در طول تاریخ گزارشات مستند و بسیار متعددی در زمینه انتقال بیماریهای همه گیر و کشنده در بین جوامع انسانی ثبت گردیده است که در اغلب آنها آب عامل اصلی انتقال بوده است، به عنوان مثال از همه گیریهای بیماریهای وبا و حصبه را می توان اسم برد که موجب کشتار میلیونها انسان گردیده اند. با شناخت و گسترش تئوری میکروبی بیماریزا در آب راههای مبارزه با آنها نیز ابداع گردید. به طور کلی آب به چهار طریق ممکن است محیط بسیار مناسبی برای انتقال بیماریها باشد که مختصراً توضیح داده می شود:
1-آب بطور مستقیم میتوانید محیط مناسبی برای رشد و تکثیر عوامل بیماریزای مختلفی باشد مانند عوامل وبای التور. در این موارد اگر محیط آبی با عامل بیماری آلوده گردد میتواند موجب بروز بیماری در مقیاس وسیع باشد.
2- آب محیط مناسبی است برای تکثیر و رشد برخی از حشرات ناقل بیماری مانند مالاریا که در نقش آب در انتشار بیماری قابل توجه است.
3-کمبود آب برای مصارف بهداشت شخصی و استحمام و شستشو، که در عدم وجود آب به مقدار کافی، بیماریهای مختلف پوستی مانند گال، تیفوس و یا تراخم حادث می شود.
4-گاهی اوقات آب محیط پرورش دهنده میزبان واسط برخی از بیماریهاست مانند بیماری بول الدم یا خون ادراری (بیلارزیاز) که نوعی حلزون کوچک که در آب زندگی می کند عامل انتقال بیماری است.
((راههای سالم سازی آب))
تنها راه متعارف و موجود برای سالمسازی آب ضدعفونی آن با روش های گوناگون است که متداولترین روش چه در شهرها و چه در روستاها ضدعفونی آب بوسیله ترکیبات کلر است. امروزه در تمامی دنیا از ترکیبات کلر هم به صورت پودر پرکلرین و هم به صورت گاز کلر عمدتاً برای ضدعفونی آب شرب در شهرهای بزرگ و از ترکیبات دیگر آن برای ضد عفونی سایر منابع آبی استفاده می شود. حسن این کار در این است که مقادیر باقیمانده ترکیبات کلر درشبکه های لوله کشی بزرگ به عنوان یک سپر حفاظتی در برابر آلودگی های احتمالی عمل کرده و از گسترش و انتشار عواملی میکروبی جلوگیری می نماید.
((بهداشت فاضلاب))
شاید استنباط متداولی که از واژه (( فاضلاب)) در اذهان مردم عادی شکل گرفته درست نباشد زیرا در نظر آنها فاضلاب حاصله از توالت ها. اگر بخواهیم تعریف جامع تری از واژه فاضلاب قرار می گیرند. امروزه با افزایش بی رویه جمعیت و گسترش جوامع انسانی، توسعه شهر نشینی و صنعتی شدن نیاز به استفاده از آب چندین برابر شده به نحویکه مصرف برای بخش های کشاورزی و صنایع نسبت به مصارف شرب درصد بسیار زیادی به خود اختصاص می دهند. هر کدام از بخش های فوق اعم از بخش صنعتی یا کشاوزری و فعالیتهای انسانی بسته به نوع فعالیت و فرآیند تولید طبعاً تولید فاضلاب می نمایند که در تخلیه بی رویه آنها به منابع آبی مانند رودخانه ها، انهار طبیعی و یا تخلیه در چاههای جاذب بطور سنتی در طول قرن اخیر موجب تغییرات یسار فاحشی در محیط زیست انسان گریده است به نحویکه امروزه بررسی هها و شواهد عینی نشان می دهد که منابع طبیعی آبهای سطحی و زیرزمینی تغییر کیفیت داده و روز به روز تعداد بی شماری از این منابع به علت آلودگی به عوامل عمدتاً شیمیائی حاصله از فرایندهای ذکر شده از حیّز انفتاع خارج می گردند و متاسفانه اکثر این منابع محدود آب شیرین می باشند. تقریباً از اواخر قرن 17 میلادی مسئله جمع آوری، تصفیه و دفع فاضلابها و بویژه فاضلاب خانگی که منشاء تمامی عوامل بیماری زای میکروبی هستند مورد توجه قرار گرفت به صورتیکه امروزه اکثر کشورهای یزرگ دنیا از سیستم جمع آوری تصفیه و دفع مناسب پسآب برخوردارندو بطور کلی هدف از تصفیه فاضلاب در چند مورد خلاصه می شود:
تخلیه و دفع فاضلاب های خام ( فاضلاب های تصفیه نشده) به محیط زیست علاوه بر تخریب محیط از نقطه نظر زیبائی ظاهری مشمئز کننده و نفرت انگیزند.
تخلیه فاضلاب خام به منابع آبهای سحطی یا زیرزمینی موجب گسترش آلودگی در این منابع شده و باعث تغییرات شیمیائی بخصوص در آنها میگردد به نحوی که در دراز مدت تاثیرات بالقوه سوء را در بر خواهد داشت.
دفع فاضلاب های خام با روش های غیر اصولی موجب بروز بیناری های بسیار متنوعی میگردد که مثالهای بارزی را میتوان ارائه داد زیرا فاضلاب های انسانی ماهیتاً دارای عوامل بیماریزا بوده و بدیهی است دفه نامناسب آنها خطر بالقوه بروز بیماری های همه گیر را خواهند داشت.
تخلیه فضلاب های خان در منابع آبی و برکه های طبیعی علاوه بر ایجاد شرایط نفرت انگیز ظاهری به مرور زمان و در اثر کاهش اکسیژن آنها متعفن گردیده وبوهای زننده و آزار دهنده ای که ناشی از تجزیه مواد عالی موجود در آنهاست منتشر میگردد و شرایط زندگی را برای جوامع انسانی غیرقابل تحمل می سازد.
لذا می بینیم راه برای مبارزه با موارد فوق الذکر تصفیه کامل فاضلاب هاست. مبتنی بر روش های مقبول و علمی اساس و روش کار تصفیه فاضلاب بهره گیری و تسریع فرآیندهائی است که بطور طبیعی در طبیعت رخ می دهند. یعنی با استفاده از عوامل میکروبی مفیدی که در فاضلاب موجودند و ایجاد شرایط بهینه و مطلوب برای آنها به نحویکه قادر باشند فاضلاب را تثبیت کنند یعنی مواد معدنی بی ضرر نموده و در ضمن این فرآیند عوامل میکروبی بیماریزا هم نابود گردند.
بهداشت زباله و مواد زائد جامد
مقدمه:
از ابتدای زندگی، بشر اولیه و حیوانات منابع زمین را مورد استفاده قرار داده و مواد زائد را دفع کرده اند. در زمانهای اولیه، دفع نواد زائد مشمل خاصی را ایجاد نمی کرد، زیرا که جمعیت خیلی کم و زمینهای بسیار زیادی قابل دسترسی بود. امروزه برعکس تراکم جمعیت در روی زمین بسیار بالا است.
مشکل دفع مواد زائد به زمانی بر می گردد که انسان ها در فرم قبایل روستاها و جوامع گرد هم آمدند و تجمع مواد زائد نتیجه طبیعی زندگی شد. دورریزی مواد غذایی و سایرمواد زائد در جاده ها و خیابانهای خاکی و زمینهای خالی باعث زاد و ولد موشها و مگسها گردید، که با خود میکروب را حمل و نقل می کردند و عامل شیوع بیماریههای مسری می شدند. مثلاً مرگ سیاه( طاعون) نیمی از اروپائیان را در قرن چهاردهم کشت و متعاقب آن باعث بیماری های مسری و تلفات زیادی شد در قرن نوزدهم کنترل بهداشت عمومی از وظایف ضروری سازمانهای دولتی و عمومی گردید. در این قرن فهمیدند اگر زائدات موادغذلیی جمع آوری و به روش بهداشتی دفع گردند، عوامل بیماری زا کنترل خواهند شد.
رابطه بین بهداشت عمومی، ذخیره، جمع آوری و دفع غیر مناسب مواد زائد جامد کاملاً مشخص است. امروز مشخص شده که موش، مگس و سایر ناقلین بیماریها، در زباله دانهای روباز تخم گذاری و تولید مثل می کنند. آنها همچنین در انبارهای نامناسب موادغذلیی و سایر جاهایی که غذا و پناهگاه مناسب برای موش و حشرات است، زاد و ولد می کنند سرویس بهداشت عمومی امریکا نتایج مطالعات خود را که 22 نوع بیماری انسانی را به مدیریت نامناسب مواد زائد مرتبط می داند چاپ کرده است.
تعریف: اصل کلمه زباله در فارسی شامل آشغال، خاکروبه و کثافات بوده و این کلمه در عربی به آب مختصر و کمی که در ته چاه جمع شده باشد اطلاق می شود.
طبقه بندی بطور عام: اجزاء ترکیبی زباله که مورد قبول عموم متخصصین امر است شامل دو قسمت است.
1-فسادپذیر
2-فسادناپذیر
مدفوع انسانی و فضولات حیوانی در این طبقه بندی مستثنی هستند.
فسادپذیر:(پس مانده) این قسمت زباله ها از پخت و پز و مصرف موادغذایی در منازل، رستورانها و سایر موسساتی که با موادغذایی سروکار دارند بوجود می آید و مقدار ان در فصول مختلف سال متغیر است.