نقش فرشبافی در توسعه صادرات و کسب درآمد ارزی تقریباً قریب به اتفاق کشورهای توسعه یافته صنعتی و فراصنعتی فعلی موقعیت ممتاز و شاخص اقتصادی ، اجتماعی و حتی سیاسی حال حاضر خود را در نتیجه توجه به بازارهای خارجی و اتخاذ سیاستهای مناسب در جهت تشویق صادرات بدست آوردهاند.
در مراحل اولیه رشد و توسعه اقتصادی، توسعه صادرات نه تنها برای مردم این کشورها موجد شغل و درآمد بوده است، بلکه درآمدهای کلان ارزی حاصل از فروش تولیدات داخلی در بازارهای خارج از کشور، سرمایه مورد نیاز برای اجرای پروژههای عظیم اقتصادی و دستیابی به فناوری پیشرفته را فراهم کرده است.
کشورهای در حال توسعه فعلی نیز که در چند دهه اخیر کم و بیش شرایط کشورهای توسعه یافته در مراحل اولیه رشد و توسعه را تجربه کردهاند با ملاحظه دستاوردهای فعلی آنان راه گریز از شرایط فعلی و تحقق اهداف خود را در توجه به بازارهای خارجی و تشویق و توسعه صادرات میدانند.
پارهای از صاحب نظران اقتصادی نیز با اشاره به محدودیتهای موجود در بازارهای داخلی این قبیل کشورها بر ضرورت توسعه صادرات تاکید دارند.
اقتصاد ایران در سالهای 1311 تا 1357 از صادرات قالی و قالیچه درآمد ارزی داشته است.
اما به نظر میرسد که در گمرک ایران ارزش صادرتی قالیها مطابق با واقع اظهار و ثبت نشده است.
پس از آن در سالهای 58 تا 75 نیز بخش عمده و مهمی از درآمدهای ارزی از محل صادرات قالی تامین میشده است.
ایران در سال 1376 معادل 595 و در سال 1377 معادل 576 و در سال 1378 معادل 691 میلیون دلار از این راه درآمد ارزی کسب کرده است.
علیرغم کاهش ارزش صادرات قالی دستباف، عواید ارزی حاصل از صادرات این کالا در سالهای مذکور به ترتیب معادل 22/20، 56/20 درصد از درآمد ارزی حاصل از صادرات کالاهای غیر نفتی کشور بوده است.(جداول بعد را ببینید).
نتایج طرح آمارگیری از خانوارهای دارای فعالیت صنعتی نشان میدهد که اکثریت قریب به اتفاق خانوادهها در فعالیت تولید منسوجات به کار اشتغال داشتهاند به طوری که سهم قابل توجه آن مربوط به صنعت تولید قالی و قالیچه، گلیم و زیلو بوده است.
این خانوارها بطور متوسط روزانه 167 روز در سال به کار اشتغال داشتهاند و بطور متوسط روزانه 5 ساعت کار کردهاند.
(جدول شماره 2) بعضی از صاحبنظران و دستاندرکاران تولید فرش آمارگیریها را مطابق با واقع نمیدانند به گفته این صاحبنظران مرکز آمار ایران به دلایل فنی موفق به شناسایی و آمارگیری از کلیه خانوارهای فرشباف نشده است.
ازنظر آنان نتایج آمارگیری تنها بخشی از واقعیتهای موجود را معکس میکند.
معهذا براساس همین آمار نیز میتوان اهمیت ویژه فرشبافی را در ایجاد اشتغال برای بخشی از جمعیت کشور بررسی کرد.
نکته قابل توجه اینکه بخشی از تفاوت در ارقام صادرات سالهای مختلف ناشی از تغییر در مبنای قیمت گذاری صادراتی (و ثبت آمار فرشهای صادرتی) میباشد.همچنین تغییر در سیاستهای ارزی و مشوقهای صادراتی تاثیر عمده بر کاهش یا افزایش صادرات فرش در سالهای مختلف داشته است.
اما بهرحال و بویژه در ارتباط با فرش و سایر اقلام صنایع دستی عملکرد واقعی صادرت و میزان ارزآوری ناشی از فروش فرش دستباف در بازارهای خارج از کشور با ارقام و آمار ثبت شده در گمرکات کشور در سالهای مذکور تفاوت زیادی دارد.
صاحبنظران دستاندرکار تولید و صادرات فرش بر این نکته تاکید زیادی دارند.
در مقایسه با سهم دیگر کالاها در جمع ارزش صادرات غیر نفتی کشور، فرشبافی در این زمینه نقش بسیار با اهمیتی دارد.
تعداد و جمعیت خانوارههای دارای فعالیت صنعتی برحسب فعالیت عمده:1375 تعداد شاغلان، متوسط روزهای اشتغال و متوسط ساعت کار روزانه برای تولید کالا در فعالیت صنعتی خانوار بر حسب جنس و نوع بستگی با سرپرست خانوار: 1357 فعالیت: تولید گلیم و زیلو و جاجیم دستباف صارات فرش ایران طی سالهای 1358 الی 1375 ماخذ: سالنامه آماری گمرک جمهوری اسلامی ایران و سایر آمار منتشره شرح فعالیتخانوارخانوارجمعیتجمعیتشرح فعالیتتعداددرصدتعداددرصدکل10470161006607071100تولید فرآورده های لبنی3649849/325260782/3آمادهسازی و ریسندگی الیاف منسوج ـ بافت منسوجات2635052/218166175/2تولید قالی، قالیچه و ....
دستباف86122926/82541471095/81تولید گلیم، زیلو، جاجیم و ..........
دستباف4044286/328204927/4سایر تولیدات صنعتی8249788/747604421/7 نوع بستگی با سرپرست خانوارمرد و زنمرد و زنمرد و زنمردمردمردزنزنزننوع بستگی با سرپرست خانوارتعداد شاغلانمتوسط روزهای اشتغالمتوسط ساعتکار روزانهتعداد شاغلانمتوسط روزهای اشتغالمتوسط ساعتکار روزانهتعداد شاغلانمتوسط روزهای اشتغالمتوسط ساعتکار روزانهکل7520813652822736723851385سرپرست308493623266067581935همسر313081345000213081345فرزند2693214954641335264681495سایر اعضای خانوار940160532150493691605غیر عضو خانوار44834060004483406 سالصادرات به میلون دلاروزن به هزار تندرصد صادرات غیر نفتی1358 1359 1360 1361 1362 1363 1364 1365 1366 1367 1368 1369 1370 1371 1372 1373 1374 1375400 428 171 86 114 114 143 386 486 314 357 357 1086 967 1439 1674 919 6028 5 2 1 2 3 5 11 14 8 9 11 21 20 30 33 26 2150 32 44 24 25 25 25 39 42 30 33 43 43 45 43 40 30 19