هدف : حسابداری یک سیستم است که در آن فرآیند جمع‌آوری، طبقه‌بندی ، ثبت، خلاصه کردن اطلاعات و تهیه گزارشهای مالی و صورتهای حسابداری در شکل‌ها و مدلهای خاص انجام می‌گیرد.
تا افراد ذی‌نفع درون سازمانی مثل مدیران سازمان و یا برون‌سازمانی مثل بانکها، مجمع عمومی سازمان مورد نظر و یا مقامات مالیاتی بتوانند از این اطلاعات استفاده کنند.
به همین دلیل فردی که تحصیلات دانشگاهی ندارد، بیشتر دفتردار است تا حسابدار.
چرا که گزارشهای این دسته از افراد مطابق استاندارد نیست و پردازش کافی نمی‌شود و بیشتر تراز حسابها می‌باشد.
برای مثال یک حسابدار تجربی نمی‌تواند براحتی بین دارایی کوتاه مدت و بلند مدت تفاوت قائل شود و یا نمی‌داند که چگونه باید معاملات ارزی را در دفاتر ثبت کرد.
حسابداری به عنوان یک نظام پردازش اطلاعات، داده‌های خام مالی را دریافت نموده، آنها را به نظم در می‌آورد.
محصول نهایی نظام حسابداری گزارش‌ها و صورتهای مالی است که مبنای تصمیم‌گیری اشخاص ذی‌نفع (مدیران ، سرمایه‌گذاران ، دولت و ...) قرار می‌گیرد.
ماهیت : یک حسابدار متخصص، در آینده می‌تواند مدیر مالی یک سازمان یا شرکت گردد یعنی می‌تواند به مدیریت یک شرکت ایده بدهد که منابع موجودش را در چه راههایی سرمایه‌گذاری نماید تا استفاده بهینه کند و یا اگر شرکت به منابع مالی جدید نیاز داشت یک مدیر مالی بر اساس دانش آکادمیک خود می‌تواند بگوید که از چه طریقی باید تامین مالی کرد.
و مجموع این فعالیتها خارج از توانایی یک حسابدار تجربی است.
«حسابداری یک سیستم اطلاعاتی است که با فراهم‌کردن اطلاعات لازم کمک می‌کند تا سرمایه‌گذارها، اعتبار دهندگان، مدیران و دولت نسبت به مسائل اقتصادی بهتر بتوانند، تصمیم بگیرند.
برای مثال اگر شخصی بخواهد در یک شرکتی سرمایه‌گذاری کند، تمایل دارد که وضعیت مالی آن شرکت و یا نتایج عملیات آن شرکت را در طی سالهای قبل بداند.
موضوعاتی که به صورت گزارشهای مالی توسط حسابداران تهیه میشود.
«حسابداری به منظور جوابگویی به نیازهای انسان به وجود آمده است.
به همین دلیل با گذشت زمان و به موازات گسترش فعالیت‌های اقتصادی و افزایش پیچیدگی آن ، هدفها و روشهای حسابداری برای جوابگویی به نیازهای اطلاعاتی، توسعه یافته است.
چرا که اشخاص، شرکتها و دولت برای تصمیم‌گیری در مورد توزیع مناسب منابع مالی نیاز به اطلاعاتی قابل اتکا دارند که این اطلاعات را به یاری حسابداری می‌توان به دست آورد.
از سوی دیگر انجام سرمایه‌گذاری یکی از مواد ضروری و اساسی در فرآیند رشد و توسعه اقتصادی کشور است و سرمایه‌گذاران نیز از بعد عرضه سرمایه، تا حد امکان سعی دارند منابع مالی خودرا به سویی سوق دهند که کمترین ریسک و بیشترین بازده را داشته باشد.
یعنی به دنبال برآورد ریسک سرمایه‌گذاری‌ها خواهند بود.
این در حالی است که یکی از مبانی اساسی برای محاسبه ریسک بازار شرکتها ، استفاده از اطلاعات تولید شده توسط سیستم حسابدای است.
رشته حسابداری از جمله رشته‌هایی است که از داوطلبان هر سه گروه آزمایشی ریاضی و فنی ، علوم تجربی و علوم انسانی دانشجو می‌پذیرد.
آینده شغلی ، بازار کار ، درآمد: به نظر می‌رسد فارغ‌التحصیلان دوره‌های تحصیلات تکمیلی این رشته، آمادگی و پختگی بیشتری برای حضور در بازار کار دارند.
نتیجه یکی از تحقیقات دانشگاه «کلمبیا» مبنی بر این بود که از از دهه 70 به بعد همه شرکتهای موفق، شرکتهایی بوده‌اند که مدیر آنها تحصیلات مالی داشته است.
چون از این دهه به بعد اطلاعات نقش مهمی پیدا کرده است و مهمترین اطلاعات نیز، اطلاعات مالی است که تاثیر بسیاری در تصمیم‌گیری روسای شرکتها دارد.
«فرصت‌های شغلی یک حسابدار بسیار گسترده است و از پایین‌ترین سطح تا بالاترین سطح را در بر می‌گیرد.
و با وجود این که در دانشگاههای مختلف کشور اعم از دولتی ، غیرانتفاعی و آزاد، دانشجویان بسیاری در رشته حسابداری تدریس می‌کنند اما تعداد فارغ‌التحصیلان بیکار این رشته از بیشتر رشته‌ها کمتر است.
چون از یک موسسه کوچک گرفته تا بزرگترین کارخانه‌های کشور حداقل برای تهیه اظهارنامه مالیاتی به حسابدار نیازمند هستند.
همچنین دانش حسابداری در بخش مالیات کاربرد وسیعی دارد.
چون محاسبه سود به یاری حسابداری امکان‌پذیر است و تعیین مقدار سود نیز مبنای محاسبه مالیات شرکتها اعم از دولتی و خصوصی می‌باشد.
فارغ‌التحصیلان این رشته پس از اتمام تحصیل می‌توانند در سطوح مختلف و شاخه‌های متفاوت عهده‌دار انجام امور مالی گردند که شرح آن چنین است: الف) حسابداری فارغ‌التحصیلان می‌توانند در کلیه موسسات و واحدهای تجاری، اعم از دولتی یا خصوصی به عنوان حسابدار در شاخه‌های زیر مشغول کار شوند: حسابداری مالی: در کلیه شرکتها و موسسات تجاری و غیرانتفاعی.
حسابداری صنعتی : در کلیه واحدهای صنعتی و شرکتهای تولیدی.
حسابداری دولتی : در کلیه سازمانها و ادارات دولتی به عنوان حسابدار یا عامل ذیحساب.
حسابداری مالیاتی : در ادارات دارایی.
حسابداری بیمه : در موسسات بیمه .
حسابداری بانک ها : در شعبه‌ها و سرپرستی بانکها .
حسابداران پس از مدتی اشتغال به کار حسابداری می‌توانند در سمت مدیریت مالی واحدهای تجاری ، ایفای نقش نمایند.
ب ) حسابرسی فارغ‌التحصیلان رشته حسابداری قادرند با توجه به شاخه‌های حسابداری در بند الف در حرفه حسابرسی شاغل شوند.
شاغلان حرفه حسابرسی در یک تقسیم‌بندی کلی به دو گروه اصلی تفکیک می‌شوند : حسابرسان داخلی : این گروه از حسابرسان ، کارمند واحد مورد رسیدگی هستند، و در واقع رابط میان هیات مدیره و شرکت بوده و گزارش رسیدگی خود را به طور هفتگی ، ماهانه یا سالانه به مدیرعامل و هیات مدیره ارائه می‌دهند .
این گروه از حسابرسان عملیات داخل واحد تجاری را رسیدگی می‌کنند.
حسابرسان مستقل: این گروه از حسابرسان، افرادی هستند که در موسسات حسابرسی مشغول کار هستند و بر اساس قرارداد میان شرکتها یا سازمانها با این موسسات، عملیات حسابداری و مالی واحد تجاری را بر اساس اصول و موازین حسابداری مورد رسیدگی قرار می‌دهند و گزارش خود را به مجمع عمومی صاحبان سهام ارائه می‌کنند.
در واقع حسابرسان مستقل رابط میان صاحبان شرکت و هیات مدیره شرکت می‌باشند.
در حال حاضر در ایران ، سازمان حسابرسی به عنوان یک سازمان دولتی ، بزرگترین موسسه حسابرسی است و در کنار آن سایر موسسات حسابرسی دولتی و خصوصی مشغول فعالیت می‌باشند.
توانایی‌های مورد نیاز و قابل توصیه: داشتن شم ریاضی در رشته حسابداری از اهمیت بسیاری برخوردار است.
به همین دلیل دانش‌آموزان رشته ریاضی در این رشته موفقتر هستند.
البته این بدان معنا نیست که دانش‌آموزان رشته علوم انسانی قادر به ادامه تحصیل در رشته حسابداری نیستند بلکه باید تلاش کنند تا از دانش ریاضی خوب و یا حداقل متوسطی برخوردار باشند.
همچنین یک حسابدار باید بتواند بخوبی گزارش کارهای خود را ارائه دهد.
بنابراین باید در ادبیات فارسی مسلط بوده و نگارش خوبی داشته باشد.
این ویژگی بخصوص در سطوح بالاتر این رشته یعنی حسابرسی و مدیریت مالی اهمیت بسیاری دارد.
در آزمون هر سه گروه آزمایشی درس ریاضی به عنوان مهمترین درس این رشته ضریب 4 دارد.
دانشجوی حسابداری باید صادق و رازدار باشد چون در آینده تمام اسناد و مدارک یک سازمان را در اختیار دارد و اگر فرد رازدار و در کل با اخلاقی نباشد لطمات زیادی به آن شرکت و در نهایت به جامعه وارد می‌آورد.
این مساله بخصوص در حسابرسی اهمیت بیشتری دارد زیرا اگر یک حسابرس که وظیفه بررسی گزارشات مالی یک سازمان و تایید صحت و سقم آن را بر عهده دارد، درستکار نبوده و یا شهامت ابراز مشکلات را نداشته باشد، می‌تواند به نابسامانی‌های اداری و مالی یک جامعه دامن بزند.
و بالاخره یک حسابدار برای موفقیت در این دنیای پر از رقابت و تغییر و تحول باید خلاق، مبتکر، صبور و منضبط باشد.
علاقه به امور مالی و تجزیه و تحلیل‌های آن، عامل موفقیت دانشجوی حسابداری است.
وضعیت ادامه تحصیل در مقاطع بالاتر: تا مقطع دکترا امکان ادامه تحصیل وجود دارد.
نظر یک فارغ‌التحصیل مشغول به کار در این رشته : دانشجوی این رشته باید تحمل ساعتها کار در پشت یک میز و صندلی و سرو کار داشتن با اعداد و ارقام را داشته باشد.
همچنین باید دقیق و منظم باشد تا در جمع‌بندی اعداد و ارقام دچار مشکل نگردد.» وضعیت نیاز کشور به این رشته در حال حاضر: آموزش حسابداران و شرکت موثر آنها در فراهم‌آوری اطلاعات مالی دقیق و قابل اعتماد، و تجزیه و تحلیل این اطلاعات برای توسعه پایدار در کشور در حال توسعه‌ای مانند ایران اهمیت فراوانی دارد.
چرا که وجود اطلاعات دقیق، اعتماد برانگیز، بموقع و مربوط به فعالیت‌های اقتصادی، نه تنها لازم بلکه حیاتی است.
علاوه بر این اطلاعات مالی حاصل از فعالیت‌های اقتصادی که بوسیله نظام‌های حسابداری گزارش میشود، می‌تواند از انحراف مسیر پیش‌بینی شده ، اتلاف منابع اقتصادی و اخلال در برنامه‌های توسعه اقتصادی جلوگیری کند.
دکتر ثقفی نیز در این باره می‌گوید:« چون این رشته فقط به کلاس و معلم نیاز دارد متاسفانه در سالهای اخیر، بسیاری از شهرهای دورافتاده که حتی یک حسابدار مجرب و متخصص ندارد، رشته حسابداری را با استفاده از اساتید کم‌تجربه دائر کرده است و در نتیجه فارغ‌التحصیلان دانشگاههای فوق حسابدارانی ناکارآمد هستند که نمی‌توانند، جذب بازار کار شوند.
البته آنچه گفته شد شامل حال فارغ‌التحصیلان توانمند این رشته نمی‌شود چون هر فرد سرمایه‌گذار و هر موسسه اعتباری برای سرمایه‌گذاری یا اعتبار دادن به حسابدار نیاز دارد.
» نکات تکمیلی : چند سال پیش وقتی که آقای .
ت ریاست یکی از کارخانه‌های ایران را بر عهده گرفت با اخم‌های در هم و چهره‌های عبوس کارگرانی روبرو شد که 6 ماه بود حقوق نگرفته بودند و امید چندانی نیز به رئیس جدید نداشتند.
اما رئیس جدید که فارغ‌التحصیل رشته حسابداری بود با مدیریت قوی و درست خویش نه تنها کارخانه مورد نظر را از ورشکستگی نجات داد بلکه امروزه این کارخانه یکی از بهترین کارخانه‌های کشور است که محصولات آن به خارج از کشور صادر می‌گردد و در حال حاضر نیز نحوه کار رئیس یاد شده به عنوان یک شیوه نوین در دانشگاهها تدریس میشود.
مختصری از حسابداری صنعتی حسابداری صنعتی یکی از دشوارترین و در عین حال جذابترین انواع حسابداری است که من در اینجا مختصری درباره آن با شما صحبت می کنم .
حسابداری صنعتی یا حسابداری بهای تمام شده رشته ای از حسابداری مدیریت است که مربوط میشود به تنظیم بودجه و تعیین هزینه های استاندارد و هزینه های واقعی عملیات و هزینه مراحل تولید و دوایر یا محصولات و تجزیه انحرافات و تعیین سودآوری یا مصرف وجوه اجتماعی .
برای رسیدن به این هدفها ، حسابها طبقه بندی ، ثبت ، تجزیه و تحلیل و تفسیر می شوند تا ارتباط هر هزینه با مراحل تولید و توزیع کالا و خدمات مشخص شود .
حسابداری صنعتی همان طور که از اسم آن هم مشخص است در ارتباط با صنعت و موسسات تولیدی کاربرد دارد .
به همین دلیل این نوع از حسابداری بسیار مورد توجه مدیریت است .
در موسسات تولیدی یا کارخانه ها به علت نوع فعالیت و همچنین شکل فروش محصولات ، نیاز مدیریت به اطلاعات بهای تمام شده تولیدات ، بسیار دقیق و حساس است .
زیرا در این نوع از موسسات به این دلیل که محصول نهایی از ترکیب مواد و هزینه های تبدیل که همان دستمزد نیروی کار مستقیم و هزینه های سربار است تولید می شود به همین علت باید توجه خاصی به اقلام تشکیل دهنده بهای تمام شده داشته باشیم .
به همین علت مدیریت در تلاش است تا با استفاده از روشهای مختلف و حسابهای کنترلی در هر زمان که نیاز باشد در کمترین فرصت اطلاعات مربوط به بهای تمام شده محصولات را در اختیار بگیرد .
مسلما این مسئله از وظایف اصلی حسابداران است .
حسابداران با استفاده از روشهای مختلف به این کار اقدام می کنند .
روشهای حسابداری صنعتی که به شش دسته تقسیم می شوند عبارتند از : ۱ - هزینه یابی جذبی ۲- هزینه یابی مستقیم ۳- هزینه یابی برآوردی یا تخمینی ۴- هزینه یابی سفارش کار ۵- هزینه یابی مراحل تولید یا مرحله ای ۶ - هزینه یابی استانداردهر یک از این روشها خود دارای توضیحات کاملی است که من در اینجا به توضیح مختصری از هر کدام این روشها اکتفا میکنم .
۱- هزینه یابی جذبی یا کامل : شیوه ای از هزینه یابی که در آن جمع هزینه های مستقیم ( به تحقیق ) و هزینه های ثابت ( به تقریب ) در بهای تمام شده کالای ساخته منظور می شود .
بر عکس در هزینه یابی مستقیم ، فقط هزینه های متغیر ( از جمله سربار متغیر ) جزء بهای تمام شده محسوب می گردد و هزینه های سربار ثابت ( به عنوان هزینه های دوره ) جداگانه در حساب سود و زیان همان دوره ای که هزینه به عمل آمده است منظور می شود .
۲- هزینه یابی مستقیم یا نهایی : این اصطلاح آمریکایی و مترادف آن در انگلستان Marginal Costing معمول و به معنی این است که جمع هزینه های متغیر محصول را مهمترین مقیاس هزینه تولید آن محصول محسوب کنند .
به این استدلال که هزینه های متغیر با میزان تولید و افزایش و کاهش آن ، بالا و پائین می رود .
۳- هزینه یابی برآوردی یا تخمینی : الف - هزینه ای که برای یک قرارداد یا تصمیم خاص پیش بینی شده است .
ب - مخارجی که پس از فروش ایجاد می شود .
حسابداران و اقتصاد حسابداران و آشنایی با اقتصاد : اقتصاد در معنای کلی آن عبارتست از استفاده بهینه از کلیه منابع موجود در جهت پیشبرد اهداف مورد نظر .
اقتصاد یک علم است .
علمی که جهت بررسی متغییر های اقتصادی بکار میرود .
اقتصاد را می توان از دو دیدگاه کلی مورد بررسی قرار داد : ۱ - اقتصاد خرد : اقتصاد خرد علم بررسی متغییر های اقتصادی در سطح یک بنگاه تولیدی است .
۲ - اقتصاد کلان : علم بررسی متغییرهای اقتصادی در بخش ملی و کلان یک کشور را اقتصاد کلان گویند .
توجه داشته باشید که لازمه بودجه بندی در موسسات ( بدون توجه به نوع فعالیت ) آشنایی داشتن با اقتصاد است .
یک پیش بینی خوب نیازمند در نظر گرفتن تمامی متغییر هایی است که ممکن است در سال بعد یا سالهای بعد کاهش یا افزایش داشته باشند و بهای تمام شده خدمات ما را دستخوش تغییر کنند .
همانطور که قبلا هم گفته بودم حسابدار خوب یک تحلیلگر خوب است .
یک تحلیل اقتصادی نزدیک به واقعیت می تواند باعث پیشی گرفتن موسسه از تمامی رقبایش شود .
جدای از مسئله بودجه بندی یک نکته دیگر هم در این میان خود نمایی می کند .
آن هم مسئله سرمایه گذاری می باشد .
سرمایه گذاری یکی از با اهمیت ترین مسائلی است که مازاد نقدینگی موسسات را صرف خود می کند .
این مسئله که : آیا زمان مناسبی برای سرمایه گذاری انتخاب کرده ایم ؟
آیا موسسه مورد نظر از هجم دارایی ها و سرمایه ( اقتصادی ) خود به خوبی استفاده می کند ؟
بازده موسسه نسبت به بازده در سطح کلان چه نسبتی دارد ؟
تمامی این مسائل و مسائلی از این دست باعث می شود که ما در یک موسسه سرمایه گذاری کنیم یا خیر .
پاسخ صحیح دادن به این سوالات موجب پیشرفت موسسه و پاسخ غیر صحیح موجبات متضرر شدن موسسه را فراهم می کند .
البته باید یادآوری کنم که پاسخ به این سوالات از وظایف یک مدیر مالی است .
پس عدم انجام صحیح وظایف بازتاب بدی برای شخص مدیر مالی دارد .
با یک مثال عملی مسئله را روشن می کنیم .
فرض کنید موسسه الف جهت استفاده بهینه از مازاد نقدینگی خود اقدام به خرید سهام می کند تا از محل تغییرات قیمت کسب سود کند .
مدیر مالی پیشنهاد خرید سهام شرکت صنعتی دریایی ( صدرا ) که یک سهم معتبر با رتبه نقدشوندگی خوب است را به هیئت مدیره می دهد .
موسسه تعداد پنجاه هزار سهم این شرکت را در تاریخ ۱۵/۱۰/۱۳۸۲ به مبلغ هر سهم ۲۲۹۰۳ ریال و مجموعا ۱۱۴۵۱۵۰۰۰۰ ریال خریداری کرد .
در تاریخ ۱۶/۱۰/۱۳۸۲ یعنی فردای آن روز قیمت این سهام بشکل عجیبی افزایش یافت و به قیمت هر سهم ۲۴۰۰۲ ریال رسید .
مدیر مالی ترجیه داد که این سهام را نفروشد و منتظر افزایش بیشتر قیمتها باشد .
اما حدودا بعد از یک ماه و نیم یعنی در ۲۷/۱۱/۸۲ قیمت سهام به ۱۹۰۶۵ریال رسید .
مدیر مالی جهت جلوگیری از ضرر بیشتر دستور فروش سهام را صادر نمود .
نظر شما درباره این نمونه چیست ؟
به نظر شما این شرکت واقعا چقدر ضرر کرده است ؟
در یک نگاه کاهش مبلغ هر سهم از ۲۲۹۰۳ ریال به ۱۹۰۶۵ ریال را مشاهده می کنیم .
در این مرحله موسسه ۱۹۱۹۰۰۰۰۰ ریال از اصل نقدینگی خود را از دست داده است .
اما آیا اشتباه مدیر مالی واقعا به همین میزان به ما ضرر زده است ؟
بهتر است کمی بیشتر سخت گیری کنیم .
در تاریخ ۱۶/۱۰/۱۳۸۲ مبلغ سهام به ۲۴۰۰۲ ریال رسید .
اشتباه مدیر مالی در عدم پیش بینی صحیح موجب شد که موسسه سود بسیار عالی را از دست بدهد .
پس اگر ما زیان موسسه را بر اساس این مبلغ محاسبه کنیم می توان گفت که موسسه زیانی به میزان ۲۴۶۸۵۰۰۰۰ ریال را متحمل شده است .
دیدید که یک اشتباه کوچک چه زیانی را متوجه موسسه می کند .
پس دقت در تصمیم گیری بسیار با اهمیت است .
زیرا در بعضی موارد یک اشتباه به هیچ وجه قابل جبران نیست و می تواند موجبات ورشکستگی موسسه را فراهم کند .
پس یا مدیر مالی نشوید یا اگر تصمیم جدی در این کار دارید عواقب آن را نیز تحمل کنید .