دانلود مقاله بورس تاریخچه بورس در جهان

تاریخچه بورس در جهان : دیوید هیوم که آدام اسمیت او را بزرگترین و ارجمندترین فیلسوف عصر نامیده نخستین بار ضمن اشاره به راسته بورس ، آن را مکانی فراتر از محل صرف قهوه و هدر دادن کاغذ و جوهر و قلم می داند .

او می گوید : اگر اوراق بهادار نباشند که پس اندازها را جذب کنند این وجوه صرف خرید زمین و مستغلات می شوند که در آن صورت فعالیتهای تجاری عام المنفعه لطمه می بینند .

در اواخر قرون وسطی ملاقات بازرگانان به تدریج صورت منظمی به خود می گرفت در قرن پانزدهم و حوالی 1450 میلادی ، بازرگانان بلژیکی در شهر بورژو مرکز فلانو در شمال غربی بلژیک در میدانی به نام تربوئرس در مقابل خانه بزرگزاده ای به نام فن در بوزه جمع می شدند و به داد و ستد و پرداختند .

میادین محل تجمع بازرگانان به بورس مشهور شد.

لزوم تأسیس بورس در شهر آنورس بلژیک در 1460 احساس گردید و آن زمانی بود که شهر بورژو به دلیل پیشروی دریا رو به ویرانی گذاشته بود و عده زیادی از بازرگانان شهر بورژو به بندر آنورس در بلژیک کوچ کرده بودند .

این پیشینه تاریخی بی شباهت به سابقه ایجاد بانک نیست که در آن مورد هم ، افرادی جهت تبادل پول روی نیمکتهای میدانهای قدیمی و سنتی اروپا می نشستند ، که بعدها نام بانک از همان لغت بنک به معنی نیمکت اخذ شد ، ایجاد بانک و بورس هر دو در نتیجه انباشت تجربه و مهارت انسان و نیاز به مکانیسمهای تسهیل کننده بوده است.

رشد بورس و جا افتادن آن در عملیات تجاری و اقتصادی ، با انقلاب صنعتی اروپا و شکوفایی اقتصاد تازه متحول شده آن قاره ،‌ از کشاورزی به صنعتی همراه بوده است و نکته قابل توجه آنکه درست در هنگام جهش معاملات بورس و پا گرفتن آن ،‌دول اروپایی مانند انگلستان ، آلمان و سوئیس قوانین و مقررات ناظر بر فعالیت این نهاد را وضع کردند و قبل از اینکه امنیت سرمایه گذاری به خطر افتد و موجباتی فراهم شود که صاحبان پس اندازهای کوچک ، صنایع نوپای اروپایی را از موهبت مشارکت خود محروم نمایند، ضمانت های اجرایی قانونی وضع شد تا از هر گونه تقلب و تزویر و پایمال شدن حقوق صاحبان سهام جلوگیری گردد.

اولین بورس اوراق بهادار جهان در اوایل قرن هفدهم در شهر آمستردام تشکیل گردید و کمپانی معروف استعماری “ هند شرقی ” سهام خود را در آن بورس عرضه نمود.

بورس آمستردام امروزه نیز یکی از منابع مهم تأمین سرمایه در سطح بین المللی است.

دومین بورس معتبر دنیا ، بورس لندن است که از سال 1801 میلادی با انتشار 4000 سهم 50 پوندی به مبلغ 200000 پوند و با عضویت 500 نفر اقتتاح شده و آغاز به کار نمود .

از ابتدای امر ، در بورس لندن اوراق بهادار خارجی و داخلی مورد داد و ستد قرار می گرفته است .

بورس نیویورک در اواخر قرن هیجدهم تأسیس شده و با وجود رقیب دیگری به نام بورس امریکن ، از نظر حجم معاملات و اهمیت در بازار سرمایه آمریکا ، در مقام اول قرار دارد.

گرچه تا قبل از تأسیس بورس نیویورک نیز ، اوراق قرضه و سهام شرکتها توسط دلالان و بازرگانان حرفه ای مورد داد و ستد قرار می گرفت ، اما در سال 1792 ، بیست و چهار نفر از واسطه های خرید و فروش سهام تصمیم گرفتند با انتخاب محل معیینی در آنجا مستقر شده و موجباتی را فراهم آورند تا متقاضیان خرید سهام شرکتها یا فروشندگان اوراق قرضه به آنجا مراجعه نمایند .

در آمریکا ، اولین محل شناخته شده به عنوان بورس اوراق بهادار در نیویورک در محوطه ای در زیر سایه درخت نارون بزرگی در خیابان “وال استریت ” بود که بعدها به قهوه خانه ای در نزدیکی همان محل انتقال یافت.

بورس وال استریت با جمع آوری مبالغی به نام ورودیه از دلالان ( کارگزاران ) و گسترش عملیات ، تقویت شد و به مجتمع تجاری عظیمی مبدل گردید که بعدها به نام “ بورس سهام نیویورک ”‌ رسماً به ثبت رسید.

در حال حاضر تعداد کارگزاران این بورس به چند هزار شخص حقیقی و حقوقی بالغ می گردد.

سایر بورسهای سهام در آمریکا را می توان در بوستون ، لوس آنجلس ، شیکاگو ، فیلادلفیا ، بالتیمور، سالت لیک سیتی ، دیترویت، پیتسبورگ ، سین سیناتی ،‌ میدوست وچند شهر دیگر نام برد .

بورس توکیو در حال حاضر بزرگترین بازار سرمایه دنیاست .

در ژاپن چندین بورس فعال ومعتبر دیگر نیز وجود دارد.

بورسهاو بانکها در ژاپن ارتباط درونی پویایی دارند .

بی مناسبت نیست اشاره شودکه نه بانک از ده بانک بزرگ دنیا نیز ، به ژاپن تعلق دارد.

بطور کلی بورسها به سه دسته کلی زیر تقسیم می شوند : بورس کالا: کالا عموماً در خود بورس موجود نیست ، بلکه احیاناً نمونه یا مسطوره آن وجود دارد .

کالای مورد معامله در بورس ، کالای طبقه بندی شده ،استاندارد شده و دارای مشخصات کامل است بطوری که خریدار و فروشنده از مشخصات کالای مورد معامله کاملاً مطلعند .

کالای مورد معامله در بورس باید قابلیت تولید مجدد داشته باشد.

به مرکز فروش کالای هنری و یا تمبرهای پستی و نظایر آن بورس کالا اطلاق نمی شود.

بورس اسعار: که در آن خرید و فروش ارز صورت می گیرد .

بورس اوراق بهادار : که در آن : سهام شرکتها و واحدهای تولیدی ، تجاری و خدماتی اوراق قرضه منتشره توسط دولت و موُسسات خصوصی اسناد خزانه مبادله می گردد.

نقش بورس در اقتصاد: 1)‌ تامین منابع مالی مورد نیاز واحدهای تولیدی : میزان وابستگی سرمایه ای بنگاههای بزرگ تولیدی پاره ای از کشورهای صنعتی به انتشار سهام و سایر اوراق بهادار ، برای تأمین مالی در حدود 70 درصد می باشد و تنها 30 درصد منابع مالی مورد نیاز این بنگاهها از طریق سیستم بانکی تأمین می گردد .

در واقع می توان رابطه معنی داری بین حجم تولید ناخالص ملی و یا درآمد سرانه با تفوق بازار سرمایه بر سیستم بانکی مشاهده نمود .

شاید یکی از عمده دلایل ترجیح بازار سرمایه و مکانیسم انتشار اوراق بهادار توسط شرکت بر سیستم بانکی آن باشد که با سهیم شدن سرمایه گذار در سود و زیان شرکت ریسک شرکت از سرمایه گذاری جدید کاهش می یابد.

2) جمع آوری پس اندازهای کوچک و بزرگ و تشکیل سرمایه ملی متعادل :‌ اکثر کشورهایی که موفق شده اند نسبت سرمایه گذاری به تولید ناخالص ملی را افزایش دهند ، بازار بورس اوراق بهادار گسترده ای بوجود آورده اند ، آنچه در کشور ما باید بیشتر مورد توجه قرار گیرد آن است که نظام بانکی بدلیل بورکراسی دولتی عدم رقابت و همچنین موانع شرعی و قانونی بسیار ناکاراست .

همین مسأله باعث افت شدید نسبت تشکیل سرمایه ثابت به تولید ناخالص ملی از حدود 34% به حدود 17% در خلال سالهای 1357 تا 1370 گردیده است.

در مقابل بورس اوراق بهادار از بسیاری از اشکالات شرعی مبراست تا آنجا که بعضی از صاحب نظران اقتصاد اسلامی آن را نوعی اقتصاد بر پایه اوراق بهادار می دانند .

بنابرین لزوم گسترش فعالیتهای بورس اوراق بهادار بیش از پیش احساس می شود.

چرا که بسیاری از اقتصاددانان ، نسبت تشکیل سرمایه بالاتر از 30% را یکی از اصول لازم رشد و توسعه پایدار می دانند.

3)‌ ایجاد انگیزه برای سرمایه گذاریهای صنعتی : بورس اوراق بهادار نه فقط روی تصمیمات خانوار در جهت پس انداز تأثیر مثبت می گذارد ، بلکه باعث افزایش سرمایه گذاری توسط بنگاهها و کارآفرینان می شود .

چرا که سرمایه گذاران می توانند اطمینان بیشتری برای تأمین سرمایه کسب کنند و بدین طریق ریسک کمتری را برای خود مفروض بدانند.

گسترش مالکیت عمومی : بورس اوراق بهادار با توجه به قانونهای محدودکننده مالکیت در آن ، باعث گسترش مالکیت و در نتیجه گسترش مدیریت و تصمیم گیری در جامعه می گردد.

اگر مالکیت واحدهای عرضه کننده کالا و خدمات در کشوری ، گسترش یابد ، مصرف کننده بدلیل آنکه سرمایه خود را در بخش عرضه در گیر می بینند فقط به برآورده شدن تقاضای خود نمی اندیشد بلکه خواهان سودآوری بخش عرضه نیز خواهد شد.

اگر مشاهده می شود تورم تأ ثیر اجتماعی شدیدی در جامعه ایجاد می کند ، بدان دلیل است که اکثریت افراد از بخش عرضه جدا هستند .

چه بنگاه در وضعیت مناسبی قرار داشته باشد و چه ور شکسته باشد ، کارگزاران طبق قانون کار از حقوق و مزایای کافی برخوردارند .

حقوق کارمندان نیز هیچ وابستگی ای به رشد تولید در جامعه ندارد .

در این شرایط وجود یک تورم بالا باعث تقلیل قدرت خرید آنان می گردد.

یکی از راههای حفظ موقعیت کارگزاران و کارمندان دولت ، اجازه به آنها برای سرمایه گذاری در واحدهای تولیدی است.

چرا که این واحدها در کوتاه مدت از تورم منتفع می شوند .

نتیجه آنکه بورس اوراق بهادار بدلیل گسترش مالکیت باعث نزدیک شدن به عدالت اجتماعی می شود.

اصلاح ساختار و حل مسائل مالی بنگاههای تولیدی : از آنجا که بنگاهها باید شرایط پذیرش را قبل از ورود به بورس به اجرا درآورده باشند و یکی از مهمترین شرایط ورود به بورس اصلاح ساختار مالی است ، شرکتها بالاجبار در جهت بهبود سیستم مالی خود حرکت میکنند.

بوجود آمدن رقابت بین واحدها: یکی از مهمترین پیامدهای بورس بالا رفتن رقابت میان واحدهاست.

این بدان دلیل است که کوچکترین اشتباه یک واحد تولیدی می تواند قیمت سهام آنرا به شدت کاهش دهد و در مقابل یک حرکت مناسب‌ (‌مثلاً سرمایه گذاری در زمان مناسب ) باعث افزایش قیمت سهام خواهد شد.

در واقع نه فقط بین واحدهای همسان رقابتی برای افزایش کیفیت و کاهش قیمت محصول و در نتیجه افزایش سهم بازار در جریان است بلکه بین کلیه واحدهای بورس نیز رقابتی برای حفظ قیمت سهام و روند سوددهی شرکت بوجود آمده است .

یکی از نکات حائز اهمیت در این رابطه آن است که از آنجا که اطلاعات شرکتهای پذیرفته شده در بورس بصورت همگانی در می آید ، مدیریت و کارکنان واحدهای پذیرفته شده ، حساسیت بیشتری در مورد نحوه عملکرد واحد خود خواهند داشت.

معیارهای تشخیص میزان و نحوه فعالیت یک بورس : حجم معاملات بورس شامل: 1) میزان آشنایی مردم با بورس اوراق بهادار 2) وجود مؤسسات خدمات امور مالی و مؤسسات مشاوره ای 3) وجود نهادهای مالی و سرمایه گذاری همچون شرکتهای سرمایه گذاری ، صندوقهای بازنشستگی ، شرکتهای بیمه و بانکها 4) وجود مقررات جامع شامل : - قوانین ناظر بر چگونگی انتشار و توزیع عمومی اوراق بهادار - چگونگی انجام معاملات بورس - افشای اطلاعات مربوط به شرکتهایی که اوراق بهادار آنها در بورس معامله می شود - نظارت بر معاملاتی که از سوی اشخاصی که رابطه نزدیکی با شرکت منتشر کننده اوراق بهادار دارند صورت میگیرد .

سرعت انجام و تسویه معاملات عادلانه بودن قیمت اوراق بهادار : هر چه شفافیت اطلاعاتی در بازار بیشتر باشد قیمت بازار یک سهم به ارزش ذاتی آن نزدیکتر خواهد بود.

نبود قدرتهای با نفوذ در بازار اوراق بهادار نبود تقلب ، تبانی و زد و بندهایی که منجر به ضررو زیان عامه مردم و سود سرشار برای گروهی محدود می شود .

تأ‌سیس و شکل گیری بورس تهران: در سال 1315 شمسی برای اولین بار یک بلژیکی بنام ‍‍“وان لوتر فلد” مطالعاتی درباره تأسیس یک بورس اوراق بهادار در تهران به عمل آورد.

این مطالعات سالیان متمادی راکد ماند تا آنکه در اواخر 1341 بنا به دعوت وزارت بازرگانی ایران دو متخصص بلژیکی بنامهای گاستون دوکینگ دبیر کل بورس بروکسل و کاربانتیه رییس اداره روابط عمومی بورس مزبور به منظور همکاری با دولت ایران به تهران آمدند و مدت سه ماه مشغول تهیه طرح تأسیس بورس اوراق بهادار ایران بودند، اما بدلیل تنش های سیاسی آن سالها ، ناکام ماندند .

بالاخره در اردیبهشت 1345 قانون تشکیل بورس اوراق بهادار به تصویب رسید و بوسیله وزارت اقتصاد به بانک مرکزی ابلاغ گردید.

تاریخچه بورس اوراق بهادار: بورس اوراق بهادار تهران در سال 1346 تأسیس گردید .

این سازمان از پانزدهم بهمن ماه آن سال فعالیت خود را با انجام چند معامله بر روی سهام بانک توسعه صنعت و معدن آغاز کرد.

در پی آن سهام شرکت نفت پارس ، اوراق قرضه دولتی ، اسناد خزانه ، اوراق قرضه سازمان گسترش مالکیت صنعتی و اوراق قرضه عباس آباد به بورس تهران راه یافتند .

اعطای معافیت های مالیاتی شرکت ها وموسسه های پذیرفته شده در بورس در ایجاد انگیزه برای عرضه سهام آنها ،‌ نقش مهمی داشته است.

طی 11 سال فعالیت بورس تا پیش از انقلاب اسلامی در ایران تعداد شرکت ها و بانکها و شرکت های بیمه پذیرفته شده از 6 بنگاه اقتصادی با 6/2 میلیارد ریال سرمایه در سال 1346 به 105 بنگاه با بیش از 230 میلیارد ریال در سال 57 افزایش یافت .

همچنین ارزش مبادلات در بورس از 15 میلیون ریال در سال 1346 به بیش از 150 میلیارد ریال سرمایه در سال 1357 افزایش یافت .

در سالهای پس از انقلاب اسلامی و تا پیش از نخستین برنامه پنج ساله توسعه اقتصادی ، دگرگونی های چشمگیری در اقتصاد ملی پدید آمد که بورس اوراق بهادار تهران را نیز در برگرفت .

نخستین رویداد، تصویب لایحه قانون اداره امور بانکها در تاریخ 17 خرداد 1358 توسط شورای انقلاب بود که به موجب آن بانک های تجاری و تخصصی کشور در چهارچوب 9 بانک شامل 6 بانک تجاری و 3 بانک تخصصی ادغام و ملی شدند.

چندی بعد و در پی آن شرکت های بیمه نیز در یکدیگر ادغام گردیدند و به مالکیت دولتی در آمدند و همچنین تصویب قانون حفاظت و توسعه صنایع ایران در تیر 1358 باعث گردید تعداد زیادی از بنگاه های اقتصادی پذیرفته شده در بورس از آن خارج شوند .

به گونه ای که تعداد آنها از 105 شرکت و موسسه اقتصادی در سال 1357 به 56 شرکت در پایان سال 1367 کاهش یافت .

بدین ترتیب در طی این سال ها بورس اوراق بهادار دوران فترت خود را آغاز کرد که تا پایان سال 1367 ادامه یافت .

از سال 1368 ، در چارچوب برنامه پنج ساله اول توسعه اقتصادی ، اجتماعی و فرهنگی تجدید فعالیت بورس اوراق بهادار تهران به عنوان زمینه ای برای اجرای سیاست خصوصی سازی مورد توجه قرار گرفت .

بر این اساس سیاست گذاران اقتصادی در نظر دارند بورس اوراق بهادار با انتقال پاره ای از وظایف تصدیهای دولتی به بخش خصوصی ،جذب نقدینگی و گردآوری منابع پس اندازی پراکنده و هدایت آن به سوی مصارف سرمایه گذاری ، در تجهیز منابع توسعه اقتصادی و انگیزش موثر بخش خصوصی برای مشارکت فعالانه در فعالیت های اقتصادی نقش مهم و اساسی داشته باشد.

در هر حال گرایش سیاست گذاری های کلان اقتصادی به استفاده از ساز و کار بورس ، افزایش چشمگیر شمار شرکت های پذیرفته شده و افزایش حجم فعالیت بورس تهران را در پی داشت که بر این اساس طی سال های 1367 تا نیمه اول سال جاری تعداد بنگاه های اقتصادی پذیرفته در بورس تهران از 56 شرکت به 325 شرکت افزایش یافت .

شرکت های پذیرفته شده و شرکت های فعال در بورس به دو دسته تقسیم می شوند: 1) شرکتهای تولیدی 2)شرکتهای سرمایه گذاری شرکت های تولیدی معمولأ به تولید کالای خاصی مبادرت می ورزند و در گروه صنایع فعال در بورس قرار می گیرند و در سازمان بورس با نام شرکت و کد خاص خود ،‌مشخص می شوند .

اما شرکت های سرمایه گذاری شرکت هایی هستند که به عنوان واسطه های مالی فعالیت می کنند .

که این گونه شرکت ها یا فعالیت تولیدی ندارند و یا فعالیت آنها به گونه ای است که با کمک های مالی از طریق خرید سهام شرکت های تولیدی و صنعتی و یا مجموعه ای از آنها به تولید وسرمایه گذاری این شرکت ها مبادرت می نمایند که بر این اساس در حال حاضر شرکت های سرمایه گذاری فعال در بورس 19 شرکت است و شرکت های تولیدی 298 شرکت می باشند.

همچنین اکنون زمینه های لازم برای حضور شرکت های خدماتی نیز در بورس فراهم شده است.

ساختار سازمانی بورس اوراق بهادار: ارکان بورس عبارتند از: شورای بورس هیأ‌ت پذیرش اوراق بهادار هیأت داوری بورس سازمان کارگزاران بورس 1) شورای بورس: ریاست شورای بورس را رئیس کل بانک مرکزی به عهده دارد و 7 نفر به عنوان عضو در این شورا شرکت می کنند .

وظایف شورای بورس عبارتند از: تصویب آیین نامه های مقررات لازم برای اجرای قانون نظارت در اجرای این قانون وآئین نامه های آن و اعزام نماینده ناظر در هیأت مدیره و هیأت پذیرش تعیین یک نماینده اصلی و یک نماینده علی البدل برای عضویت در هیأت داوری تجدید نظر در مورد تصمیمات هیأت مدیره و همچنین در مورد تصمیم های هیأت پذیرش اوراق بهادار 2)هیأت پذیرش اوراق بهادار: هیأتی است که به منظور اخذ تصمیم در مورد رد یا قبول اوراق بهادار در بورس و یا حذف آنها تشکیل می شود .ریاست این هیأت به عهده قائم مقام بانک مرکزی میباشد و پنج عضو دیگر نیز دارد.

3)هیأت داوری بورس : هیأتی است که به طور دائم تشکیل می شود و به اختلافاتی که در اثر معاملات بورس بین کارگزاران با یکدیگر و بین فروشندگان یا خریداران با کارگزاران ایجاد می شود رسیدگی می کند ، ریاست این هیأت را نماینده وزارت دادگستری به عهده دارد و دو عضو دیگر نیز دارد .

4)سازمان کارگزاران بورس : این سازمان دو رکن اساسی دارد: - هیأت مدیره بورس که وظیفه آنها اداره سازمان می باشد.

- دبیرکل بورس: هیأت مدیره بورس یک نفر خارج از اعضای سازمان بورس را به عنوان دبیر کل سازمان به مدت دو سال انتخاب می نمایند که تصدی امور اجرایی هیأت مدیره را بر عهده دارد.

تجدید انتخاب دبیر کل سازمان بلامانع است.

در صورت تغییر ، دبیر کل قبلی تا انتخاب دبیر کل جدید وظایف او را انجام می دهد .

نحوه فعالیت کارگزاران در بورس : داد و ستد اوراق بهادار در بورس اوراق بهادار فقط توسط کارگزاران بورس انجام می شود.

این کارگزاران باید در آخر هر سال صورت حساب عملیات بورس خود را که به وسیله حسابرسی مورد قبول سازمان بورس تأیید شده به هیأت مدیره تسلیم نمایند.

ورود به تالار معاملات بجز برای کارگزاران و مسؤولان سازمان ممنوع است و اشخاص دیگر فقط با اجازه کتبی سازمان مجاز هستند که به تالار وارد شوند .

تنها کارگزاران و نمایندگان آنها در امور مربوط به خرید و فروش سهام در تالار فعالیت دارند و هر کارگزار 5/0 درصد ازمبلغ معامله را به عنوان کارمزد از مشتری خود دریافت می کنند .

این مبلغ در هر معامله نباید از 5000 ریال کمتر و از 30 میلیون ریال بیشتر باشد .

کارگزاران می توانند خدمات زیر را ارائه دهند : خرید و فروش اوراق بهادار پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار به نمایندگی از طرف اشخاص پذیره نویسی اوراق پذیرفته شده در بورس اداره امور سرمایه گذاری ها به نمایندگی از طرف اشخاص ارائه کمک و راهنمایی به شرکت ها به منظور نحوه عرضه سهام آنها برای فروش در بورس ارواق بهادار .

راهنمایی شرکت ها در مورد طرق افزایش سرمایه و نحوه عرضه سهام ودیگر اوراق بهادار برای فروش در بورس اوراق بهادار انجام بررسی های مالی ، اقتصادی ، سرمایه گذاری ، ارائه خدمات و نظر مشورتی به سرمایه گذاران .

اقدام به عملیات کارگزاری منوط به صدور پروانه کارگزاری است که پس از انجام تمام مقررات و تشریفات از سوی هیأت مدیره بورس به نام متقاضی صادر خواهد شد.

دستور خرید و فروش : هر مشتری تقاضای خود را به وسیله دستور خرید و عرضه سهام خود را توسط دستور فروش به کارگزار اعلام می کند.

دستو ر خرید در دو نسخه تنظیم می شود که نسخه اول آن به کارگزار تحویل داده می شود و نسخه دوم آن نزد خریدار باقی می ماند .

فرم دستور خرید علاوه بر مشخصات عمومی خریدار دارای ویژگی های زیر می باشد: بالای هر فرم باید نام و کد مخصوص کارگزار مشخص باشد.

علاوه بر شماره فرم که در بالا و سمت چپ برگه نوشته شده، در سمت راست و بالای فرم باید شماره سفارش توسط کارفرما نوشته شود .

در خواست کننده باید مبلغ و نحوه پرداخت پیش پرداخت را به کارگزار در این فرم مشخص کند و متعهد به پرداخت کلیه کسورات بابت خرید سهام کارگزار باشد .

فرم درخواست خرید باید به امضا‏‏ء خریدار رسیده باشد.

) فرم درخواست باید به امضاء‌ کارگزار رسیده و به مهر کارگزاری مهمور شود.

خریداران می توانند نوع سهم یا حق تقدمی را که می خواهند خریداری نمایند در این فرم مشخص نمایند که براین اساس مبلغ سرمایه گذاری و حداکثر قیمت سهم و یا تعداد سهام مورد تقاضا مشخص می گردد.

اما فرم درخواست فروش در سه نسخه تهییه می شود که نسخه اول نزد کارگزار باقی می ماند و نسخه دوم آن توسط کارگزار به شرکت خدمات بورس تحویل داده می شود و نسخه سوم آن در اختیار فروشنده قرار می گیرد .

فرم در خواست فروش دارای مشخصات زیر می باشد: 1)‌ بالای هر فرم باید نام و کد مخصوص کارگزار مشخص باشد 2)‌ علاوه برشماره فرم که در سمت چپ برگه است ، در سمت بالای فرم باید شماره سفارش توسط کارگزار نوشته شود .

3) فرم در خواست باید به امضاء‌ فروشنده رسیده باشد .

4) فرم درخواست فروش باید به امضاء کارگزار رسیده و مهمور به مهر کارگزاری شود.

5) در خواست کننده باید نام شرکت و تعداد سهم مورد فروش خود را مشخص نماید.

ساعت کارتالاربورس:‌ معاملات بورس اوراق بهادار پنج روز در هفته به استثنای روزهای تعطیل و پنج شنبه از ساعت 9 الی 12:30 انجام می شود .

انجام معاملات توسط کارگزاران و به کمک سیستم رایانه ای انجام می پذیرد .

قیمت نهایی هر سهم در پایان معاملات تالار و به عنوان قیمت شروع معاملات آن سهم ، در روز بعد خواهد بود .

شاخص های اصلی بازار سهام : سه شاخص اصلی به نام های : 1) شاخص قیمت و بازده (‌ ‏XIPDET ) 2) شاخص بازده نقدی ( XIDET )‌ 3)‌ شاخص کل قیمت سهام (‌TEPIX )‌ و همچنین 5 شاخص قیمتی شامل : شاخص مالی شاخص صنعت شاخص 50 شرکت فعال تر ( TX-50 ) شاخص رشته های تولیدی و صنعتی به تفکیک صنعت شاخص هر شرکت .

برای سنجش فعالیت کل بازار ، صنایع تعریف شده ، و برای هر یک از شرکت های پذیرفته شده در بورس محاسبه و در چهارچوب گزارش ها ، نشریات مختلف انتشار یافته توسط بورس اوراق بهادار ، در اختیار سرمایه گذاران و علاقه مندان به پیگیری تحولات بازار سرمایه در ایران قرار گرفته است .

همانطور که ذکر گردید در بورس اوراق بهادار تهران سه شاخص اصلی مورد محاسبه قرار می گیرد که به طور خلاصه در ذیل به آنها اشاره شده است: شاخص قیمت و بازده نقدی ( TEDPIX ) : این شاخص برآیند حرکت های قیمتی و بازده نقدی سهام در بورس اوراق بهادار تهران که می تواند بازده کل سرمایه گذاری را بر روی اوراق سهام در طی یک دوره معیین نشان دهد.

روش محاسبه این شاخص همانند شاخص قیمت سهام است با این تفاوت که ارزش آن باید به نسبت ارزش سود نقدی تخصیص یافته به هر سهم تعدیل می شود .

شاخص بازده نقدی سهام (TEDIX ) : برپایه تفاضل منطقی شاخص قیمت سهام با وزنی برابر ارزش سهام در زمانی پایه که با توجه به شاخص قیمتی لاسپیرز به صورت زیر به دست می آید : ارزش جاری سهام منتشر شده توسط شرکتهای پذیرفته شده در بورس 100 × ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ = شاخص قیمت سهام ارزش پابه سهام منتشر شده توسط شرکتهای پذیرفته شده در بورس عدد مبنای شاخص کل قیمت سهام در تاریخ یکم فروردین 1369 برابر 100 در نظر گرفته شده است .

شاخص های فرعی بازار سهام: شاخص 50 شرکت فعالتر: همچنین سازمان بورس اوراق بهادار به منظور تقویت اطلاع رسانی به بازار سرمایه اقدام به انتشار دو شاخص جدید برای 50 شرکت فعالتر کرده است .

این شاخص ها ازمدتها قبل به صورت آزمایشی در بورس اوراق بهادار تهران محاسبه و از ابتدای سال 1380 جهت اطلاع علاقه مندان به بازار سرمایه به طور روزانه منتشر می شود.

جایگاه بورس اوراق بهادار در بازار سرمایه ایران : هرچند که بازار اوراق بهادار مفهومی محدودتر از بازار سرمایه دارد؛ در ایران همانند بسیاری از کشورهای درحال توسعه ، شبکه بانکی به بازار سرمایه چیرگی داشته است .

و بازار سرمایه ایران کم و بیش در بورس اوراق بهادار تهران متجلی می شود که پیشینه آن به سال 1346 بازمی گردد.

از این رو در گام اول اقتصاد ایران برای دستیابی به رشدی درون زا و قابل دوام نیازمند گسترش منابع پس اندازی واقعی است ، ودر گام دوم باید وضعیت بازار سرمایه کشور را برای تجهیز منابع مالی و انباشت سرمایه ساماندهی کرد.

بی گمان نقطه آغاز حرکت از بورس اوراق بهادار تهران می باشد .

یک بازار خوب می تواند ضمن افزایش کارایی بازار متشکل سرمایه و بهره مند ساختن بخش های تولیدی از منابع حاصل از آن فشار تقاضا را برای منابع مالی در بازار پول به کمترین حد ممکن کاهش دهد.

گذشته از این ، ارتباط بازار سرمایه ایران با شبکه های مالی بین المللی میتواند زمینه برخورداری از سرمایه های خارجی را فراهم آورد .

همچنین یک بازار مالی خوب باید به گونه ای عمل کند “‌شفاف و قاعده مند ”‌ باشد .

در این راستا بورس اوراق بهادار تهران تلاش می کند تا با به کارگیری سیاست های زیر بتواند تا حدود زیادی از کاستی های مشهود کنونی بازار سرمایه بکاهد: اصلاح ساختار بازارها مالی کشور ایجاد تنوع ابزاری در بورس گسترش جغرافیایی بورس گسترش موضوعی بورس انواع اوراق بهادار: اسناد خزانه : دارای سه ویژگی اند:‌ کوتاه مدت هستند فاقد کو پن هستند بصورت تنزیل شده بفروش می رسند اوراق قرضه : سه ویژگی دارند: دارای سررسید هستند دارای کوپن هستند نرخ بهره ثابت دارند انواع اوراق قرضه : اوراق قرضه عام اوراق قرضه وجوه کنار گذاشته شده اوراق قرضه رهنی اوراق قرضه درآمدی اوراق قرضه پست اوراق قرضه با بهره مواج اوراق قرضه فاقد کوپن 3) انواع سهام : سهام عادی 2)‌ سهام ممتاز : عموماً دارای بهره از قبل تعیین شده است .

عوامل تعیین کننده نرخ سهام :‌ میزان سود آوری فعالیتها و نرخ بازدهی داراییهای موجود میزان سودهای اضافی حاصل از اجرای طرحهای سرمایه گذاری جدید درجه اطمینان نسبت به کسب سودهای آتی ارزش داراییهای شرکت پس از کسر بدهیهای آن : ارزش ویژه هر سهم را می توان به عنوان یک حداقل ارزش تلقی کرد که قیمت بازار هر سهم کمتر از آن نخواهد شد تأ ثیر تورم بر ارزش سهام :‌ تورم تأ ثیرات متقاضی بر وضعیت شرکت می گذارد برای بورس تأ ثیر تورم ،‌ چهار عرضه فروش ، هزینه ها ، سود و جریانات نقدی مازاد را در نظر می گیریم: 1)‌ فروش:‌ اگر تعداد رقبای شرکت کم باشد و کالای تولیدی آن جانشینهای زیادی نداشته باشد ،‌ سرعت افزایش قیمت محصولات شرکت بیشتر از نرخ تورم خواهد شد .

اما اگر رقبای شرکت زیاد باشند و هر یک از آنها بتوانند به آسانی عرضه محصولات خود را افزایش دهند و یا چنانچه جانشینهای فراوانی برای فرآورده شرکت وجود داشته باشد ، سرعت افزایش قیمت محصولات می تواند کمتر از نرخ تورم باشد .

2 ) هزینه ها: اگر قسمتی از هزینه های یک شرکت ثابت باشد و تورم بر آنها تأثیری نداشته باشد ، نرخ افزایش کل هزینه های شرکت کمتر از نرخ تورم خواهد بود.

3 ) سود : شرکتهایی که قسمت عمده منافع مالی خود را از طریق اخذ وام و تسهیلات مالی با هزینه های ثابت تأمین کرده باشند ، در شرایط تورمی منتفع خواهند شد .

4) جریانات نقدی مازاد : در شرایط تورمی حتی اگر شرکت نخواهد فعالیت خود را توسعه دهد، به دلیل افزایش سطح قیمتها باید مبالغ بیشتری را برای جایگزینی کالا ،‌ خرید مواد اولیه و همچنین خرید تجهیزات و داراییهای ثابت مستهلک شده صرف کند در چنین وضعیتی ، طبیعی است که جریانات نقدی مازاد شرکت کاهش می یابد و مبالغ کمتری برای توزیع سود بین سرمایه گذاران باقی خواهد ماند .

به سرمایه گذاران توصیه می شود که در شرایط تورمی سهام شرکتی را بخرند که :‌ 1)‌ در عرصه فعالیت آن ،‌ تعداد رقبا اندک باشد .

2) فعالیت آن از نوع فعالیتهای سرمایه بر و قسمت عمده هزینه های آن ثابت باشد 3) به میزان زیادی از وام و سایر بدهیها استفاده کرده باشند 4) نسبت دارایییها پولی شرکت به داراییهای فیزیکی کم باشد 5) طبق قرارداد یا قراردادهای دراز مدت مواد اولیه و سایر عوامل تولید خود را با نرخ ثابت تهیه کرده باشد.

نکات و عوامل مهم در انتخاب اوراق بهادار: سرمایه گذار با خرید یک ورقه بهادار ، ریسک می پذیرد و بازده به دست می آورد پس مهمترین عواملی که در تصمیم گیری برای خرید اوراق بهادار مؤثر است بازده و ریسک آن در مقایسه با سایر فرصت های سرمایه گذاری است به همین ترتیب ، بازده و ریسک هر ورقه بهادار ، قابل مقایسه با سایر اوراق می باشد.

به عبارتی ، هدف سرمایه گذار منطقی این است که از میان اوراق بهادار ، ورقه بهاداری را انتخاب کند که از یک سو در صورت داشتن ریسک مساوی نسبت به سایر اوراق بیشترین بازدهی را داشته باشد و از سوی دیگر در صورت داشتن بازده مساوی نسبت به سایر اوراق ، حداقل ریسک را داشته باشد .

با توجه به موارد یاد شده ، برخی نکات که می توانند در انتخاب یک ورقه سهم ازمیان اوراق سهام موجود مؤثر باشند از این قرار است .

گفتنی است که این نکات جنبه عام دارند ، بنابراین ممکن است درجه اهمیت آنها با توجه به نظرگاه ها و خط مشی سرمایه گذاران فرق کند.

1) قابلیت نقدینگی : قابلیت نقدینگی یک ورقه سهم به معنای مکان فروش سریع آن است .

هر چه سهامی را بتوان سریع تر و با هزینه کمتری به فروش رساند ،‌قابلیت نقدینگی آن بیشتر است .

اوراق بهاداری که به طور روزانه و به دفعات مکرر معامله می شوند نسبت به اوراق بهاداری که با تعداد محدود و یا دفعات کم معامله می گردند قابلیت نقدینگی بیشتر و در نهایت ریسک کمتری دارند .

فهرست پنجاه شرکت فعالتر بورس که هر سه ماه یک بار منتشر می شود راهنمای مناسبی برای انتخاب سهامی است که از قابلیت نقدینگی برخوردارند .

2)‌ تعداد سهام در دست عموم :‌ قابلیت نقدینگی یک ورقه سهم تا حدودی به تعداد سهام در دست عموم بستگی دارد .

هر چه تعداد سهامی که در دست مردم قرار دارد بیشتر باشد، حجم و سرعت گردش معاملات افزایش یافته و بازار ، قیمت منصفانه و معقول تری برای آن پیدا می کند برعکس هر چه تعداد سهام در دست مردم کمتر باشد ، رکود بیشتری بر معاملات سهام حاکم شده و در صورت معامله ،‌قیمت ها شکل یک طرفه (‌ صعودی یا نزولی ) به خود می گیرد .

تجربه شرکت هایی که تعداد سهام رایج آنها کم بوده مؤید این نکته است.