مقدمه
پشم معمولاً قبل از پروسسهای تولید نخ تحت شستشو قرار میگیرد تا چربی – عرق و ناخالصیهای معدنی از آن جدا گردند . گاهی عمل شستشو برای پشمهای با کیفیت پائین جهت صنعت قالی بافی یا پتو بافی مصرف دارند انجام نمیشود و این پشمها همراه با چربی موجود در آنها کارد میشوند . چربی باقی مانده در پشم ممکن است بعنوان نرم کننده الیاف در حین پروسس کمک نمایند اما کثافاتوناخااصیهای دیگر نیز در الیاف پشم وجود دارند که میتوانند ایجاد اشکال نمایند . بحر حال این چربیها بعداً از پشم جدا گردند.بطور کلی امروزه تمایل برای اینست که الیاف چرب قبل از مخلوط کردن و کارد کردن تحت عمل شستشو قرار گرفت وسپس هنگام مخلوط کردن روغن مخصوصی جهت نرم شدن الیاف به آنها زده شود . این روغن زدن به شرایط کار و تمیزی ماشین کمک مینماید همانطوریکه برطرف نمودن عیوب محصول تا حد ممکن بعداً در رنگرزی و تکمیل موجب بهتر شدن کالا میگرد.
درصد ناخالصیهای موجود در پشم در زیر آمده است .
نوع پشم،درصدچربی،درصد عرق،درصدکثافات،درصد ناخالصیهای نباتی،درصدکاهش وزن
ظریف 10 - 40 2 - 20 5 - 40 0.5 - 12 30 - 70
متوسط 5 - 20 2 - 20 5 - 20 1 - 5 20 - 50
بلند 5 - 10 2 - 20 5 - 10 0.1 - 2 10 - 30
پشم قالی 5 - 10 2 - 20 5 - 20 0.5 - 2 20 - 40
مو 2 - 8 1 - 3 5 - 20 0.1 - 1 15 - 30
به منظور جدا نمودن ناخالصیهای فوق پشم خام در ماشینهای بزرگی که بویژه برای تولید زیاد ساخته شده اند شستشو داده میشود . عمل شستشو ممکن است به چهار روش مختلف زیر انجام شود .
1- شستشو به روش امولوسیون emulsion scouring
2- شستشو به روش عرق گیری desuintage scouring
3- شستشو به روش استفاده از حلالهای شیمیایی the solvent system
4- شستشو به روش دیو هامل the duhamel system
شستشو به روش امولسیون ( emulsion scouring )
شستشو به روش امولسیون یکی از قدیمیترین متدهاست که اکنون نیز بطور وسیعی مورد استفاده واقع میشود . مواد و عواملی که در این روش بکار برده میشوند عبارتند از : آب – صابون ( یا بعضع از دترجنتهای مصنوعی ) – قلیا – گرما – جابجا کردن ( agitation )و زمان . مقادیر فوق با توجه به نوع و خواص ناخالصیهای موجود در پشم تغییر مینمایند .
آب : آب یکی از اساسی ترین محلولهای مورد لزوم در هرظرف میباشد که عرق موجود در پشم را در خود حل نموده . و همچنین به عنوان عامل انتقال دهنده الیاف از ظرفی به ظرف دیگر و نیز واسطه ای برای گرم نمودن آنها حائز اهمیت میباشد .
صابون : معمولاً صابونهای سدیم یا پتاسیم مورد استفاده قرار میگیرند.اما صابونهای سخت به علت ارزانی وهمچنین بهتر و آسانتر آبکشی شدن الیاف درعملیات بعدی مصرف بیشتری دارند . هدف های استفاده از صابون عبارتند از :
1- کمک به مرطوب شدن پشم چرب (بوسیله کاهش کشش سطحی بین
لیف و چربی ) .
2- امولسیون کردن چربی و ثابت نگاهداشتن این امولسیون (منظور تبدیل
چربی به ذرات ریزی است که در آب بطور معلق قرار میگیرند) .
3- کمک به معلق نگهداستن کثافات در محلول .
الیاف ضخیم و بلند پوشش بدن حیوانات به مو ( hair ) معروف هستند .
صابون سخت شامل ترکیبات سدیم اسید های چرب است که در معرض هوا سخت میشوند و برای شستشو با آبهای سخت بکار میروند.
صابون نرم شامل ترکیبات پتاسیم است که آب را جذب نموده و تمایل به مایع شدن دارد .
شستشو به روش عرق گیری ( desuintage scouring )
الیاف پشم معمولاً شمل مقدار قابل ملاحظه ای شن یا آهک هستند که بوسیله تکان دادن (shaking) آنها قبل از شستشو در ماشین ساده ای که شامل دو سیلندر میباشد میتوان عملیات شستشو را با راندمان بالاتری انجام داد . این عمل همچنین موجب کاهش مصرف صابون و قلیا میشود هر چند که آنرا برای الیاف ظریف نمیتوان بکار برد . زیرا این پروسس احتمال نمدی شدن الیاف در ظرفهای شستشو افزایش میدهد .
شستشو به روش استفاده از حلال های شیمیایی ( the solvent system )
قبل از جنگ جهانی دوم دو سیستم برای شستشوی الیاف پشم با استفاده از حلالهای شیمیایی بکار برده میشد