ماشینابزار نامی کلی است برای اشاره به دستگاههای ویژه کارهای مختلف صنعتی.
ساختمان ماشین ابزار
دستگاههای ماشینابزار
دستگاه تراش
دستگاه فرز
دستگاه فرز هاب
صفحه تراش
فرز پانتوگراف (فرز جریانگیر)
بورینگ
اسپارک
سنگ زنی
دریل
شابلن تراش
سیانسی فرز
ارونگ
اره نواری
قطعههای اصلی ماشین ابزرا عبارتند از:[۱]
محورهای اصلی ماشین و چرخدندهها
کوپلینگ ها و انتقال دهندههای قدرت
منبع قدرت
جعبه دنده
بدنه و پایه ماشین
ابزار بندهای ماشین های ابزار
اغلب ابزار ها دارای ساقه ی مخروطی یا راست هستند . ماشین های مته نیز اغلب مجهز به محور مورس مخروطی استاندارد هستند که ابزارهای ساقه مخروطی با آنها نگه داشته می شوند . مته های راست ساقه با سه نظام نگهداشته می شوند.
سه نظام- سه نظام مته در انتهای ساقه خود دارای مورس مخروطی است و ساقه ی مخروطی در مادگی سر محور اصلی ماشین مته جازده می شود . سه فک کوچک در سه نظام وجود دارد که به طور خم زمان ساقه ی مته را در بر می گیرند.
غلاف :
غلاف مخروطی برای نگهداشتن ساقه مخروطی مته ها یی به کار می رود که قطر آنها کوچکتر از سوراخ محور اصلی باشد . سوراخ غلاف نیز برای جفت شدن با ساقه ی مته دارای شکل مخروطی و سطح بیرونی آن به شکل مخروط مورس است و با سوراخ محور جفت می شود.
مادگی :
برای نگهداری مته هایی به کار می رود که طول ساقه ی آنها بزرگتر از آن باشد که در سوراخ سر محور اصلی دستگاه مته یا در غلاف معملی جای گیرد .این مادگی نیز دارای زبانه ای است که در شیار عمق سوراخ سر محور اصلی فرو می رود.
با فرو کردن ابزاری به نام گوه ی مته از پشت در داخل شکاف محور اصلی ، مته یا غلاف و یا هر ابزار دیگر از در گیری با آن آزاد و بیرون کشیده می شود .جنس اهرم از فولاد ابزار است و سختکاری می شود.
گیره ها و وسایل نگه دارنده ی قطعه کار باید محکم بسته شود .استقرار درست و محکم کردن قطعه کار اهمیت بسیار دارد .البته برای به دست آوردن نتیجه دلخواه باید عملیات نقشه اندازی را به درستی انجام داد و آنگاه روال درست تنظیم قطعه کار و راه اندازی ماشین مته را در پیش گرفت.
گیره :
گیره ی ماشین مته برای محکم نگه داشتن قطعه کار بر روی میز ماشین به کار می رود. (گیره هیدرولیکی نیز نوعی دیگر است که در فرایند های تولید انبوه به کار می رود.)
شمش ها ی موازی :
قطعات فولادی و به دقت ماشینکاری شدهای هستند که به صورت زوج مورد استفاده قرار می گیرند . این شمشها در هنگامهایی به کار می روند که قطعه نباز به سوراخ کاری کامل داشته باشد و بنا براین با گزراندن آنها در زیر قطعه از آسیب دیدن میز یا گیره جلو گیری می شود . برای جلو گیری از آسیب دیدن خود شمش ها باید در هنگام تنظیم قطعه و گیره سخت مراقب بود که آنها در مسیر سوراخکاری قرار نگیرند.
گیره جناقی:
برای محکم بستن قطعات مدور و سوراخکاری انها ار گیره ی جناقی استفاده می شود .البته ، بستن باید با دقت بسیار انجام شود زیرا در غیر این صورت ممکن است قطعه با گیر کردن مته در آن به دوران در آید و پرتاب شود و ماشینکار را سخت آسیب زند.
انواع ماشینهای ابزار
منظور از کنترل ماشینهای ابزار روشن یا خاموش کردن سیستم محرکه آن و کار اندازی کلاچ و تجهیزات گیرنده ی قطعه کار و ایجاد حرکت پیشروی و بطور خلاصه تنظیم مقادیر خاص جهت ایجاد حرکات ماشین ابزار میباشد. بسته به اجزایی که در کنترل بکار میروند میتوان کنترل را به کنترل مکانیکی ، کنترل هیدرولیکی یا نیوماتیکی و کنترل الکتریکی تقسیم بندی کرد.
۱-کنترل مکانیکی
کنترلهایی که در انها فرماندهی به کمک اجزا مکانیکی مثل بادامک یا پیرو انجام میشود.بادامکهای بکار برده شده از نوع قرصی و استوانه ای میباشند.
۲-کنترل هیدرولیکی
دارای دو نوع : کنترل یک لبه ای و کنترل چند لبه ای میباشند.
۳کنترل الکتریکی
الف) کنترل بادامکی
به کمک سوییچ های کمکی کار میکنند کا این سوییچها میتوانند دکمه ؛ کلید؛ شستی های مکانیکی یا سنسورهای غیر تماسی الکتریکی که بطور القایی ؛خازنی یا فوتو الکتریکی کار میکنند باشند.
کاربرد مشخص این کنترل ها در روشن کردن ؛ خاموش کردن و تغییر جهت حرکت و کنترل سیستم محرکه ی میزها میباشد.
ب)کنترل برنامه ای
در یک کنترل برنامه ای بایستی تمام حرکات ساپورتها با طول مشخص ؛ سرعت پیشروی ومقدار دور بطور خودکار کنترل شوند.
توسعه روز افزون ساخت قطعات الکتریکی باعث شده این کنترلها جای خودشان را به کنترلهای عددی بدهند.
ج)کنترل عددی(NC)
دستورات کنترلبه کمک اعداد و حروف به ماشین داده میشود.بر روی این علایم کار شده و به عنوان اطلاعات مسیر یا اتصال؛ به عضوهای عمل کننده ی ماشین داده میشود.
د)کنترل عددی کامپیوتری(CNC)
این سیستمها به کمک ریز کامپیوترها یا میکروپروسسور ؛که سهم میکرو پروسسور به سرعت رو به افزایش است؛ کار میکنند.
در این ماشینها وجود و نظارت انسان در کاربرد ماشینها ضروری است .او بایستی قبل از اینکه برنامه ی ماشین را بنویسد ؛طرح کار ؛ طرح ابزار؛ سرعتهای دورانی ؛ پیشروی و غیره را با داده های فنی ماشین مطابقت بدهد.
اشین های سری تراش
ماشین های سری تراش یکی از انواع ماشین های تراش فلزات بوده که برای تولید تعداد زیادی از قطعات که به طور یکسان مورد نیاز است ، مورد استفاده قرار می گیرد .
ماشین های سری تراش از نظر فرم و اندازه های ساخته شده :
1- ماشین های سری تراش دستی ( بدون خودکار )
2- ماشین های سری تراش نیمه خودکار
3- ماشین های سری تراش خودکار
4- ماشین های سری تراش افقی
5- ماشین های سری تراش عمودی
اجزای ماشین های سری تراش :
1
دسته کنترل محور اصلی
15
جعبه دنده بار طولی
2
دسته حرکت معکوس محور اصلی
16
میله بار خودکار
3
دسته خودکار
17
دسته حرکت دستگاه قلم گیر
4
ترمز میله بار خودکار
18
پیچ های تنظیم حرکت ابزار
5
موتور اصلی
19
کشاب لغزنده دستگاه ابزارگیر
6
ترمز حرکت اصلی
20
زین
7
سینی براده
21
دسته خودکار بار عرضی
8
دسته انتخاب بار
22
ابزار گیر شش طرفه
9
پمپ روغن
23
ریل ماشین
10
چرخ فلکه محرک
24
جعبه دنده بار عرضی
11
دسته تغییر جهت بار خودکار
25
سوپورت عرضی
12
پمپ آب صابون
26
قلم گیر یک طرفه
13
دسته بار خودکار طولی
27
قلم گیر چهار طرفه
14
دسته انتخاب بار
28
گیره فشنگی
بر حسب نوع کارایی این نوع ماشین ها دارای دو نوع دستگاه قلم گیر بوده که عبارتند از :
1- دستگاه قلم گیر چهار طرفه
2- دستگاه قلم گیر شش طرفه
دستگاه ابزار گیر شش طرفه :
دستگاه ابزار گیر شش طرفه علاوه بر روتراشی ، پیچ تراشی و .... عملیات داخل تراشی را به خوبی انجام می دهد
طریقه تنظیم ابزار گیر شش طرفه :
در ماشین های سری تراش با مکانیزم کشویی که دارای دستگاه ابزارگیر شش طرفه می باشند ، ابزارها بوسیله پیچ های مخصوص که در انتهای دیگر کشو قرار دارند تنظیم می گردند . چون روی دستگاه ابزارگیر محل قرار گرفتن شش ابزار می باشد در نتیجه برای تنظیم هر ابزار یک پیچ تنظیم با دستگاه قطع کن مخصوص در داخل دستگاه قرار دارد
دستگاه ابزار گیر چهار طرفه :
در این دستگاه عملیات روتراشی مانند : پیشانی تراشی ، پله تراشی ، شیار تراشی و فرم تراشی به صورت متوالی با ابزار گیر چهار طرفه انجام می گیرد.
این وسیله روی سوپورت (کشو ) عرضی قرار گرفته است که در عرض ماشین حرکت می کند . بر روی این دستگاه چهار نوع ابزار یا رنده بسته می شود .
برای اینکه هر یک از رنده ها در عرض ماشین به اندازه دلخواه حرکت عرضی کنند دو عدد پیچ ترمز در طرفین سوپورت عرضی قرار گرفته که با تنظیم آن ها می توان رنده ها را کنترل کرده و قطر لازم را تراشید.
اجزای مهم این دستگاه عبارتند از :
1- کشوی عرضی ( سوپورت عرضی )
2- دستگاه ابزارگیر چهار طرفه
3- زین که کشوی عرضی روی آن قرار دارد
4- جعبه دنده بار عرضی
دستگاه سوپورت عرضی در ماشین های سری تراش دستی و نیمه خودکاربا دست حرکت می کند ولی درماشین های مجهزتر حرکت بارعرضی خودکار صورت می گیرد .
تنظیم دستگاه حرکت بار طولی :
برای طول تراشی در بعضی از ماشین های سری تراش از دستگاه حرکت طولی استفاده می شود وبرای کنترل حرکت طولی از پیچ های ترمزی در سمت چپ این دستگاه قرار دارد استفاده می گردد . ترمز حرکت طولی از شش پیچ که روی پیشانی استوانه ای قرار گرفته تشکیل شده است .
طریقه بستن قطعه کار روی ماشین :
1- بستن کار در داخل گیره فشنگی
2- بستن کار در داخل سه نظام و یا چهار نظام
بستن کار در داخل گیره فشنگی Collet
برای بستن انواع میله های گرد توپر و تو خالی و همچنین انواع میله های چهارپهلو و شش پهلو از گیره فشنگی های مختلف و با اندازه های متفاوت که در روی محور اصلی قرار می گیرد استفاده خواهد شد . در این حالت میله های بلند را از داخل محور اصلی که تو خالی است عبور داده تا از داخل گیره فشنگی که درداخل محور اصلی در پیشانی دستگاه قرار دارد خارج شود و بعد از تنظیم طول کار برای تراشیدن ، گیره فشنگی را محکم نموده ، در این صورت کار در داخل محور ماشین و گیره فشنگی بسته می شود ، بعد از اینکه قطعه مورد نظر با رنده های مختلف تراشیده شد باید با رنده برش آن را بریده و بعد از برش دشتگاه گیره فشنگی را باز کرده و قطعه کار را بیرون کشیده و سپس آن را مجدداً تنظیم کرده و بعد کلیه مراحل را که بر روی قطعه اول انجام شد را برای قطعه کار دوم نیز انجام می دهیم .