دانلود مقاله استاندارد نقاشی نقشه فرش

از روزگاران گذشته تا کنون، فرش ایرانی آیینه تمام نمایی فرهنگ و هنر اصیل ایران بوده است این هنر و صنعت با همه زیبائیها و ظرافت طرح، بافت و رنگ، انچنان در عرصه جهانی شناخته شده دارای اعتبار است که هم به عنوان سمبل هنر ایران شناخته شده و هم اولین کالای صادراتی غیر نفتی کشور به شمار می رود. برای حفظ این موقعیت و ارتقاء آن باید دست اندرکاران تولید فرش به موارد اساسی تولید توجه نمایند. می دانیم که مهمترین عوامل تولید فرش عبارتند از: طراح، نقشه کش، بافنده و پرداختکار است که باید  همگی در یک تلاش با هدف و با برنامه و با یک مدیریت قوی کار تولید فرش را انجام دهند از جمله مهمترین مراحل تولید فرش که جنبه زیر بنایی دارد مرحله نقشه کشی است . زیرا اغلب بافنده ها، هنر خلاقیت خود را با استفاده از نقشه های اصیل، زیبا و بدون عیب به نمایش می گذارند.

بنابراین هنر نقشه کشی دارای جایگاه پیژه ای در فرایند تولید فرش است. در تولید فرش کار یک نقاش به همان اندازه مهم و کلیدی است که نحوه صحیح بافتن یک بافنده از روی نقشه.

اگر نقاش اصول نقشه کشی را به طور صحیح برروی طرح اولیه خوب پیاده کند چنانچه طرح نقشه نیز ایرادهایی داشته باشد با تلاش و هنر نمایی نقاش، آن ایراد ها به چشم نخواهد آمد.  البته عکس این کار نیز صادق است. یک نقاش باید  به کارش تسلط و مهارت کافی داشته و بروی طرحهای  اصیل کار کند. او باید به طرح فرش مکان بافت و سنتهای رایج  منطقه و ... آشنایی و شناخت و دقت کافی داشته باشد. در حقیقت دانش کافی داشته باشد. دقت و مهارت در طراحی و نقشه کشی فرش از ارکان اصلی تولید فرش با کیفیت بالا و اصیل به شمار می رود.

اهمیت رنگ آمیزی در فرش

یکی از اساسی ترین و مهمترین رشته های رایج در کار تولید فرش، رنگ آمیزی و نقطه چینی فرش است.

یک نقاش فرش که در امر رنگ زنی و کار پخش رنگ فعالیت می کند نه تنها باید با کل ریزه کاریهای موجود در این رشته آشنا باشد.

بلکه در خصوص شناخت رنگها و هماهنگی رنگها( هارمونی رنگ) و کنتراست رنگ( تضاد)

و ویژگیهای موجود در رابطه بین رنگها مانند رنگهای مکمل، رنگهای سرد، رنگهای گرم و غیره اطلاعات کافی و لازم داشته باشد.

نقاش فرش، طرح آماده شده توسط طراح را برروی کاغذهای شطرنجی که دارای رجشمار مطابق با رجشمار های طرح اصلی است پیاده می کند. او با استفشاده از رنگهای مخصوص و آماده و با بکار گیری تجربه و ذوق و سلیقه هنری و کارایی خویش به رنگ زدن گلها و نقشه ها پرداخته و در پایان کار نقطه چینی را انجام می دهد.

اگر در انتخاب و پخش رنگها بی دقتی و سهل انگاری شود و یا نقاش در این زمینه تجربه کافی نداشته باشد رنگهای بکار رفته در فرش از تطابق و هماهنگی برخوردار نخواهد بود. همچنین اگر کار نقطه چینی با اصول  لازم ان جام نشود کل مسائل فوق دست به دست هم داده و در نتیجه فرش بافته شده فرش مطلوب و خوبی نخواهد بود و بیننده فرش با کمی دقت و دید تخصصی  به عیوب کار پی می برد.

همچنی شایسته است که نقاش  با بافت فرش نیز آشنا بوده تجربه هایی داشته باشد زیرا در آن صورت هنگام پخش رنگ، به راحتی رنگها را در کنار هم قرارداده و بیشتر به فرشی که بافته خواهد شد فکر خواهد کرد تا به آفریدن یک تابلوی هنری

بدیهی است رنگ آمیزی نقشه فرش در اقتصاد و بازرگانی و پیشبرد تولید فرش نقش بسزایی دارد  و از دو جنبه دارای اهمیت است. 1- بعد هنری 2- بعد صنعتی و بازرگانی . د راین میان آنچه که اهمیت دارد بعد هنری فرش است که آن هم عمدتاً به نقشه و رنگ آمیزی مربوط می شود.

نقشه فرش به مجموعه ای از طرح، رنگ و نقطه گذاری  گفته می شود که با استفاده از آن فرش با دقت بافته می شود در تولید  یک فرش کلیه ویژگیهای بافت رنگ آمیزی، محاسبات دار؟؟ و مقدار مواد اولیه بر اساس نقشه فرش محاسبه و پی ریزی می شود مسأله  رنگ امیزی و نقطه نیز از ارکان نقشه کشی فرش است. پسند اولیه مردم در خرید فرش، همواره بر اساس نقشه و رنگ صورت می گیرد.

یک فرش خوب، علاوه بر کیفیت بافت باید از یک طرح زیبا، متناسب و هماهنگ و مهمتر از آن

چند نکته مهم:

در هنگام رنگ کردن گلهای نقشه که به آن اصطلاحاً پخش رنگ می‌گویند، باید به نکات زیر توجه شود:

1-عدم استفاده از رنگ زمینه برای رنگ نمودن و نقطه کردن گلهای خارج(منظور از گلهای خارج بیرون گل می‌باشد که با زمینه تداخل می‌یابد.)

2-رعایت نمودن تقسیم بندی رنگها در سطح نقشه تا کار به صورت یکدست و کامل درآید.

3-ابتدا گلهای اصلی و سپس گلهای دیگر نقشه رنگ زده شود. شایان ذکر است که حتی انتخاب رنگ گلهای اصلی نیز باید قبل از گلهای دیگر صورت بگیرد.

4-در انتخاب رنگ به طور کلی و نیز در هنگام انتخاب رنگ برای گل یا نقشهای دیگر و گذاشتن رنگها در کنار هم و همچنین انتخاب رنگ برای نقطه ها باید دقت کافی به عمل آید.

5-به علت مختلف بودن رنگ زمینه فرشها(سرمه ای، کرم، مسی و...) انتخاب رنگ گلها و نقشها باید بر اساس رعایت رنگ زمینه صورت بگیرد.

6-اگر نقشه فرش دارای طرح پرگل و شلوغی است، باید دقت نمود که ترکیب و تقسیم بندی ذهنی گلها قبل از رنگ کردن صورت پذیرد. بدین ترتیب که در تعدادی از گلها باید از رنگهای محو استفاده شود تا گلها محکمتر به چشم آیند و در تعدادی دیگر از گلها، نیز می‌توان از رنگهای مجاز دیگر استفاده نمود.

مثال:ممکن است طرح نقشه، طرح شلوغی پر از گل رذنگ و گلهای شاه عباسی باشد. در این صورت می‌توان با به کارگیری رنگهایمختلف گل فرنگ و گلهای شاه عباسی را تا حدودی از هم جدا کرد. یعنی با انتخاب رنگ های گرم برای گل فرنگها و رنگهای سرد برای گلهای دیگر اقدام به پخش رنگ نمود.

همچنان که قبلاً توضیح داده شد، نباید رنگهای سرد یا رنگهای گرم را در گوشه ای از نقشه متمرکز کرد. باید با اتخاذ تدابیری این رنگها را در سراسر نقشه پخش کرده و با استفاده از خواص کنتراست رنگها، آنها را در کنار هم قرار داد.

آشنایی و شناخت رنگها

دایره رنگ یا حلقه رنگ

از طریق شناسایی طرح رنگ و دایره رنگ، دوازده رنگ را از رنگهای اصلی یا اولیه، زرد، قرمز، آبی می‌سازند. یک شخص با دید عادی می‌تواند رنگ قرمزی را تمییز دهد که نه مایل به آبی است و نه مایل به زرد، رنگ زردی را تمیز می‌دهد که نه مایل به سبز است و نه متمایل به قرمز.

برای آزمایش رنگ باید آن را روی زمینه خاکستری مشاهده کرد. این رنگها را در یک مثلث متساوی‌الاضلاع چنان قرار می‌دهند که زرد در بالا قرمز، در قسمت پایین چپ و آبی در قسمت پایین راست قرار بگیرد.

رنگهای ثانویه به شرح زیر می‌باشد:

زرد+قرمز= نارنجی

زرد+آبی=سبز

قرمز+آبی=بنفش

این سه رنگ ثانویه باید بسیار با دقت مخلوط شوند. هیچکدام از آنها نباید به سوی هیچ یک از اجزاء ترکیبی میل کنند. با این ترتیب ملاحظه می‌کنید که به دست آوردن رنگهای ثانویه از طریق اختلاط رنگها کار ساده ای نیست. به طور مثال نه خیلی زرد باشد و نه خیلی قرمز.بنفش نه خیلی قرمز و نه خیلی آبی و سبز نیز نباید نه خیلی زرد باشد و نه خیلی آبی باشد. حال با شعاعی مناسب، در خارج دایره اول، دایره دیگری رسم کرده و فضای حاصله بین دو دایره را متناسب با رنگ اولیه (اصلی) و رنگ ثانویه چنان رنگ می‌کنند که بین هر دو رنگ، یک قسمت رنگ نشده باقی بماند.

رنگهای مکمل

هنگامی‌دو رنگ مکمل خوانده می‌شوند که اگر ما آن دو را با هم مخلوط کنیم، رنگ حاصله از این ترکیب، خاکستری(بی فام) باشد. از نظر فیزیکی اگر ما دو نور مکمل را با هم مخلوط کنیم نور حاصله از این دو رنگ مکمل سفید خواهد بود. دو رنگ مکمل همان طوری که از اسم آن پیداست یکدیگر را کامل می‌کنند و در مجاورت با یکدیگر هر کدام باعث تحریک دیگری می‌شود.

اما به محض اینکه دو رنگ مکمل باهم مخلوط شوند این خاصیت از بین می‌رود و دو رنگ مکمل به یک خاکستری تبدیل می‌شود که رنگ خنثی بوده و خاصیتی ندارد. رنگهای مکمل در دایره رنگها، در امتداد قطر دایره و روبروی یکدیگر قرار دارند.

نمونه رنگهای مکمل به شرح زیر است:

زرد مکمل بنفش، آبی مکمل نارنجی، قرمز مکمل سبز.

خصوصیات رنگهای مکمل:

رنگهای مکمل خصوصیات ویژه خود را دارند که قسمتی از آن خصوصیات به شرح زیر است:

رنگ زرد نه تنها مکمل بنفش است، بلکه دربردارنده نهایت تضاد روشنی و تاریکی در دایره رنگ نیز هست رنگهای قرمز-نارنجی و آبی-سبز، از زوج رنگهای مکمل هستند. همچنین این دو رنگ دربردارنده نهایت سردی و گرمی‌نیز می‌باشد.

رنگهای قرمز و سبز نیز مکمل یکدیگر هستند، ولی از نظر درخشندگی دارای همان توازن می‌باشند یعنی هم وزن هستند.

کنتراست رنگ

وقتی از کنتراست رنگها صحبت می‌شود، منظور وجود روابط و تأثیراتی است که هم تمایز میان رنگها و هم تأثیرات متقابل میان آنها را از نظر بصری مورد توجه و مقایسه قرار می‌دهد. به این ترتیب وجود کنتراست میان رنگها صرفاً به معنای وجود تضاد میان آنها نیست بلکه بررسی روابط و مقایسه میان آنها است.

به عنوان مثال وقتی از سیاه و سفید به عنوان نهایت کنتراست روشنی-تیرگی نام برده می‌شود، مقایسه ای بر اساس مفهوم تیرگی و روشنی میان آنها صورت گرفته است.

هنگامیکه درخشندگی های رنگ دستخوش تغییرات گوناگونی شود، کنتراست رنگ ارزش و مفهومی‌متعدد و کاملاً جدید پیدا می‌کند. به همین نحو نسبتهای مکملی از رنگهای زرد، قرمز و آبی نیز می‌توانند دچار تغییر شوند.

همان طور که می‌دانید، سفیذ موجب تضعیف و درخشش و فروزندگی رنگهای مجاور می‌شود و آنها را تار می‌سازد و رنگ سیاه موجب می‌گردد که رنگهای مجاور روشن تر به نظر آیند. به همین دلیل رنگهای سفید و سیاه می‌توانند عناصر نیرومندی در کل تشکیلات رنگ به شمار آیند.

کنتراست تیرگی و روشنایی

تأثیراتی که کنتراست تیرگی-روشنی رنگ روی روابط میان رنگها و روی مخاطبین یک اثر هنری می‌گذارد، پس از کنتراست ته رنگ از اهمیتی ویژه برخوردار است. بخش قابل توجهی از موفقیت آثار هنرمندان نقاش در طول تاریخ هنر در ارتباط با چگونگی استفاده از کنتراست تیرگی- روشنی است. شاید اهمیت و گستردگی توجه به این نوع کنتراست به این دلیل است که تیرگی و روشنی نقش بسیار عمیقی در زندگی انسان و دیدن اشیاء و رنگ آن ها دارد و همان گونه که قبلا نیز اشاره شد تیرگی و روشنی یکی از وجوه متمایز کننده رنگها و شکل ها از یکدیگر است. همچنان که درک بصری از برجستگی و فرورفتگی و دوری و نزدیکی اشیاء نیز با توجه به میزان تیرگی و روشنی آنها میسر می‌شود.

اگر تصور شود که رنگ ها میان دو قطب تیره و روشن سیاه و سفید قرار گرفته اندو هر رنگی از تیرگی مخصوص برخوردار است ، آنگاه اهمیت تیرگی و روشنی از نظر بصری بیشتر درخواهیم یافت.

میزان تیرگی هر رنگ را می‌توان بطور مناسب با یک درجه از خاکستری بی فام(خاکستیر حاصل از تیرگی سیاه و سفید نشان داد.)

کنتراست سرد و گرم

کنتراست سرد و گرم بر پایه احساسی درونی از دیدن رنگها بوجود می‌آید. البته احساس سردی یا گرمی‌مربوط به حس لامسه است و شاید خیلی عجیب به نظر می‌رسد که ما از طریق حس بینائی و یا دیدن رنگها ان را احساس می‌کنیم، اما واقعیت این است که رنگها به طور مستقیم و توسط حس بینائی بر همه وجود ما تأثیر می‌گذارند. واقعیت رنگ چیزی است که از طریق احساس بینائی تأثیرات عمیقی بر روان و جسم موجودات می‌گذارد.

آنچنان که اتین در کتاب رنگ خود نقل کرده است، یک دسته از اسبها پس از انجام مسابقه در اصطبلی که به رنگ آبی رنگ آمیزی شده بود به سرعت آرامش خود را بازیافته اند. در حالیکه در اصطبلی که به رنگ قرمز رنگ آمیزی شده بود دسته ای دیگر از اسبها تا مدتی بی قرار و نا آرام بوده اند، در اصطبل آبی رنگ هیچ مگسی مشاهده نمی‌شود ولی در اصطبل قرمز رنگ تعدادی مگس جمع شده بود.

می‌توان قرمز- نارنجی را به عنوان پر حرارت ترین رنگ و رنگ سبز-آبی را سردترین رنگ احساس کرد. در هر حال بر اساس دایره رنگ با یک خط قطری که از سبز- زرد به قرمز- بنفش امتداد می‌یابد می‌توان یک حد تقریبی را میان رنگهای گرم در سمت راست دایره و رنگهای سرد در سمت چپ دایره تصور کرد.

کنتراست کیفیت

در اینجا منظور از کیفیت حالت خلوص و اشباع رنگ است. وقتی که یک رنگ خالص در کنار رنگهای ناخالص که با سیاه و یا با مکمل خود مخلوط شده اند قرار می‌گیرد، کنتراست کیفیت رنگ ایجاد می‌شود. به محض اینکه یک رنگ با سیاه تیره و یا سفید روشن شودو یا با خاکستری یا مکمل خود مخلوط شود از حالت خلوص خارج شده و درخشش رنگین خود را از دست می‌دهد و کدر می‌شود.

درجه کدر بودن و ناخالصی این رنگها زمانی بیشتر دیده می‌شود که در کنار رنگهای خالص قرار می‌گیرد. به همین نسبت نیز درخشش و درجه خلوص یک رنگ زمانی بیشتر جلوه گر می‌شود که در مجاور رنگهای ناخالصی که با سیاه، سفید، خاکستری و یا رنگ مکمل خود شکسته شده اند، قرار گیرد.

در هنرهای بصری از رنگ استفاده می‌شود، با بهره گرفتن از کنتراست کیفیت، اوج درخشش رنگها به نمایش گذاشته می‌شود. کنتراست کیفیت در همه مواردی که به کارگیری رنگ با درخشش تمام مورد نیاز است می‌تواند مورد توجه قرار گیرد، زیرا رنگ در این حالت بیشترین جذابیت را پیدا خواهد کرد.

کنتراست وسعت

کنتراست وسعت، سطوح مستلزم و متناسب بین دو یا چند قسمت(سطح) از رنگهاست. این تضاد بین کمی‌و زیادی، یابزرگی و کوچکی است. باید تناسب مقداری یک یا چند رنگ را مورد مطالعه قرار دهیم تا این رنگها در حالت موازنه و تعادل مناسبی در کنار هم بنشینند که هیچکدام نسبت به دیگری نداشته باشد.

هارمونی رنگها

وقتی مردم از هارمونی یا همگانی رنگ سخن می‌گویند، آنان اثرات دو یا چند رنگ را ارزیابی می‌کنند. مشاهدات و تجربیات روی ترکیب ذهنی رنگ نشان می‌دهد که قضاوت افراد درباره هماهنگی رنگها متفاوت است ترکیبی از رنگ در نزد افراد عمومی، زمانی هماهنگی یا هارمونی، نامیده می‌شود که از رنگهای متفاوت با سایه های یکسان ایجاد شده باشد. این به اصطلاح هماهنگی، گرد هم آمدن رنگهایی است که بدون کنتراستهای تند با هم تلاقی می‌کنند. چنین قضاوتهایی حد شباهت فردی هستند و فاقد نیروی کیفیت می‌باشند. مفهوم هماهنگی رنگ باید از حیطه نظریات ذهنی خارج و به مبادی عینی منتقل شود. هارمونی دلالت برتوازن و تقارن نیروها می‌کند.

ابزار و تجهیزات

وسایل کار مورد نیاز در کار نقاشی نقشه فرش مورد بررسی قرار می‌گیرد. منظور از وسایل کار، مجموعه ای از آلات و ادوات مختلفی است که برای جهت تولید نقشه های فرش از ابتدا تا انتهای کار یعنی تا زمان تحویل نقشه کامل یک فرش مورد استفاده می‌باشد. این وسائل عبارتند از:

1-طرح اصلی

2-میز تحریر

3-میز مخصوص کپی

4-کاغذ شطرنجی

5-مداد

6-مدادپاک کن

7-مداد تراش

8-قلم مو در اندازه های مختلف

9-پیاله یاکاسه کوچک

10-رنگ ساب

11-رنگ اُکر

12-شیشه قلم شور

13-قیچی

14-سنجاق ته گرد

15-کاغذ کپی

16-پودر سینکا

17-صمغ

18-دستمال کاغذی

«طرح اصلی»

منظور از طرح اصلی همان نقشه اولیه است که توسط طراح و با استفاده از مواد معمولی طراحی شده و بدون رنگ توضیح و علامتی درباره ریزه کاریهای آن ، جهت نگ آمیزی به رنگ زن یا نقطه چین تحویل داده می‌شود. پس از تهیه طرح اولیه بقیه کارها توسط نقاش فرش صورت می‌گیرد . اما شایان ذکر است که چون موضوع این جزوه مبانی رنگ در نقشه فرش می‌باشد به همین علت از توضیح و شرح بیشتر درم ورد طرح اولیه فرش صرفنظر می‌کنیم.

«میز تحریر»

کلیه کارهای رنگ آمیزی و نقطه چینی نقشه فرش بر روی میز تحریر انجام می‌شود. سطح میز تحریر باید بزرگ و مناسب برای کار کار آمیزی باشد. به طوری که بتوان هم نقشه را بر روی آن پهن کرد و هم وسایل کار را روی میز چید. بنابراین مساحت سطح میز باعث می‌شود که کار به آسانی انجام گیرد و از انباشته شدن وسایل بر روی هم نیز جلوگیری شود.

وجود چراغ مطالعه بر روی میز ضروری است.

«میز مخصوص کپی»

            این میز، همانند میز تحریری است که چگونگی آن شرح داده شد. تفاوت این میز در این است که سطح آن شیشه ای بوده و زیر شیشه ، لامپ یا لامپهایی (ترجیحا لامپ های مهتابی) تعبیه شده است که هنگام کپی برداری مورد استفاده قرار می‌گیرد.

«کاغذ شطرنجی»

            کاغذ شطرنجی یا کاغذ نقشه یا کاغذ موتیف نوعی کاغذ چاپی است که نقشه و فرش بر روی آن رسم می‌شود . کاغذ شطرنجی جدول بندی شده و به مربعهای مساوی تقسیم شده است. هر مربع بزرگ به 10 مربع کوچک دیگر نیز تقسیم شده است که ده خانه مربعی طولی و ده خانه مربعی عرضی را تشکیل داده اند. در واقع مربعهای کوچک هر کدام نمایشگر یک گره در بافت فرش محسوب می‌شود. کاغذهای شطرنجی به دو دسته تقسیم می‌شوند:

1- کاغذهای نقشه فارسی بافت یا همان روش چله کشی و گره فارسی

2- کاغذهای نقشه ترکی بافت یا همان روش چله کشی و گره ترکی

            تفاوت این دو کاغذ در این است که با توجه به مقیاسی که در آذربایجان معمول است. ذرع 112 سانتی متر محاسبه می‌شود و این اندازه شامل 16 گره 7 سانتی متری است و تعداد گره در هر 7 سانت متر رج قالی به حسا می‌آیذ . ولی درمقیاس مناطق فارسی باف، با توجه به اینکه هر ذرع 104 سانتی متر محاسبه می‌شود بنابراین اندازه هر گره 5/6 سانتی متر و در هر ذرع 16 گره وجود دارد و تعداد گره در هر 5/6 سانتی‌متر رج قالی محسوب می‌شود.

«صمغ»

            صمغ ماده ای است به صورت پودر که در کار نقاشی نقشه های فرش مورد استفاده نقاشان قرار می‌گیرد. از صمغ جهت چسبندگی رنگ در محل مورد نظر به خصوص در نقطه گذاری استفاده می‌کنند . زیرا در اکثر رنگها پس از نقطه گذاری از محل نقطه ریخته و نظم نقشه به هم می‌خورد. در صورت استفاده از صمغ چسبندگی لازم ایجاد شده و از ریختن و پخش شدن رنگها جلوگیری می‌شود.

            صمغها از درختان مختلفی تهیه شده و برای مصرف در انواع و اقسام مختلف در بازار عرضه می‌شوند. البته صمغ نه تنها برای استفاده در رنگهای مورد مصرف نقشه فرش به کار می‌رود بلکه موارد استفاده دیگر نیز دارد. بهترین نوع صمغ که می‌تواند در کار نقاشی و نقطه زنی فرش مورد استفاده قرار می‌گیرد صمغ درخت انبه است.

«آماده سازی صمغ برای اضافه کردن به رنگ »

            اگر صمغ به صورت بلورهای کوچک باشد برای استفاده نیاز به خیس کردن، شستن و صاف کردن دارد. در این صورت بلورها را حداقل به مدت 24 ساعت با مقداری آب خیس کرده ضمن شستشوی ان مواد زاید را بوسیله صافی از صمغ جدا می‌کنند. سپس مایع یکدست و صاف باقی مانده را به رنگ اضافه می‌کنند. شایان ذکر است که محلول آماده صمغ در بازار موجود است که در این صورت دیگر نیازی به طی مراحل ذکر شده نیست.

«رنگهای مورد استفاده در فرش»

            در بافت یک فرش، در مناطق مختلف از رنگهای مختلفی استفاده می‌شود. چنانچه قبلا نیز توضیح داده شد. در فرش اصفهان حداکثر از 30 رنگ و یا در در فرش نائین حداکثر از 16 رنگ استفاده می‌شود. همچنین در فرش تبریز تا 80 رنگ نیز ممکن است مورد استفاده قرار گیرد. این در حالی است که در بافت بعضی فرشها تابلویی 800 و گاه چند هزار از نوع رنگ ترکیبی به کار برده می‌شود. از آنجایی که انتخاب رنگ و طرحهای قالی توسط نقاش صورت می‌گیرد لازم است با نام رنگهای مصطلح در صنعت قالیبافی و طرز ساخت آنها آشنا شوید.

            روشهای ساخت رنگهای مورد استفاده در کار نقاشی نقشه فرش نه تنها با روشهای ساخت و ترکیب رنگها در دیگر صنایع و هنرها یکسان نیست بلکه تفاوتهای چشمگیری نیز دارد . بعضی از نقاشان روشهای مخصوصی در ساختمان ترکیب رنگها به کار می‌برند . اگر تمامی‌این روشهای انحصاری جمع بندی شوند در پایان تمامی‌روشها و رنگهای حاصله به یک نمونه رنگ منتهی می‌شود. با این تفاوت که از نظر کیفیت و شفافیت که دو عا مل اصلی در ساختمان ترکیبهای رنگ به شمار می‌روند با هم فرق دارند.

            در حالت کلی برای تولید رنگ مورد نیاز ، از نظر تعداد رنگ مورد استفاده در ترکیب محدودیت وجود دارد. این امر به علت محدود بودن تعداد مورد استفاده در کار قالی می‌باشد . زمانی که در اصفهان برای رنگ آمیزی نقشه به 30 نوع رنگ نیاز است و یا در نایین این تعداد از 16 رنگ تجاوز نمی‌کند. طبیعی است که رنگ اصلی مورد استفاده در ترکیب برای تولید این رنگها نیز بسیار محدود خواهد بود. در حالی که اگرقرار باشد تنوع رنگ در نقشه یک فش از 200 رنگ تجاوز کند  مسلما ترکیبات آنها پیچیده تر و نیز رنگهای تولید شده بیشتر خواهد بود.

            چنانچه حد میانه ای برای رنگهای مورد استفاده در فرش در نظرباشد در آن صورت برای رنگ آمیزی چنین نقشه هایی از ترکیب رنگهایی مانند مشکی، سرمه ای، قهوه ای، سفید، لاکی با رنگهایی مانند آبی، زرد، زرشکی رنگهای مورد نیاز را به دست می‌آورند.

«طرز ساختن رنگهای مورد مصرف در نقشه فرش»

            برای ساختن رنگهای هم خانواده گرچه اجزای ترکیب یا رنگهای اولیه یکی هستند ولی باید به مقدار درصد اجزاء ترکیب توجه شود. زیرا اگر درصد رنگ اصلی یا برعکس رنگهای فرعی در ترکیب برای تولید رنگ متناسب نباشد مسلماً رنگ دلخواه تولید نخواهد شد. برای تولید هر رنگی باید تناسب مخصوص آن رعایت شود و این تناسب راباید در تمام ترکیبات بعدی حفظ کرد.

            برای ساختن رنگهای متعلق به خانواده آبی که جزوه گروه رنگهای سرد هستند از چهار رنگ سفید ، سرمه ای ، آبی و مشکی با درصدهای مختلفی استفاده می‌کنند. برای مثال: برای ساختن رنگ آبی     سیر درصد رنگ سرمه ای نسبت به رنگهای دیگر بیشتر است و همچنین برای به دست آوردن رنگ الماسی که جزوه خانواده آبی هاست درصد رنگ سفید نسبت به رنگهای دیگر بیشتر است. در مورد دیگر اعضا همین خانواده نیز به همین ترتیب عمل می‌کنیم. یعنی برای آبی روشن درصد رنگ سفید بیشتر از رنگهای دیگر است وهمچنین در رنگهای آبی فیروزه ای و آبی آسمانی.

            برای ساختن رنگهای متعلق به خانواده خاکی، از ترکیب چهاررنگ سفید، قهوه ای، دارچینی و مشکی با درصدهای مختلف استفاده می‌کنند و رنگهای زیر را از این ترکیب به دست می‌آورند. در ترکیب خاکی سیر رنگهای سفید، قهوه ای و مشکی به کار می‌رود. که درصد رنگ سفید نسبت به رنگهای بیشتر است. در مرتبه بعدی رنگ قهوه ای قرار دارد و در ترکیب رنگهای خاکی روشن و متوسط درصد رنگ سفید بیشتر از سایر رنگهاست.

            برای ساختن رنگ های متعلق به گروه سبز که جزوه رنگ های سرد محسوب می‌شوند از ترکیبات مختلفی استفاده می‌شود. به طور مثال برای ساختن رنگ سبز سیر از چهار رنگ سفید ، سرمه ای ،زرد و مشکی استفاده می‌شود. در صورتی که برای بدست آوردن رنگ سبز ساق چناری ، از ترکیب سه رنگ سبز، سفید و زرد استفاده می‌شود.