مقدمه و هدف
مطالعات زمین شناسی و ژئومورفولوژی بعنوان مطالعات پایه نقش اساسی را در طرحهای آبخیزداری دارد زیرا با استفاده از نقاط ضعف و قوت تشخیص داده شده در این مطالعات ضمن هدایت گروههای سایر بخش ها طراحان وبرنامه ریزان را برای اتخاذ راهبردها و تصمیم های مبتنی بر شناخت صحیح و حقیقی از عوامل موجود در عرصه آبخیز رهنمون می سازد .
این مطالعات با در نظر گرفتن مجموعه عوامل و شرایط اقلیمی ، زمین شناسی ، زمین ساخت و زمین ریخت شناسی و … حاکم بر زیر حوزه ها و مناطق مورد مطالعه به ارزیابی و بررسی استعداد های طبیعی حوزه و تعیین اولویت بندی هر یک از زیر حوزه ها از نطقه نظر مسائل و مشکلات عارض بر آنها نظیر فرسایش ، سیل خیزی ، تخریب پوشش گیاهی و کم آبی و … می پردازد .
از طرفی دیگر عوامل زمین شناسی نظیر جنس سنگ ، مقاومت آن در برابر بارگذاری ، روند و نوع شکستگیها ، فاصله داری و بازشدگی درزه ها ، موقعیت گسلهای فعال ، امکان لرزه خیزی منطقه و… نقش اساسی را در تعیین موقعیت مکانی سازه های آبخیزداری دارد .
عوامل زمین شناسی سبب ایجاد منابع قرضه سنگی و خرده سنگی در حوزه می شوند که شناسایی موقعیت مکانی و کیفیت آنها امری اساسی در تعیین نوع سازه ها و اجرای اقتصادی آنهاست .
نظر به اولویت مناطق روستایی و محرومیت زدائی از آنها و به منظور کنترل سیل و فرسایش و رسوب وذخیره سازی بهینه منابع آب و خاک طرح تفضیلی – اجرائی حوزه آبخیز برنطین شهرستان رودان در دستور کار مدیریت آبخیزداری سازمان جهادکشاورزی استان هرمزگان قرار گرفته است.
مطالعات زمین شناسی و ژئومورفولوژی دارای مجموعه ای از اهداف پایه به منظور ایجاد مبنا برای مطالعات سایر بخشها و مجموعه ای از اهداف مستقل به شرح ذیل می باشد :
1- بررسی واحدهای چینه سنگی حوزه به منظور شناسایی انواع رخساره های سنگی موجود در حوزه جهت بکارگیری در مطالعات خاک شناسی .
2- بررسی زمین ساخت وتکتونیک منطقه در راستای نقش عناصر ساختاری و گسلها در لرزه خیزی و پایداری سازه ها و …
3- تعیین واحدهای لیتولوژیک حساس به فرسایش پذیری به منظور بکارگیری در مطالعات فرسایش و رسوب .
4- تعیین مناطق نفوذپذیر و نفوذناپذیر به منظور شناسایی استعداد سیل خیزی واحدهای سنگی و مناطق با ارزش از نقطه نظر آب زیرزمینی وپخش سیلاب ومطالعات سیل خیزی در هیدرولوژی و تلفیق
5- تعیین واحدها ، تیپ ها و رخساره های ژئومورفولوژیکی به عنوان یک مبنا در مطالعات خاک شناسی ، فرسایش و رسوب پوشش گیاهی وواحدهای برنامه ریزی .
6 – مشخص نمودن منابع قرضه سنگی و خرده سنگی مناسب جهت استفاده در ساخت سازه های آبخیزداری و رتبه بندی واحدهای سنگی از دیدگاه ساختگاه و پی سازه ها
7- بررسی و مشخص نمودن موارد خاص تاثیر گذار در حوزه نظیر زمین لغزشها ، گنبدهای نمکی ، برف و بهمن و …
جهت انجام مطالعات زمین شناسی و ژئومورفولوژی حوزه آبخیز برنطین شرح خدمات صفحه بعد از طرف کارفرمای محترم به این مشاور ابلاغ گردیده است :
زمین شناسی و ژئومورفولوژی :
1- جمع آوری عکس ، نقشه ، منابع اطلاعاتی و آماری .
2- ارائه متدولوژی .
3- ارائه خلاصه گزارش .
4- ارائه موقعیت جغرافیایی و راههای دسترسی و نقشه مربوطه .
5- تدقیق فتوژئولوژی و ارائه جزئیات جدید در نقشه با مقیاس 1:25000 یا 1:10000 .
6- تدقیق نقشه زمین شناسی با مقیاس 1:25000 یا 1:10000 .
7- تدقیق واحدهای چینه ای ( جنس ، لایه بندی ، کنتاکت لایه ، شیب و جهات شیب .
8- تدقیق ارائه درصد گسترش هر سازند .
9- تدقیق تکتونیکی ( معرفی چین خوردگی ها ، گسلها ، شکستها ) و ارائه نقشه زمین ساخت .
10- تدقیق فرآیند های فرسایش در حوزه ( معرفی اناع هوازدگیها در واحدهای سنگی حوزه ) .
11- تدقیق حساسیت به فرسایش واحدهای سنگی و ارائه نقشه حساسیت به فرسایش .
12- تدقیق منشأ رسوبات و اثرات عوامل جابجایی آنها و ارائه راهکارهای عملی جهت جلوگیری و مقابله با خطرات احتمالی .
13- تدقیق نفوذپدیری حوزه و ارائه نقشه نفوذ پذیری .
14- تدقیق خصوصیات هیدرودینامیکی واحدهای سنگی و تأثیر کمی و کیفی آنها بر منابع آب .
15- تدقیق برشهای زمین شناسی در امتداد رودخانه اصلی و ارائه نقشه آن .
16- تدقیق اطلاعات منابع قرضه و ارائه نقشه موقعیت و تعیین روشهای مناسب بهره برداری با هدف جلوگیری از ایجاد فرسایش و رسوب .
17- بررسی واحدهای سنگی از نظر احداث سازه ها و ابنیه های آبخیزداری و مشخص کردن محدودیت ها و مشکلات و نیز قابلیتها .
18- تدقیق موارد خاص تأثیر گذار در حوزه نظیر گنبدهای نمکی و معادن و مناطق بهمن گیر و .... .
19- تدقیق واحدها ، تیپ ها و رخساره های ژئومورفولوژی و ارائه نقشه .
20- تدقیق پایداری ، پهنه های لغزشی و ریزشی و تهیه نقشه ناپایداری شیبها و تکمیل پرسشنامه مخصوص اطلاعات زمین لغزش .
21- پیشنهاد عملیات اجرایی کنترل رسوبات واحدهای سنگی رسوب گیر و پایداری شیبها و حرکات توده ای و اولویت بندی عملیات اجرایی .
2- پیشینه مطالعاتی:
محدوده مطالعاتی درشهرستان روران استان واقع گردیده است. مطالعلت زمین شناسی در این نواحی همانند سایر نواحی ایران با بررسیهای به مقیاس 000/1:250 بوده است حوزه آبریز – در شیت زمین شناسی 000/1:250 میناب واقع است که به عنوان بخشی از پهنه ساختاری –رسوبی مکران محسوب می شود که در آن پی سنگ از نوع پوسته های اقیانوسی است که با – نسبتاً ضخیمی از رشته های فلیشی و مولاسی کرتاسه پسین پلیوس پوشیده شده اند. این بررسیها توسط تیمی مشترک از کارشناسان شرکت مهندسین پاراگن استرالیا و سازمان زمین شناسی کشور طی سالهای اولیه انقلاب اسلامی انجام شد. زمین شناسی همچون Bailey, child, Dalaei, Jones, swain, smith, pooyai, motamedi, peterson تحت رهبری دکتر مورگان ، مک گال و مهاجر اشجعی این تحقیقات را با تهیه نقشه 000/100 :1 زمین شناسی میناب در سال 1359 به پایان رسانیده اند. علاوه بر این بررسیهایی پایه ای توسط سازمان زمین شناسی کشور مطالعات و بررسیهای دیگر زمین شناسی در قالب پروژه های عمران ، اکتشافها و ... در منطقه به انجام رسیده است. به عنوان نمونه می توان به
طرح پی جویی مواد معدنی خاص درمیناب 1371 (سازمان صنایع و معادن استان هرمزگان)
طرح پی جویی سنگ های تزئینی و نما در میناب ، رودان و جاشک 1378 (مهندسین مشاور تحقیقات معدنی خاک --)
پی جویی مواد معدنی کانی های فلزی در سطح استان هرمزگان 1376 (سازمان صنایع و معادن و سازمان زمین شناسی کشور)
شناسایی عناصر گروه پلاتین در نواحی --- و فاریاب 1379 (سازمان زمین شناسی کشور)
پی جویی ذخایر متامورفیک ها اولترامانیک در ایران در منطقه میناب 1366 (سازمان زمین شناسی کشور)
مطالعات زمین شناسی محور و مخزن سد استقلال میناب وزارت نیرو
پژوهش در ژئومورفولو-- -- دینامیک جلگه میناب پایان نامه کارشناسی ارشد 1378
نقش فرسایش و رسوب در تعیین الگوی مورفولوژیک بخش تحتانی رودخانه میناب پایان نامه کارشناسی ارشد 1380
ژئو شیمی و زمین شناسی – کروسیت فاریاب استان هرمزگان پایان نامه کارشناسی ارشد 1374
مطالعه پترولوژی ، پترو گرافی و ژئوشیمی سنگهای اولتراوائیک – پایان نامه کارشناسی ارشد 1376
مطالعات زمین شناسی و ژئومورفولوژی مرحله توجیهی آبخیز شمیل واحدی شرکت خدمات مهندسی بهار 1379
مطالعات ژئوفیزیکی برداشت و تفسیر اطلاعات مغناطیسی سنجی منطقه رودان پایان نامه کارشناسی ارشد 1375
مطالعات ژئوفیزیک دشت توکهور جغین ، شرکت مهندسی منابع آب 1372
مطالعات ژئوفیزیک منطقه رودان ، دفتر بقررسیهای منابع آب بخش آبهای زیر زمینی 1366
در این گزارش جهت بررسی واحدهای چینه سنگی از راهنمای نقشه زمین شناسی 000/100: 1 میناب همراه با – --- آن از طریق فتوژئولوژی عکسهای هوایی منطقه استفاده شده و از منابع دیگری همچون 1987 hubber,1993,1985,1983 ma call و.. نیز بهره گیری شده است. اکنون با ارج نهادن به زحمات کلیه زمین شناسان و محققینی که در راستای طرحهای عمرانی دیگر به بررسی منطقه پرداخته اند سعی نمائیم داده ها یمورد نیاز جهت مطالعات اجرایی آبخیز داری را بر اساس شرح خدمات خواسته شده در حد بضاعت ارائه نمائیم.
3- متدولوژی و روش کار :
در تهیه گزارش زمین شناسی و ژئومورفولوژی حوزه آبخیز مورد مطالعه مراحل کاری ذیل انجام شده است .
جمع آوری و بررسی گزارشها ، مطالعات و نقشه های موجود از منطقه مطالعاتی که ذکر برخی از آنها در مبحث پیشینه وسوابق مطالعاتی رفت .
بررسی نقشه های توپوگرافی و زمین شناسی منطقه مورد مطالعه شامل نقشه های توپوگرافی 000/1:50 شیت های کهنوج بالا و جغین نتشار یافته توسط سازمان جغرافیائی نیروهای مسلح در سال 1376 و نقشه های توپوگرافی 1:25000 منطقه مطالعاتی .