای باشکو تخت جمشید را به ترتیب بر روی آن بنا نهادند.

گوید خشار شا: «آنچه را که پدرم بنا نهاد من نگهداری کردم و کاری دیگر بر آن افزودم آنچه من بنا کردم و آنچه ا که پدرم بنا کرد همه به خواستاهورا مزدا بود.» سالها طول کشید که این تخت عظیم که بیش از 125000 متر مربع وسعت دارد را برای پایه گذاری کوشک شاهی آماده کنند، در همان زمان آبراهه هایی کنند و مظهر این آبراهه ها را در خندقی بزرگ و پهن که در پشت دیوار شرقی تخت حفر شده بود قرار دادند. اما بعدها که این خندق پر شد آب باران کوهستانی قسمت اعظم برج و باروی شرقی را ویران کرد و به درون محوطه کاخها ریخت و بخشی از آن را رد زیر خاکها دفن کرد تا آنکه در اوایل این قرن باستان شناسان خاکها را بیرون ریختند و چهره بناها را دوباره نمایان ساختند.

تخت جمشید بازمانده ارگ شهرپارسه است. پشت دیوار ارگ شهر وسیع پارسه قرار داشته که بر طبق روال سنتی ایران با معماری خشتی ساخته شده بوده در نتیجه بعد از اینکه اسکندر اونجا رو آتش زد و به نابودی کشاند شهر خودش به ویرانی بیشتر رفت و دشتی بیشتر از آن باقی نماند ولی مورخین اسکندر گفتند و دیازود ویسیدی اون رو نهی کرده که این غنی ترین شهر زیر آفتاب بود و امروز فقط از این شهر بسیار بزرگ در این دشت چندتکه سنگی از خانه های اعیانی بیشتر باقی مانده است.

4- فصل چهارم

کاخ های تخت جمشید

مجموعه بناهای باشکوه تخت جمشید بر روی سکویی ساخته شده اند که طبق متن کتاب تاریخ تمدن اثر ویل دورانت این صفه 500 متر طول و سیصد متر عرض دارد و بین 6 تا 15 متر از سطح زمین بلندتر است و کاخهای شاهی را بر روی آن ساخته بودند. بنابراین ورود به مجموعه تخت جمشید با بالارفتن از پلکان ورودی آن امکانپذیر است. در تخت جمشید که ارگ شهر پارسه به شمار می رفته چند بخش مهم وجود داشته است:

1- پلکان و دروازه ورودی                         2- کاخی رسمی و تشریفات آپادانا

3- سراهای نشیمن و کاخ های کوچک اختصاصی    4- خزانه شاهی

5- کاخ صدستون و بالاخره دژ و باروی حفاظتی که در ورای آن شهر پارسه قرار داشته . اما اگر به طور جداگانه کاخ ها و بخش های مختلف این ارگ را نام ببریم به شرح زیر است:

1- پلکان ورودی

2- دروازه ورودی خشایار شاه (دروازه ملل)

3- خیابان سپاه (خیابان رژه)

4- دروازه ناتمام

5- کاخ آپادانا (تالار مرکزی)

6- ایوان و پلکان شرقی کاخ آپادانا

7- ایوان وپلکان شمالی کاخ آپادانا

8- کاخ صد ستون

9- کاخ مرکزی یا تالار شورا

10- تچد، کاخ داریوش

11- هدش، کاخ خشایارشا

12- بخش اندرونی (حرمسرا)

13- کاخ ملکه

14- خزانه

15- سرباز خانه

16- آرامگاه اردشیر دوم