بیان ارزشها و آسیب شناسی انقلاب اسلامی از دیدگاه امام خمینی )ره(
نویسنده بر آنست تا در این مقاله کوتاه و فشرده ضمن معرفی ارزشها از دیدگاه معظم له ،متعاقبا آفاتی که این ارزشهای انقلاب را تهدید می‌کند، فهرست وار مطرح و بار دیگر مردم و مسئولین دلسوز نظام اسلامی را به تعمیق و تامل دعوت نماید.
عظمت شخصیت حضرت امام خمینی )ره( به مثابه کوهی بود بسیار بزرگ که قله رفعیش در ورای ابرها طبیعت سر به آسمان معنویت و عبودیت حق سائیده و با پیوند به سرچشمه لایزال هستی، اعمال وجودش از زلال معرفت سیراب و از گستره پیرامونش، چشمه سارهای حکمت، جاری و تشنه کاملان آب حیات را سرمست شوق وصال نمود.
به تصدیق اندیشمندان و صاحب نظران، نه قله سر به فلک کشیده عرفانش در دسترس و دید محجوب ما بود و نه گام‌هایی لنگ آگاهی ما را توان پیمودن دامنه گسترده و ابعاد کمالاتش، و نه اندیشه قاصر را توان نفوذ در ژرفای وجودش.
عظمت شخصیت امام )ره) و عمق گستردگی آن حتی برای نزدیک‌ترین افراد و برجسته‌ترین شاگردانش ایشان قابل دسترسی و شناخت دقیق نبود و کسی را هم یاری چنین ادعا نیست.
با این همه هرکس متناسب با درک و ظرفیت و استعداد خویش و از زوایه‌ای آن هم در بعد ظاهری و اثباتی قطره‌ای از دریای حکمت و فرزانگی امام (ره) را چشیده است و با جمع آوری این قطره‌ها است که جویبارهایی از آن دریای فضلیت برای تشنه کامان تاریخ و نسل‌های آینده ،جاری می‌شود.
نام خمینی گلهای امید را در دلهای شکوفا می‌کرد و نقاب فریب از چهره سالوس صفتان و ستمگران به دور می‌افکند. او کسی بود که زور گوئیهای طواغیت غرب و شرق در آستان عزیز و منعیش همچون شراره‌‌ای از هیبت عزتش و سو سوزده ،و افسرده و خاموش می‌شدند. او کسی بود که شراب طهور «سلوک اخلاقی و نبرد انقلاب »را یک جا سر کشید و در این مسیر آنچه را که دیگران به چشم سر نمی‌دیدند به چشم دل می‌دید و آنچه را به گوش سر نمی‌شنید به گوش جان می‌شنید. و به روشنی اسلام ناب محمدی (ص) را از سایر جلوه‌ها دروغین آن (مانند اسلام شاهنشاهی، اسلام مقدس نمایان ،اسلام متحجرین، اسلام سرمایه داران بی درد و عافیت طلب) و در یک کلام «اسلام امریکایی» باز می‌شناخت که بر دیگران مشکل و بلکه غیر ممکن بود.
این قلم همچون دیگر صاحب‌نظران اعتقاد دارد ، انقلاب اسلامی ماهیتا یک حرکت ارزشی بود و به همین جهت با بسیاری از محاسبات علمی سازگاری و انطباق نداشت و بطور قطع و یقین بنیانگذار و رهبر فقید انقلاب کبیر اسلامی موفق و پیروزی آن نیز ارزشهای اعتقادی جامعه تحت رهبری خویش را به عنوان دستمایه و سرمایه کار خویش برگزید و با تعریف و یادآوری این ارزشها که به صورت بالقوه در فطرت هایی پاک انسان‌ها موجود بود به بارور ساختن و بهره دهی اعتقادات ارزشی آنان دست یافت. بر احدی پوشیده نیست که ارزشهای یاد شده در تعالیم حضرت امام (ره) مستفاد و مستخرج از متن معارف غنی اسلام و تشیع بود. ضمن آنکه باید اذعان داشت اعجاز کلام و رهبری آن حضرت بدان جهت بود که امام (ره) خود معلم اخلاق و استاد تهذیب و تهذب نفس بود و مشی و مرام حضرتش قبل از بیان و زبان و کلاس درس ممثل و مصداق عینی همان ارزشها بود. ارزش‌هایی چون عبودیت و تعبد، زهد و پارسایی، شجاعت و مجاهدت در راه خدا، ایثار و فداکاری برای ارزشهای اجتماعی و عمومی و هوشمندی و حضور فعال در متن جامعه و تحولات آن در جزء جزء شخصیت حضرت امام (ره) متجلی بود.
و البته به این نکته نیز باید اشاره شود که امام (ره) در زمره عالمان و فقهایی نبود که به بحث و درس و رتق و فتق امور دینی و مذهبی صرف مقلدین قانع باشد و بلکه نگاه تیزبین و هوشمندش همه زوایای جامعه، حکومت، مجلس ،حوزه‌ها، دانشگاه‌ها، جوامع روشنفکری، فرق مذهبی، صنعت، اقتصاد، بازرگانی، ادبیات و در یک کلام همه جا را زیر نظر داشت و مسئولانه و فعالانه عکس العمل نشان می‌داد. امام راحل با عینیت دادن اوصافی در خود و نیل به توفیق بر این باور بود که چنانچه جامعه نیز آن خصلت‌ها را در خویش احیاء کند موفق خواهد شد و با این دیدگاه میتوان نتیجه گیری نمود که نهضت بزرگ امام خمینی (ره) پیش از آنکه یک انقلاب اسلامی و دینی تلقی گردد یک انقلاب ارزشی با رویکرد دینی - مذهبی در نهاد جامعه بود. راقم این سطور با توجه به آغاز هفدهمین سالروز جانسوز بنیانگذار و احیاءگر آئین محمد (ص)_ حضرت امام خمینی (ره)_ بر آنست تا در این مقاله کوتاه و فشرده ضمن معرفی ارزشها از دیدگاه معظم له متعاقبا آفاتی که این ارزشهای انقلاب را تهدید می‌کند، فهرست وار مطرح و بار دیگر مردم و مسئولین دلسوز نظام اسلامی را به تعمیق و تامل دعوت نماید.
● بیان ارزشهای انقلاب اسلامی از منظر امام خمینی (ره):
ارزشها عبارتند از مجموعه‌ای از عناصر اعتقادی و عملی که موجب خواهد شد انگیزه و علت رفتار فرد و جامعه به سمت و سویی خاص واقع شده و در سایه ارج نهادن به آنها و محوریت آنان سعادت و تکامل حاصل گشته، فلاح و رستگاری تضمین می‌گردد. بعضی از صاحب‌نظران ارزش را فراتر از دانش توصیف کرده‌اند و بر این باورند که دانش انسان را لزوما به سوی تکامل حرکت نمی‌دهد بلکه این ارزشها هستند که حرکت آخرین و تعالی‌بخش می‌باشند. بنابراین با کمی دقت میتوان اظهار نمود، مجموعه ارزشها انقلاب اسلامی همان خصوصیاتی هستند که بصورت بالقوه در بستر جامعه حضور و زمینه رشد داشته‌اند و رهبری حکیمانه حکیمی متاله و عالمی ربانی با علم و احاطه به حضور این استعداد‌های بالقوه در فطرت جامعه بر آنان انگشت نهاده و رشد و اعتلا و احیای آنان را سبب گشته است.
تحلیل‌گران بر این عقیده هستند،که ارزشهای انقلاب اسلامی، سرمایه بیرونی وجود ملکوتی رهبر فقید کبیر انقلاب بوده‌اند، زیرا اگر ویژگی‌های شخصی ،شخصیتی و درونی حضرت امام (ره) را بخشی از سرمایه رهبری آن بزرگوار بدانیم بدون شک به سرمایه‌های بیرونی دیگر معتقد خواهیم شد که دستمایه مدیریتی و زعامت آن رهبر فرزانه و مرجع موفق بوده است و این بخش همان ارزشهای انقلاب اسلامی‌اند.
این ارزشها که بیشترین توجهات امام راحل از ۱۵ خرداد ۴۲ تا بهمن ۵۷ و حتی تا پایان عمر شریفش به آنها معطوف گشته و به تکرار در مناسبات‌های گوناگون با امت خویش در عرصه‌های مختلف بیان فرموده‌اند بشرح ذیل می‌باشد که به یادآوری آنها اکتفا می‌شود:
۱- حضور مردم در صحنه: یکی از عوامل ایجاد و ابقای انقلاب اسلامی و پویایی و تبلور و حیات و استمرار آن طی ربع قرن اخیر حضور مسئولانه و متعهدانه مرحوم در صحنه بوده است. (۱)
۲- ایمان: از ارزش‌هایی بنیادین انقلاب اسلامی از دیدگاه حضرت امام (ره) عنصر ایمان بود. با این عنصر پیوند بین امام و امت یک پیوند عاطفی عمیقی بود که هدایت انقلاب از همین طریق امکان پذیر بود.(۲)
۳- ایثار: روحیه ایثارگری و فداکاری از سرمایه‌های انقلاب و از دلایل پیروزی انقلاب به حساب می‌آمد. (۳)
۴- جهاد: تاریخ درخشان اسلام گواه صادقی است که "جهاد" یکی از ارکان استقرار و توسعه مکتب بی‌بدلیل آئین محمدی (ص) در طول زمان و مکان بوده است و انقلاب اسلامی که منادی احیاء دوباره نهضت دینی به منظور حاکمیت ارزشهای الهی بشمار می‌آید در مسیر حرکت خویش از این عنصر سازنده و رهایی بخش بهره‌های فراوانی برده است.
حضرت امام خمینی (ره) خود از مصادیق بارز جهاد فی سبیل الله و مجاهدین در راه خدا بود و با جهاد تبلیغی و عملی خود از سنین نوجوانی در عرصه‌های جهاد اکبر و اصغر علیه ستمگران،و استعمارگران، سر بلند بیرون آمد و خود نیز منادی بزرگ جهاد گردید و این ارزش را به عنوان نقطه عطفی در ارزیابی ارزشهای انقلاب اسلامی مورد عنایت و تاکید قرار می‌داد.(۴)
۵- شهادت: در فرهنگ اسلام واژه‌ای است که قداست خاصی دارد، اگر کسی با مفاهیم اسلامی آشنا باشد و در عرف خاصی اسلامی این کلمه را تلقی کند، احساس می‌کند که هاله‌ای از نور این کلمه را فرا گرفته است و آن کلمه "شهید" است. شهادت سلاحی است که هیچ دشمنی قادر به ارائه و عرضه قوی‌تر از آن نیست و ملتی که با این سلاح به جنگ دشمن می‌روند پیروزی را به معنی اصلی و کامل آن بدست می‌‌آورند. ملت فهیم و شجاع ایران که تمامی سربلندی‌ها و افتخارات خویش را مرهون اسلام و معارف متعالی آن هستند و همواره عزت خود را در مسیر تدین به اسلام و تمسک به پیامبر اکرم (ص) و اهل بیت مطهرش (ع) بدست آورده‌اند، در پویش واقعیت جهاد و چه بسیار این گوهر گرانقدر شهادت را بدست آورده و با همین اسلحه نیرومند دشمنان خویش را از لحاظ مادی و معنوی خسته و ناامید ساخته‌اند به جرات باید گفت رمز پایداری مردم سلحشور و با فرهنگ ایران در طول قرن‌های متمادی در میان دریایی از توطئه و فشارها و ستم‌های درونی و بیرونی، تمسک به جهاد فی سبیل الله و قبول شهادت در راه خدا بوده است و اگر نمی‌بود این رویکرد، نام ایران به تاریخ می‌پیوست و ملت ایران در میان هجوم‌های بزرگی که به او شده است هضم و منهدم می‌شود.(۵)
۶- ساده زیستی: یکی از ارزشهای رفتاری و شخصیتی امام خمینی (ره) همچون ائمه هدی(ع) زهد و پرهیز از دنیا بود که ساده‌زیستن و دوری از تجملات نمود عینی و چهره شاخص این پرهیزگاری می‌باشد. وجود چنین خصوصیتی در امام (ره) سبب شد تا گرایش مردم به سوی ایشان روز به روز افزون گردد و دامنه نفوذ حضرتش در قلوب جامعه گسترش یابد. به این نکته ظریف هم باید توجه داشت که اسلام با رفاهیات سرجنگ و ستیز نداشته و ندارد و حکم به اباحه رفاه مشروع فرموده است و اگر هم در اخلاق اسلامی، نفی تجمل گرایی و دوری از دنیازدگی پررنگ می‌باشد، به عنوان ضرورتی برای تسریع در حرکت تکاملی انسان مطرح گشته است لذا امام (ره) به عنوان معمار و طراح بنای رفیع انقلاب کبیر اسلامی، ساده زیست و پرهیز از تجملات را یکی از ارزشهای انقلاب مطرح و خود بدان پای‌بند بود و در طول حیات مبارکش همگان را بویژه روحانیون و مسئولان عالیرتبه نظام اسلامی را به این ارزش و پاسداری از آن توجه می‌دادند. (۶)