طراحی تجسم واقعیتی است که هنرمند دیده و یا در ذهن خود مجسم
کرده و عصاره ان را با خط بیان کرده است.
طراحی دست یافتن به یک توانایی مهارت برای اظهار نوعی بیان و برقراری ارتباط است.
طراحی زبانی است که هنرمند، ادراک،اندیشه و احساس خود را مستقیما به وسیله ان بیان می کند.
درطبیعت و در محیط پیرامون خود ،حجم اجسام را به صورتهای گوناگون می توانیم مشاهده کنیم. مانند حجم یک لیوان ،حجم یک گلدان و غیره .حجم عنصری است سه بعدی، یعنی علاوه بر طول و عرض دارای ارتفاع نیز هست . بنابر این هر عنصری که دارای ارتفاع باشد دارای حجم است .
به طور کلی احجام به دو دسته تقسیم می شوند:
الف) احجام هند سی .
ب ) احجام غیر هند سی .
احجام هند سی عبارتند از : مکعب، مکعب مستطیل، منشور، مخروط، استوانه، کره و .......
احجام غیر هند سی عبارتند از : کلیه اجسام موجود در طبیعت که شکل هندسی ندارند .
در طراحی، احجام غیر هند سی را می توان در یکی از حجمهای هندسی تصور کرده و انها را به طور کلی ترسیم کرد. البته فرم بعضی از اشیاء با فرم هند سی کاملا مطابقت دارد، مانند یک توپ و فرم بعضی دیگر را نیز می توان در قالبهای هند سی پیاده کرد، که با این عمل ، محاسبه ابعاد اشیاء ، بسیار اسانتر خواهد شد . (تصویر 1)
در طراحی، تصاویر بر روی کاغذ (سطح دو بعدی ) ترسیم می شوند و بعد سوم به طور مجازی در سطح به نظر می رسد ، بدین معنی که در اثر ترکیبی از خطوط و یا با استفاده از تاریکی و روشنایی و درجه بندی سایه ها ، حجم به بیننده القاء می شود اما این حجم به هیچ وجه قابل لمس نیست و فقط جنبه بصری دارد یعنی تنها با چشم دیده می شود ، اینگونه حجمهارا حجمم مجازی می نامند. در جحم مجازی به کمک سایه و روشن و یا خطوط، می توان گودیها و برجستگیها را آنچنان طراحی کرد که بیننده ان را به صورت حجم سه بعدی تصور کند . (تصویر 2 )
درطراحی با استفاده از خط می توان محیط و شکل اشیاء را نشان داد. یکی از شیوه های خاص برای نشان دادن شکل و محیط اشیاء، طراحی محیطی است و ان روشی است که در ان به تصویر شیء، کیفیت سه بعدی داده می شود . یعنی علاوه بر پهنا و درازا، عمق ان را نیز بیان می کند . برای این منظور باید نزدیک اشیایی که می خواهید از انها طراحی کنید قرار بگیرید . نوک مداد را بر روی کاغذ بگذارید و بدون نگاه به کاغذ ، چشم خود را به یک نقطه از کنار شیء متمرکز سازید و تصور کنید که نوک مداد شما بر روی کناره شیء قرار دارد . مداد را در مسیر گردش کناره شیء بر روی کاغذ حرکت دهید و هنگامی که به انتهای خط کناری شیء در یک جهت رسیدید مداد را بردارید و به کاغذ نگاه کنید و از نقطه دیگر شیء شروع به کشیدن کنید .این عمل را ادامه دهید تا تمام جداره ها و خطوط اصلی جسم رسم شود به طوری که کیفیت سه بعدی جسم را در تصور کاملا محسوس باشد.در مورد سایه های شیء نیز گمراه نشوید زیرا وقتی که یک شیء را قبل از طراحی محیطی لمس می کنید ، چه ان شیء سایه داشته باشد چه نداشته باشد فرقی ندارد. زیرا مداد شما از روی کناره سایه ها عبور نمی کند بلکه کناره واقعی شکل را دنبال می کند . در مورد نسبتهای ابعاد و اندازه های مدل نگران نباشید، زیرا به این نکته در زمان مناسب اشاره خواهد شد . به نکات زیر توجه کنید :
الف – سرعت خط در طراحی محیطی نسبتا ثابت ولی در شیوه های دیگر متغیر است.
ب – هماهنگ کردن چشم و قلم در طراحی محیطی اهمیت فروانی دارد. چشم اهسته کناره های شیء را لمس می کند و قلم همگام با آن مسیر های پیموده شده توسط چشم را، بر روی کاغذ ترسیم می کند . در اینجا چند تصویر را که شیوه طراحی محیطی ترسیم شده است مشاهده می کنید.
از دیدگاه هنرهای تجسمی ،عناصر موجود در طبیعت به دو دسته (متحرک و بی حرکت)تقسیم بندی شده اند و ان دسته از عناصر بی حرکت که در زندگی روزمره با انها سروکار داریم را در فرهنگ هنرهای تجسمی طبیعت بی جان نام داده اند مساله ای که در اینجا می خواهیم به ان اشاره کنیم این است که طبیعت بی جان هم مثل هر موضوع دیگری که قدم به عرصه طراحی یا نگارسازی میگذارد، بهانه ایست که هنرمند طبیعت گرا از طریق ان بینش هنری ویا برداشت خود از ان جسم را نشان می دهد .میوه و بشقاب را هر روز می بینید ولی همین بشقاب میوه پس از انکه از اندیشه هنرمند تراوش کردفرسنگها با واقعیت قابل لمس تفاوت دارد. این دیگر بشقاب میوه نیست بلکه پدیده ایست که از دنیای ناشناخته بیرون امده است. اثری است که از لایه های روح وروان هنرمند گذر کرده ،تصفیه شده و سرانجام شکل مادی یافته است. انچه که یک هنرجو برای یافتنش باید تلاش کند جستجوی این واقعیت است شکی نیست که دستیابی به چنین واقعیتی نیاز به کار زیاد دارد.
اولین وظیفه یک شاگردهنری مشاهده و مطالعه طبیعت است وظیفه نقاش در ابتدای امر بی شباهت به کار نویسنده نیست. او بایستی در وهله اول وقت خود را صرف برخورد با کارهای عملی بنماید یاد گرفتن طراحی در واقع یاد گرفتن چگونه دیدن است یعنی درست دیدن و ان به این معناست که چیزی بالاتر از انچه که با چشم می بینیم مشاهده کنیم. ان نوع دیدنی که منظور من است مشاهده ای است که در ضمن دیدن تاثیر سایر حواس را نیز در ان دخالت می دهیم . اگر چه شما از چشمان خود استفاده می کنید ولی دلیلی بر این نیست که سایر حواس را به کار نبرید بلکه بر عکس شرکت تمام حواس در نوع مشاهده ای که انجام می دهید ضروری است. مثلا هنگامی که با چشم کاغذ سمباده را می شناسید که با حس لامسه انرا لمس کرده باشید.
هدف این است که برای نشان دادن انچه که می بینید و یا انچه که در ذهنتان انباشته شده و راه بیرون جستن از ضمیرتان را جستجو می کند، وسیله ای بیانی پیدا کنید .
وسیله یا ابزار کار شما در این هنر به یک برگ کاغذ ، یک مداد نرم و یا زغال طراحی محدود می شود . پژوهش در زمینه شناخت سایه روشن و ایجاد حجم در فضای دو بعدی کاغذ ، از جمله مطالبی است که در این کلاس اغاز خواهد شد.میدان عمل طراح همیشه در محدوده مایه های سیاه و سفید و خاکستری بین انها محدود می ماند . مهم ان است که با این ابزار و امکانات محدود ، بتواند د نیایی سرشار از عواطف انسانی و سرشار از نور زند گی بیافرینید .
طراحی عملی است که با اراده و نیروی جسمانی پد ید می اید .پس طراح باید با نیرومندی و بدون ترس خط را رسم کند . خط کشیدنهای عجولانه و بی تهور، نتیجه جالبی به بار نخواهد اورد . حرکت دست شما به هنگام طراحی و نیروی انگشتان که زغال را بر صفحه کاغذ فشار می دهد ، در گیرایی و گویایی طرح ، سهیم است و زیر و بم ان نشانگر روحیه و خلق و خوی شما است .
اکنون به مساله گرم کردن دست و اماده شدن برای طراحی کردن می پردازیم .
پیش از انکه کار طراحی را اغاز کنید، چند لحظه دست و بازویتان را به حرکت در اورید ،نفس عمیق بکشید و سپس با ضربات محکم، دست را پایین بیاورید و خطهایی بر صفحه کاغذ رسم کنید .
چند ورق کاغذ کاهی را روی تخته شاسی پونز کنید . زغال را در دست بگیرید و با حرکات سریع مچ دست و بازو ، با ضربه های کوتاه و بلند و یا حرکات مار پیچی خط بکشید . خط خطی ازاد، خطوط بریده، خطوط سیال ، خطوط دندانه دار ، خطوط پهن و نازک .در این تمرین که فقط به منظور اماده شدن برای طراحی انجام می شود، اگر این تمرین را به مدت چند دقیقه انجام دهید و سپس به طراحی از طبیعت بپردازید متوجه خواهید شد که دستتان روان شده و با ازادی بیشتری طراحی می کنید .
اشیایی را که برای طراحی انتخاب می کنید ، به طور جدا گانه و یا گروهی روی میز کار کلاس در برابر تابش نور بگذارید و از هنر جویان بخواهید چند دقیقه از زوایای مختلف به انها نگاه کنند و محتوای شکلی و جنسیت انها را ارزیابی کنند . پس از پایان این بررسی ، هنر جو باید توضیحاتی پیرامون برداشت خود از ان اجسام به سایر هنر اموزان ارائه دهد .
انگاه دست به کار طراحی شود و با ساده ترین خطها ، شکل ان جسم و تناسبات صحیح ان را روی کاغذ طرح کند . (تصویر4) این طرح که واقع زیر بنای طرح اصلی به شمار می اید ، باید از سه تا چهار خط ساخته شده باشد .
هنرجو در یک جلسه، طرحی کامل و بدون نقص اجرا کند ، مهم درک و تشخیص عملی است که انجام داده است . او باید برای خطوطی که می کشد ، دلیلی قانع کننده ای ارائه دهد .