تولید ماورای صوت مقدمه علم صوت به معنی وسیع کلمه تولید ، تراگسیل و دریافت انرژی بصورت ارتعاش در ماده است.
اگر اتمها و مولکولهای شاره یا جامد از اوضاع طبیعی خود تغییر مکان یابند، نیروی الاستیک در آن پدید میگردد، که مربوط به سختی جسم است و میخواهد جسم را به حالت نخست باز گرداند، این را نیروی برگرداننده گویند.
تأثیر این نیروی الاستیک برگرداننده توأم با خاصیت اینرسی دستگاه ، ماده را برای ارتعاشهای نوسانی و در نتیجه تراگسیل موجهای آکوستیکی قابل میسازد.
امواج صوتی امواج مادی بوده که هم طولی و هم عرضی میتواند باشد.
در شاره ها بصورت طولی است و در محیطهای دیگر هم بصورت طولی و هم بصورت عرضی است.
یعنی فرضا اگر صوت وارد یک ماده جامد شود، به موج طولی و عرضی با سرعتهای متفاوت تجزیه میشود.
امواج ماورای صوت را به روشهای مکانیکی و الکتریکی و مغناطیسی میتوان تولید کرد.
ابزار مکانیکی تولید ماورای صوت عبارت است از: سیرن ، سوتک گالتن ، مولد الکتریکی ، مولد مغناطیسی ، نوسانگر پیزو الکتریک و نوسانگر مانیتواستریکتیو که در زیر برخی از آنها که کاربرد وسیعی دارند شرح مختصری میدهیم.
سیرن سیرن از یک ظرف محکم ساخته شده است که بوسیله لولهای به تلمبه تراکم هوا مربوط میشود و میتوان در آن هوای با فشار زیاد متراکم کرد.
در قسمتی از سطح بالایی این ظرف دو صفحه فلزی گرد محور واحدی قرار دارند که بر روی آنها تعدادی سوراخ به یک فاصله از محور موجود است.
صفحه پایین ثابت است و صفحه بالایی میتواند بر روی آن با سرعت زیاد دوران کند.
سوراخهایی که بر روی این دو صفحه موجود است، میتوانند در مقابل یکدیگر قرار گیرند.
ولی امتداد آنها در صفحه بالایی و پایینی برهم قرار ندارد و طوری است که وقتی هوایی با فشار زیاد از سوراخهای پایینی به دهانه سوراخهای بالایی میرسد، تغییر جهت و امتداد میدهد.
و همین تغییر جهت حرکت هوا سبب میگردد که بر صفحه بالایی نیرویی اثر کند و آن را به چرخش در آورد.
فرکانس صوتی که سیرن تولید میکند با تعداد سوراخهای صفحه دوّار (p) و نیز تعداد دوری که صفحه گردان سیرن در ثانیه دوران می کند (n) نسبت مستقیم دارد (f = pn).
که در آن f فرکانس صوت میباشد.
معمولا بر روی سیرنها دستگاهی است که می تواند صوت حاصل را مشخص کند.
ولیکن اگر تعداد سوراخها در صفحه بسیار زیاد و نیز فشار هوا یا بخار آب که در ظرف سیرن متراکم شده است، بسیار زیاد باشد، ارتعاشات ماورای صوت تولید میشود.
به کمک این سیرنها امواجی تا فرکانس200 کیلو هرتز تولید کردهاند.
وتک گالتن در سال 1883 نخستین بار گالتن متوجه امواج ماورای صوت شد.
او با استفاده از لوله بستهای که به کمک یک پیچ میتوانست طول آن را تغییر دهد، ارتعاشات صوتی بسیار ریزی با فرکانس زیاد تولید کرد.
و ضمن کاهش تدریجی طول لوله بسته متوجه شد که در هنگام دمیدن در آن صدایی را نمیشنود.
ولیکن سگی که در نزدیکی وی بود عکس العمل نشان میدهد.
همین موضوع او را متوجه امواج ماورای صوت کرد.
در سال 1900 میلادی آ.
ادلمان سوتک گالین را کامل کرد و آن را به فرکانس حدود 170000 هرتز رسانید.
در سال 1916 میلادی هارتمان بر اساس کارهای قبلی سوتکی ساخت که در آن هوای متراکم از یک سوراخ مخروطی شکل خارج و به دهانه لوله استوانهای شکل که طول و قطر آن برابر است وارد میگردد و تولید صوت میکند.
در سوتک هارتمان سرعت خروج هوا و برخورد آن به لوله سوتک بسیار زیاد و بیش از سرعت صوت است.
نوسانگر مغناطیسی این نوسانگرها براساس خاصیت ماگنتوستریکشن و استفاده از یک میدان الکتریکی متناوب ساخته میشود.
خاصیت ماگنتوستریکشن عبارت است از تغییر شکل و تغییر حجم یک ماده مغناطیسی (آهن ، نیکل و کبالت) در اثر آهنربا شدن.
سادهترین تغییری که در اثر آهنربا شدن یک ماده مغناطیسی بررسی میشود تغییر نسبی طول یعنی Δl/l است.
که در این رابطه Δl تغییر طول و ا طول اولیه ماده مغناطیسی است.
اگر میله ای از یک ماده مغناطیسی مانند نیکل را انتخاب کنیم و در اطراف آن یک سیم روپوش دار بپیچیم و آن را در یک مدار الکتریکی قرار دهیم، مشاهده میشود که هر گاه جریان الکتریکی از سیم پیچ بگذرد طول میله کوتاه می شود و پس از قطع جریان میله به طول اولیه خود باز می گردد.
چنانچه بتوانیم به کمک یک رئوستا شدت جریان الکتریکی را افزایش دهیم، تغییر طول میله Δl بیشتر می شود.
ضمنا اگر جهت جریان الکتریکی را تغییر دهیم باز هم میله منقبض خواهد شد.
مشخص میشود که کاهش طول میله که در اثر میدان مغناطیسی سیم پیچ و آهنربا شدن آن ظاهر میشود، به جهت میدان الکتریکی بستگی ندارد.
ولیکن اندازه تغییر طول میله به اندازه شدت میدان الکتریکی بستگی دارد.
در عمل نوسانگرهای مغناطیسی را به این ترتیب میسازند که به جای میلههای نیکلی ورقههای نازک نیکلی که رویهای از یک ماده عایق الکتریکی دارند، بکار میبرند.
این ورقه ها را مانند آنچه در هستههای ترانسفورماتور مشاهده میکنیم بر روی یکدیگر قرار میدهند و به هم متصل میکنند.
علت بکار بردن ورقههای نیکل به جای میله نیکل جلوگیری از جریانهای گردابی (جریان فوکو) است.
ضمنا بجای آنکه فقط از یک سیم پیچ استفاده شود، دو سیم پیچ به دور هسته نیکلی پیچیده میشود، که از یکی جریان مستقیم و از سیم پیچ دیگر جریان متناوب عبور میکند.
نوسانگر پیزوالکتریک خاصیت پیزوالکتریک عبارت است از ایجاد اختلاف پتاسیل الکتریکی در دو طرف یک بلور هنگامی که آن بلور تحت فشار یا کشش قرارگیرد و نیز انبساط و انقباض آن بلور هنگامی که تحت تأثیر یک میدان الکتریکی واقع شود.
پدیده پیزوالکتریک که در سال 1880 توسط پیرکوری کشف شد، نه تنها در تولید ارتعاشات ماورای صوت مورد استفاده قرار میگیرد، بلکه در بسیاری دیگر از ابزارها از جمله در میکروفونهای کریستالی ، پیک آپ گرامافون ، تولید نوسانهای الکتریکی و فندک بکار میرود.
خاصیت پیزو الکتریک در بلورهای کوارتز ، تورمالین ، تاتارات سدیم و پتاسیم و تیتانات باریم مشاهده شده است پیام های دیگران ( نظر بدین ) PermaLink دوشنبه، 21 خرداد، 1386 - حمید آشوری ۲۸۸) ژنراتورهای اشعه ایکس(X – ray Generator) وظیفه تولید ولتاژ بالای لازم برای ایجاد اشعه ایکس را درتیوب ژنراتورهای ولتاژ بالا بر عهده دارند.
تغذیه این ژنراتورها از برق v 220 شهر به گونه تکفاز و یا سه فاز می باشد که خروجی ای تاحد kv 150 در مدت زمان کوتاهی تولید می کند.
این بخش از سیستم رادیولوژی از یک جعبه فلزی متصل به زمین و پر از روغن و ترانسفورماتور ولتاژ پائین برای تغذیه فیلمان ها، همچنین یک ترانسفورماتور ولتاژ بالا و مجموعه ای از دیودهای یکسوکننده ولتاژ بالا و تعدادی کنتاکتور تشکیل شده است.
وجود روغن درون جعبه ژنراتور به دلیل عدم بروز جرقه الکتریکی ناشی از ولتاژ بسیار بالا می باشد.
• ژنراتورهای اشعه ایکس(X – ray Generator): انرژی فوتون های اشعه ایکس تولید شده تابع 1- انرژی جنبشی الکترون ها، 2- اختلاف پتانسیل دو سر تیوپ است.
ابتدا ولتاژی حدود kv 150 – 40 به دو قطب تیوپ اشعه ایکس اعمال می شود.
الکترون هایی که توسط فیلامان تولید شده اند دراین اختلاف پتانسیل به سمت قطب آند شتاب می گیرند و پس از برخورد به هدف به فوتون هایx – ray تبدیل می شوند.
اختلاف پتانسیل در سر تیوپ، موجب افزایش انرژی جنبشی الکترون ها و تولید فوتون های پر انرژی تر می گردد.
هر چه ضخامت عضو بیشتر باشد، فوتون های پر انرژی تری لازم است.
برای به راه اندازی تیوپ و در تولید اشعه ایکس، از ژنراتور استفاده می شود.
- وظایف ژنراتور: 1- تأمین اختلاف پتانسیل دو سر تیوپ اشعه ایکس.
2- ملتهب کردن فیلامان برای تولید الکترون.
3- کنترل اختلاف پتانسیل دو سر تیوپ.
ولتاژ مورد استفاده در ژنراتورهای اشعه ایکس از نوع ولتاژ متناوب است.
دو نوع ولتاژ متناوب داریم: 1- تکفاز و 2- سه فاز.
- نحوه تولید برق تکفاز: مبنای کار، قانون القای الکترومغناطیسی است.
در نتیجه گردش یک سیم پیچ درون میدان مغناطیسی ثابت با القای ولتاژ در سیم پیچ لازم است.
- نحوه تولید برق سه فاز: در مولدهای سه فاز، سه سیم پیچ به طور همزمان درون میدان مغناطیسی می چرخند.
هر سیم پیچ با اختلاف زاویه ˚120 نسبت به بقیه قرارگرفته است.
به علت متفاوت بودن موقعیت سیم پیچ ها، مقدار ولتاژ تولیدی در هر سیم پیچ در یک زمان مشخص متفاوت است.
• ترانسفورماتورها: وسیله افزایش یا کاهش ولتاژ نسبت به مقدار مبنا هستند و بر دو نوعند: - ترانسفورماتور افزاینده (step up Transformer).
- ترانسفورماتور کاهنده (step down Transformer).
- اجزای ترانسفورماتور: 1- هسته فلزی.
2- دو سری سیم پیچ که بر روی هسته فلزی پیچیده می شوند.
سیم پیچ متصل به ولتاژ ورودی سیم پیچ اولیه و سیم پیچی که ولتاژ تغییریافته از آن خارج شده سیم پیچ ثانویه نام دارد.
سیم پیچ ها نسبت به هم عایق بندی شده است.
تشکیل میدان مغناطیسی موجب القای مجدد جریان در سیم پیچ های ثانویه و هسته فلزی می شود.
برای آنکه در سیم پیچ ثانویه جریانی القا شود، بایستی ولتاژ ورودی متناوب(AC) باشد.
ولتاژ متناوب، میدان مغناطیسی متناوبی را در هسته ایجادکرده و شار در واحد زمان تغییرمی کند.
بر مبنای قانون القای فارادی، تغییر در شار مغناطیسی موجب القاء جریان جدید در سیم پیچ ثانویه می گردد.
- انواع ترانسفورماتورها (بر حسب شکل هسته و نحوه پیچیده شدن سیم پیچها) 1- ترانسفورماتور با هسته close – core: این هسته ها به صورت یک مربع بسته ساخته شده اند که هر سیم پیچ جداگانه بر روی یک طرف هسته پیچیده می شود.
2- اتوترانسفورماتور: هسته آنها به صورت میله ای بوده و معمولاً یک سیم پیچ برروی آنها پیچیده می شود.
از این ترانسفورماتورها در مدار اشعه ایکس استفاده می شود.
3- ترانسفورماتور با هسته shell – type: هسته این ترانسفورماتور به صورت دو حلقه چسبیده به هم می باشد و سیم پیچ های اولیه و ثانویه بر روی هم روی ستون وسط پیچیده می شوند.
از این نوع نیز در مدارهای اشعه ایکس استفاده می شود.
- مدار ژنراتور اشعه ایکس از دو قسمت تشکیل شده است: 1- مدار ژنراتور اشعه ایکس.
2- تیوپ اشعه ایکس.
- مدار ژنراتور اشعه ایکس بر حسب مقدار ولتاژ عبوری دارای دو قسمت است: 1- مدار اولیه(Control console): ولتاژ عبوری از مداراولیه در محدوده ولتاژهای معمولی یا فشار ضعیف است.
پانل کنترل به عنوان قسمتی از مدار اولیه است.
2- مدار ثانویه(فشار قویHigh – Voltage): ولتاژ در محدوده ولتاژهای فشار قوی می باشد.• مدار ساده ژنراتور اشعه ایکس: o مدار اولیه: فشار ضعیف است و دارای ولتاژ حدود V240 تا 415 می باشد.
- اجزای مدار اولیه: فیوزها، کلید اصلی، قطع کننده های مدار، اتوترانسفورماتور، جبران کننده ولتاژ اصلی، کنترل kv، کلید کنتاکتور اولیه، اندازه گیر kv، سیم پیچ اولیه ترانسفورماتور فشارقوی، مدار زمان سنج، مدار گرم کننده فیلامنت، مدارات جبران کننده.
o مدار ثانویه: فشار قوی است و ولتاژ بیشتر از kvp 75 دارد.
- اجزای مدار ثانویه: سیم پیچ ثانویه ترانسفورماتور فشار قوی، یکسو کننده های فشارقوی، تیوپ اشعه ایکس، سیم پیچ ثانویه، ترانسفورماتور گرم کننده فیلامنت o مدار اولیه: فشار ضعیف است و دارای ولتاژ حدود V240 تا 415 می باشد.
- اجزای مدار ثانویه: سیم پیچ ثانویه ترانسفورماتور فشار قوی، یکسوکننده های فشارقوی، تیوپ اشعه ایکس، سیم پیچ ثانویه، ترانسفورماتور گرم کننده فیلامنت انواع مخازن زمینگرماییانواع مخازن زمینگرماییانواع مخازن زمینگرماییبطور کلی براساس ویژگیهای زمین شناسی، هیدرولوژیکی و انتقال حرارت، مخازن زمینگرمایی بـه چـهارگـروه اصـلی طبـقه بـندی مـیشونـد.
1) مـخازن گـرمـابی (Hydrotermal) 2) مخازن سنگ داغ خشک (Hot dry rock) 3) مخازن زمین تحت فشار (Geopressured) 4) مخازن ماگماتیک(Magmatic).
از آنجائیکه پیدایش مخازن زمینگرمایی یک پدیده طبیعی است، لذا هریک از انواع اصلی فوق به انواع فرعی تری نیز تقسیم میشوند.
در این کتاب تنها به شرح عمدهترین آنها خواهد شد.
۱- مخازن گرمابی Hydrotermal ویژگی این سیستم وجود سنگهایی با تراوایی و تخلخل بالاست و اکثر سیستم های جهان که برای استفاده از انرژی زمینگرمایی مورد اکتشاف و بهرهبرداری قرارگرفته اند از این نوع میباشند.
نیروی کنوکسیونی در این قبیل سیستمها بدون شک از اهمیت بالایی برخوردار بوده و گرم شدن آب در اعماق غالباً به نفوذ ماگما ارتباط داده میشود، در نتیجه این امکان وجود دارد که بخشی از آب در حال چرخش نیز از سرد شدن ماگما تامین گردد.
منبع حرارتی در این گونه سیستم ها حرارت توده نفوذی ماگمایی در عمق کم میباشد.
بطور کلی این قبیل سیستمهای چرخشی غالباً با آتشفشانها و یا ولکانیسم های جوان همراه میباشند.
مخازن گرمابی که یکی از عمده ترین ذخایر زمینگرمایی دنیا را تشکیل میدهند و به دو نوع مخزن فرعی آب بالنده (مخزن با برتری آب) و مخزن با بخار بالنده (مخزن با برتری بخار) تقسیم میشوند.
مخازن با آب بالنده (Water dominated reservoirs) مخازن با آب بالنده را بطور معمول مخازن آب داغ مینامند.
این مخازن که ترکیبی از آب و بخار است در آن درصد آب موجود در مخزن به مراتب بیش از درصد بخار موجود میباشد لذا بخش قابل توجهی از حجم مخزن توسط آب داغ اشغال شده است.
در حال حاضر بیشتر مخازن زمینگرمایی از این نوع هستند ولی هزینه استخراج و بهرهبرداری از این مخازن بمراتب بیشتر از مخازن با برتری بخار (بخار بالنده) میباشد.
طبق اطلاعات موجود بیش از 90 درصد مخازن زمینگرمایی کشف شده جهان از این نوع هستند.
چون دمای آب ذخیره شده در این منابع از25 تا 310 درجه سانتیگراد متغیر است.
موارد کاربرد سیال استخراج شده از این مخازن نیز متفاوت میباشد.
چنانکه از انرژی سیال داغ این نوع منابع زمینگرمایی میتوان بطور مستقیم برای کاربردهای حرارتی و بطور غیر مستقیم در تولید نیروی برق بهرهگیری کرد.
مخازن آب داغ بطور معمول بوسیله آبهای سطحی و بارشهای جوی مجاور منطقه زمینگرمایی تغذیه میشوند، بعبارت دیگر آبهای سطحی و آب بارشهای جوی بتدریج در ژرفای زمین نفوذ کرده و منابع مذکور را تشکیل دادهاند.
دمای این مخازن به نوع و کیفیت سرچشمه حرارتی، رسانایی گرمایی سنگ مخزن، رسانایی سنگهای اطراف، ضخامت و نوع سنگ پوششی بستگی دارد.
مهمترین عامل اقتصادی که در تولید برق از مخازن با آب بالنده باید مورد توجه طراحان قرار گیرد آن است که جهت استحصال نیروی برق از منابع آب داغ نیاز به تولید حجم زیادی از آب و دفع آن یا تزریق مجدد آن به مخزن است.
موضوع قابل توجه اینجاست که با فنآوری موجود، راهاندازی و نگهداری این جریان چرخشی در وضعیت متناسب هزینه سرمایهای و عملیاتی بسیار زیادی را طلب میکند.
لذا برآورد دقیق هزینههای تولید برق از این منابع، دقت نظر و جامع نگری ویژهای را طلب می نماید.
در واقع مهمترین فرق میان مخازن آب داغ و بخار بالنده تولید حجم زیاد سیال در مخازن آب داغ و هزینه بالای تزریق مجدد آن به زمین میباشد.
در حال حاضر نیروگاههایی که از انرژی زمینگرمایی آب داغ بهرهگیری میکنند 42 درصد نیروی برق زمینگرمایی جهان را تامین میکنند.
با وجود این پیش بینی میشود بعلت فراوانی مخازن زمینگرمایی آب داغ، در آینده موارد استفاده آن افزایش خواهد یافت.
چرا که براساس برآوردهای موجود ظرفیت مخازن آب داغ جهان بیش از 9 برابر ظرفیت مخازن بخار خشک تخمین زده میشود.
مخازن بخار بالنده (Steam dominated reservoirs) مخازن با بخار بالنده مخازنی هستند که در آنها بخار آب نسبت به آب داغ فضای بیشتری از حجم سنگ مخزن را اشغال میکند و بخش اعظمی از سیال بصورت بخار خشک میباشد.
در این مخازن آنتالپی(محتوی حرارتی) بخار آب مخزن در حال تعادل با آب داغ مخزن است.
هنگامی که مخزن مورد بهرهبرداری قرار میگیرد بخار انبساط یافته تبدیل به بخار فوق العاده گرم میشود که این نـوع مـنابع زمینگرمایی بـه مخــازن بـخار خشک معروف هستند.
علت اساسی پیدایش این گونه مخازن آن است که حجم تغذیه آب نسبت به دمای منشأ حرارتی مخزن کم بوده و به محض اینکه مخزن، آب دریافت میکند قسمت اعظم آن تبدیل به بخار میشود.
مخازن با بخار بالنده همیشه دارای سنگ پوششی مناسبی هستند.
تعداد این گونه مخازن با توجه به شرایط خاصی که برای تشکیل این گونه مخازن وجود دارد انگشت شمار بوده که از آن میان، شمار معدودی مورد بهره برداری قرار گرفته اند.
مخازن بخار خشک زمینگرمایی که در حال حاضر مورد بهرهبرداری قرارمیگیرند شامـل مـیدان زمینگرمایی بیگ گیزر (Big geryseyers) در کالیفرنیای آمریکا، لاردرلو (Larderello) در ایتالیا و میدان زمینگرمایی ماتسوکاوا (Matsukawa) در ژاپن میباشند که از بخارهای خشک حاصل از این میدانها نیروی برق زیادی تولید میشود.
۲- مخازن سنگ داغ خشکHot dry rock میدانهای زمینگرمایی سنگ داغ خشک از جمله میدانهایی هستند که با پیشرفت تکنولوژی و انجام تحقیقات فراوان در حال حاضر به عنوان یکی از منابع زمینگرمایی بالقوه و مستعدد مطرح گردیدهاند.
این گونه منابع زمینگرمایی از سنگهای متراکم داغ و فاقد تخلخل و تراوایی طبیعی تشکیل شدهاند.
در این مخازن بصورت مصنوعی و مکانیکی و با روشهای آبشکنی (Hydrofracturing)و انفجار (Shoot fracturing) در بین دو چاه شکستگی و تراوایی مصنوعی بوجود میآورند(Garnish, 1987).
سپس با تزریق آب بداخل شکستگیها، آب تزریقی با دریافت حرارت از سنگ داغ به حالت آب داغ یا بخار آب درآمده و سپس استخراج میگردد.
برای انجام این کار ابتدا دو حلقه چاه عمیق با فاصله نسبتاً نزدیک به یکدیکر و ژرفای بیشتر از 2 کیلومتر حفر میشود.
پس از رسیدن به سنگهای داغ که دارای درجه حرارت بیش از 200 درجه سانتیگراد میباشند از طریق آبشکنی و انفجار انتهای دو چاه توسط سیستمی از شکستگیها بهم ارتباط داده میشود.
سپس با تزریق آب به یکی از چاهها، از چاه دیگر آب داغ یا بخار استخراج میگردد.
در حال حاضر بهرهبرداری از این منابع در دست بررسی و مطالعه بوده و هنوز از نظر اقتصادی مقرون به صرفه نمیباشد.
۳- مخازن تحت فشار زمینGeopressured reservoirs در طی دوره رسوبگذاری در یک حوضه رسوبی، حجم عظیمی از مواد رسوبی آواری، آذرآواری، رسوبات شیمیایی و غیره در آن نهشته میشوند.
با افزایش ضخامت رسوبات تدریجاً بستر حوضه شروع به فرونشینی نموده و با افزایش عمق رسوبات نهشته شده، درجه حرارت و فشار آنها افزایش مییابد.
بدین ترتیب آبها که در ابتدا دارای ترکیب شیمیایی مشابه با آبهای حوضه رسوبی بودند با افزایش فشار و درجه حرارت از نظر شیمیایی تغییر کرده و به شورآبههایی با درجه حرارت بالا تبدیل میشوند.
همزمان با این دگرگونیها مقادیر زیادی گاز متان و سولفید هیدروژن نیز ایجاد میشود که خود عامل ازدیاد فشار میباشد.
دو عامل در تشکیل این گونه مخازن فوق العاده موثر هستند.
1) سنگ پوششی مناسب (رس یا شیل) که با ضخامت قابل ملاحظه خود از نفوذ سیال و حرارت مخزن به خارج جلوگیری میکند.
2) ژرفای زیاد مخزن از سطح زمین که این دو عامل به کمک هم باعث بالا رفتن حرارت به بیش از 200 درجه سانتیگراد میشوند.
قابل توجه اینکه برای استخراج و توسعه این نوع مخزن زمینگرمایی از نظر اقتصادی، شرکتهای ذینفع، به مقدار تولید گاز متان همراه آن توجه زیادی دارند.
به عبارت دیگر اقتصادی شناختن این گونه مخازن منوط به حجم قابل تولید گاز متان نیز میباشد.
حوضههای رسوبی شناخته شده سراسر جهان، که میادین تحت فشار زمینگرمایی را تشکیل داده اند بیش از 67 میدان هستند که از آن تعداد 7 میدان در ایالات متحده آمریکا گزارش گردیده که هنگام اکتشافات نفت و گاز شناخته شده اند و مهمترین آنها حوضهرسوبی سنوزوییک (Cenozoic) در خلیج مکزیک است.
روند تغییرات شیب حرارتی در این ناحیه بر اساس ژرفای پایین تر از 2 کیلومتر در حدود 57 درجه سانتیگراد به ازای 1000 متر و در ژرفای بالاتر از 2 کیلومتر بالغ بر 29 درجه سانتیگراد در 1000 متر عمق است.
بنابراین دمای سیال مخزن در ژرفای 4572 متر بیش از 260 درجه سانتیگراد برآورد شده است.
۵- مخازن ماگماییMagmatic برپایه رخدادهای زمین شناسی ماگما به اشکال گوناگون در اعماق مختلف و در قشر رویی زمین پدیدار میشود و در تحت شرایط مختلفی بهرهگیری از حرارت ماگما امکان پذیر است.
توده های ماگمایی به دلیل حرارت بالا از پتانسیل بالقوه حرارتی زیادی برخوردار هستند.
چنانکه دانشوران و پژوهشگران آزمایشگاه سندیا (Sandia) موفق شدند با حفر چاه در نزدیکی دهانه آتشفشانی ”کیلا اورایکی“ (Kilaurea Iki) جزیره هاوایی از توده ماگمایی که کمتر از 22 سال از نفوذ آن به زیر طبقات زمین نگذشته است و هم اکنون نیز در حال خنک شدن است حرارت استخراج کنند.
اگر چه تولید نیروی برق از مخازن ماگمایی بطور آزمایشی میسر گردیده است ولی هنوز تکنولوژی استفاده از انرژی ماگمایی در مرحله پژوهش و مطالعات قرار دارد.
مشکلات و مسائل مهمی که در مورد طرح استخراج نیرو از انرژی ماگمایی مطرح است عبارتند از : 1) مشکلات و مسائل حفاری در سنگهای نیمه مذاب که دمای آنها بیشتر از 800 درجه سانتیگراد است.
2) نحوه آماده سازی و ساخت لوله جدار ته چاه بمنظور استحصال حرارت از توده های مورد نظر 3) تصحیح و ایجاد تکنیک های ژئوفیزیکی بمنظور تعیین موقعیت دقیق تودههای ماگمایی در حال سرد شدن.
تولید نیروی برق اقتصادی از انرژی ماگمایی شاید در آینده نزدیک میسر گردد ولی در حال حاضر بهرهبرداری از منابع مذکور در مرحله مطالعاتی قرار دارد.
با توجه به اینکه میزان انرژی موجود در این مخازن بمراتب بیشتر از مخازن دیگر انرژی زمینگرمایی است پیش بینی میگردد در صورت بهرهبرداری از این سیستمها در آینده، نرخ رشد تولید انرژی زمین گرمایی به میزان قابل توجهی افزایش یابد.بطور کلی براساس ویژگیهای زمین شناسی، هیدرولوژیکی و انتقال حرارت، مخازن زمینگرمایی بـه چـهارگـروه اصـلی طبـقه بـندی مـیشونـد.
با توجه به اینکه میزان انرژی موجود در این مخازن بمراتب بیشتر از مخازن دیگر انرژی زمینگرمایی است پیش بینی میگردد در صورت بهرهبرداری از این سیستمها در آینده، نرخ رشد تولید انرژی زمین گرمایی به میزان قابل توجهی افزایش یابد.