میوکاردیت موقعیتی است که دیواره های عضلانی قلب ملتهب می شود. میوکاردیت عموما به کاهش فعالیت قلبی منجر می گردد. علت های مختلفی برای میوکاردیت وجود دارد : اعم از عفونت ها ،مواد شیمیایی، مواد دارویی، Radiation و برخی بیماری های مشخص در بسیاری از کودکان میوکاردیت توسط عفونت مخصوصا از نوع vrial ایجاد می شود. هیچ فاکتور یا risk factor برای این بیماری در نظر گرفته نشده است. به نظر می رسد خطر بیماری بستگی زیادی به سن ، جنس و ساختار ژنتیکی سیستم ایمنی داشته باشد.
چه چیز باعث میوکاردیت می شود؟
در کودکان عفونت های ویروسی علت مهم میوکاردیت محسوب می شود ولی داروهای بخصوص یا پاسخ های اتوایمیون می تواند باعث میوکاردیت شود ویروس هایی که عموما باعث این بیماری می شوند ویروس کوکساکی،آدنوویروس و آنفولانزاویروس هستند. با این حال ویروس هایی اعم از HIV یا سرخجه و….. ممکن است میوکاردیت ایجاد کنند. این مهم است که بدانیم حتی گاهی ممکن است یک کودک این عفونت ها را داشته باشد ولی به ندرت علائم میوکاردیت را از خود نشان می دهد.
به طور کمتری باکتری هایی همچون آنهایی که باعث سندروم شوک توکسیک می‌شوند قارچ ها و پارازایت ها باعث میوکاردیت می شوند.
وقتی یک ارگانیسم بیماری زا عاملی برای میوکاردیت محسوب می شود اولین حادثه قابل پیش بینی حمله میکروارگانیسیم به قلب است. ارگانیسم وارد بدن می شود و توسط سیستم گردش خون خود را به قلب می رساند. این ارگانیسم درون سلول‌های قلب رشد و تکثیر پیدا می کند و ممکن است در حین انتشار از یک سلول به سلول دیگر باعث تخریب سلول های بافت شود. در افراد نرمال سیستم ایمنی خوانده می شود تا عفونت را خاموش کند. در برخی کودکان پاسخ سیستم ایمنی بسیار شدید یا Over aggressive است در این صورت علاوه بر از بین بردن میکروارگانیسم بافت خود قلب را آسیب بیشترین آسیبی که در میوکاردیت به قلب می رسد نتیجه واکنش های سیستم ایمنی به عامل عفونت زا است نه فقط به خود ارگانیسم . به درستی مشخص نیست که چرا این اتفاقات فقط در برخی کودکان به وجود می آید. پاسخ غیرطبیعی سیستم ایمنی ممکن است فقط یک قسمت را درگیر کند یا ممکن است بر روی قسمت بزرگی از قلب اثر کند. عوامل دیگری هم در میوکاردیت موثرند.
برخی داروها که برای شیمی درمانی استفاده می شود و آنتی بیوتیک های خاصی در موارد نادر می تواند پاسخ ایمنی مشابه به آنچه در میوکاردیت ویروسی دیده شده ایجاد کنند. کودکانی که آرتریت روماتوئید کولیت اولسراتیو،لوپوس و اسکلرودرما(بیماری که با التهاب ارگان های مختلف بدن همراه است) دارند ممکن است متعاقب این بیماریها ،میوکاردیت هم بگیرند ولی بسیار نادر است.
چگونه این التهاب باعث صدمه به قلب می شود:
پروسه التهاب وقتی آغاز می شود که سلول های ایمنی شخص به بافت قلب نفوذ کنند. این سلول های ایمنی فعال شده و مواد شیمیایی از خود ترشح می کنند و به سلول هایی عضله قلب آسیب می رسانند. در این نقاط نازک شدن وهضم عضله قلب دیده می شود. چهار منطقه عضلانی قلب ممکن است تحت تاثیر قرار گرفته و بزرگ شوند. عضله آسیب دیده ممکن است التیام یابد یا اینکه بعد از زخم های التهابی از بین برود. این پروسه مناطق بزرگ وزیادی را در قلب شامل میشود در نتیجه قابلیت قلب در پمپ خون کاهش می یابد. به دنبال همین موضوع ارگان های مهم و بافت های بدن در معرض کاهش اکسیژن و مواد آلی قرار می گیرند و نمی‌توانند مواد اضافی خود را به خوبی دفع می کنند. این حالات منجر به ایجاد congestive heart failour می گردد. برای کسی که دارای میوکاردیت پیشرفته است غیرطبیعی نیست که از سایر مشکلات مثل نارسایی کلیه یا کبد رنج ببرد.
پروسه التهاب و پاسخ ایمنی توسط سایتوکین های التهابی تنظیم می شود. یکی از این سایتوکین ها ایتنرلوکین است که نقش مهمی در میوکاردیت های ویروسی بازی می کند. 3 تا 15 روز پس از ورود ویروس به بدن وشروع میوکاردیت il –6 هم افزایش چشم گیری پیدا می کنند. تحقیقات نشان می دهد که در این بیماری ژن
IL –6 هم افزایش چشم گیری پیدا ی کند. تحقیقات نشان می دهد که در این بیماری ژن -6 ILافزایش بیان یا OVER EXPRESSION از خود نشان میدهد.
آزمایشات حاکی بر آن است که IL –6 یکی از فاکتورهایی است که تخریب بافت را تسریع می کند.
علامت میوکاردیت چیست؟
علامات میوکاردیت ممکن است بسیار ظریف باشد و تشخیص را مشکل کند یا ممکن است کودک علائم آشکار و پیشرفته ناراحتی قلبی از خود نشان دهد. مشاهدات کلینی نشان می دهد که حاد بودن یا نبودن علامات به سن کودک بستگی دارد. کودکان بالای دو سال ممکن است نشانه های کمتری نسبت به یک کودک دوساله از خود نشان میدهد. به نظر میرسد این مساله مربوط به نابالغ بودن سیستم ایمنی کودک باشد. عفونت ممکن است در حین دوران بارداری به جنین منتقل شده باشد یا اینکه عفونت پس از تولد از مادر به فرزندان انتقال یافته است. به طور کلی نوزادانی که دارای میوکاردیت هستند ضعیف دارند که به واسطه سرمای بدنشان شناخته می شود . به علت گردش خون ضعیف در طول بدن کلیه ها ممکن است درست عمل نکنند در نتیجه کاهش ادرار وجود خواهد داشت. در نوزادانی که چند ماه از عمرشان می گذرد علائم همان است با این تفاوت که به علت کم غذایی ممکن است کاهش وزن نیز وجود داشته باشد . کودکانی با افزایش سن علائم کمتری از خود نشان می دهند. این بیماران ممکن است از علائمی مثل سرماخوردگی، مثل خستگی و تب شکایت داشته باشند.
ممکن است سرفه هم وجود داشته باشد. برخی از کودکانی که میوکاردیت پیشرفته دارند ممکن است صورت و پاهایشان بسیار لاغر شود. ممکن است دردهای شکمی به علت آسیب های کبدی وجود داشته باشد. علامات در ابتدای بیماری ممکن است بسیار ظریف باشد بنابراین چنان هم غیرمعمول نیست بیماری غیرقابل تشخیص باقی بماند. این بیماری ها سپس در دوران بلوغ با بزرگی قلب (CARDIOMEGALY) و ریتم های غیرطبیعی قابل شناسایی می شود.
میوکاردیت چگونه تشخیص داده می شود.
بدبختانه تست اختصاصی برای میوکاردیت وجود ندارد و بیشتر به صورت تشخیص های کلینیکی است.بنابراین پزشک باید به تاریخچه ای که توسط خانواده ارائه می گردد و همچنین معاینات فیزیکی تکیه داشته باشد. تست های زیادی وجود دارد که می تواند در جهت مشخص کردن علت به کار گرفته شود. معمول ترین روش X-Ray از قفسه سینه است. برخی مواقع قلب بزرگ شده و رگ های خونی شش مشخص می گردد و مایعی ممکن است فضای داخل شش وارد شده باشد.الکتروکاردیوگرام در مواقع شک می تواند به ما کمک کند. در این نوار موج ST بالارفته و T برعکس می شود. در روش Noninvasive nuclear imaging که از رادیو ایزوتوپ هایی مثل تکنتیوم –99 پیرو فسفات گالیوم 97 و ایندیوم 111 آنتی میوزنی آنتی بادی استفاده می شود می تواند نکروز میوکاردی یا التهاب را نشان دهد. MRI می تواند در مشاهده تغییرات بافتی که توسط التهاب میوکاردی به وجود آمده موثر می شود.
اکوکاردیوگرافی می تواند در ارزیابی اندازه قلب وعمل آن مفید باشدکه در واقع تشخیص بالینی را تایید می کند و همچنین وجود لخته های خون که نشان عملکرد ناصحیح قلب است مشخص می شود. دقیق ترین راه تشخیص این بیماری بپوپسی است که در حین کاتتریزاسیون Cateterization از قلب به دست می آید. لازمه این کار این است کاتتر در قلب است از عضله نمونه برداری کرده و جهت تشخیص نهایی به پاتولوژیست می فرستیم . توسط این روش دقت تشخیص به 65 درصد می رسد.
روش های آزمایشگاهی تشخیص میوکاردیت:
الف)کشت
1-انتروویروس ها : بیشترین ویروس هایی هستند که با میوکاردیت گزارش شده اند. در هیچ کشت سلولی واحدی نمی توان انتروویروس جداگانه را کشت داد. انتروویروس ها بخصوص کوکساکی B و اکوویروس می توانند در کشت سلولی Hela. W138 MRC-5,(HEH) Emgbryonic kidney (HEL) Embryonic lung fibroblast (HFF) Foreskin Fibroblast می توانند رشد کنند واثرات سیتوپاتولوژیکی از خود نشان دهند. ویروس کوکساکی A در محیط کشت تک لایه رشد نمی کند و نیازمند انکوباسیون در بچه موش است . تشخیص قطعی انتروویروس ها با مشاهده اشکال قطره اشکی ممکن می شود. انتروویروس ها در 35 تا 37 درجه به خوبی رشد می کنند و به اسید مقاوم هستند انتروویروس و راینوویروس متعلق به فامیل پیکورناویروس ها و دارای خصوصیات مشابه هستند ولی راینوویروس ها حرارت سرد مثلا 33 درجه را می پسندد و در PH اسیدی غیرفعال می شود. گروه A کوکساکی ویروس ها از گروه سلولی RHMK,RD قابل جداسازی هستند وروی HEP-2 قابل رشد نیستند. ولی گروه B کوکساکی روی HEP –2 RH رشد کره ولی روی گروه سلولی \RD رشد نمی کنند. تشخیص نمایی توسط تست خنثی سازی (Neutralization) صورت می پذیرد.